materiał do wykładu 7 i 8

SAVE OFFLINE

Zarys wykładu VIII

I. ROZSTRZYGNIĘCIA W POSTEPOWANIU ADMINISTRACYJNYM DECYZJA ADMINISTRACYJNA, UGODA ADMINISTRACYJNA, POSTANOWIENIE W POSTĘPOWANIU ADMINISTRACYJNYM

W sferze postępowania administracyjnego wyróżniamy trzy formy rozstrzygnięć - decyzje administracyjne, - ugody administracyjne oraz - postanowienia. Decyzje, czyli władcze, jednostronne rozstrzygnięcia organu administracji publicznej zawierające normy konkretne i indywidualne, jako akt administracyjny zewnętrzny, rozstrzyga sprawę co do jej istoty w całości lub w części albo w inny sposób kończy sprawę w danej instancji (art. 104 § 2 KPA). Związanie decyzją następuje w chwili jej doręczenia bądź ogłoszenia. Decyzji od której służy odwołanie może zostać nadany rygor natychmiastowej wykonalności (może być on nadany zarówno w fazie konstruowania decyzji jak i po jej wydaniu), gdy konieczne jest to dla : • ochrony zdrowia lub życia ludzkiego, • dla zabezpieczenia gospodarstwa narodowego przed ciężkimi stratami, bądź też dla innego ważnego interesu społecznego lub ważnego interesu strony. W przypadku ważnego interesu strony organ może żądać stosownego zabezpieczenia (art. 108 KPA). W praktyce rygor natychmiastowej wykonalności oznacza, iż w wyjątkowych przypadkach decyzje nieostateczne mogą być wykonywane tak, jakby były ostatecznymi. Art. 108. KPA. Nadanie decyzji rygoru natychmiastowej wykonalności § 1. Decyzji, od której służy odwołanie, może być nadany rygor natychmiastowej wykonalności, gdy jest to niezbędne ze względu na ochronę zdrowia lub życia ludzkiego albo dla zabezpieczenia gospodarstwa narodowego przed ciężkimi stratami bądź też ze względu na inny interes społeczny lub wyjątkowo ważny interes strony. W tym ostatnim przypadku organ administracji publicznej może w drodze postanowienia zażądać od strony stosownego zabezpieczenia. § 2.

Rygor natychmiastowej wykonalności może być nadany decyzji również po jej wydaniu. W tym przypadku organ wydaje postanowienie, na które służy stronie zażalenie.

Niezwykle istotna kwestie odgrywa zagadnienie ważności decyzji ( np. z powodu wadliwości decyzji). Wyróżnia się: - wady istotne i - wady nieistotne. Pierwsze z nich poważnie rzutują na charakter decyzji, drugie zaś podlegają jedynie uzupełnieniu bądź sprostowaniu. Przesłanki stwierdzenia nieważności decyzji wymienione zostały w art. 156 KPA: Art. 156. [Przesłanki stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnej] § 1. Organ administracji publicznej stwierdza nieważność decyzji, która: 1) wydana została z naruszeniem przepisów o właściwości; 2) wydana została bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa; 3) dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną albo sprawy, którą załatwiono milcząco; 4) została skierowana do osoby niebędącej stroną w sprawie; 5) była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charakter trwały; 6) w razie jej wykonania wywołałaby czyn zagrożony karą; 7) zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa.

Organem upoważnionym do stwierdzenia nieważności jest organ wyższego stopnia w stosunku do przypadków wymienionych we wspomnianym artykule, a w przypadku decyzji wydanych przez ministra lub Samorządowe Kolegium Odwoławcze – ten sam organ. W związku z tym przepisom Kodeksu postępowania administracyjnego podlega również proces uzupełniania decyzji – możliwe jest to w terminie 14 dni od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji, na żądanie strony, dotyczące uzupełnienia decyzji co do rozstrzygnięcia, bądź co do prawa odwołania, wniesienia w stosunku do decyzji powództwa do sądu powszechnego lub skargi do sądu administracyjnego albo sprostowania zamieszczonego w decyzji pouczenia. Może to nastąpić również z urzędu w terminie 14 dni od dnia doręczenia lub ogłoszenia. Z urzędu możliwe jest także sprostowanie oczywistej pomyłki, o której mowa w art. 113 KPA, to jest art. błędów pisarskich lub rachunkowych. Art. 113 § 1 KPA. Organ administracji publicznej może z urzędu lub na żądanie strony prostować w drodze postanowienia błędy pisarskie i rachunkowe oraz inne oczywiste omyłki w wydanych przez ten organ decyzjach. § 2. Organ, który wydał decyzję, wyjaśnia w drodze postanowienia na żądanie organu egzekucyjnego lub strony wątpliwości co do treści decyzji. § 3. Na postanowienie w sprawie sprostowania i wyjaśnienia służy zażalenie.

Ugoda to nieobligatoryjne, mogące zostać zawarte jeżeli przemawia za tym charakter sprawy, obwarowane warunkiem, iż nie sprzeciwia się temu przepis prawa, polubowne rozstrzygnięcie sprawy, przyczyniające się do uproszczenia lub przyspieszenia postępowania. Może być ona zawarta przed organem administracji publicznej, przed którym toczy się postępowanie w I instancji lub postępowanie odwoławcze do czasu wydania decyzji przez organ. Ugoda sporządzana jest w formie pisemnej, a fakt zawarcia ugody odnotowywany jest w aktach sprawy. Ugoda wymaga zatwierdzenia przez organ przed którym została zawarta (organ dokonuje tego w formie postanowienia, na które służy zażalenie), w ciągu 7 dni od dnia zawarcia. Ugoda staje się wykonalna z dniem , w którym postanowienie o jej zatwierdzeniu stało się ostateczne i wywołuje takie same skutki, jak decyzja wydana w toku postępowania administracyjnego (art.art114-122 KPA).

II. Rozstrzygnięcia w trybie Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia ( Straż Miejska, Policja i inne organy stosujące postępowanie mandatowe) Postępowanie mandatowe (nałożenie grzywny w drodze mandatu karnego) Postępowanie mandatowe jest jednym z trzech postępowań szczególnych uregulowanych w kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia. Szczególny charakter tego postępowania wynika z jego częściowego odformalizowania, jak również z szybkości w prowadzeniu i zakończeniu tego postępowania. W postępowaniu mandatowym dochodzi do ukarania sprawcy wykroczenia mandatem karnym bezpośrednio po popełnieniu wykroczenia, bez konieczności kierowania sprawy do sądu. Postępowanie mandatowe regulują przepisy kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia (kpow). Ustawodawca jasno określił okoliczności, kiedy można prowadzić postępowanie mandatowe, a kiedy trzeba uruchomić inny tryb (np. skierowanie wniosku o ukaranie do sądu). Ustawodawca wymienia w stosunku do postępowania mandatowego: 1. przesłanki dodatnie (pozytywne) - ich wystąpienie warunkuje prowadzenie postępowania mandatowego; 2. przesłanki ujemne (negatywne) - wystąpienie choćby jednej z nich uniemożliwia prowadzenie postępowania mandatowego. Przesłanki dodatnie Wystąpienie wszystkich przesłanek dodatnich umożliwia prowadzenie postępowania mandatowego.

Należą do nich: 1) popełnienie wykroczenia, w stosunku do którego można prowadzić postępowanie mandatowe (wykroczenia te wymienione są w rozporządzeniu, np. dla Straży gminnej (miejskiej) w Rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 17 listopada 2003 roku, z późn. zmianami w sprawie wykroczeń, za które strażnicy straży gminnych są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego).

2) brak wątpliwości co do faktu popełnienia wykroczenia i osoby sprawcy (art. 97 kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia), które mogą mieć źródło w: a) schwytaniu sprawcy wykroczenia na gorącym uczynku lub bezpośrednio po popełnieniu wykroczenia; b) stwierdzeniu popełnienia wykroczenia naocznie pod nieobecność sprawcy albo za pomocą urządzenia pomiarowego lub kontrolnego. Brak wątpliwości co do faktu popełnienia wykroczenia oznacza, że okoliczności popełnienia wykroczenia są jednoznaczne, a więc nie wymagają podjęcia dodatkowych czynności procesowych. Brak wątpliwości co do osoby sprawcy oznacza, że organ procesowy ma pewność co do personaliów osoby, która dopuściła się czynu. Ponadto, nie istnieją wątpliwości czy w zdarzeniu uczestniczyły inne osoby (współsprawca, podżegacz, pomocnik), czy też zachodzi wątpliwość odnośnie poczytalności sprawcy, a więc okoliczności wyłączającej bezprawność czynu. Pewność czy dana osoba popełniła wykroczenie może mieć dwa źródła: Pierwsze: w fakcie schwytania sprawcy na gorącym uczynku lub bezpośrednio po popełnieniu wykroczenia. Oznacza to, że funkcjonariusz jest świadkiem popełnienia wykroczenia i zatrzymuje sprawcę w trakcie popełnienia wykroczenia (np. podczas przejścia na czerwonym świetle) lub bezpośrednio po popełnieniu, np. na skutek pościgu: funkcjonariusz widząc sprawcę wybiegającego ze sklepu zatrzymuje go prewencyjnie i odnajduje ukryty towar przez co ujawnia popełnioną kradzież w sklepie. Organ procesowy ma 14 dni na wymierzenie kary grzywny w drodze mandatu. Mandat wystawiony po upływie tego czasu dotknięty jest zatem wadą. Drugie: stwierdzenie popełnienia wykroczenia następuje naocznie pod nieobecność sprawcy albo za pomocą urządzenia pomiarowego lub kontrolnego. Określenie "za pomocą urządzenia pomiarowego lub rejestrującego" oznacza sytuację, gdy wykroczenie zostanie zarejestrowane, np. za pomocą wideo rejestratora, ręcznego przyrządu pomiaru prędkości albo stacjonarnego fotoradaru. Odnośnie urządzeń pomiarowych i rejestrujących istnieje wymóg nieprzekraczalnego terminu 60 dni na nałożenie grzywny w drodze mandatu karnego. Oznacza to, że organ procesowy ma 60 dni na wymierzenia kary w drodze mandatu karnego. Termin ten liczy się od momentu, gdy wykroczenie to zostało ujawnione (organ procesowy powziął informację o popełnieniu

wykroczenia). Mandat karny wystawiony po upływie tego terminu jest dotknięty wadą procesową. 3) uznanie, że wystarczające jest orzeczenie (art. 96 k.p.w.): a) kary grzywny do 500 zł (zasada), choć można wymierzyć w drodze mandatu karnego: b) karę grzywny do 1 000 zł, w sytuacji zbiegu dwóch przepisów; c) karę grzywny do 2 000 zł, gdy oskarżycielem publicznym jest organ Państwowej Inspekcji Pracy; d) karę grzywny do 5 000 zł, w sytuacji, gdy ukarany dwukrotnie za wykroczenie przeciwko prawo pracownika popełnia w ciągu dwóch lat od ostatniego ukarania ponownie takie wykroczenie. W sytuacji, gdy okoliczności czynu przemawiają za tym, szkodliwość społeczna czynu nie jest niewielka, niewystarczające jest orzeczenie kary grzywny poniżej 500 zł, bo nie spełnia ona celów karania, wtedy nie można uruchomić postępowania mandatowego. W przypadku, gdy sprawca dopuścił się wykroczenia z art. 97 kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia, polegającego na naruszeniu przepisów o bezpieczeństwie lub o porządku ruchu na drogach publicznych zagrażającego w sposób znaczny bezpieczeństwu, niewłaściwe byłoby wymierzenie kary poniżej 500 zł; należałoby wówczas rozważyć wymierzenie kary wyższej, do 3 000 zł, co nastąpiłoby w postępowaniu zwyczajnym. Przesłanki ujemne. Wystąpienie choćby jednej z przesłanek ujemnych uniemożliwia prowadzenie postępowania mandatowego i należą do nich: - wykroczenia o charakterze chuligańskim, wobec których stosuje się postępowanie przyspieszone (art. 90 § 3 k.p.w.), - gdy czyn wyczerpuje znamiona przestępstwa lub - może lub powinien być zastosowany środek karny.

Organy postępowania mandatowego Postępowanie mandatowe prowadzi co do zasady Policja i Inspektor Pracy (w sprawach o wykroczenia przeciwko prawo pracownika), a także inne organy, jeśli są do tego upoważnione. Do grupy organów upoważnionych (na podstawie przepisów ustawy bądź rozporządzenia) zaliczyć można m.in.: Straż Gminną (Miejską), Straż Graniczną, Straż Ochrony Kolei, Straż Leśną, Państwową Straż Łowiecką, Państwową Straż Rybacką, Inspekcję Handlową, Państwową Inspekcję Sanitarną, Inspekcję Ochrony Środowiska, Inspekcję Budowlaną. Wymienione przykładowo powyżej organy muszą działać w ramach

swojej właściwości, co oznacza, że, np. Inspektor Nadzoru Budowlanego nie może prowadzić postępowania i wystawić mandatu za wykroczenia z zakresu uchybienia obowiązkom sanitarnym, bo chociaż stanowią one wykroczenie, to jednak należące do zakresu działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Postępowanie mandatowe zakończone wystawieniem mandatu przez organ nieuprawniony jest postępowaniem dotkniętym wadą, a więc taki mandat jest nieważny. Rodzaje grzywien nałożonych w drodze mandatu karnego. Rezultatem postępowania mandatowego jest mandat karny wystawiany przez funkcjonariusza uprawnionego do prowadzenia postępowania. Wystawia on mandat: 1. gotówkowy – odbiera go osobiście ukarany za pokwitowaniem uiszczenia grzywny; wydaje się go osobom czasowo przebywającym na terytorium RP lub niemającym stałego miejsca zamieszkania albo pobytu; staje się on prawomocny z chwilą uiszczenia grzywny funkcjonariuszowi; 2. kredytowany – odbiera go bezpośrednio ukarany za potwierdzeniem odbioru, zgoda na jego przyjęcie (potwierdzenie odbioru) stanowi o jego prawomocności; niezapłacenie grzywny w terminie 7 dni powoduje wszczęcie postępowania egzekucyjnego; 3. kredytowany zaoczny – wysyłany pocztą bądź dostarczany przez uprawnionego pracownika/funkcjonariusza sprawcy w sytuacji, gdy wykroczenie stwierdzono pod nieobecność sprawcy; prawomocność zyskuje z chwilą uiszczenia grzywny ( termin: 14 dni); nieuiszczenie grzywny w terminie równoznaczne jest z odmową przyjęcia zwykłego mandatu kredytowanego i powoduje skierowanie wniosku o ukaranie do sądu. Mandat karny powinien zawierać pouczenie o sposobie uiszczenia grzywny, terminie uiszczenia grzywny (ustalony jest on na 7 dni od momentu otrzymania mandatu) i konsekwencjach nieuiszczenia grzywny. Sprawca wykroczenia ma prawo odmówić przyjęcia mandatu. Sprawca może nawet bez podania przyczyn odmówić przyjęcia mandatu. Pożądane i korzystne jest jednak (dla późniejszego postępowania sądowego) podać przyczynę odmowy przyjęcia (funkcjonariusz musi odnotować powód). Można bowiem kwestionować w ogóle fakt popełnienia wykroczenia, jak również wysokość grzywny, czy wskazywać na inne okoliczności, np. że pomiaru drogowego dokonała osoba nieuprawniona z naruszeniem zasad: pod złym kątem, urządzeniem bez świadectwa legalizacji itp. Odmowa przyjęcia mandatu skutkuje sporządzeniem wniosku o ukaranie i skierowaniem go do sądu karnego. W tym przypadku kończy się postępowanie mandatowe i zostaje ono zastąpione przez sądowe postępowanie zwyczajne. Sąd nie jest związany ustaleniami dokonanymi przez organ postępowania mandatowego ani wysokością kary grzywny nałożonej w drodze mandatu. Organ postępowania mandatowego ma obowiązek pouczyć sprawcę wykroczenia o prawie odmowy przyjęcia mandatu i o konsekwencjach odmowy przyjęcia. Pouczenie to nie może oczywiście przybierać formy presji. Ma być informacją o konsekwencjach odmowy przyjęcia mandatu, czyli informować o sporządzeniu wniosku o

ukaranie do sądu, o postępowaniu sadowym, jak również o ewentualnych dodatkowych kosztach sądowych w przypadku potwierdzenia zaistnienia wykroczenia.

Egzekucja mandatu karnego Egzekucja należności z tytułu grzywny nałożonej w drodze mandatu karnego odbywa się na podstawie prawomocnego mandatu. Zastosowanie mają tu przepisy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, gdyż grzywna stanowi dochód budżetu państwa, bądź dochód określonej jednostki samorządu terytorialnego.