9.Jaskolka kot roza smierc - Hakan Nesser

SAVE OFFLINE

Zabicie człowieka trwa najwyżej minutę. Zwyczajne życie może potrwać siedemdziesiąt pięć lat. Henry Moll, pisarz

KEFALONIA, SIERPIEŃ 1995 1 – W przyszłym życiu chciałabym być drzewem oliwnym. Wykonała nieokreślony gest w kierunku wzgórz, nad którymi śpiesznie zapadał zmrok. – Słyszałam, że mogą żyć kilkaset lat. To pocieszające, nie sądzisz? Myśl, że to były jej ostatnie słowa, wracała później do niego co jakiś czas. Drzewa oliwne i pocieszenie. Zastanawiające. Jakby mimo wszystko zabierała ze sobą na drugą stronę coś podniosłego. Jak gdyby nagle wszystko do niej dotarło, choć przecież niczego nie przeczuwała. Jednocześnie wydało mu się dziwne, że pozwoliła sobie na tak ogólną i właściwie nic niemówiącą refleksję tuż po tych okropnych słowach, które raz na zawsze przypieczętowały jej los. Słowach, które położyły kres jej życiu i ostatecznie zadecydowały o ich związku. „Kocham innego”. Oczywiście aż do ostatnich sekund nie przyszło jej do głowy, że tak się to potoczy. Że nie będzie innego wyjścia. Już kiedyś zdał sobie sprawę, że to typowe zarówno dla jej prostoduszności, jak i całego ich związku. Często zdarzało się, że dostrzegała wagę rozmaitych spraw dopiero wtedy, gdy już było za późno. W momencie kiedy wszelkie próby naprawy sytuacji nie miały właściwie sensu, bo wszystkie słowa zostały wypowiedziane i pozostawały tylko nagie czyny. – Już zdecydowałam. Wiem, że robię ci krzywdę, ale każde z nas musi pójść w swoją stronę. Chwila ciszy. Potem zdanie o drzewie oliwnym. Nie odpowiedział. Czy spodziewała się, że to zrobi? Nie zadała pytania. Po prostu stwierdziła. Et fait accompli.

Co, do diabła, miałby odpowiedzieć? Balkon był niewielki. Sześć, może osiem metrów kwadratowych. Mały biały stolik i dwa białe krzesła, wyglądające jak wszystkie inne plastikowe stoliki i krzesła wszędzie na świecie. Cały hotel też był nieduży. W dwupiętrowym budynku nie mieściła się żadna restauracja ani nawet recepcja z prawdziwego zdarzenia. Bilety na tę wycieczkę kupili w ostatniej chwili i nie wybrzydzali. Olympos. Kilka minut spacerem od plaży. Właścicielka miała wąsik, a liczba pokoi prawdopodobnie nie przekraczała tuzina. Ich pstrokaty ręcznik suszył się na barierce. Każde z nich miało szklankę ouzo, siedzieli w odległości niespełna pół metra od siebie. Była świeżo wykąpana, brązowa od słońca i świeża po całym dniu na plaży. Zapach rosnącej na zboczu macierzanki zawarł nieświęte przymierze z dochodzącą od ulicy wonią niskooktanowej benzyny. To w zasadzie wszystko. I jeszcze te słowa. I nagle w jego głowie rozlega się dźwięk. Słaby i trudno uchwytny, ale w pewnym sensie uporczywy. Jak strumyk, który szemrze pośród cykad, grających leniwie po upalnym dniu. Brzmiących, jakby było ich kilkaset, choć są tylko dwa–trzy. Mężczyzna wstaje. Wypija swoje ouzo i bierze kilka głębokich wdechów. Staje za kobietą, odsuwa jej włosy i kładzie ręce na gołych ramionach. Ona sztywnieje. To prawie niewidoczne napięcie zaledwie kilku mięśni, ale mężczyzna zauważa je od razu. Koniuszki palców, którymi dotyka jej ciepłej skóry, są teraz czułe niczym małe sejsmografy. Przesuwa nimi po ostrych wypukłościach obojczyka. Czuje bijący puls. Ona się nie odzywa. Puszcza tylko stojącą na stole szklankę, którą trzymała lewą ręką. Siedzi nieruchomo. Jakby na coś czekała. Mężczyzna przenosi ręce na jej szyję. Czuje, że ma erekcję. Ulicą hałaśliwie przejeżdża motocykl z wyraźnie zepsutym tłumikiem. W dłoniach i poniżej pasa buzuje krew. Teraz, myśli mężczyzna. Teraz.

Z początku jej obrona przypomina orgazm. To porównanie przychodzi mu do głowy, kiedy walka jeszcze trwa. Orgazm? – zastanawia się. A to paradoks. Jej ciało wygina się w łuk, a bose stopy dotykają podłogi. Plastikowe krzesło przewraca się, lewa dłoń potrąca kieliszek ouzo, który upada do tyłu i ląduje na jednym z jego butów do pływania. Robi kilka obrotów, ale się nie tłucze. Kobieta szczupłymi palcami chwyta go za nadgarstki, tak mocno, że bieleją kostki, ale to on jest silniejszy. Znacznie silniejszy. Motocykl jedzie dalej wąską asfaltową ścieżką między gajami oliwnymi. Prawdopodobnie skręcił tu z głównej drogi. Mężczyzna jeszcze mocniej ściska jej szyję, w głowie rozbrzmiewa mu dźwięk, erekcja nie ustępuje. Wszystko trwa najwyżej czterdzieści–pięćdziesiąt sekund, ale ta chwila mu się dłuży. Nie myśli o niczym szczególnym, a kiedy jej ciało nagle wiotczeje, zmienia chwyt, choć nie zwalnia uścisku. Klęka i pochyla się nad nią. Kobieta ma szeroko otwarte oczy, wyraźnie widać krawędzie szkieł kontaktowych, język wystaje lekko spomiędzy równych, białych zębów. Przez głowę przebiega mu myśl o prezencie, który kupił jej na urodziny – drewnianej figurce, którą przed południem wypatrzył na targu z Argostoli. Antylopie w biegu. Może ją zachowa. A może wyrzuci. Powoli zwalniając uścisk i prostując plecy, zastanawia się, jak spędzi resztę dni. Krótka sukienka podjechała jej do góry, obnażając skąpe białe majtki. Mężczyzna patrzy na ciemny trójkąt, prześwitujący przez cienką bawełnę, kilkakrotnie gładzi go dłonią i dotyka członka, twardego jak kamień. Wstaje. Wychodzi do łazienki i się onanizuje. Jeżeli po wszystkim w ogóle czuje cokolwiek, to jest to dziwne uczucie. I pustka. W oczekiwaniu na odpowiedni moment leży w ciemności na hotelowym łóżku i pali papierosy. Myśli o matce. O jej łagodnym usposobieniu i o szczególnej wolności, jaką po sobie zostawiła. Jego wolności. Po tym jak

ostatniej zimy umarła, nie było już nikogo, kto wiedziałby, jaki naprawdę jest. Kto dzwoniłby do niego raz w tygodniu. Nagle nie czuł już na sobie jej spojrzenia. Nie miał do kogo pisać kartek z wakacji i opowiadać, co się wydarzyło. Gdyby żyła, nie zrobiłby tego, z całą pewnością. W każdym razie nie w taki sposób. Kiedy więzy krwi zostały zerwane, niejedno stało się łatwiejsze. Na dobre i na złe. Łatwiejsze, ale też pozbawione większego znaczenia. Nie było w nim już treści, nie było kręgosłupa. Przez te pół roku często wracał do tego myślami. Nagle życie straciło rację bytu. Teraz zaś leży na hotelowym łóżku na greckiej wyspie bliźniaczo podobnej do wielu innych i wyobraża sobie jej łagodną i zarazem surową twarz, a zwłoki jego żony stygną na balkonie. Przysunięte do ściany i nakryte kocem. Zastanawia się, czy matka – w jakiś tajemniczy, całkowicie niewytłumaczalny sposób, wie, co się przed chwilą wydarzyło. Mimo wszystko. Denerwuje go, że nie potrafi odpowiedzieć na to pytanie ani rozstrzygnąć, jak zareagowałaby na to, co zrobił tego ciepłego wieczoru nad Morzem Śródziemnym. Po dziesiątym albo jedenastym papierosie wstaje. Jest dopiero wpół do pierwszej, nocne życie w barach i dyskotekach kwitnie w najlepsze, na razie nie ma więc mowy o pozbyciu się ciała. Do tego jeszcze daleko. Wychodzi na balkon i stoi tam przez chwilę, trzymając się poręczy. Zastanawia się, co zrobić. Trudno niepostrzeżenie wynieść ciało z hotelu, nawet małego, leżącego na uboczu i skrytego w mroku, ale on przywykł do trudnych zadań. Często nawet go pobudzają, potrafią tchnąć w jego życie trochę utraconego sensu. Prawdopodobnie właśnie dlatego udało mu się zajść tak wysoko – również i ta refleksja powraca raz na jakiś czas. Wyzwanie. Gra. Sens życia. Wciąga przez nos woń gajów oliwnych, próbując doświadczyć jej tak, jakby to były pierwsze – albo najstarsze – drzewa oliwne na świecie, ale mu się to nie udaje. Na drodze stają mu jej ostatnie słowa i zapach papierosów, który mocno przytępił jego węch. Wraca do pokoju po paczkę, która leży na nocnym stoliku,

i zapala jeszcze jednego. Siada na białym plastikowym krześle i myśli, że mimo wszystko udało im się być małżeństwem prawie osiem lat – jedną piątą jego życia. Dłużej niż przewidywała jego matka, kiedy powiedział jej, że znalazł kobietę, z którą chciałby się związać na poważnie. O wiele dłużej. Nawet mimo tego, że nigdy nie wyraziła swojego zdania wprost. Po wypaleniu papierosa wstaje i przenosi martwą żonę do pokoju. Kładzie ją ukośnie na podwójnym łóżku, zdziera jej koszulkę i majtki. Natychmiast doznaje erekcji, ale nie zwraca na to uwagi. Całe szczęście, że jest taka lekka, myśli. Prawie nic nie waży. Podnosi ją raz jeszcze i przewiesza sobie przez ramię, jakby miał ją gdzieś przenieść. Ma jedynie mgliste pojęcie o stężeniu pośmiertnym. Kiedy rzuca ją z powrotem na łóżko, pozwala jej leżeć w wygiętej pozycji, jaką przyjęła, wisząc na jego szyi i silnych ramionach. Na wypadek gdyby teraz właśnie zaczęła sztywnieć. Wyjmuje z szafy lekki nylonowy namiot, który koniecznie chciał zabrać ze sobą, i owija nim ciało. Związuje wszystkie luźne linki i dochodzi do wniosku, że całość wygląda naprawdę elegancko. Mógłby to być na przykład dywan. Albo wielki grecki gołąbek z liści winogron. Ale to jest jego żona. Naga, martwa i elegancko zapakowana w dwuosobowy namiot marki Exploor. O wpół do trzeciej budzi się po krótkiej drzemce. Hotel wydaje się pogrążony w głębokim śnie, ale od ulicy i deptaka przy plaży wciąż dobiegają odgłosy nocnego życia. Postanawia poczekać jeszcze godzinę. Dokładnie sześćdziesiąt minut. Pije kawę, żeby nie zasnąć. Czuje, że noc jest po jego stronie. Wypożyczony samochód, ford fiesta, nie należy do najmniejszych. Kobieta zgięta wpół bez trudu mieści się

w bagażniku. Mężczyzna prawą ręką otwiera bagażnik i spuszcza ją z lewego barku, pochylając się lekko do przodu i w bok. Zamyka bagażnik, rozgląda się i siada za kierownicą. Żadnych problemów, myśli. Ani żywej duszy w zasięgu wzroku. Nie widać nikogo w hotelu ani na ulicy. Uruchamia silnik i rusza. Po drodze mija trzy żywe istoty: wychudzonego kota ocierającego się o ścianę domu i zamiatacza ulic z osłem. Żadna z nich nie zwraca na niego uwagi. Łatwizna, myśli. Łatwo jest zabić człowieka. Wiedział to od zawsze, ale teraz przekuł teorię w praktykę. Przychodzi mu na myśl, że taki właśnie jest sens życia. Albowiem czyny człowieka są myślami Boga. Wąwóz także przyszedł mu na myśl, ale to wspomnienie jest niewyraźne. Musi więc poczekać na pierwsze różowe światło świtu, żeby znaleźć drogę. Ten wąwóz mijali dwa dni temu, jadąc przez góry z Sami, które leżało na wschodnim krańcu wyspy. Pamiętał, że chciała się tu zatrzymać i porobić zdjęcia. Spełnił jej życzenie, ale nie mogła ustawić aparatu pod odpowiednim kątem. Teraz tu stoi. Tak naprawdę to tylko rozpadlina, a nie wąwóz. Głęboki klin wewnątrz ostrego zakrętu, trzydzieści–czterdzieści metrów niemal pionowego spadku. Dno niknie w plątaninie kolczastych krzewów i śmieci, które lekkomyślni kierowcy wyrzucają przez okna. Mężczyzna wyłącza silnik i wysiada. Rozgląda się. Nasłuchuje. Jest dziesięć po piątej rano, nad nagim stokiem góry na południowym zachodzie wisi nieruchomo drapieżny ptak. Na samym dnie rozpadliny, spomiędzy dwóch innych kamienistych stoków, wyziera kawałek morza. Dookoła panuje cisza. Mężczyzna wyczuwa w powietrzu zapach przyprawy, którą zna, ale nie potrafi jej nazwać. To pewnie tymianek albo oregano. A może bazylia. Otwiera bagażnik. Przez chwilę zastanawia się, czy nie rozwinąć pakunku, ale postanawia tego nie robić. Nikt nigdy nie znajdzie ciała i nie będzie go pytał, co się stało z namiotem. Samochód ma zwrócić dopiero za dwa dni, więc może sobie pozwolić na

jeszcze jedną wycieczkę na drugą stronę wyspy. Pozbyć się kołków, linek i worka, wrzucając je do jakiejś innej szczeliny. Albo do morza. Nic prostszego. Jeszcze raz rozgląda się dookoła. Wyjmuje pakunek i przerzuca go przez niską barierkę. Pakunek odbija się kilka razy od stromych ścian, przebija się przez wyschnięte zarośla i znika. Drapieżny ptak najwyraźniej reaguje na dźwięk i ruch, bo odlatuje kawałek dalej na zachód. Mężczyzna prostuje plecy. Trudno uwierzyć, że to ona, myśli. Trudno uwierzyć, że to się dzieje naprawdę. Zapala papierosa. Tej nocy tyle wypalił, że czuje ból w klatce piersiowej, ale nie przejmuje się tym. Wsiada do samochodu i rusza w dalszą drogę. Dwanaście godzin później – w najgorętszym momencie sjesty – otwiera szklane drzwi klimatyzowanego biura podróży nieopodal agory – dużego rynku – w Argostoli. Siada na lepkim krześle i cierpliwie czeka, aż dwie kobiety, nadmiernie opalone i otłuszczone, opowiedzą stojącej za ladą blondynce w niebieskim stroju, dlaczego nie są zadowolone ze swojego hotelu. Kiedy w końcu zostaje sam na sam z blondynką, najbardziej niepewnym tonem, na jaki go stać, oznajmia, że coś się stało z jego żoną. Że nie wie, gdzie ona jest. Najprawdopodobniej zaginęła. Wydarzyło się to wczoraj, późnym wieczorem. Miała pójść popływać. Możliwe, oczywiście, że nic złego się nie stało, ale i tak go to niepokoi. Żona zwykle nie zachowuje się w ten sposób. Czy jest coś, co powinienem zrobić? – pyta. Może skontaktować się z jakimiś służbami? Zadzwonić do szpitala? A może jeszcze coś innego? Dziewczyna proponuje mu wodę i ze współczuciem potrząsa włosami w kolorze typowym dla Skandynawek. Pochodzi z innego kraju niż on, ale i tak dobrze się rozumieją. Nie muszą nawet mówić po angielsku. Nagle dziewczyna odwraca się

i sięga po telefon, mimowolnie odsłaniając pierś, aż po brodawkę. Widząc to, mężczyzna czuje dreszcz podniecenia. Kiedy blondynka bezskutecznie próbuje się dodzwonić w najgorętszej godzinie dnia, mężczyzna myśli, kim może być ten drugi, o którym mówiła jego żona. Człowiek, którego podobno kochała.

MAARDAM, SIERPIEŃ–WRZESIEŃ 2000 2 Typowe, pomyślała Monica Kammerle, odkładając słuchawkę. Tak cholernie typowe. Nienawidzę jej. Zaraz potem odezwały się wyrzuty sumienia. Jak zwykle. Kiedy tylko myślała źle o matce, dawały o sobie znać, a jej robiło się wstyd. Sumienie. Ów wewnętrzny głos, napominający z wyrzutem, że nie wolno żywić negatywnych uczuć w stosunku do matki. Że trzeba być dobrą córką, która buduje, a nie rujnuje. Trzeba się wspierać, a nie ścierać – przeczytała wiele lat temu w jakiejś gazecie dla dziewczyn. Ta myśl wydała jej się tak mądra, że wycięła ją i powiesiła nad łóżkiem w swoim pokoju, kiedy jeszcze mieszkali na Palitzerlaan. Potem przeprowadziły się na Moerckstraat. Wysokie, czteropokojowe mieszkanie w dzielnicy Deijkstraa, z widokiem na park Rinder, kanał i zielony, spatynowany dach kościoła Czekar, po śmierci taty stało się dla nich za drogie. Mimo to mieszkały w nim jeszcze trzy lata, choć wiadomo było, że pieniądze, które po sobie zostawił, któregoś dnia się skończą. Od początku zdawała sobie sprawę, że będą musiały się przeprowadzić. Wcześniej czy później, innej możliwości nie było. Matka tłumaczyła jej to nie raz i nie dwa, wyczerpująco i nader klarownie. Wprowadziły się tu wiosną. Moerckstraat. Nie podobało jej się. Ani nazwa ulicy. Ani ponury, trzypiętrowy budynek brunatnego koloru, ani niskie sufity. Nie podobał jej się jej pokój, mieszkanie i sterylna dzielnica z prostymi, ciasnymi uliczkami, brudne samochody, sklepy, a nawet drzewa. Mam szesnaście lat, myślała. Liceum potrwa trzy, a potem się

stąd wyniosę. Będę sobie radzić sama. Znów poczuła ukłucie sumienia. Stała przy telefonie i wyglądając przez okno nad krawędzią firanki, widziała jednakowo brudne brunatne fasady po drugiej stronie ulicy. Wąskie, ciemne okna były skryte w cieniu przez jedenaście z dwunastu godzin, nawet w tak słoneczny dzień jak dziś. Biedni ludzie, pomyślała nagle. Nie tylko o mamie i o sobie, ale ogólnie. O każdej ludzkiej istocie. Choć sama refleksja niczego nie zmieniała. Lubiła formułować takie krótkie myśli o życiu. Nie zapisywać, tylko przez chwilę przechowywać je w głowie i nad nimi rozmyślać. Może dlatego, że dzięki nim odczuwała coś w rodzaju wspólnoty. Ponurej solidarności z innymi ludźmi. Dochodziła wtedy do wniosku, że może aż tak bardzo nie różni się od innych. Że tak właśnie wygląda życie. Że jej matka jest taka sama jak matki wszystkich innych szesnastoletnich dziewczyn, a samotność doskwiera każdemu po równo. Poza tym któregoś dnia mogła przecież wyzdrowieć, nawet jeśli ta gruba psycholog wydawała się w to nie wierzyć. Choć raczej trzeba będzie to kontrolować i trzymać pod kluczem, zażywając leki. Lepiej nie liczyć na zbyt wiele. „Depresja maniakalna”. Tak to się nazywało. A psycholog zaleciła „dyscyplinę” w leczeniu. Monica westchnęła. Wzruszyła ramionami i wyjęła przepis z segregatora. Kurczak w pomarańczach z ryżem i sosem brokułowym. Mięso było już kupione i spoczywało w lodówce. Resztę – ryż, przyprawy, pomarańcze, sałatkę – musi kupić w Rijkman’s. Na deser będzie sorbet… Wszystko zapisała, a matka zmusiła ją do powtórzenia całej listy przez telefon. Mania, pomyślała. Najlepszy dowód na to, że matka wkracza w fazę maniakalną. Pewnie dlatego spóźniła się na pociąg. Była w Herzenhoeg uprzątnąć grób i straciła poczucie czasu. Nie po raz pierwszy. Spóźnienie i kwestia posiłku nie były jednak problemem. Przynajmniej dla matki – w tym stadium nic nie stanowiło

problemu. Ta krótka i intensywna faza rzadko trwała dłużej niż tydzień. Wtedy żadne przeszkody nie istniały. Leki zostawiła pewnie w domu, w łazienkowej szafce. Jak zwykle. Monica nie musiała nawet sprawdzać. – Nie lepiej przełożyć kolację? – spróbowała. On przecież przyjdzie o dwudziestej i nie będzie miał ochoty czekać na nią aż do dwudziestej trzeciej trzydzieści. Matka odparła, że owszem, zaczeka, i dodała, że są rzeczy, których niewinna szesnastolatka nie zrozumie. – Już z nim to ustaliłam, kiedy zadzwonił do mnie na komórkę – oznajmiła. – Bądź więc dobrą córką i zrób to, o co cię proszę, dobrze? Monica wyrwała kartkę z notesu i wzięła pieniądze z domowej kasetki. Zauważyła, że jest już wpół do szóstej, i zrozumiała, że musi się pośpieszyć, jeżeli nie chce rozczarować kochanka swojej matki. * Kochanka? – myślała, popychając wózek między sklepowymi półkami. Nie podobało jej się to słowo, ale matka tak go nazywała. Mój kochanek. Monica wyjątkowo lubiła go bardziej niż samo określenie. O wiele bardziej. Ach, gdyby to mógł być on, rozmarzyła się. Gdyby naprawdę postanowili, że spróbują ze sobą zamieszkać. Nie wydawało się to jednak prawdopodobne. Widzieli się chyba dopiero kilka razy, a większość z nich po trzech–czterech spotkaniach i tak znikała. Mimo wszystko pozwoliła sobie na tę dziecinną nadzieję i spróbowała przywołać w pamięci jego wizerunek. Był dość wysoki i dobrze zbudowany. Mniej więcej czterdziestoletni. Miał przyprószone siwizną skronie i ciepłe spojrzenie, a jego oczy przypominały jej trochę oczy taty. Poza tym miał miły głos, a to chyba najważniejsze. Tak, po zastanowieniu doszła do wniosku, że właśnie tak najczęściej ocenia ludzi. Na podstawie głosu. I uścisku dłoni. Jednego i drugiego nie

można zafałszować – z pewnością czytała o tym dawno temu w jakiejś gazecie dla dziewczyn, ale mniejsza z tym. To w każdym razie było najważniejsze. Kłamać można na wiele sposobów – ustami, spojrzeniem, gestami. Ale nie głosem i sposobem, w jaki podaje się rękę. W jego przypadku te dwa mierniki charakteru bardzo dobrze ze sobą współgrały: spokojny, niski głos, dzięki któremu słowa nabierały odpowiedniej wagi i nigdy nie padały zbyt szybko, oraz dłoń – duża i ciepła, która ani nie ściskała zbyt mocno, ani nie sprawiała wrażenia, jakby chciała się wycofać. Ściskanie jego dłoni było wręcz rozkoszą. Uśmiechnęła się do swoich myśli i skupiła się na liście zakupów. Ja to się znam na ludziach, pomyślała. Widziałam go w sumie dziesięć minut. Powinnam zostać psychologiem czy coś w tym stylu. Przygotowując kolację, zaczęła jak zwykle rozmyślać o Samotności. Przez duże S, bo tak najczęściej wyobrażała sobie to słowo. Pewnie żeby nadać mu dodatkowej rangi. Czy teraz, kiedy zaczyna nową klasę w liceum, uda się ją przełamać, czy będzie jak dotąd? Samotność, jej jedyny niezawodny towarzysz. Zastanawiała się, czy nadal nie będzie miała odwagi zapraszać kolegów z klasy, bo mama robiła wstyd jej i sobie, jak tylko ktoś nowy przekroczył próg. A w każdym razie stwarzała takie ryzyko. Potrafiła w środku dnia tkwić pod kocem, z nożem i pudełkiem tabletek nasennych na stoliku obok, i głośno domagać się od córki pomocy w odebraniu sobie życia. Albo leżeć ledwo żywa w wannie, wśród własnych wymiocin, z dwiema pustymi butelkami po winie stojącymi na podłodze. A czasem, upalona jak stodoła, zaczynała uczyć dwunastoletnie dziewczynki, jak najefektywniej się masturbować. Bo wychowanie seksualne w szkołach jest przecież beznadziejne. O nie, pomyślała. Jeszcze trzy lata i koniec, nie mogę taka się stać.

I jeszcze mężczyźni. Faceci pojawiali się i znikali, zawsze w tych naznaczonych manią tygodniach jesienią i na wiosnę. Jeden był gorszy od drugiego, a z żadnym nie widziała się więcej niż trzy–cztery razy. Oprócz Henry’ego Schitta, który twierdził, że jest pisarzem, i przez bite cztery tygodnie od rana do wieczora palił hasz w toalecie i na balkonie. W końcu zebrała się na odwagę i zadzwoniła do ciotki Barbary z Chadow. Ciotka Barbara, rzecz jasna, nie wkroczyła osobiście – nigdy tego nie robiła – ale dzięki niej odwiedziło ich dwóch pracowników socjalnych, którzy wyrzucili Henry’ego. A jej siostra na kilka godzin trafiła pod opiekę lekarzy. I dostała nową partię leków. Było to wiosną półtora roku temu. Możliwe, że od tamtego czasu trochę się poprawiło. W każdym razie dopóty, dopóki lekarstwa nie stały nietknięte w szafce łazienkowej, tylko dlatego, że matka uważała się za zdrową na tyle, żeby ich nie potrzebować. A teraz był jeszcze Benjamin Kerran. Kiedy o nim myślała, uświadamiała sobie, że po raz pierwszy w ciągu tych wszystkich lat nie słyszy krzyku. Własnego, wewnętrznego krzyku z tęsknoty za tatą. Benjamin? Jedyne, co jej się w nim nie podobało, to imię. Był o wiele za duży, żeby nazywać się Benjamin. Zbyt postawny, ciepły i energiczny. Benjamin powinien być mały i chudy jak patyk, mieć posklejane okulary i twarz całą w krostach i zaskórnikach. I przykry oddech, jak Benjamin Kuhnpomp, który chodził z nią do piątej klasy i najwyraźniej stał się dla niej prototypem wszystkich Benjaminów na całym świecie. A teraz stała w kuchni i przygotowywała kolację dla zupełnie innego Benjamina. Tego, który był kochankiem jej matki i mógł z nimi zostać tak długo, ile tylko chciał. Monica w każdym razie obiecała sobie, że zrobi wszystko, żeby go nie odstraszyć. Sprawdziła temperaturę i włożyła naczynie z kurczakiem do piekarnika. Była dopiero dziewiętnasta trzydzieści. Jeżeli da sobie spokój z myciem

włosów, zdąży przed jego przyjściem wziąć prysznic. – Nie musisz tu siedzieć i zabawiać starego piernika tylko dlatego, że twoja mama się spóźniła. Na pewno masz inne plany. Roześmiała się i zgarnęła z talerzyka ostatni, topniejący już kawałek sorbetu. – Nie jesteś starym piernikiem, a ja nie mam żadnych planów. Najadłeś się? Benjamin z uśmiechem poklepał się po brzuchu. – Nie zmieściłbym już nawet rodzynki. Czy to twoja mama nauczyła cię gotować? Niebo w gębie. Przyznam ci się, że jako stary kawaler nie przywykłem do takich frykasów. – Oj tam – odparła i poczuła, że się czerwieni. – Resztę przykryjemy folią, żebyśmy mogli podgrzać mamie. Ja pozmywam. – Nie, ja… – Bez dyskusji. Usiądź, pooglądaj telewizję, a ja się tym zajmę. Albo poczytaj książkę. A właśnie, skoro mowa o książce… Wstał i wyszedł do przedpokoju. Chwilę grzebał w reklamówce, którą zostawił na półce na kapelusze, po czym wrócił i położył przed nią na stole płaski pakunek. – Proszę – powiedział. – Takie małe podziękowanie za posiłek. – To dla mnie? Dlaczego? – A dlaczego nie? Zaczął zbierać ze stołu. – Może ci się nie spodoba, ale czasem trzeba zaryzykować. Monica przesunęła palcami po wymyślnych wstążkach. – Nie otworzysz? – zapytał Benjamin. – Mam też coś dla twojej mamy, żeby nie była zazdrosna. Zsunęła wstążkę i rozdarła bordowy papier. Wyjęła książkę i nie mogła powstrzymać zachwytu. – Blake! – wykrzyknęła. – Skąd wiedziałeś? Zbliżył się i stanął za jej plecami, kładąc ręce na oparciu krzesła.

– Songs of Innocence and of Experience, tak jest. Zwróciłem uwagę, że na tablicy korkowej u ciebie jest wiersz Tyger, Tyger burning bright. Wybacz najście, to mama zmusiła mnie do obejrzenia twojego pokoju, wybacz. Tak czy inaczej, pomyślałem, że to może twój ulubieniec… Poza tym to piękne wydanie. Te malowidła i w ogóle. Zaczęła ostrożnie przeglądać książkę, a kiedy zobaczyła tajemnicze obrazy i ozdobne pismo, poczuła, jak łzy cisną jej się oczu. Chcąc je powstrzymać, wstała i go przytuliła. Benjamin roześmiał się i odwzajemnił uścisk. – No już, moja panno, to naprawdę nic takiego. Mogę więc prosić, żebyś zostawiła mnie samego w kuchni? – Jesteś taki miły. Mam nadzieję… – Że…? – Że ułoży wam się z mamą. To byłoby dobre dla niej… dla nas. Nie miała zamiaru tego powiedzieć, ale stało się. Benjamin trzymał Monikę za ramiona, stojąc na wyciągnięcie ręki, i przyglądał jej się z lekkim zdziwieniem. – Pożyjemy, zobaczymy – odparł i wyprowadził ją z kuchni. * Kiedy przyszedł i usiadł koło niej na kanapie, była dwudziesta druga dwadzieścia. Do przyjścia matki została jeszcze ponad godzina. Zaczęła oglądać francuski film w telewizji, ale wyłączyła po piętnastu minutach. Zapaliła lampkę i przystąpiła do lektury Blake’a. – Przeczytaj coś – poprosił. Nagle zaschło jej w ustach. – Mój angielski nie jest najlepszy. – Mój też nie. A tak w ogóle wydaje mi się, że w dzisiejszych czasach młodzi ludzie mówią jak rodowici Brytyjczycy. Masz jakiś ulubiony wiersz? Nie szkodzi, jeśli się zatniesz. Zastanowiła się i cofnęła o kilka stron. – Może ten. – Słucham. Monica odchrząknęła, zamknęła na chwilę oczy i zaczęła czytać.

O Rose thou art sick The invisible worm That flies in the night In the howling storm Has found out thy bed Of crimson joy And his dark secret love Does thy life destroy1 Zamknęła książkę i czekała na jego reakcję. – Piękny – powiedział. – I smutny. Tytuł brzmi The Sick Rose, prawda? Skinęła głową. – Choć zdaje się, że mówi o ludziach – kontynuował. – Wiem, że nie miałaś łatwo. Jeżeli chcesz o tym opowiedzieć, chętnie posłucham. Nie miała wątpliwości, że tego chce. Ale czy tak można? – zastanawiała się. A jeśli tak, to jak dużo może powiedzieć? I od czego zacząć? – Jeżeli nie chcesz, nic mi nie mów. Możemy posiedzieć w ciszy. Albo porozmawiać o piłce nożnej. O kiepskich programach w telewizji albo trudnej sytuacji jeży w dzisiejszym świecie. – Przypominasz mi mojego tatę – odparła i wybuchnęła śmiechem. – Naprawdę. Często siedzieliśmy na tej kanapie i czytaliśmy sobie na głos. Byłam wtedy mała, więc czytał głównie on… ja siedziałam mu na kolanach. Minęły trzy sekundy i wybuchnęła płaczem. A potem siedziała mu na kolanach. Po tym wszystkim nie mogła sobie przypomnieć, o czym rozmawiali. 1 Różo, tyś chora:/ Czerw niewidoczny,/ Niesiony nocą/ Przez wicher mroczny,/ Znalazł łoże w szczęśliwym/ Szkarłacie twego serca/ I ciemną, potajemną/ Miłością cię uśmierca (przekład Stanisława Barańczaka).

Czy dużo mówili, czy głównie siedzieli w milczeniu. Pewnie to drugie. Pamiętała jednak jego przyjemny zapach. Szorstki materiał jego koszuli i regularny, mocny oddech, który czuła na plecach. Jego ciepło i silne dłonie, którymi od czasu do czasu ostrożnie gładził ją po ramionach i włosach. Pamiętała też, że kiedy stary zegar nad telewizorem wybił jedenastą, poczuła, że coś się w niej poruszyło. Wiedziała, że jednocześnie to samo poruszyło się w nim. I że to było absolutnie zakazane. 3 Już następnego dnia, późnym wieczorem, zadzwonił i przepraszał. Jej matka była wtedy na jakimś spotkaniu wprowadzającym dla osób, które przez dłuższy czas nie były aktywne zawodowo i miały wrócić na rynek pracy. Może mu o tym mówiła i dlatego wiedział, kiedy zadzwonić. – Wybacz mi, Moniko. Chociaż nie, nie musisz tego robić. To niewybaczalne. Nie wiedziała, co odpowiedzieć. – Byliśmy w tym oboje. – Nie – odparł Benjamin. – To tylko i wyłącznie moja wina. Nie rozumiem, jak mogłem do tego dopuścić. Jasne, byłem trochę zmęczony, a człowiek jest tylko człowiekiem, ale to nie jest wytłumaczenie. Najbezpieczniej będzie, jeżeli przestaniemy się widywać. Umilkł, a jej wydawało się, że słyszy w słuchawce jego wyrzuty sumienia. – To nie zaszło zbyt daleko – oznajmiła. – Poza tym też jestem po części odpowiedzialna. Mam szesnaście lat, nie jestem już dzieckiem. – Bzdura. Jestem w związku z twoją matką. O takich historiach czyta się w kiepskich kolorowych gazetach. – Czytujesz kiepskie kolorowe gazety? Nie przypuszczałam.

Wybuchnął śmiechem, ale szybko urwał. – Nie, ale może powinienem je czytać, żeby wiedzieć, czego nie robić. To się już więcej nie powtórzy, masz moje słowo. Najlepiej będzie, jeśli zakończę też znajomość z twoją mamą… – Nie – odparła Monica. – Nie rób tego. – Dlaczego? – Dlatego że… jesteś dla niej dobry. Lubi cię, a ty przecież lubisz ją. Ja też cię lubię… Nie w takim sensie jak wczoraj, to był tylko wypadek. Benjamin się zawahał. – Dzwonię, żeby prosić o wybaczenie i… powiedzieć, że zamierzam ponieść konsekwencje i zostawić was obie w spokoju. – Nie mówiłeś chyba mamie? Westchnął. – Nie, nie mówiłem. To byłoby najbardziej uczciwe, ale nie wiem, jak by to zniosła. Taki już urok bycia tchórzem. Sama widzisz, z jakim dupkiem masz do czynienia. – Daj spokój, nie jesteś żadnym dupkiem. A ja nie jestem niepoczytalna. Na tej kanapie było nas dwoje. – Przepraszam. Znów przez chwilę milczeli. Myśli krążyły jej w głowie jak stado skołowanych wróbli. – Tak czy inaczej, uważam, że zbyt lekko do tego podchodzisz – powiedział. – Może powinniśmy się spotkać i porozmawiać. Zastanowiła się. – Dlaczego nie? – powiedziała w końcu. – Chyba nie zaszkodzi. Gdzie i kiedy? – Kiedy ci pasuje? – Obojętne. Rok szkolny zaczyna się dopiero w przyszłym tygodniu. Benjamin zaproponował spacer po parku Wollerims następnego dnia wieczorem, a Monika uznała, że to dobry pomysł. Była środa, jeden z najcieplejszych dni tego lata. Po krótkim spacerze usiedli na ławce przy kanale, pod wierzbą płaczącą, i rozmawiali ponad godzinę. Potem przeszli się po mieście.

Wzdłuż Langgracht, przez Landsloorn do Megsje Bojs. Głównie mówiła ona. Opowiadała o dzieciństwie, o śmierci taty, o mamie. O kłopotach w szkole i przyjaciółkach, które wciąż sprawiały jej zawód. On słuchał i zadawał pytania. Kiedy skręcili na leśną ścieżkę, wzięła go pod ramię. Gdy doszli do miejsca, gdzie nie było już latarni, położył jej dłoń na ramieniu, a tuż przed północą doszła do wniosku, że naprawdę są już parą zakochanych. Spotykali się dalej. Po wieczorze i nocy spędzonej w Megsje Bojs nie odzywał się prawie przez cztery doby. Zadzwonił dopiero w niedzielę, późnym wieczorem, kiedy znów była sama w domu. Po raz kolejny przepraszał, mówił, że to niewybaczalne i że muszą to przerwać, zanim stanie się katastrofa. Rozmawiali dziesięć minut i w końcu postanowili spotkać się raz jeszcze i wszystko ostatecznie wyjaśnić. We wtorek odebrał ją po szkole, pojechali jego samochodem nad morze i po długim spacerze kochali się w niecce na wydmach. Kiedy się rozstawali, żadne z nich nie wspomniało o zakończeniu tego, co było między nimi. W pierwszych tygodniach szkoły dwukrotnie odwiedził ich przy Moerckstraat. Ponieważ mieszkanie było akustyczne, za każdym razem słyszała, jak kocha się z matką do późnych godzin porannych. Wiedziała jednak, że pewnego dnia do niej wróci. To nie jest zdrowe, myślała. To czyste szaleństwo. Ale nie zrobiła absolutnie nic, żeby to zakończyć. Jeszcze nie. W szkole wszystko było po staremu. Jej oczekiwania, że wraz z rozpoczęciem nauki w liceum coś się zmieni, że dostanie nową szansę, szybko legły w gruzach. W szacownym starym liceum Bungeläroverket, do którego zresztą swego czasu uczęszczał też jej ojciec, trafiła do klasy, w której dominowały nowe twarze. Choć znalazło się też kilku znajomych, więc już po kilku dniach dotarło do niej, że tak zwani koledzy i koleżanki ze

szkoły na Deijkstraas nadal widzą ją w dawnej roli – skrojonej specjalnie pod nią i przypisanej jej już na wieki wieków. Nietrudno było też zauważyć, że nowi ludzie także wiedzą to i owo, choć od rozpoczęcia semestru minęło dopiero kilka dni. Znali na przykład jej przeboje z matką. Także historia o wymiocinach w wannie, którą kilka lat temu opowiedziała w sekrecie zaufanej przyjaciółce, nie odeszła w niepamięć wraz ze zmianą szkoły. To samo tyczyło się powszechnie znanej anegdoty o lekcji masturbacji. Plotki nie tylko nie ustały, ale wręcz zyskały nowe życie. Innymi słowy, każdy już wiedział swoje. Że Monica Kammerle jest nieco dziwna. Trudno oczekiwać, żeby była inna, skoro ma taką matkę. Nic dziwnego, że biedaczka woli trzymać się na uboczu. Myśląc o Benjaminie i o tym, co działo się w jej domu, mogła tylko przyznać im rację. Jasne, że była dziwna. Różniła się od innych. Tak samo jak jej matka. A może nawet Benjamin. Kiedy kochała się z nim po raz trzeci – w domu przy Moerckstraat, gdy mama była na kursie, a u niej w szkole był dzień sportu, na który nie poszła – uderzyło ją, jak mało o nim wie. Znała jego nazwisko. Benjamin Kerran. Wiedziała, ile ma lat. Trzydzieści dziewięć. Tyle, ile miałby tata, gdyby żył, i o rok mniej niż mama. Odrobina siwizny na jego skroniach sprawiała, że wiele osób mogłoby go wziąć za nieco starszego. Może czterdziestoparolatka. Zawód? Nie była pewna. Zajmował się czymś w urzędzie miasta. Nie przypominała sobie, żeby ujawnił jej więcej szczegółów. Mieszkanie? Nie miała pojęcia. To chyba nierozsądne z jej strony, że nawet nie sprawdziła, gdzie mieszka. Nigdy nie spotykali się u niego w domu, tylko na dworze albo przy Moerckstraat pod nieobecność matki. To chyba dziwne, że ani razu nie skorzystali z jego mieszkania, skoro mieszkał sam? Postanowiła, że przy następnym spotkaniu zapyta go o adres. W książce telefonicznej go nie było – sprawdziła, jak tylko zaczęła się nad tym zastanawiać.

W zasadzie mogła też uzyskać te informacje od mamy. Miała przecież prawo interesować się jej kochankiem, niezależnie od okoliczności. Nawet gdyby były one bardziej normalne. A jego życie? Co wiedziała o jego życiu? Prawie nic. Opowiadał, że kiedyś miał żonę, ale najwyraźniej było to dawno. O dzieciach nigdy nie wspominał. Więc pewnie ich nie ma, uznała Monica Kammerle. To dziwne, pomyślała. Dziwne, że tak mało wiem o jedynym kochanku, jakiego miałam w życiu. I nadal mam. Jednocześnie pomyślała, że w zasadzie nie jest to aż tak dziwne. Dominującym tematem ich rozmów była ona sama. Za każdym razem. Monica Kammerle. Dzieciństwo i dorastanie Moniki Kammerle. Jej mama i tata. Jej nauczyciele, dawne fałszywe przyjaciółki, ulubione zajęcia i ulubione książki. Jej rozmyślania o wszystkim między niebem a ziemią i o tym, jak się czuła, kiedy w taki czy inny sposób ją dotykał. I kiedy był w środku. O nim nie rozmawiali wcale. Nie była to jego wina. Lubił słuchać, a ona lubiła opowiadać. Ktoś mógłby powiedzieć, że była po prostu egocentryczną nastolatką, zapatrzoną w siebie i niedostrzegającą nic poza czubkiem własnego nosa. Z drugiej strony, od śmierci taty nie miała prawdziwego słuchacza. Jest, jak jest, myślała, człowiek ma takie potrzeby, jakie ma, a jeśli nadarza się okazja, żeby je zaspokoić, oczywiście to robi. Oprócz zjawiska o nazwie Monica Kammerle był tylko jeden temat, na którego zgłębianie poświęcali czas. Ich związek. Sam zakazany fakt, że ma tego samego kochanka co jej matka. Że ona, Monica Kammerle, lat szesnaście, i on, Benjamin Kerran, lat trzydzieści dziewięć, naprawdę się ze sobą pieprzyli. Od przodu i od tyłu. Ustami, językami, rękoma i czym się tylko dało. Pieprzyli się jak szaleni. Wkrótce zauważyła, że jak tylko zaczynali o tym rozmawiać, czuła jednocześnie ekscytację i przerażenie, podniecający strach. Jak gdyby nikt oprócz nich nie wiedział, że tak można. Jak

gdyby tylko oni na to wpadli. Czuła się tak, jakby samo ubieranie ich paskudnych czynów w słowa sprawiało, że stawały się dozwolone. Jedynie przez to, że o nich mówili. Była pewna, że on odbiera to identycznie. – Dobrze wiemy, że robimy źle, i dlatego możemy sobie na to pozwolić – powiedział któregoś razu. Mogli sobie na to pozwolić? Z początku wierzyła, że to prawda. Była wtedy tylko bezbronną ofiarą w jego ramionach i zdawała sobie z tego sprawę. Lubiła to, co z nią robił. Wszystko. No, prawie. I to, co pozwalał jej robić ze sobą. Lubiła widzieć, że i jemu się to podoba. – W pewnych kulturach – powiedział innym razem – wprowadza się młode dziewczyny w życie miłosne, pozwalając im być z dorosłymi, doświadczonymi mężczyznami. To może wcale nie jest taki zły pomysł. Monica Kammerle była tego samego zdania. Któregoś dnia, po tym jak Benjamin został na noc, ale zmył się przed świtem, matka zwierzyła się jej przy śniadaniu, że jest najlepszym kochankiem, jakiego kiedykolwiek miała. Monica była skłonna się z nią zgodzić, ale nic nie odpowiedziała. Bez wątpienia Benjamin miał silny i dobry wpływ na matkę, nie dało się tego nie zauważyć. Faza maniakalna, którą przeżywała pod koniec sierpnia, minęła. O ile Monica mogła stwierdzić na podstawie obserwacji szafki w łazience, matka regularnie zażywała leki. Wydawała się zdrowsza i bardziej zrelaksowana niż kiedykolwiek od śmierci taty. Cztery razy w tygodniu chodziła na zajęcia pomagające odnaleźć się na rynku pracy, poza tym gotowała, robiła zakupy i prała. Prawie jak zwykła mama. Nigdy wcześniej nie była tak cierpliwa i skoncentrowana. A przynajmniej Monica nie mogła sobie tego przypomnieć. A więc, odpukać, to, co robili, może i było szalone, ale przecież, w pewnym sensie, żyli w innej kulturze. Uśmiechnęła się w duchu i przypomniała sobie kolegów z klasy. Gdyby tylko wiedzieli, pomyślała.

Potrzeba, aby się komuś zwierzyć, opowiedzieć o tym choćby jednej osobie, pojawiła się kilka dni później, a dokładnie w dniu, kiedy Benjamin zostawił matkę w sypialni i przyszedł do niej. Było to w środę na początku września, tuż po piątej rano. O ile dobrze zrozumiała, Benjamin i jej matka byli na wycieczce w Behrensee. Do domu wrócili późno, gdy już spała. Jak przez mgłę pamiętała, że w przedpokoju słychać było ich głosy. Kiedy się obudziła, on gładził brodawkę jej piersi. Przytknął palec do ust, wskazując głową sypialnię. Wziął jej rękę, przyłożył do stwardniałego członka i popatrzył na nią pytająco. Jego spojrzenie było wygłodniałe, a jednocześnie proszące, jak u psa. Choć miała dopiero szesnaście lat, a dziewictwo straciła zaledwie osiemnaście dni wcześniej, z jego błyszczących oczu w tej krótkiej chwili wyczytała też ostrzeżenie przed niebezpieczeństwami, jakie kryją się w akcie miłości fizycznej. Wyrwał ją ze snu, a mimo to była w stanie wejrzeć w bezdenną czeluść, ziejącą za najbardziej nawet delikatnymi pieszczotami i nieśmiałymi spojrzeniami. Zrozumiała, jak niewiele trzeba, żeby coś poszło nie tak. Zawahała się na chwilę. Sprawdziła, czy przynajmniej dokładnie zamknął drzwi. Skinęła głową i pozwoliła mu wejść w siebie od tyłu. Tym razem było inaczej. Bolało. Nie była na to przygotowana, czuła ból, a on zachowywał się znacznie brutalniej. Wydawał się skoncentrowany tylko na własnych potrzebach i po jakiejś minucie obficie wytrysnął jej na plecy, choć nawet nie zbliżyła się do orgazmu. Choć nie miała nawet cienia przyjemności. Wymamrotał przeprosiny i wrócił do sypialni. Tak, tym razem naprawdę było inaczej i po raz pierwszy czuła w środku gwałtownie narastające obrzydzenie. Pewnie gdyby matka akurat się obudziła, powiedziałby jej, że był w kibelku. Niech to szlag. Wstała z łóżka. Na chwiejnych nogach wyszła do toalety i wymiotowała, dopóki nie poczuła się zupełnie pusta w środku.

Długo, bardzo długo stała pod prysznicem. His dark secret love, does thy life destroy, chodziło jej po głowie. Nie, tak dłużej być nie może, pomyślała. Muszę z kimś porozmawiać. 4 – Może mi pan powiedzieć, co to jest? Młody sprzedawca uśmiechnął się nerwowo, bawiąc się wąsem. Van Veeteren wytarł ladę rękawem marynarki i położył przedmiot na błyszczącej powierzchni. Młodzieniec pochylił się do przodu, a kiedy zobaczył, co to takiego, wyprostował plecy, a jego uśmiech przygasł. – Oczywiście. Pestka oliwki. Van Veeteren uniósł brew. – Naprawdę? Jest pan tego absolutnie pewien? – Oczywiście. Ostrożnie podniósł przedmiot, trzymając go między kciukiem a palcem wskazującym, i uważnie mu się przyjrzał. – Na pewno. Pestka oliwki. – Dobrze – odparł Van Veeteren. – Jak na razie się zgadzamy. Ostrożnie wyciągnął z kieszeni chusteczkę do nosa i pieczołowicie ją rozwinął. – A to? Zanosiło się na to, że młodzieniec znowu przeprowadzi dokładne oględziny, ale zmienił zamiar. Zastygł lekko pochylony do przodu z głupkowatym wyrazem na piegowatej twarzy. – Wygląda jak plomba. – Zgadza się! – wykrzyknął Van Veeteren i przysunął pestkę oliwki do małego kawałka metalu, tak że leżały na ladzie w odległości około centymetra od siebie. – A teraz, czy mogę zapytać, kim jest człowiek, z którym ma pan zaszczyt rozmawiać w tak piękne wrześniowe popołudnie? Sprzedawca po raz kolejny spróbował się uśmiechnąć, ale wyszło mu to sztucznie. Kilka razy przeniósł wzrok z okna

wystawowego na drzwi i z powrotem, jakby w nadziei, że pojawi się bardziej normalny klient, który rozluźni napiętą atmosferę w sklepie. Żaden wybawca jednak nie nadszedł, więc młodzieniec włożył ręce do kieszeni białego fartucha, starając się wyglądać na bardziej pewnego siebie. – Jasna sprawa. Pan komisarz Van Veeteren. W czym rzecz? – W czym rzecz? – odparł Van Veeteren. – Już panu mówię. Chcę polecieć do Rzymu i niech mnie szlag, jeżeli mi się to nie uda. Mówiąc ściśle, wylatuję jutro rano z Sechshafen, mam już zarezerwowany lot. Jednocześnie pragnę nadmienić, że miałem zamiar odbyć tę podróż w sposób najlepszy z możliwych, czyli ze wszystkimi zębami. – Zębami? – Tak, zębami. I zgadza się, moje nazwisko brzmi Van Veeteren, ale co się tyczy mojego zawodu, to chciałbym zwrócić pańską uwagę, że od kilku lat nie pracuję już w policji. – Naturalnie. – Młodzieniec pokiwał zrezygnowany głową. – Ale mówi się, że co jakiś czas pan wkracza. Wkraczam? – pomyślał Van Veeteren, tracąc na chwilę koncentrację. Mówi się, że wkraczam? Co, do cholery? Próbował naprędce podsumować w głowie te cztery lata, które upłynęły od czasu, kiedy złożył rezygnację na ręce komendanta Hillera, a Hiller na własną rękę zamienił ją w coś w rodzaju permanentnego urlopu, którego próżno by szukać w regulaminie. Czy ten smarkacz miał rację? Czy naprawdę wkraczał? Nie potrafił trzymać się z dala? Zdarzyło się to może trzy lub cztery razy. Maksymalnie pięć– sześć. Zależy, jak liczyć. Tylko tyle. Raz czy dwa razy do roku. Nie ma za bardzo o czym mówić, a poza tym to nigdy nie była jego inicjatywa. No, może raz. Najczęściej to Münster albo Reinhart proponowali coś przy piwie u Adenaara albo Krausa. Zadawali podchwytliwe pytanie albo prosili o radę, kiedy czuli, że stoją w miejscu. Po prostu chcieli, żeby im pomógł. Czasem odmawiał, a czasami wyrażał zainteresowanie. Ale żeby wkraczał? Nie, to za dużo powiedziane. Gruba przesada. Odkąd został

księgarzem, nie zajmował się policyjną robotą z prawdziwego zdarzenia – w tym punkcie jego sumienie było nieskazitelnie białe. Jak śnieg lub arszenik. Wlepił wzrok w sprzedawcę, który niespokojnie przebierał nogami, jakby zachowanie ciszy przychodziło mu z trudem. Van Veeteren nigdy nie miał z tym problemu. Przeciwnie, cisza była jego dobrą znajomą, a czasem nawet bronią. – Brednie – powiedział w końcu. – Pracuję przy starych książkach w antykwariacie Krantzego. Koniec kropka. Teraz zaś nie chodzi o moje prywatne poczynania, lecz o tę oto pestkę oliwki. – Rozumiem – odparł sprzedawca. – I o tę plombę. – Rozumiem. – Utrzymuje pan, że mnie zna? – Ech… oczywiście. – Czy utrzymuje pan również, że wczoraj rano sprzedał mi pan kanapkę? Sprzedawca wziął głęboki oddech, jakby chciał zebrać siły. – Tak samo jak każdego ranka mniej więcej od roku. – Nie każdego – sprostował Van Veeteren. – Z pewnością nie każdego. Powiedzmy trzy razy w tygodniu i na pewno nie od roku, bo aż do stycznia robiłem zakupy u Semmelmanna. Potem się zwinęli. Nawiasem mówiąc, wątpię, czy u nich spotkałoby mnie to samo. Młodzieniec pokiwał zrezygnowany głową. – Ale o co do diabła… o co właściwie panu chodzi? – wycedził, a na jego twarzy znów wykwitł rumieniec. – O zawartość kanapki, rzecz jasna. – Zawartość? – Otóż to. Zgodnie z podaną przez was informacją, jak również moimi oczekiwaniami, kanapka miała być z mozzarellą… oczywiście z bawolego mleka… ogórkiem, suszonymi pomidorami, świeżą bazylią, cebulą, radicchio i drylowanymi greckimi oliwkami. Rumieniec na twarzy sprzedawcy miał kolor wschodzącego słońca. – Drylowanymi oliwkami! – powtórzył z naciskiem Van Veete-

ren, po czym oszczędnym gestem wskazał drobne przedmioty leżące na ladzie. Młodzieniec odchrząknął i splótł ręce. – Rozumiem. Bardzo nam przykro, jeśli rzeczywiście… – Rzeczywiście – odparł Van Veeteren. – Rzeczywiście musiałem umówić się na wizytę z doktorem Schenkiem, dentystą z Meijkstraat. Co przykre, jednym z najdroższych w mieście, ale ponieważ jutro wyjeżdżam, nie miałem wyboru. Chcę tylko poinformować, jak sprawy stoją, żeby nie był pan zdziwiony, kiedy pojawi się rachunek. – Oczywiście. Mój ojciec… – Jestem pewien, że będzie pan potrafił przekonująco wytłumaczyć to pańskiemu ojcu, ale teraz proszę mi wybaczyć, nie mam już czasu na dalsze dyskusje. Może pan zatrzymać pestkę i plombę. Na pamiątkę. Ja już ich nie potrzebuję. Dziękuję i żegnam. – Dziękuję, dziękuję – wyjąkał sprzedawca. – Mam nadzieję, że do zobaczenia? – Zastanowię się – odparł Van Veeteren i wyszedł na słoneczną ulicę. Przez resztę popołudnia siedział w wewnętrznym pokoju w antykwariacie i pracował. Odpowiedział na jedenaście zapytań z księgarni i bibliotek – na osiem negatywnie, na trzy pozytywnie. Skatalogował kolekcję map, którą Krantze znalazł na starówce w Pradze, zastanawiając się przy okazji, jak udało mu się odbyć taką podróż i zejść do piwnicy, skoro doskwierały mu reumatyzm, rwa kulszowa, dusznica bolesna i przewlekłe zapalenie oskrzeli. Następnie zaczął porządkować zawartość czterech siatek, przyniesionych rano przez krewnych jakiegoś zmarłego mężczyzny i kupionych za bezcen. Nielicznym klientom, którzy pojawiali się w antykwariacie, pozwalał swobodnie krążyć między regałami, a jedyną transakcją była sprzedaż sześciu starych kryminałów, które po dobrej cenie kupił niemiecki turysta. O siedemnastej piętnaście zadzwoniła Ulrike Fremdli z pytaniem, kiedy wróci do domu. Opowiedział historię o pestce i plombie. Spodobała jej się chyba bardziej niż powinna, pomyślał. Ustalili, że spotkają się

u Adenaara koło siódmej. Albo wcześniej, zależnie od tego, kiedy wstanie z fotela u dentysty. Żadne z nich nie miało szczególnej ochoty gotować przed wyjazdem, a poza tym Ulrike pomyślała, że nie jest pewne, czy w ogóle będzie mógł coś jeść w tak krótkim czasie po założeniu nowej sztucznej szczęki. – Nie chodzi o nową szczękę – sprostował Van Veeteren. – To tylko wypełnienie. – U Adenaara mają zwykle dobrą zupę – przypomniała sobie Ulrike. – Piwo zwykle da się pić – odparł Van Veeteren. – Na temat zupy nic mi nie wiadomo. Kiedy się rozłączyli, siedział przez chwilę z dłońmi splecionymi na karku. Nagle poczuł w środku wibrujące ciepło. Ledwo zauważalne, ale jednak obecne, czymkolwiek było. Szczęście? Słowo pękło pod ciężarem własnej pompatyczności, a w głowie zaczęły się pojawiać coraz to nowe myśli. Nie, poprawił się, to nie szczęście. Boże uchowaj! Chociaż mogło być gorzej. Są ludzie, których życie jest jeszcze większą porażką. Następnie zaczął rozmyślać o relatywizmie. O tym, czy nieszczęście innych zwiększa, czy zmniejsza jego własne i czy świat naprawdę został tak skąpo urządzony, że ów relatywizm jest jedynym sposobem, by odróżnić dobro od zła. Nagle zorientował się, że ktoś próbuje przyciągnąć jego uwagę. Z zewnętrznego pokoju dobiegło kilka udawanych kaszlnięć i ostrożne „halo”. Van Veeteren zastanowił się naprędce, czy zawiadomić o swoim istnieniu, po czym wstał z krzesła. Sześć miesięcy później nadal nie mógł rozstrzygnąć, czy była to dobra decyzja. Mężczyzna miał jakieś trzydzieści lat. Był wysoki i chudy, a jego twarz robiła co mogła, żeby schować się za długą grzywką, czarną brodą i okularami. Delikatna nerwowość unosiła się wokół niego jak nieprzyjemny odór ciała. Van Veeterenowi w pierwszej chwili skojarzył się z podejrzanym, który stara się wziąć w garść przed decydującym przesłuchaniem.

– Słucham? – powiedział Van Veeteren. – Czy mogę panu w czymś pomóc? – Mam taką nadzieję – odparł mężczyzna i wyciągnął rękę. – O ile rozmawiam z panem Van Veeterenem. Ja nazywam się Gassel. Tomas Gassel. Van Veeteren uścisnął mu dłoń i potwierdził, że jest tym, kim jest. – Proszę mi wybaczyć, że kontaktuję się w ten sposób. Zwracam się z delikatną sprawą. Czy ma pan chwilę? Van Veeteren spojrzał na zegarek. – Właściwie to nie. Za pół godziny mam wizytę u dentysty. Właśnie chciałem zamykać. – Rozumiem. Może więc jutro bardziej by panu pasowało? Van Veeteren pokręcił głową. – Niestety nie. Jutro wyjeżdżam. A o co chodzi? Gassel się zawahał. – Muszę z panem pomówić. Nie wystarczy jednak kilka minut. Chodzi o to, że znalazłem się w sytuacji, z którą nie potrafię się uporać. Ani zawodowo, ani prywatnie. – Co pan ma na myśli, mówiąc „zawodowo”? Gassel przez chwilę spoglądał zdziwiony, po czym wyprostował szyję i odsunął brodę. Van Veeteren dostrzegł białą koloratkę. – Aha, już rozumiem. – Proszę mi wybaczyć. Zapominam, że nie mam tego wypisanego na twarzy. Jestem wikariuszem parafii w Leimaar. – Ach tak? – odparł Van Veeteren, czekając na dalszy ciąg. Gassel wygładził brodę i odchrząknął. – Otóż potrzebuję kogoś, z kim mógłbym porozmawiać. Skonsultować się, jeśli pan woli. Jestem w sytuacji, w której… moje śluby milczenia kłócą się z tym, co nakazuje sumienie. Mówiąc wprost: upłynęło już trochę czasu i obawiam się, że jeśli nie powezmę pewnych kroków, stanie się coś złego. Coś bardzo nieprzyjemnego, coś… zbrodniczego. Van Veeteren włożył rękę do kieszeni na piersi w poszukiwaniu wykałaczki, ale przypomniał sobie, że skończył z nimi półtora roku temu.

– A dlaczego zwraca się ksiądz do mnie? Przecież w Leimaar jest chyba proboszcz, który powinien pomóc w takiej sprawie? Gassel pokręcił głową. – Mogłoby się tak wydawać. Ale w tego rodzaju kwestiach pastor Brunner i ja niezupełnie się zgadzamy. Niestety. Oczywiście rozważyłem to wszystko i… nie, nie można tego załatwić w ten sposób. Niech mi pan wierzy na słowo. – A dlaczego ja miałbym załatwić to lepiej? Z tego co wiem, nigdy wcześniej się nie spotkaliśmy. – Proszę mi wybaczyć – powtórzył zawstydzony Gassel. – Zaraz wyjaśnię, jak się o panu dowiedziałem. Wiem, że nie pracuje już pan w policji, to ma decydujące znaczenie. Solennie jej obiecałem, że nie pójdę z tym na policję. W przeciwnym razie nigdy bym się niczego nie dowiedział, nawet jeśli podejrzewałbym, że coś jest nie w porządku. Bardzo nie w porządku… Pańskie nazwisko znam od siostry Marianne z Groenstadt, nie wiem, czy pan ją sobie przypomina. Spotkaliście się tylko raz, ale dobrze pana pamiętała i radziła, żebym spróbował porozmawiać… Marianne to moja ciotka. Starsza siostra mamy. Van Veeteren zmarszczył czoło. Cofnął się w wyobraźni o sześć lat i zobaczył przed sobą spartańsko urządzony, pobielony pokój, w którym przez godzinę rozmawiał ze starszą kobietą. Siostrą Marianne. Katolicka siostra miłosierdzia i komisarz tuż po operacji wspólnie, bardzo powoli i w atmosferze wzajemnego szacunku wyjaśniali ostatnie aspekty sprawy Leopolda Verhavena. Dwukrotnego mordercy, który wcale nim nie był. Który niesprawiedliwie skazany spędził dwadzieścia cztery lata w więzieniu. Tak, pamiętał siostrę Marianne. Pamiętał też ostatni akt sprawy Verhavena. Bez względu na to, jak bardzo chciałby o nim zapomnieć. Wiedziałem, że nie da mi to spokoju, pomyślał. Wiedziałem, że któregoś dnia wróci. Ale żeby w ten sposób? Czy naprawdę mam spłacić swój dług za pośrednictwem tego niespokojnego młodego pastora? To absurd, pomyślał. Niedorzeczność. Wyciągam zbyt daleko idące wnioski. Istnieją również zbiegi okoliczności i nie

wszystko, do cholery, musi mieć głębszy sens. – Pamięta ją pan? – zapytał Gassel. Van Veeteren westchnął i spojrzał na zegarek. – Tak, tak. Oczywiście. Pamiętam pańską ciotkę bardzo dobrze. Niesamowita kobieta, bez dwóch zdań. Ale boję się, że czas ucieka. I naprawdę nie mam pewności, czy będę mógł wam pomóc. Od wielu lat jestem cokolwiek przeceniany. – Nie wydaje mi się – odparł Gassel. – Hmm – wymamrotał Van Veeteren. – Niech i tak będzie. W każdym razie dziś nie mam czasu, a jutro wyjeżdżam na trzy tygodnie do Rzymu. Jeżeli jednak może ksiądz tyle poczekać, służę swoją uwagą po powrocie do Maardam. Proszę jednak nie obiecywać sobie, że na coś się przydam. Gassel powiódł wzrokiem po półkach. Wyglądał na pogrążonego w myślach. Następnie, wyraźnie niepocieszony, wzruszył ramionami. – W porządku. Nie widzę innej możliwości. Kiedy pan wraca? – Siódmego października – odparł Van Veeteren. – W sobotę. Gassel wyjął z wewnętrznej kieszeni mały notatnik i zapisał. – W każdym razie dziękuję, że mnie pan wysłuchał. Mam nadzieję, że w międzyczasie nie wydarzy się nic strasznego. Uścisnęli sobie dłonie i Gassel wyszedł z antykwariatu. Van Veeteren stał w miejscu, obserwując wysoką, przygarbioną postać przechodzącą pod oknem i kierującą się w stronę uliczki. Młody pastor w rozterce, pomyślał. Szukający pomocy u agnostyka, byłego komisarza policji. Niezbadane są ścieżki Pana. Wyszedł ze sklepu, zamknął za sobą drzwi i szybkim krokiem ruszył na Meijkstraat, gdzie już czekał na niego fotel dentystyczny. 5 Monica Kammerle siedziała pod drzwiami gabinetu szkolnej pedagog i czekała. Jednocześnie zastanawiała się, dlaczego właściwie się tu

znalazła. Wprawdzie były dwa powody, ale jeden nie łączył się z drugim. A w każdym razie niebezpośrednio. Otóż po pierwsze, obiecała temu księdzu, że pójdzie do tej pedagog i z nią porozmawia. Na przemian zrzędził i prosił, aż w końcu się zgodziła. Nie zamierzała jej wyjawić wszystkiego, choć na to oczywiście liczył pastor Gassel. Powinien jednak wiedzieć, że gdyby naprawdę chciała to zrobić, nie skręcałaby do kościoła. Poza tym od dawna wiedziała, że są różne rodzaje tajemnicy zawodowej. Widziała, że był tym głęboko poruszony. Próbowała tłumaczyć, że wiele spraw wygląda gorzej z zewnątrz niż od środka, ale on nie przyjął tego do wiadomości. – Dziewczyno, rozumiesz chyba, że to nie może trwać dłużej – powiedział, kiedy spotkała się z nim po raz drugi. – To, co mi wyznałaś, łamie wszelkie zasady etyczne i moralne i źle się skończy. Jesteś za młoda, żeby wyjść z tego bez szwanku. Nie poradzisz sobie! A ty masz zbyt małe doświadczenie, żeby to zrozumieć, odparła w myślach. W końcu obiecała mu, że tu przyjdzie, ale zanim umówiła się na konkretny termin, wymyśliła bardziej przyzwoity powód. Nie było to szczególnie trudne – jej układy z kolegami z klasy same w sobie były wystarczająco niepokojące, by stanowić temat do rozmowy. Każdy powinien się z tym zgodzić, jeżeli przekonująco wszystko opisze. Skoro już dotarła tak daleko, postanowiła pójść jeszcze o krok dalej. Zmiana szkoły. Dobrze jest przyjść z jakimś konkretem. Zamierzała odwiedzić tę wyblakłą pięćdziesięciolatkę mieniącą się pedagogiem, która nie wzbudziła jej zaufania od razu, kiedy na początku roku przedstawiono ją w auli, i wyjaśnić pewne sprawy tak szczegółowo, jak tylko się da, przekonując ją, że zmiana szkoły to jedyne rozwiązanie dla uczennicy „o takim profilu”. Tak to się nazywało. Mogłaby na przykład przenieść się do liceum Joannis w Löhr. Udało jej się dowiedzieć, że w Maardam było jedenaście

liceów i jeżeli w którymkolwiek z nich miała szansę zacząć od nowa, to właśnie tam. Jeśli gdziekolwiek mogła być anonimowa, jak czysta karta pośród nowych, pozbawionych uprzedzeń kolegów, to tylko w Joannis. Żaden uczeń szkoły w Deijkstraa nie kontynuował nauki w Löhr. Sprawdziła to na przerwie, przeglądając rejestry z ostatnich czterech lat, przechowywane w dużych czarnych segregatorach w szkolnej bibliotece. Czuła, że uda jej się przekonać tę pedagog, że to rozwiązanie jest rozsądne i konieczne. Co się zaś tyczy biletów autobusowych, wyboru przedmiotów i innych praktycznych szczegółów… jeżeli rzeczywiście jest pedagogiem, powinna umieć to załatwić. Zaśmiała się na myśl o tym i o swojej nagłej energii do działania. Może mimo wszystko ten pastor jej pomógł. Coś jednak wydarzyło się także po ostatnich uściskach z Benjaminem. Niejako samo z siebie. Uściskach? Nie bardzo wiedziała, jak to nazwać, ale po uporaniu się z obrzydzeniem i odkryciem, jak wręcz szokująco przeceniała ich związek, poczuła, że zaczyna wzbierać w niej siła. Zauważyła to, jeszcze zanim się po raz pierwszy wyspowiadała. Oczywiście nie miała pewności, że ten stan się utrzyma, już wcześniej zdarzały jej się kryzysy, a wiele osób twierdziło, że depresja maniakalna jest dziedziczna, ale dlaczego nie spróbować działania, skoro ten jeden jedyny raz poczuła przypływ energii? No właśnie, dlaczego nie? Spojrzała na zegar i stwierdziła, że pedagog spóźnia się już dziesięć minut. Albo też przeciąga się poprzednia wizyta. Czerwona lampka przy drzwiach paliła się uparcie. Monica poczuła coś w rodzaju zadowolenia na myśl, że także inni uczniowie mają problemy. Nie tylko ona. Że w środku był pewnie inny zagubiony, samotny nastolatek, który nie wiedział, co ze sobą zrobić. Nastolatek albo nastolatka. A może to babsko tylko siedziało i gadało przez telefon, popijając kawę? Monica Kammerle westchnęła, wyprostowała plecy i zaczęła dla odmiany myśleć o Benjaminie Kerranie.

Minęło dziesięć dni, a on się nie odezwał. Nie mogła się zdecydować, czy ją to dziwi, czy nie. Nie wiedziała też, czy matka nadal się z nim widuje, ale była raczej pewna, że nie spotykają się na Moerckstraat. Chociaż matka o nim mówiła. W taki sposób i używając takich słów, że Monica przypuszczała, iż matka zaczyna się od niego uzależniać. Od niego i od ich związku. Prawdopodobnie liczyła, że będzie z tego coś poważniejszego. Monica raczej nie miała co do tego wątpliwości – matka nie należała do osób, które ukrywałyby, co czują i myślą. Zwłaszcza przed własną córką. Nigdy nawet nie próbowała, choć czasami wyszłoby to im obu na dobre. Pewnie chciała się dalej spotykać z Benjaminem Kerranem. Monica zaczęła dostrzegać u matki pierwsze oznaki utraty stabilności, jednak im bardziej dystansowała się od tego, co się stało w niedzielny poranek, tym większe było jej przekonanie, że to wszystko się jednak jakoś ułoży. Że między jej matką i Benjaminem Kerranem może być jeszcze całkiem normalnie, a haniebny trójkąt z początku ich znajomości wkrótce odejdzie w zapomnienie. Dlaczego nie? – pomyślała znowu. Zastanawiała się, czy tak właśnie czuje się człowiek, który nie patrzy na swoje problemy przez pryzmat lekkiej manii. Nie była pewna, jak by się zachowała, gdyby znów spotkała Benjamina Kerrana. Nie miała też ochoty nad tym rozmyślać. Jak to się mówi: będzie, co ma być. A jak on by się zachował? Krzesło uwierało ją w plecy, miała już dosyć czekania. Zaświeć się w końcu na zielono, ty cholerna lampko! – pomyślała z irytacją, a wtedy, jakby dzięki cudowi telepatii, lampka nagle zrobiła, co jej kazano. – Wow – wyszeptała Monica Kammerle. Podniosła się z krzesła i weszła do gabinetu. Poszło łatwiej, niż sobie wyobrażała. O wiele łatwiej. Pedagog wysłuchała jej opowieści o problemach w szkole i o tym, co ma zamiar teraz zrobić.

Kiwała zachęcająco głową i obiecała, że jeszcze tego samego dnia po południu zadzwoni do Joannis i dowie się, czy mają wolne miejsca. – Zajrzyj tu jutro o tej samej porze, a dam ci znać, co i jak – powiedziała. Tak jakby chciała się mnie pozbyć, pomyślała Monica po powrocie do klasy, ale odpędziła tę myśl. Następnego ranka siedziała na przyjaznej, zielonej sofie, a pedagog mówiła jej, że wszystko już załatwione. – Możesz w zasadzie odwiedzić Joannis już w piątek. Mają tam klasę o profilu biologicznym z zaledwie dwudziestoma trzema uczniami. Jeżeli uważasz, że będziesz się tam dobrze czuła, wystarczy po prostu się przenieść. Dostała nazwisko pedagog z nowej szkoły, do której miała się zwrócić po pomoc. Weekend mogła poświęcić na przemyślenie tej kwestii i podjęcie decyzji. Takie to proste, pomyślała Monica Kammerle. Choć może właśnie o to chodziło, wystarczyło tylko wziąć sprawy w swoje ręce. O Benjaminie Kerranie nie wspomniała ani słowem. Tego samego wieczoru, w czwartek 21 września, dostrzegła sygnały niezbicie świadczące o tym, że matka znajduje się na równi pochyłej. Kiedy wróciła ze szkoły, matka leżała w łóżku i drzemała. Monica obudziła ją i powiedziała, że zastanawia się nad zmianą szkoły i nazajutrz pojedzie do Löhr, ale matka tylko pokiwała głową i wymamrotała, że to dobrze. Twierdziła, że rozbolało ją gardło i dlatego nie poszła na kurs. Zresztą i tak był gówniany, więc nie miało to większego znaczenia. Nie zrobiła zakupów. Monica, jeżeli chce, może iść do sklepu albo zajrzeć do lodówki. Ona nie ma ochoty na jedzenie. W domu nie było pieniędzy, znalazła tylko marne trzy guldeny, więc zrobiła omlet i kanapkę. Kiedy zjadła i pozmywała, zadzwonił telefon. Czekała, aż matka odbierze, ale najprawdopodobniej wyciągnęła wtyczkę w sypialni. Pobiegła więc do dużego pokoju i podniosła słuchawkę.

Dzwonił Benjamin. Powiedział, że siedzi w samochodzie przed domem. Zapytał, czy Monica ma coś przeciwko temu, żeby się z nim spotkać i chwilę porozmawiać. – Może dobrze by było, gdybyśmy omówili to i owo – powiedział. Przez chwilę się wahała. Szybko policzyła w pamięci i wyszło jej, że od czasu, kiedy wymknął się z jej sypialni, minęło jedenaście dni. W końcu powiedziała „tak”. – Pod warunkiem że to nie potrwa długo – dodała. Miała trochę własnych spraw. Benjamin Kerran się zgodził i pięć minut później siedziała koło niego w samochodzie. Zauważyła, że ma na sobie tę samą koszulę co owego pierwszego wieczoru na kanapie. 6 – Byłem trochę zajęty – powiedział. – To dlatego się nie odzywałem, wybacz. Zastanawiała się, ile razy w czasie ich krótkiej znajomości prosił ją o wybaczenie. Wydawało się, że to dla niego naturalny sposób na rozpoczęcie rozmowy przy każdym spotkaniu: przeprosić, przekreślić wszystko to, co było, i zacząć od początku. Wygodne. Choć na dłuższą metę raczej nieskuteczne. – Ja też – odparła. – Dużo szkolnych spraw. Chyba ją zmienię. – Co zmienisz? – Szkołę. – Aha. Nie wydawał się szczególnie zainteresowany. Może jego głos także go zdradzał? Z początku się nim zachwyciła, ale może było tak dlatego, że sam się o to postarał. Że używał go jako narzędzia. Delikatnie pogładził ją wierzchem dłoni po przedramieniu

i uruchomił silnik. Próbowała ocenić tę lekką pieszczotę – rozstrzygnąć, co tak naprawdę poczuła. Bezskutecznie. Dotyk był zbyt powierzchowny i nieznaczący. – Dokąd chcesz jechać? Odpowiedziała wzruszeniem ramion. Zwróciła uwagę, że to on chciał porozmawiać, a nie ona. Dla niej było bez znaczenia, gdzie się to odbędzie. – Jadłaś już? Przyznała, że tylko omlet i kanapkę, bo mama jest chora. – Chora? – zapytał i zaczął zjeżdżać w kierunku Zwille. – Nic mi nie mówiła. – Rozchorowała się dzisiaj. Kiedy ostatnio rozmawialiście? – Wczoraj. Przez telefon. – Ale nie widziałeś się z nią już od jakiegoś czasu? – Od tygodnia. Mówiłem przecież, że byłem zajęty. W jego głosie kryła się zaledwie nutka irytacji, ale Monica i tak ją zauważyła. Było to łagodne przypomnienie… No właśnie, czego? Tego, że wina leżała po obu stronach? Nawet jeśli jedno z nich miało trzydzieści dziewięć lat, a drugie szesnaście? – A ze mną masz czas się spotkać? Skręcił na most Czwartego Września, odwrócił głowę i przyglądał jej się tak długo, że już miała go upomnieć, żeby patrzył na drogę. Wtedy odchrząknął, opuścił szybę i zapalił papierosa. Nigdy wcześniej nie widziała go palącego i nie zauważyła, żeby pachniał albo smakował tytoniem. – Palisz? Wybuchnął śmiechem. – Rzuciłem. Chociaż kupuję sobie paczkę, kiedy w pracy robi się zbyt stresująco. Chcesz? Poczęstował ją papierosem. Pokręciła głową. – Najważniejsze, żeby mieć kontrolę. Mogę z tym skończyć w każdej chwili. – No to skończ – odparła. – Teraz. Niedobrze mi od dymu w samochodzie. – Wybacz – powiedział po raz kolejny i wyrzucił papierosa przez okno. – Nie wiedziałem. Jesteś na mnie wściekła?

– Dlaczego o to pytasz? – Bo mam wrażenie, że trzymasz dystans. Bardzo wyraźny dystans. Czy bez względu na wszystko mogę cię zaprosić na kolację? Zdziwiła się, że chce ją zaprosić na wspólny posiłek, skoro uważa, że jest wściekła i trzyma dystans. Nie wiedziała, co odpowiedzieć. Nagle poczuła się paskudnie – jeżeli nie chciała z nim rozmawiać, mogła przecież powiedzieć to przez telefon. Nie wsiadać do samochodu; to byłoby bardziej uczciwe. Tymczasem zdecydowała się na półśrodek, jak by powiedziała matka. Typowy, beznadziejny półśrodek. Poza tym, jakkolwiek by było, nie zasłużył na tak dziecinne traktowanie. Tkwili w tym oboje. Przynajmniej do tej pory. – Okej – powiedziała. – Możemy coś przekąsić. Skinął głową. – Nie chcę trzymać dystansu, po prostu uważam, że powinniśmy to zakończyć – oznajmiła. – Już po poprzednim razie czułam, że to jest złe, a gdyby mama się dowiedziała, byłaby katastrofa. – Możemy o tym pogadać. Co powiesz na Młyn Czerpinskiego? Słyszała o tej restauracji przy Maar w Bossingen, ale nigdy tam nie była. O ile wiedziała – i jak wskazywała nazwa – był to stary, przebudowany i odnowiony młyn. Prawdopodobnie dość eleganckie miejsce. Białe obrusy i takie tam. Szybko zerknęła na swoje ubranie – ciemne sztruksowe spodnie i bordową tunikę – i doszła do wniosku, że mimo wszystko się nada. Nastolatki to w końcu tylko nastolatki. – Chętnie. Tylko nie siedźmy zbyt długo, powinnam być w domu przed dziesiątą. – Nie musisz się martwić – zapewnił Benjamin. Kiedy siedzieli, czekając na jedzenie, przez głowę przemknęła jej szalona myśl. Mogłaby wstać od ich stolika, stojącego w rogu kawałek od innych. Stanąć na środku i poprosić o uwagę pozostałych gości, siedzących wzdłuż ścian w niskiej, podłużnej sali z dużymi

dębowymi stołami i odsłoniętymi belkami stropowymi. „Pewnie myślicie, że przy tamtym stoliku siedzą ojciec i córka – powiedziałaby. – Na pewno tłumaczycie sobie, że on jest miłym tatusiem, który zaprasza córkę na dobre jedzenie z okazji urodzin czy czegoś takiego. Nic z tych rzeczy. Jeżeli chcecie wiedzieć, ten człowiek jest moim kochankiem i zarazem kochankiem mojej matki. Dziękuję za uwagę, możecie dalej jeść”. Wszystko po to, żeby zobaczyć reakcję. Zarówno jego, jak i pozostałych gości tej wykwintnej restauracji, w której nie było co prawda białych obrusów, ale o jej klasie świadczyły inne subtelności, jak na przykład ciężar sztućców, gruby tłoczony papier, na którym wydrukowano menu, wykrochmalone lniane serwetki i jeszcze bardziej wykrochmaleni kelnerzy. „Często uprawiamy też francuza – mogłaby dodać. – Seks oralny. Jeżeli was to interesuje”. – O czym tak myślisz? – zapytał Benjamin. Zorientowała się, że ma rozgrzane policzki. Spróbowała ochłodzić je łykiem coli. – Idzie jedzenie – powiedziała. – Nie daje ci to spokoju? To między tobą a mną? Zastanawiała się przez chwilę. – Tak bym tego nie określiła. Ale to się musi skończyć. Myślałam, że zrozumiałeś? Zauważyła, że zesztywniał. Przez chwilę siedział nieruchomo, po czym spokojnie odłożył sztućce na talerz. – Myślałem, że oboje ponosimy odpowiedzialność. Chyba sama tak mówiłaś. Nie odpowiadała i nie patrzyła na niego. – Jeżeli mam widzieć w tobie prawdziwą kobietę, a tego chyba chciałaś, musisz spróbować zachowywać się jak prawdziwa kobieta. I pogodzić się z tym, że jestem mężczyzną. Rozumiesz, o czym mówię? Prawdziwa kobieta? – pomyślała. Nie, nie rozumiem, o czym mówisz. Nic jednak nie powiedziała.

– Doskonale zdaję sobie sprawę, że ostatnim razem nie było ci za dobrze – ciągnął Benjamin. – Ale takie rzeczy się zdarzają, nie można się poddawać tylko dlatego, że doznania nie zawsze są jednakowo silne. Trzeba się nauczyć puszczać to w niepamięć i iść dalej. – Chyba nie do końca rozumiem, o czym mówisz – odparła. – Uważasz, że powinniśmy to kontynuować? Skinął głową. – Oczywiście. Dlaczego nie? – Choćby dlatego, że ja tego nie chcę. Uśmiechnął się i położył dłoń na jej dłoni. – Skąd możesz wiedzieć, czy chcesz, czy nie, jeżeli nie spróbujesz? Zastanawiała się. Próbowała znaleźć słowa, które w jakiś sposób mogłyby przekłuć jego upartą pewność siebie. – Nie chodzi tylko o ostatni raz. Chodzi o całokształt. Nie radzę sobie. Lubię cię, ale nie jako kochanka. Po prostu tego nie ogarniam… Przez krótki czas było dobrze, ale to nie może trwać dłużej. Masz przeszło dwa razy tyle lat co ja i jesteś w związku z moją matką. Nie cofnął dłoni. Przez chwilę milczał i wyglądał, jakby się nad czymś zastanawiał. Jego spojrzenie wędrowało pomiędzy różnymi częściami jej twarzy. Patrzył na usta, nasadę włosów, oczy. – Jesteś tego pewna? – Bardziej pewna już być nie mogę. – W porządku – powiedział i odchylił się do tyłu. – Może tak będzie najlepiej. Płacimy i jedziemy stąd? Skinęła głową, przeprosiła i wyszła do toalety. Kiedy wracali do centrum Maardam, spadł deszcz. Zamiast skręcić w prawo przy stadionie Richter, Benjamin pojechał prosto, koło browaru Pixner i kościoła Keymer. – Co u mamy? – zapytał. – Mówiłam przecież, że dzisiaj jest chora. Dlaczego jedziemy tą drogą? Nie podwieziesz mnie do domu? – Nie pytam, jak się czuje dzisiaj. Pytam ogólnie.

Wzruszyła ramionami. – Tak sobie. Znasz przecież jej problemy. Dlaczego tędy jedziemy? – Chciałem tylko pokazać ci, gdzie mieszkam. Chyba nie masz nic przeciwko temu? Spojrzała na zegarek i się zawahała. Była dwudziesta pierwsza piętnaście. Przez chwilę siedziała bez słowa, wpatrując się w deszcz. – Chcę być w domu przed dziesiątą. Poklepał ją po ramieniu. – Nie martw się. Nie moglibyśmy przynajmniej porozmawiać o tym, jak się czujesz? Niedobrze ot tak zrywać więzi. Zawsze trzeba dopilnować, by nie zostały żadne niezaleczone rany. – Myślę, że wystarczająco nagadałam się na ten temat – powiedziała. Zaczynała się denerwować. Benjamin położył rękę z powrotem na kierownicy. – Nagadałaś? Co masz na myśli? – To, co powiedziałam. Wszystko już przedyskutowałam i wystarczy. – Nie rozumiem. Z kim przedyskutowałaś? Znów usłyszała ten ton w jego głosie. Ten sam, na który zwróciła uwagę, kiedy wsiadła do samochodu. Był jak szczypta przyprawy, która nie pasuje do reszty. Gorzki. Po raz pierwszy pomyślała „niebezpieczny”. – Z pastorem. – Z pastorem? – Tak. – Dlaczego rozmawiałaś z pastorem? – Musiałam o tym komuś powiedzieć. – Nie wiedziałem, że wśród twoich znajomych jest pastor. – To nie mój znajomy. Był w naszej szkole i opowiadał o kościelnych programach dla młodzieży. Skontaktowałam się z nim później. – Z którego jest kościoła? Próbowała naprędce rozstrzygnąć, czy chce zdradzać mu szczegóły, i w końcu uznała, że tak. Przynajmniej nie uzna, że sobie to wymyśliłam, pomyślała. Jednocześnie poczuła się

pewniej na myśl, że jeszcze jeden człowiek o wszystkim wie. Nawet jeśli to tylko pastor związany tajemnicą spowiedzi. Nad tym, dlaczego miałaby potrzebować takiego zabezpieczenia, nie zdążyła się zastanowić. – Z którego kościoła? – powtórzył. – W Leimaar. Pastor Gassel. Spotkałam się z nim dwa razy. Wysłuchiwanie ludzi i trzymanie tego w tajemnicy należy do ich obowiązków. To coś w rodzaju spowiedzi, chociaż nie są katolikami. Kiwnął lekko głową i podrapał się w szyję. – Ale mamie nie mówiłaś? – Oczywiście, że nie. Skręcił w lewo za uniwersytetem przy Geldenerstraat i zaparkował w jednej z uliczek prowadzących na cmentarz Keymer. Deszcz przybrał na sile, a w ciemnej alejce nie widać było żywego ducha. Benjamin wyłączył silnik i wyjął kluczyk ze stacyjki, ale nie wysiadał. Siedział na swoim miejscu, bębniąc palcami o kierownicę. – Jak myślisz, co by było, gdyby się o tym dowiedziała? Gdyby ktoś jej powiedział, co między nami było? – Co masz na myśli? O niczym się nie dowie. – Jasne, że nie. Ale jak myślisz, jak by to przyjęła? Czysto hipotetycznie. – Nie rozumiem, dlaczego pytasz. To przecież oczywiste, byłaby w szoku, rozmawialiśmy już na ten temat. Benjamin jeszcze przez chwilę bębnił palcami. – Więc uważasz, że gdybym jej o wszystkim powiedział, nie byłby to dobry pomysł? Monica wlepiła wzrok w jego profil. – Dlaczego miałbyś… – Ponieważ też czuję pewną potrzebę szczerości. Najwyraźniej większą niż ty i ona. Sens jego słów dotarł do niej w ułamku sekundy. Równie szybko zrozumiała, jakie mogą być konsekwencje. To nie winowajcy, czyli on i ona, najbardziej ucierpią, jeśli sprawa wyjdzie na jaw. Najbardziej dotknie to jej matkę. Nie było co do tego wątpliwości. Podwójna zdrada – ze strony kochanka

i jedynej córki, przy jej niestabilności i wrażliwości… Nie, pomyślała mimo woli Monica, wszystko, tylko nie to. Zwłaszcza w jej obecnym stanie… Przypomniała sobie, jak wypłowiałą miała twarz, kiedy dziś po południu leżała w łóżku, i poczuła, że zbiera jej się na płacz. Przełknęła ślinę i spróbowała wziąć się w garść. – Nie wolno ci, słyszysz? Pod żadnym pozorem nie wolno ci tego zrobić! Benjamin wziął głęboki oddech i puścił kierownicę. – Tak – powiedział. – Wiem. Ale czy nie możemy chociaż wejść na chwilę i to przedyskutować? Wyjrzała przez zalaną deszczem szybę samochodu. Jej skołowane spojrzenie spoczęło na ciemnej fasadzie domu. – Tu mieszkasz? – Tak jest. Wejdziemy? Monica znów spojrzała na zegarek, ale uznała, że nie ma już znaczenia, czy wróci o dziesiątej, jedenastej, czy jeszcze później. Otworzyła drzwi i stanęła na chodniku. Benjamin okrążył samochód, objął ją ramieniem i szybko poprowadził w stronę cmentarza, do bramy znajdującej się jakieś dziesięć metrów dalej. Kamienny budynek był stary, zdążyła zauważyć, że ma trzy lub cztery piętra i prawdopodobnie rozciąga się na całą dzielnicę. Weszli na dziedziniec, na którym znajdowały się stojaki na rowery, wiata ze śmietnikiem i ławki pod wielkim drzewem, które na jej oko mogło być wiązem. Wszystko to przypominało trochę Palitzerlaan. Poczuła w piersi lekkie ukłucie tęsknoty. – Jaki ładny budynek – powiedziała. – Secesja – odparł. – Wzniesiony dokładnie sto lat temu. To prawda, jest ładny. Mieszkanie też było ładne. Delikatnie rzecz ujmując. O ile dobrze policzyła, miało cztery pokoje z kuchnią. Deski podłogowe były szerokie i wykonane z jasnego drewna z imitacją słojów, a w wielkim salonie znajdował się kominek. Na skąpe umeblowanie składały się ciężkie, ciemne meble, a prawie każdą ścianę zajmowały regały wypełnione książkami.

Do tego dwie duże, niskie kanapy i puszyste dywany. Spróbowała porównać to z Moerckstraat i poczuła inne ukłucie. Musi być bogaty, pomyślała. Dlaczego zadaje się z takimi jak my? – Dlaczego na drzwiach jest inne nazwisko? – zapytała. – Co mówisz?! – zawołał Benjamin z kuchni. – Na drzwiach nie jest napisane Kerran. Wrócił do dużego pokoju. – Ach, to… Wiosną miałem lokatora. Studenta. Kazał mi umieścić tam jego nazwisko, żeby każdy do niego trafił. Po prostu zapomniałem to zdjąć. Napijesz się czegoś? Pokręciła głową. – Porozmawiajmy i miejmy to już z głowy, dobrze? Usiadła na jednej z sof. Benjamin po chwili wahania usiadł obok niej. – Nie zakładałem, że będziemy tylko rozmawiać – stwierdził. Zanim zdążyła opowiedzieć, wstał i wyszedł do kuchni. Po chwili wrócił ze świecznikiem, w którym tkwiła pojedyncza świeca. Przyciskiem koło drzwi zgasił górne światło, zapalił świecę zapalniczką i postawił na stole. Usiadł z powrotem koło Moniki. Zaczęła rozumieć, na co się zanosi. Nie chcę, pomyślała. Tylko nie kolejny raz. – Nie byłoby za dobrze, gdyby mama się o nas dowiedziała, co? – zaczął. – Nie… – Jeśli będziesz dla mnie miła jeszcze ten jeden raz, obiecuję, że nie puszczę pary z ust. Nigdy by nie przypuszczała, że w tak wyrafinowany sposób da się połączyć żarliwe błaganie i lodowatą groźbę, ale widocznie to było możliwe. Spróbowała przełknąć ślinę, ale tak zaschło jej w gardle, że wyszedł z tego tylko skurcz. Benjamin chwycił ją za ramiona i przyciągnął do siebie. – Nie chcę – powiedziała. Minęło kilka sekund, podczas których było słychać tylko jego spokojny, regularny oddech i deszcz bębniący o parapet. Kiedy się w końcu odezwał, przez chwilę miała wrażenie, że głos

należy do kogoś innego. – W dupie mam, czy chcesz, czy nie, ty pieprzona mała kurwo. Bądź tak dobra i pierdol się ze mną, bo inaczej dopilnuję, żeby twoja jebana matka resztę życia spędziła w szpitalu. Powiedział to prawie normalnym tonem i w pierwszej chwili myślała, że się przesłyszała. Chwilę później dotarło do niej, że powiedział to, co naprawdę myślał. Jedną ręką silnie obejmował jej plecy, a drugą obmacywał krocze. Dopiero teraz zdała sobie sprawę, jak bardzo jest silny i jak niewielkie ma szanse, jeżeli będzie chciał ją zmusić do wypełnienia jego woli. – Zrozumiałaś, pizdo? Rozbieraj się! Pociemniało jej w oczach. Zawsze myślała, że takie rzeczy dzieją się tylko w kiepskich książkach i starych czasopismach dla dziewczyn, ale teraz sama to przeżywała. Naprawdę zrobiło się czarno. Mały płomyk świecy zadrżał i zniknął jakby ktoś nagle go zdmuchnął. Dopiero po kilku sekundach pojawił się znowu. Pomocy, pomyślała. Boże. Mamo… Przycisnął ją mocniej i zaczął całować. Rozwarł jej szczęki i wsunął język tak głęboko, że prawie straciła oddech. Potem ją puścił. – A może chcesz trochę delikatniej? Gwałtownie łapała oddech, próbując zdobyć się na choćby jedną rozsądną myśl. – Tak – odparła. – Tak, proszę. Myśl nadeszła. Powoli jak złodziej nocą. Muszę go zabić, brzmiała. Nie wiem jak, ale muszę. – Zdejmuj tunikę – powiedział. Zrobiła, jak jej kazał. – I stanik. – Dobra – powiedziała, pochyliła się do przodu i rozpięła haftki. On jednak nie zwracał uwagi na jej piersi. Wstał z kanapy i stanął za jej plecami. Odsunął włosy i położył dłonie na gołych ramionach. Monica poczuła, że sztywnieje. – Napinasz się – powiedział i zaczął błądzić palcami po wypukłościach obojczyka. Przesuwał je coraz bliżej szyi.

– Czubki moich palców są jak małe sejsmografy. Mogę niemal czytać w twoich myślach… My sick rose. My sick, sick rose… – Muszę iść się wysikać – powiedziała. – Wysikać? – Tak. – Pójdę z tobą – odparł. Wstała. Wciąż trzymał palce na jej ramionach. Wyszli razem do przedpokoju, jakby to była jakaś idiotyczna zabawa. Muszę go zabić, powtarzał jej wewnętrzny głos. Muszę znaleźć sposób… – Jak sejsmografy – powtórzył Benjamin.

LONDYN, SIERPIEŃ 1998 7 Na początku były dwie. Obie koło trzydziestki. Radosne i podochocone wyjściem do kina na Leicester Square i wspólną wizytą w restauracji. Mieszkały w Camden Town, w połowie drogi z Oxford Street. Nie po raz pierwszy wpadły tu po drodze do domu. On sam był w starym Garrick Theatre na jednym z tych niewiarygodnie płytkich i bezbarwnych przebojów West Endu, które grano przy pełnej widowni co roku w sezonie turystycznym. Na szczęście przewidziano antrakt, podczas którego wymknął się z teatru. Po drodze do swojego hotelu w Regent’s Park zdążył jeszcze odwiedzić trzy puby. Ten był czwarty. The Green Stallion. Minęła już jedenasta, ale najwyraźniej było to jedno z miejsc, w których nie wypraszano już gości o określonej godzinie. Właśnie zamówił kolejną whisky Lauder’s i kolejną pintę piwa, kiedy podeszły i zapytały, czy krzesła przy jego stoliku są wolne. Za długim barem i przy stolikach było tłoczno i głośno. Zauważył, że w całym pubie nie było innych wolnych krzeseł. Dlaczego nie? Dał znak rękoma i się uśmiechnął. Kobiety odpowiedziały uśmiechem i usiadły. Zapaliły papierosy i się przedstawiły. Beth i Swietłana. Najwyraźniej spragnione rozmowy. Swietłana była Rosjanką, ale urodziła się w Luton. Rodzicom podczas zawieruchy w latach sześćdziesiątych udało się wydostać z byłego Związku Radzieckiego. Pozostawało zagadką, dlaczego urodzonemu na Zachodzie pierwszemu dziecku nadali imię córki Stalina. – A fucking mystery! – powiedziała Beth i wybuchnęła

śmiechem, ukazując czterdzieści osiem idealnych zębów. – Beth to jedna z wielu londyńskich suk, które nie mają o niczym pojęcia – oznajmiła Swietłana. – A kim ty jesteś? Nie powiedział prawdy. Z jakiegoś niejasnego powodu intuicja podpowiedziała mu, żeby podać fałszywe imię i narodowość. Zdradził jednak swój zawód. Spostrzegł, że im to zaimponowało, i od razu wiedział, że chce je mieć. Chociaż jedną z nich. Naprawdę nie miało znaczenia którą. Po raz pierwszy od naprawdę długiego czasu czuł, że musi się przespać z kobietą. Nie wiedział, z czego to wynikało. Może zadziałało to obce, ale jednak dobrze znane miasto. Urok ponownego spotkania. Był tu kilkanaście razy, ale kiedy policzył, wyszło mu, że od ostatniej wizyty minęło sześć lat. Sześć lat… Może był to ten ciepły letni wieczór, a może alkohol. Czuł przyjemne upojenie i kiedy wznosił toast, uważnie przyglądał się jednej i drugiej parze oczu. Nigdzie nie dostrzegł ani odrobiny oporu. Wręcz przeciwnie. In vino veritas, pomyślał, pijąc. A może chodziło o czas. Potrzebował trzech lat, a teraz właśnie minęły. I tyle. Trzeba nauczyć się czekać, jak mawiała jego matka. Jeżeli tylko potrafisz uzbroić się w cierpliwość, będziesz miał wszystko, czego chcesz, mój mały. Żadna kobieta nigdy ci niczego nie odmówi, pamiętaj o tym. Nawet twoja mama. Kiedy zastanawiał się nad tymi słowami, Beth i Swietłana wyszły przypudrować nosy. Żadna kobieta nigdy… Padło na Beth. Prawdopodobnie umówiły się podczas wizyty w toalecie, bo kiedy wróciły do stolika, szybko okazało się, że Swietłana musi wracać do domu. Kilka minut po dwunastej zostawiła ich samych, życząc udanego wieczoru. Nie obyło się bez znaczących spojrzeń i słowiańskich całusów w policzki. Rozmawiali jeszcze pół godziny. Potem pojechali taksówką do

małego mieszkanka Beth na Camden Town Road. Wprawdzie bliżej mieliby do jego hotelu, ale to było mimo wszystko mieszkanie, a Beth trzymała w lodówce butelkę białego wina i kurczaka, którego wystarczyło tylko podgrzać. Kilka minut po drugiej, kiedy wino było już prawie wypite, a na stole leżały resztki kurczaka, Beth nagle się odechciało. Był zupełnie nagi, a ona miała na sobie tylko majtki. Nagle niespodziewanie powiedziała „stop”. Leżeli obok siebie na jej wąskiej kanapie. Przez chwilę pieściła jego twardy członek. – I can do it for you – powiedziała. Nie chciała jednak kochać się z nim tej nocy. – Może innym razem, jeśli jeszcze będziesz w mieście. Teraz nie da rady. Możesz to zrozumieć? Odparł, że tak. Odsunął jej rękę, po czym przez chwilę siedzieli w ciszy, dopijając wino. Następnie podniósł się z kanapy, stanął za jej plecami i położył dłonie na ramionach. Odsunął jej rude włosy i zaczął delikatnie gładzić miękką, nagą skórę i wypukłości obojczyka. Zapytał, czy może ją trochę pomasować. Beth niepewnie skinęła głową i wyprostowała plecy. Przez kilka minut delikatnie pracował dłońmi, w końcu ramiona opadły i się rozluźniły. Powiedziała, że to lubi. Odparł, że on także. – Czuję, że jesteś zmysłową, pełną ciepła kobietą – dodał. Następnie poczuł, że krew, buzująca mu w żyłach, osiąga temperaturę wrzenia. A potem ją udusił. Wszystko potrwało może z półtorej minuty. Zdjął z niej czerwone majtki i położył ją na plecach na podłodze. Rozszerzył jej nogi i ułożył tak, że wagina była otwarta, jakby w nieświadomym zaproszeniu. Jej martwa wagina. Dokończył masturbację i wytarł się jej majtkami. Godzinę później był już z powrotem w hotelu. Wszedł do łóżka i spał do południa. Samolot z Heathrow wystartował o czasie wieczorem tego samego dnia. Patrząc przez okno kabiny na wielomilionowe miasto, które kurczyło się, by w końcu zupełnie zniknąć,

myślał, że nikt nigdy nie znajdzie mordercy Beth Lindley. Pomyślał też, że w przyszłości musi uważać z kobietami. Może w ogóle ich unikać – to byłoby rzecz jasna najbezpieczniejsze – gdyby jednak sytuacja się powtórzyła, musi wybiegać myślą w przyszłość i działać rozważnie. Niezwykle rozważnie. Zamówił whisky i zauważył, że się uśmiecha.

MAARDAM, WRZESIEŃ–PAŹDZIERNIK 2000 8 Nie wychodziła przez trzy doby. Trzy noce i trzy dni. Dokładnie siedemdziesiąt dwie i pół godziny spędziła w swoim pokoju, robiąc tylko śmiesznie krótkie przerwy na wyjście do toalety. Albo do kuchni, żeby coś wypić lub zjeść. Kanapkę. Kubeczek jogurtu. Kawałek chleba. W domu nie było dużo do jedzenia. Pozostawało tajemnicą, w jaki sposób cały ten czas, te bezkresne godziny i absurdalnie rozciągnięte minuty przesączyły się przez jej świadomość, nie doprowadzając jej do szaleństwa. A może już była szalona. Po wszystkim, kiedy tego niedzielnego wieczoru kwadrans przed północą wyszła na mokrą od deszczu ulicę, czuła się tak, jak gdyby tych dni nigdy nie było. Jakby minęły, nie wywierając na nią żadnego wpływu. Siedziała w swoim pokoju, a matka w swoim. Trzy małe pokoje z kuchnią. Moerckstraat. Nieustający deszcz i żadnego jedzenia w lodówce. Kobieta z depresją maniakalną i jej szalona córka, która niedawno zabiła ich wspólnego kochanka. Nic dziwnego, że tych kilka dni nie zapisało się w jej pamięci. – Jestem chora – oznajmiła jej matka, kiedy wpadły na siebie w piątek po południu. Dla podkreślenia swoich słów zaczęła kasłać. Jakbym nie wiedziała, pomyślała Monica. Jakbym do tego wszystkiego była naiwną idiotką. – Ja też – odpowiedziała. I przerażona – mogłaby dodać, gdyby matka chciała słuchać. Albo gdyby miała inną matkę. Była szalona, skołowana i ze strachu odchodziła od zmysłów. Nie, tego raczej nie mogłaby powiedzieć. Nawet w najlepszej

z rodzin. – Pójdę do łóżka – powiedziała matka. – Tobie radzę to samo. To minie. Tak więc leżała na plecach, wpatrując się w sufit. Albo z zamkniętymi oczyma, wszystko jedno. Pojawiały się obrazy. Te same obrazy, ten sam film. Wciąż i wciąż od nowa płynęły nigdy nieschnącym strumieniem, aż w końcu poczuła, że najchętniej wetknęłaby palce głęboko w oczodoły, wydłubała te ohydne projektory wraz z korzeniami i raz na zawsze z tym skończyła. Osunęła się w ciemność, ciszę, odwieczny, litościwy spokój i zapomnienie. Te obrazy. Benjamin Kerran. Stoi w łazience i się jej przygląda. Po prostu stoi, podczas gdy ona siedzi zgięta na sedesie i próbując wycisnąć z siebie jeszcze kilka kropel, gorączkowo szuka w głowie jakiegoś planu. Odrzuca kolejne opcje, jeszcze zanim zdążą pojawić się w jej rozdygotanej, chaotycznej świadomości. On wkłada rękę w spodnie i patrzy na nią błyszczącymi oczyma, jego uśmiech jest coraz bardziej wykrzywiony. Nagle, jakby w geście perwersyjnego triumfu, wyciąga przez rozporek swój sztywny członek i każe jej go ssać, nie wstając z sedesu. Nie, nie każe. Sytuacja tego nie wymaga. Benjamin Kerran znów posługuje się mieszanką groźby i błagania, to wystarczy. – Nie chcesz chyba, żeby twoja mama się o nas dowiedziała? – mówi. – Jeszcze ten jeden raz. Tylko tyle. Nie uważasz, że powinniśmy zafundować sobie również zakończenie, skoro początek był tak udany? Ona robi, co on jej każe. Ma odruch wymiotny, ponieważ on wpycha go bardzo głęboko, ale jeszcze bardziej niedobrze robi jej się na myśl, że mogłaby teraz odgryźć mu żołądź. Po prostu zacisnąć zęby najmocniej, jak potrafi. Czy to ją uratuje? Czy można zabić mężczyznę, odgryzając mu kutasa? I czy wystarczy jedno mocne ugryzienie? Nie wie i się na to nie decyduje. Nie ma takiej potrzeby, bo w tej samej chwili dostrzega nożyczki leżące na półce za jego plecami. Nie musi już nic planować, wystarczy tylko spokojnie

i z opanowaniem czekać na odpowiedni moment. Tylko tyle, nic więcej. Na filmie, uparcie odtwarzanym przez jej pamięć, widzi, jak spuszcza wodę i wstaje. Jest jednocześnie w środku siebie i na zewnątrz. Te obrazy mają trzy dni, a mimo to wydają się starsze niż świat… Wyciąga go z ust, ale bierze do ręki i stymuluje. Ostrożnie, ale jednocześnie mocno, tak jak ją uczył w tym zaklętym krótkim czasie ich znajomości, a następnie pomału przechodzi za jego plecy. Obejmuje go ramieniem, lewą ręką trzymając jego sztywny członek, patrzy na lustrzane odbicie jego zielonych oczu i sięga po nożyczki, leżące poza zasięgiem jego wzroku. Podnosi je bezgłośnie i jednym brutalnym pchnięciem wbija mu w brzuch. Bez choćby jednej myśli. W tym samym lustrze obserwuje jego oczy. Rozszerzają się i przez ułamek sekundy widać w nich autentyczne zdziwienie. Potem ból. A potem nic. Monica czuje, jak jego męskość więdnie jej w dłoni równie szybko, jak balonik, z którego uchodzi powietrze. Widzi – i czuje – jak osuwa się na podłogę, nie wydając żadnego dźwięku poza syknięciem, nieco głośniejszym niż syk powietrza z balonika. Jak powalony wół, jak ustrzelona zwierzyna pada na niebiesko-zieloną klinkierową podłogę z małymi wypukłościami, fałszywymi skamielinami i prawdziwymi kablami grzewczymi, a tuż nad jego prawą kością udową wystaje błyszcząca rękojeść nożyczek niczym magiczny, mitologiczny znak. Ostrza weszły w niego w całości, na dobre dziesięć centymetrów. Stojąc nieruchomo i patrząc na ciało oraz odbicie własnej twarzy w lustrze, Monica zastanawia się, czy on naprawdę nie żyje. Czy już jest martwy? To takie proste? Nie trwa dłużej? Już po wszystkim? Wyobraźnia niestrudzenie podsuwa jej kolejne obrazy. Monica widzi siebie wychodzącą z łazienki i wybiegającą z mieszkania. Zamyka za sobą drzwi – huk roznosi się echem po klatce schodowej i wciąż wybrzmiewa, kiedy dociera na podwórko ze stojakiem na rowery, śmietnikiem, wiązem i ławką – jej wyobraźnia wyświetla film z dźwiękiem. Słychać też coś innego

i Monica nie wie, czy to rzeczywistość, czy tylko złudzenie – halucynacja albo omam słuchowy – ale kiedy trzasnęła drzwiami, a może pół sekundy wcześniej, usłyszała, jak wykrzykiwał jej imię. – Monica! Czy to możliwe? Czy naprawdę tak było? Widzi siebie biegnącą w deszczu. Bezładnie, tam i z powrotem, po ciemnych ulicach, które zdają się huśtać, skręcać i rozgałęziać w zupełnie nowe, nieodkryte strony świata, aż w końcu nie wie, gdzie jest i jak trafić do domu. Błądzi w ten sposób przez dobrą godzinę, może zresztą wcale nie chce wracać; trzy lub cztery razy zatrzymuje się przy ścianach domów, żeby zwymiotować – udaje się to tylko za pierwszym razem, a kiedy w końcu wchodzi do kuchni, stary niezniszczalny zegar z wahadłem, który jej tata kupił na aukcji, gdy miała zaledwie pięć lat, wskazuje jedenastą piętnaście, a matka siedzi w dużym pokoju, ogląda w telewizji policyjny serial z niebieskim filtrem i nawet się nie wita. Nie wita się i nie pyta, jak minął jej dzień. Córka zaś nie odpowiada, że właśnie zabiła ich wspólnego kochanka. Stoi tylko w drzwiach do dużego pokoju, który z pewnością jest jednym z najmniejszych dużych pokoi w całym mieście, i przez chwilę wpatruje się w nieuczesany tył głowy matki i szybkie, kanciaste obrazy na ekranie. Potem idzie do swojego pokoju i spędza tam trzy doby. Trzy noce i trzy dni. Siedemdziesiąt dwie i pół godziny. A potem wychodzi. Kawiarnia nazywała się Duisart’s i najwyraźniej była czynna aż do trzeciej. Mieściła się w jednej z uliczek pomiędzy Armastenplejn a Langgraacht. Monica nigdy wcześniej jej nie widziała, ale też nie była to jej dzielnica. W środku paliło się brudnożółte światło, a lokal wyglądał dość obskurnie, ale udało jej się znaleźć kąt, w którym nie było jej widać i nie musiała patrzeć na ludzi, skulonych nad rzadko rozstawionymi, okrągłymi plastikowymi stolikami, na których stała kawa,

drinki i leżały papierosy. W kawiarni byli prawie sami mężczyźni w wieku od trzydziestu pięciu do stu lat. Pojedynczo albo parami. W rogu siedziała starsza, pijana kobieta z psem w łaty. Monica zamówiła kawę i szklankę koniaku. Kelner z końskim ogonem, kolczykiem w nosie i kwiatkiem wytatuowanym na policzku przez chwilę zastanawiał się nad jej młodym wiekiem, potem jednak wzruszył ramionami i po niecałej minucie wrócił z tacą, na której stały koniak i kawa. Sączyła kawę i mocny trunek w szklance. Nie była przyzwyczajona do alkoholu, wprost przeciwnie, jednak jakiś wewnętrzny głos podpowiadał jej, że właśnie tego potrzebuje. Czegoś mocnego. Bezkompromisowego. Po prostu musiała rozjaśnić myśli. Potrzebowała pomocy, by móc myśleć klarownie. Musiała wyłączyć projektor z odtwarzaną w kółko taśmą i ułożyć sobie to w głowie. Właśnie tak. I właśnie teraz. Opróżnia szklankę i daje znak kelnerowi, żeby przyniósł jej jeszcze jedną. Zabiłam człowieka, zaczyna. Kochanka mojej matki. I mojego. Nie zasługiwał na to, by żyć. By żyć dalej. Dlaczego? Dlaczego zasłużył na śmierć? Ponieważ nas wykorzystał. Mnie samą, moją matkę i naszą niebywałą kruchość. Moja wina jest lekka, myśli dalej. Lekka jak piórko. Będę ją nosić i nikt nie musi o tym wiedzieć. Nikt nie wie o tym, co zrobiłam, ani o Benjaminie Kerranie i o mnie, to wszystko zostało między nami, a teraz siedzi już tylko w mojej głowie. Boli, drapie i doprowadza mnie do szału, ale jest tylko tam i nigdzie indziej. Poza tym minie… Matka niczego się nie domyśla i nie domyśli, a jeżeli nawet ktoś inny będzie wiedział o naszym związku, nie powiąże tego z jego śmiercią, nie skojarzy z matką, którą najprawdopodobniej trzymał w tajemnicy podobnie jak mnie, a kiedy go znajdą, nikt nie będzie przypuszczał… Pewnie spotkali się pięć, sześć razy i to wszystko… Nie, na pewno żadne ślady nie prowadzą do mnie

ani do mamy. Będą oczywiście szukali sprawcy, a może sprawczyni, ale nigdy nie zbliżą się do ciasnego mieszkanka przy Moerckstraat, gdzie sufit jest tak niski, że nawet zwierzęta domowe muszą kucać. Nie ma powodu szukać czegokolwiek w takim miejscu, nie ma powodu do strachu, nie ma powodu… Myśli przerwał jej kelner, który zjawił się z nową szklanką. Uciął je tak nagle, jak odgryza się kawałek zbyt długiej nici do szycia. Monica zapłaciła i poczekała, aż sobie pójdzie. Przelała zawartość szklanki do opróżnionej w połowie filiżanki kawy, tak jak robiła to matka i jak pamiętała, że robił to ojciec, po czym spróbowała mieszanki. Dopełniła łyżeczką cukru, zamieszała i spróbowała znowu. O wiele lepiej, smakowało prawie dobrze, a przy tym działało rozgrzewająco. Nigdy nie paliła, co najwyżej, chichocząc, zaciągnęła się kilka razy na żenujących potańcówkach w piątej lub szóstej klasie, ale teraz, siedząc deszczową nocą w tej posępnej kawiarni, poczuła, że chętnie wzięłaby do ust papierosa. Zamiast tego znowu pojawił się głos. Myśl o głosie. Odezwał się w jej głowie jak kwaśna czkawka. Krzyk leżącego w łazience Benjamina Kerrana, który usłyszała tuż przed tym, jak trzasnęła drzwiami i zaczęła zbiegać po schodach. – Monica! Czy to możliwe? Czy nie było to tylko przywidzenie? Halucynacyjny krzyk zza grobu? A może naprawdę go słyszała? Może rzeczywiście krzyknął, leżąc na ciepłej klinkierowej podłodze z nożyczkami wbitymi w brzuch na głębokość dziesięciu centymetrów, fiutkiem wiszącym żałośnie jak kawałek szmatki i spodniami skłębionymi w kostkach? Czy to możliwe, że nie umarł? Że nadal żył? Mimo wszystko? A w każdym razie wtedy, w tamtej chwili, kiedy zostawiając go, wybiegła na pogrążoną w mroku ulicę, przerażona wariatka, z rozumem strzaskanym jak kawałek lodu pod ciężkim buciorem rzeczywistości. Skąd się biorą te słowa? – pomyślała nagle. „Ciężki bucior rzeczywistości”? Musiała to gdzieś wyczytać. Samotne

dziewczęta czytają najwięcej na świecie, jak to mówiła jedna z nauczycielek na spotkaniu z rodzicami w czwartej klasie. Zastanawiała się, jaką wartość pedagogiczną ma takie stwierdzenie, choć oczywiście podobne refleksje lub próby ustalenia, skąd się biorą jej pokrętne myśli, nie miały w tej chwili większego sensu… Należało raczej je wyostrzyć, skupić, nadać im trochę jasności. Ustalić, co dalej. Czyżby była pijana? Wstawiona już po półtorej szklanki? Nie było to wykluczone, przez te trzy doby praktycznie nic nie jadła, a alkohol pity na czczo działa mocniej. Wiedziała to nawet ona, Monica Kammerle. Było jednak coś, o czym nie wiedziała, a co było dla niej w tej chwili absolutnie najważniejsze. Czy on nie żył? Czy Benjamin Kerran naprawdę umarł w tamtej łazience? Czy wbijając mu nożyczki w brzuch, zabiła go, czy tylko zraniła? Kurwa, myśli i opróżnia filiżankę. Kurwa mać, nie mam pojęcia. Jestem tak beznadziejna, że nawet nie wiem, czy go zabiłam, czy nie. Pieprzona idiotka. Moniko Kammerle, jesteś tylko biedną kretynką, która wkrótce sfiksuje tak samo jak matka i obie skończycie w wariatkowie. To tylko kwestia czasu, zanim położą was pod żółtymi kocami i będziecie dotrzymywać sobie towarzystwa przy zapachu więdnących goździków i niedomytych ciał… Jakby na potwierdzenie tej myśli dwóch mężczyzn przy innym stoliku wybuchnęło śmiechem. Skrzypiącym, gardłowym rechotem niczym ze starego horroru. Towarzyszyły mu przekleństwa, walenie pięściami w stół i tupanie. Pochyliła się do przodu i spojrzała na nich przez kratkę, po której powinna piąć się jakaś roślina, ale się nie pięła, ani teraz, ani kiedykolwiek. Patrzyła, jak jeden z nich grzebie w prawym uchu trzonkiem łyżeczki, a drugi dostaje ataku kaszlu, który ostatecznie kładzie kres wesołej atmosferze. Spojrzała na zegarek i podniosła się z krzesła. Pięć po pierwszej. Zdecydowanie czas wracać do domu. Duisart’s to bynajmniej nie miejsce, w którym młode dziewczyny powinny spędzać noc. Czas sprawdzić, jak naprawdę stoją sprawy.

Wejść do swojego łóżka w domu przy Moerckstraat i porobić plany. Leżąc pod kołdrą, zastanowić się, co dalej. Zrzędzę, pomyślała, kiedy znów wyszła na ulicę. Moje myśli zrzędzą we mnie. Jestem pijana. Niektórzy szybko się staczają. Jestem pijaną morderczynią, choć mam dopiero szesnaście lat. A poza tym chce mi się rzygać, niech to szlag… * Nocne powietrze i spacer w deszczu sprawiły, że wytrzeźwiała, a kiedy wróciła na Moerckstraat, po raz kolejny poczuła w środku wir strachu. Matka siedziała przed telewizorem, dźwięk był wyłączony, wyświetlano właśnie kolejny policyjny serial z obrazem przepuszczonym przez niebieski filtr. Było wpół do drugiej. Z kuchni dochodził nieprzyjemny zapach, ale pewnie był to tylko worek ze śmieciami. – Co oglądasz? – zapytała. – Nie wiem – odparła matka. – Nie idziesz się położyć? – Właśnie się obudziłam. – Aha. Ja się kładę. – Mhm. – Dobranoc. – Mhm. Poszła do toalety. Umyła zęby. Czuła, że zalatuje potem, ale się tym nie przejęła. Patrzyła przez chwilę na buteleczki z lekami, ale dała sobie spokój z kontrolnym liczeniem. Co to za różnica? Kiedy umrę, spotkam się z tatą, pomyślała. 9 Po mroku nadchodzi jasność, a po sile słabość. Gdzieś wyczytała to zdanie, może więc nie należało się dziwić, że musiało minąć kilka dni od jej śmiałej nocnej wizyty w kawiarni, żeby odważyła się znów wyjść.

Jeden jedyny raz matka wybrała się do sklepu na rogu, żeby zrobić zakupy, ale Monica została w domu. Ona spędzała czas w swoim spokoju, a matka w swoim. Czas płynął i wydawał się ich nie dotyczyć. Kiedy matka, wspinając się na wyżyny swojego godnego pożałowania poczucia obowiązku, pytała córkę, dlaczego nie chodzi do szkoły, Monica wymawiała się grypą i to wystarczyło. Czytała i zapominała to, co przeczytała. Pisała i wyrzucała to, co napisała. Dopiero w środę wieczorem skumulowała w sobie wystarczająco dużo siły i energii, żeby pójść do biblioteki przy Ruidsenallé. Miała plan. Był prosty i hodowała go w sobie od chwili, kiedy przyszedł jej do głowy podczas jednej z bezsennych nocy. Jeżeli Benjamin Kerran został znaleziony martwy w łazience ponad tydzień temu – rozumowała – musieli napisać o tym w gazetach. Nie było innej możliwości. Wystarczyło tylko sprawdzić. Poprosiła o „Neuwe Blatt” i „Telegraaf” z ostatnich sześciu dni, usiadła przy wolnym stoliku i zaczęła je przeglądać. Spokojnie i metodycznie, niczego nie pozostawiając przypadkowi. Strona po stronie, gazeta po gazecie. Bez pośpiechu. Zajęło jej to dwadzieścia minut. Nie znalazła ani linijki. Ani słowa o facecie zadźganym nożyczkami w dzielnicy uniwersyteckiej. Żadnego nekrologu. Nic. Ergo? – myślała, obserwując rynek przez przypominającą akwarium szybę i słuchając dudnienia krwi w skroniach. Co to oznacza? Co się wydarzyło? Miała przed sobą odpowiedź. Albo raczej alternatywę. Mógł się z tego wywinąć. Nożyczki nie naruszyły żadnego kluczowego organu. Po prostu zemdlał z bólu, a potem się ocknął, wyciągnął narzędzie i pojechał do szpitala, gdzie go opatrzono. Albo sam się z tym uporał. Była też druga możliwość. Leżał martwy na podłodze w łazience, tak jak go zostawiła, i czekał, aż ktoś go odkryje. Wkrótce minie cały tydzień. Czy to było możliwe? Po jakim czasie zwłoki zaczynają śmierdzieć? Kiedy jego sąsiedzi zaczną podejrzewać, że coś jest nie tak? A koledzy z pracy?

Odsunęła stos gazet i wędrowała myślami pomiędzy jedną a drugą ewentualnością. Próbowała rozstrzygnąć, która z nich jest bardziej prawdopodobna. Jeśli wyszedł z tego cało, jeśli wciąż żył, myślała, starając się ignorować zimny, dziwnie powolny dreszcz, wspinający się po kręgosłupie, powinien chyba dać znać? Powinna się dowiedzieć? Wzięła kilka głębokich wdechów i spróbowała zebrać myśli. Rzeczywiście, to strasznie dziwne, że nie uczynił żadnego ruchu. Nie mógł przecież nie wiedzieć, że próbowała go zabić. Nawet jeśli nie pamiętał krytycznych sekund, nożyczki były przecież świadectwem tego, co się stało. Nie mogły się tam znaleźć same, to ona, zdradziecka szesnastolatka Monica Kammerle, postanowiła go wykończyć i nie mogło tu być mowy o nieporozumieniu. Popełnienie morderstwa. Zaczęła się zastanawiać, jaki wyrok za to grozi. Kilka lat? Na pewno. Choć znacznie mniej, niż mogłaby dostać, gdyby jej zamiar się powiódł. Działała oczywiście w obronie własnej. Może więc liczyło się to tylko jako usiłowanie zabójstwa? To nie brzmiało tak groźnie. A poza tym ludzie mają przecież prawo do obrony przed napaścią seksualną? Może będzie mogła zeznać, że była to próba gwałtu i obrona własna? Wzdrygnęła się i pomyślała, że zaczyna tracić z oczu okoliczności. Fakt, kilkakrotnie kochała się z nim z własnej woli, a siedzenie tu i rozmyślanie o ewentualnych konsekwencjach niewiele pomoże. Nie żyje i już! – zadecydowała nagle, zagryzając zęby. Nie może żyć i jednocześnie nie dawać o sobie znać w taki czy inny sposób! To niemożliwe! Leży w łazience i gnije. Stare kamienne domy są solidne, może potrwać miesiące, zanim zapach zacznie się roznosić. A przynajmniej tygodnie. Secesja – chyba tak powiedział. Choć oczywiście to nie smród zwłok był tu kluczowym punktem. W jego pracy – w urzędzie miasta czy gdziekolwiek był zatrudniony – też muszą się zastanawiać. I prędzej czy

później zaczną podejrzewać, że coś się stało. Pewnie już zaczęli. Koledzy z pracy, przyjaciele… krewni, o ile miał jakichś bliskich… muszą się przecież zorientować, że coś jest nie tak, nie wszyscy są takimi odludkami jak pewna matka i pewna córka z małej klitki przy Moerckstraat. Wstała i odniosła stos gazet z powrotem. Nie żyje, ustaliła po raz kolejny. Zamordowałam Benjamina Kerrana, to tylko kwestia czasu, zanim znajdą ciało i całe Maardam będzie mogło o tym przeczytać. Już miała podziękować za pomoc postawnej bibliotekarce, kiedy w jej głowie znów rozległ się krzyk. – Monica! Zachwiała się na nogach i wybiegła z biblioteki. I’m a sick rose, pomyślała. A sick, sick rose. Thy dark secret love does my life destroy. Dopiero po południu cztery dni później wyszła z domu po raz kolejny. Cztery dni. Ciężkie jak ołów i puste jak próżnia. Już na rogu Falckstraat i Zwille wpadła na swoją nauczycielkę angielskiego, panią Kluivert, a kilka minut później zobaczyła grupkę kolegów z klasy, którzy przechodzili przez plac Grote. Dziewczyny obejmowały się ramionami i wybuchały sztucznym śmiechem. Była sobota, dzień wolny. Resztkami sił udało jej się przetrwać oba te przypadkowe spotkania, ale jednak postanowiła przełożyć swoje przedsięwzięcie na wieczór, kiedy będzie już ciemno. Zrozumiała, że światło dnia i blade wrześniowe słońce jej nie pomogą. Nie żeby komukolwiek chciało się dodać dwa do dwóch i skojarzyć, że od ponad tygodnia nie było jej w szkole. Nic z tych rzeczy. Chodziło jej o siebie, nie o innych. Nie miała ochoty z nikim się widzieć. Rozmawiać czy choćby spotykać się wzrokiem. Ci ludzie nie mieli z nią nic wspólnego, teraz jeszcze bardziej niż kiedykolwiek. Wszystko jest tak jak dawniej, pomyślała, ale moje życie zyskało pewną doniosłość, której wcześniej mu brakowało. Swego rodzaju przezroczystość.

Kiedy wróciła do domu, matka rozmawiała przez telefon. W pierwszej chwili pomyślała, że może to Benjamin, i serce zerwało jej się do galopu. Potem jednak zrozumiała, że to ciotka Barbara, która z punktualnością szwajcarskiego zegarka dzwoniła co trzy lub cztery tygodnie, żeby odbyć jedną z owych kontrolnych rozmów, które miały w sobie tyle empatii i siostrzanej miłości, ile krwi kryje się w kryształku lodu. Tego stwierdzenia użył kiedyś jej tata. Wyrażało to jego głębokie przekonanie. Matka zrobiła co mogła, żeby trzymać fason, i rozmowa w ciągu minuty dobiegła końca. – Spotykałaś się jeszcze z tym Benjaminem? – wyrwało się Monice. Nie chciała tego mówić, ale słowa najwyraźniej nagle zyskały własną wolę, której nie dało się kontrolować. Wiedziała, że matka przez tydzień nie wyściubiła nosa za drzwi. – Z Benjaminem? – odpowiedziała, jakby zdążyła zapomnieć, kto to taki. – Nie, nie sądzę, żeby to miało sens. – Odzywał się ostatnio? To pytanie również było niepotrzebne. Ostatnio nie oddalała się od matki na więcej niż dziesięć metrów. – Nie. – Tak się tylko zastanawiałam. – Aha. Poszła do swojego pokoju. Położyła się i czekała na zmierzch, gapiąc się w sufit. Przez chwilę myślała o pastorze Gasselu, ale odpędziła od siebie te myśli, jak już kilka razy wcześniej. Nigdy właściwie nie miała do niego pełnego zaufania, a teraz było tego już za dużo. O wiele za dużo. Wzięła do ręki tomik Blake’a i otworzyła na chybił trafił. Cruelty has a Human Heart And Jealousy a Human Face Terror, the Human Form Divine And Secrecy, the Human Dress2 2 Bo Łaska ludzkie serce ma,/ Współczucie – ludzką twarz,/ Miłość – człowieka boski kształt,/ A Pokój – ludzki płaszcz. (Przekład Jolanty Kozak).

Czytała te wersy tak długo, aż była pewna, że zna je na pamięć. Potem, leżąc pod kocem z zamkniętymi oczami, mamrotała je tak długo, aż zapadła w sen. W książce telefonicznej w części poświęconej Maardam nie było Benjamina Kerrana. Ani w ogóle nikogo o tym nazwisku. A więc jego numer był zastrzeżony. Gdyby sprawy się miały inaczej, mogłaby zapytać matki. W jej pokoju także nic nie znalazła – rozejrzała się, kiedy matka brała kąpiel przy kieliszku wina. Nic w notatniku z adresami. Żadnego numeru nabazgranego na luźnej karteczce albo na marginesie strony w gazecie – w miejscach, gdzie matka chętnie zapisywała ważne informacje. Pomysł, żeby do niego zadzwonić, upadł. Nic się nie da zrobić, pomyślała. Kij z tym, pewnie i tak by się nie odważyła. Biuro numerów także nie miało aktualnego numeru do Kerrana ani żadnego abonenta o tym nazwisku. I oczywiście nie udzielało informacji o numerach zastrzeżonych. „Jak się pani wydaje, dlaczego ludzie decydują się chronić swoją prywatność?”. Monica Kammerle westchnęła. A więc z powrotem do planu A. Złoży mu kolejną małą wizytę i spróbuje coś ustalić. Na przykład czy w jego oknie pali się światło. Albo czy pod drzwiami nie ma czasem szpary. Czy skrzynka pocztowa przy wejściu nie jest przypadkiem zapchana. Jest wiele znaków, nie będzie musiała przykładać nosa do dziurki od klucza i węszyć w poszukiwaniu zapachu zwłok. Nawet jeśli nie zyska pewności, otrzyma sygnał. Wyraźny sygnał. A może nawet wszystkiego się dowie. Taki był jej plan A. Wyszła z mieszkania koło dziewiątej. Ze zdziwieniem stwierdziła, że wieczór jest ciepły. Mogło być koło piętnastu stopni. O ile pamiętała, przez cały dzień nie padało. Teraz wiatr się uspokoił i przeszedł w ciepły szept, ciągnący z południa. Łagodny, choć zbliżał się październik. Zdecydowała się minąć

kanał i przejść przez Keymer Plejn. Wprawdzie była to nieco okrężna droga, ale czuła, że spacer dobrze jej zrobi. Postanowiła również okrążyć cmentarz, zamiast go przecinać, i kiedy weszła we właściwą uliczkę i zobaczyła w oddali stary, posępny budynek uniwersytetu, było już kilka minut po wpół do dziesiątej. Zatrzymała się na chodniku naprzeciwko, przy stopniach prowadzących do mieszczącego się w piwnicy sklepu zoologicznego. Stała i przyglądała się pogrążonej w mroku fasadzie. Cztery piętra, tak jak zapamiętała, najniższy poziom był kawałek nad ziemią, więc podglądacze nie mieli szans. Benjamin Kerran nie mieszkał na parterze. Nagle zdała sobie sprawę, że nie jest pewna, czy było to trzecie, czy czwarte piętro. Chyba czwarte? – pomyślała. Chyba mieszkał na samej górze? Tak czy owak, była pewna, że okna jego mieszkania wychodziły na podwórze i na ulicę. Ale które? Które to okna? Dom zajmował całą uliczkę, od uniwersytetu aż po kamienny mur, otaczający cmentarz. Na samej górze, pod wystającym dachem, naliczyła co najmniej osiemnaście okien. O ile się całkiem nie pomyliła, te właściwe powinny leżeć odrobinę na lewo od głównych drzwi i miejsca, w którym stała. Ile powinno ich być? Co najmniej cztery, uznała i posługując się nie do końca określonym, intuicyjnym zmysłem orientacji, wytypowała najbardziej prawdopodobne. Dwa z nich pogrążone były w mroku, a w trzecim paliło się ciepłe, żółte, trochę przyciemnione światło. W tej dzielnicy okien nie rozświetlała zimna, niebieska poświata telewizorów, w których szły policyjne seriale. W oknach po prawej stronie od wytypowanych również paliło się światło, te po lewej, aż po róg cmentarza, były ciemne. Nagle przyszło jej do głowy, że te obserwacje i wyliczenia są nie tylko mocno nieprecyzyjne i niepewne, ale też że niewiele z nich wynika. Jeżeli bowiem Benjamin Kerran żył, nie było nic dziwnego

w tym, że o tak późnej porze zapalił w mieszkaniu kilka lamp. Jeżeli zaś leżał martwy w łazience, można było przypuszczać, że nie dał rady stanąć na nogi i pogasić świateł, które ona sama zostawiła zapalone dziewięć dni temu. Pamiętała wprawdzie, że siedzieli w dużym pokoju przy świecy, ale łazienka i korytarz były w pełni oświetlone. Gratulując sobie tych błyskotliwych refleksji, zebrała się na odwagę, przecięła ulicę i nacisnęła klamkę. Brama była otwarta. Po krótkim wahaniu pchnęła ją i wkroczyła na podwórze. Przystanęła i rozejrzała się wokół. Zobaczyła młodą, ciemnowłosą kobietę niosącą kosz z praniem. Z okna na dole po jej prawej stronie dochodził zapach jakiejś potrawy. Stara latarnia z kutego żelaza, stojąca w rogu przy stojaku na rowery, była zapalona, podobnie jak małe żółte lampki nad wejściami do klatek schodowych. Kobieta zniknęła w drzwiach, nie były to jednak drzwi Benjamina. Monica wciągnęła nosem duży haust powietrza i stwierdziła, że nie czuć tu żadnej złowieszczej woni gnijącego ciała. Tylko ten zapach jedzenia. Bez wątpienia coś z czosnkiem i grzybami. Monica nagle poczuła się głodna. Nie jadła ani nie gotowała od ponad tygodnia, więc może nie było w tym nic dziwnego. Zupełnie nic. Odwróciła głowę i dokładnie przyjrzała się fasadom także od tej strony, nie zawracając sobie jednak głowy nowymi okiennymi spekulacjami. Wyglądało na to, że w większości tych mieszkań ktoś jest. W dwóch trzecich, gdyby miała oszacować. Niektóre okna były otwarte. W tak ciepły wieczór – dlaczego nie? Po podwórzu niosły się dźwięki telewizorów, radioodbiorników i rozmów, przytłumione przez grube ściany i gęstą atmosferę… osiedla klasy średniej. Monica zauważyła, że wszystkie te doznania tworzą bardzo wyraźne wrażenie przytulności – niedostępnej dla ludzi z zewnątrz. Poczuła nagły ucisk w gardle. Nie mogę się teraz rozpłakać, pomyślała i w tej samej chwili przyszło jej do głowy, że nie pamięta nazwiska na drzwiach. Nazwiska lokatora, który tam mieszkał, a potem się wyprowadził. Jak mogła zapomnieć, że na drzwiach nie było

napisane „Kerran”? Dlaczego przypomniała sobie o tym dopiero teraz? Czy w ogóle potrafiła znaleźć właściwe drzwi? I jak to było z drzwiami do klatek schodowych, o tej porze nie były chyba otwarte, żeby każdy mógł wejść? Niech to szlag, pomyślała. Musiało mi wylecieć z głowy, że jestem tylko zwykłą idiotką. Co ja tu robię? Co to za porąbany pomysł, by wracać na miejsce zbrodni? Żeby stać tu jak przygłup i nie potrafić w żaden sposób ustalić dalszych losów jego zwłok? Potrząsnęła głową, ruszyła do przodu i spróbowała otworzyć drzwi, które zapamiętała. Zamknięte. Tak jak mógł się tego spodziewać każdy, kto nie ma orzeszka zamiast mózgu, pomyślała. Równie dobrze mogła wrócić do domu i dalej gapić się w sufit, czekając na kompletne załamanie, pracowników socjalnych i Sąd Ostateczny… kurwa mać! Już miała odwrócić się na pięcie i tak właśnie zrobić, kiedy spostrzegła, że za małymi matowymi szybkami u góry drzwi zapaliło się światło. Nie zdążyła się zastanowić. Nie zdążyła podjąć decyzji. W drzwiach pojawił się łysiejący mężczyzna w średnim wieku, w dresach i butach do biegania. Skinął jej głową, wybiegł na dziedziniec i trzy sekundy później był już za bramą. Instynktownie złapała drzwi, zanim zdążyły się zamknąć, i weszła na klatkę schodową. Przystanęła na chwilę, czując w środku coraz szybciej kręcący się wir. Ugryzła się w język i splotła ręce. Rozejrzała się dookoła. Teraz, pomyślała. Bóg daje mi szansę. Na ścianie po lewej, przy schodach prowadzących do windy, wisiała oszklona tabliczka z nazwiskami osób mieszkających na poszczególnych piętrach. Przyjrzała się jej i nagle wróciła jej pamięć. Rozpoznała nazwisko owego studenta. A więc czwarte piętro, tak jak myślała. Na samej górze. W innych okolicznościach i z nieco jaśniejszym umysłem być może zwróciłaby uwagę, że tutaj także widniało nazwisko studenta, który już się wyprowadził, i doszłaby do wniosku, że

to trochę dziwne, że w takim miejscu nie ma nazwiska właściciela mieszkania. Nie zrobiła tego jednak. Niczego nie kwestionowała. Wir był zbyt silny. Monica Kammerle znalazła się tak daleko, że nie dała sobie czasu na zastanawianie się nad czymkolwiek. Zapomniała nawet sprawdzić skrzynkę pocztową, jedną spośród tych, które długim bladozielonym rzędem wisiały naprzeciwko tabliczki z nazwiskami. Po prostu weszła do windy. Była to oświetlona, stara drewniana winda z rozkładanym siedzeniem, obitym czerwonym aksamitem. Wyglądała zachęcająco. Monica ją pamiętała. Zamknęła skrzypiącą metalową kratkę i nacisnęła przycisk. Kabina, datowana pewnie na… 1905 rok (czy tak mówił Benjamin?), powoli i z piskiem ruszyła w górę. Stojąc w chyboczącej się windzie i oglądając mijane piętra, przypomniała sobie, że miała próbować wyczuć zapach. Słodkawy zapach gnijących zwłok jej kochanka. Nic nie poczuła. Nawet kiedy wyszła z windy i stanęła pod jego drzwiami. Spod drzwi nie sączyło się też światło. Pomyślała jednak, że nie mogłoby się sączyć, bo pod dolną krawędzią nie widziała choćby milimetrowej szczeliny. Drzwi były równie ciemne, szczelne i solidne jak wszystko inne w całym domu, a przez dziurkę od klucza nie dało się zajrzeć. Monica Kammerle przełknęła ślinę. Stała nieruchomo z opuszczonymi rękoma. Poczuła, że wir ustał i znów zbiera jej się na płacz. Nagle zorientowała się, że z dołu dobiega odgłos kroków. Nie słyszała, żeby drzwi otwierały się i zamykały, ale może ktoś wszedł do klatki, kiedy jechała w hałasującej windzie. Ten ktoś wchodził teraz po schodach. Rozglądając się dookoła, zastanawiała się, co robić. Kawałek dalej, w korytarzu na tym samym piętrze, było jeszcze jedno wejście. Poza tym cztery stopnie prowadzące do masywnych drzwi z żelaza albo stali. Prawdopodobnie wychodziły na poddasze. Wydawały się zamknięte równie solidnie jak szwajcarski sejf. Nadstawiła uszu. Kroki nie ustały.

Były coraz głośniejsze. Stoisz przed drzwiami mieszkania, w którym zabiłaś swojego kochanka, mówił jej wewnętrzny głos. Ktoś tu idzie i za dziesięć sekund cię zobaczy… Chyba że ten ktoś nie zamierza wejść aż na czwarte piętro. Przylgnęła do ściany przy drzwiach i wstrzymała oddech. Kroki na chwilę ucichły piętro niżej. Rozległo się męskie kaszlnięcie, a następnie delikatne grzechotanie pękiem kluczy, wyjętych z kieszeni kurtki. Mężczyzna znów zaczął wchodzić po schodach. Teraz też nie podjęła żadnej decyzji. Nie miała na to czasu. Po prostu działała. Chwyciła klamkę. Nacisnęła. Mieszkanie było otwarte. Weszła do środka i zamknęła za sobą drzwi. 10 W niedzielę ósmego października przez okno sypialni Van Veeterena wleciała zagubiona jaskółka. Zegar wskazywał kilka minut po wpół do szóstej rano, a pechowy ptak był prawdopodobnie jednym z niewielu zjawisk na świecie, będących w stanie go obudzić. Samolot z Rzymu spóźnił się ponad cztery godziny i położyli się około trzeciej. A więc dwie i pół godziny snu. Jak Ulrike udawało się wciąż spać mimo upartego trzepotu skrzydeł, pozostawało zagadką… niepojętą sprawą, którą, jak później uznał, należało tłumaczyć poczuciem bezpieczeństwa, związanym z jej ciepłą, kobiecą istotą. Albo jakimś innym biologicznym czynnikiem tego rodzaju. Tym, kto zdecydowanie nie wykazywał żadnych oznak zniecierpliwienia niezapowiedzianym gościem, był Strawiński. Strawiński był kotem i zarazem najbardziej zauważalnym wkładem Ulrike Fremdli w ich wspólny dom. Ten stan rzeczy trwał dopiero od pięciu miesięcy. Wszystkiemu było winne jego idiotyczne niezdecydowanie, które prawie doprowadziło do

zawalenia się całej sprawy… Szczęśliwie dzięki nieprzejednanemu uporowi udało jej się go przekonać. Na szczęście, jak często powtarzał w myślach. Znali się od pięciu lat. Van Veeteren wiedział, że przez resztę swojego życia nigdy nie będzie chciał mieć innej kobiety. Tygodnie spędzone w Rzymie wiele go nauczyły. Między innymi tego. Strawiński miał prawie dziewięć lat. Swoje imię zawdzięczał niezwykłej jak na kota słabości do Święta wiosny. Ogólnie rzecz biorąc, muzyka, czy to klasyczna, czy współczesna, zupełnie go nie obchodziła, jednak słysząc to dzieło, nieruchomiał i siedział jak na szpilkach od pierwszego do ostatniego taktu, najwyraźniej pogrążony w jakimś ezoterycznym misterium, rozgrywającym się tylko w jego wyobraźni. No i może jeszcze w wyobraźni kompozytora. Strawiński był czarno-biały, a wzór na jego sierści przywodził na myśl krowę rasy Gruyderfelder. W wieku dwóch lat został wykastrowany i zazwyczaj był cichym i spokojnym stworzeniem. Jednak tego ranka, kiedy jak zwykle leżał skulony na parapecie i ku swojemu zdziwieniu zobaczył, że do pokoju wlatuje posiłek, przestało się liczyć, że jest wysterylizowany i najedzony. Z całym szacunkiem do Whiskas i Kitteners, żywa zdobycz to jednak żywa zdobycz. Wystarczyły trzy–cztery susy, pięć–sześć sekund i już zatapiał w niej zęby. Van Veeteren zerwał się na równe nogi, czując, że serce wali mu w piersi jak tłok, ale było już za późno. Strawiński zdążył wypuścić jaskółkę, która wiła się po podłodze, tłukąc gorączkowo złamanymi skrzydłami. Kot siedział w napięciu i obserwował jej daremne próby ucieczki, a nieprzytomny Van Veeteren przez krótką chwilę zastanawiał się: po pierwsze, co, do cholery, się stało i po drugie, co, do cholery, powinien teraz zrobić. Kiedy chwila dobiegła końca, syknął na kota. Skutek był taki, że zaczął hiperwentylować i omal nie zwalił się na podłogę. Strawiński po raz drugi wbił zęby w ofiarę, wybiegł do dużego pokoju i schronił się pod kanapą.

Van Veeteren zamknął oczy, zebrał się w sobie i pobiegł jego śladem. Przeklinał głośno i bezsensownie, kilka razy uderzył w poduszki leżące na kanapie, ale odpowiedziało mu tylko głuche mruczenie i kilka rozdzierających, żałosnych piśnięć. Skołowany wyszedł do kuchni, wyjął z szafki trzepaczkę do dywanów i nieporadnie próbował wsunąć ją pod kanapę. Strawiński przez chwilę warował, po czym wystrzelił do przodu z ptakiem w pysku i zajął pozycję na samym szczycie regału z książkami. Van Veeteren wyprostował plecy i dał sobie chwilę do namysłu. Patrzył na siedzącego pod sufitem kota, który po raz kolejny wypuścił jaskółkę. Strawiński siedział i przyglądał się jej z niemal naukowym zainteresowaniem. Kontemplował zdobycz z powagą i tym samym neutralnym, nic niemówiącym wyrazem kociego pyska, co zawsze. Van Veeteren mimo woli zaczął się zastanawiać, jakie procesy zachodzą w głowie zwierzęcia. A ściślej mówiąc, w głowie Strawińskiego, bo w głowie jaskółki najprawdopodobniej nie działo się już nic. Następnie, ściskając trzonek trzepaczki, rozważał, co powinien zrobić. Co w zaprogramowanych instynktach kota kazało mu w ten sposób wypuszczać zdobycz? Nie sposób się było nie zastanawiać nad tym zdumiewającym zjawiskiem. Kot raz po raz wypuszczał ofiarę, dając jej ze wszech miar złudną wolność, tylko po to, żeby siedząc w bezpiecznej odległości, spokojnie obserwować jej agonię. Jaki był w tym cel? Jakie siły stały za tą złą zabawą drapieżnika z jego ofiarą? Biologiczne czy kulinarne? Prawdopodobnie na jedno wychodziło, chociaż pamiętał, że ludzie preferują mięso zwierząt zabitych w jak najmniej stresujących okolicznościach. Czytał gdzieś, że wieprzowina i szynka smakują najlepiej, kiedy świnia aż do chwili śmierci jest utrzymywana w fałszywym poczuciu bezpieczeństwa. Może więc najlepszy byłby strzał w tył głowy podczas snu? Czyżby kotom – i w ogóle kotowatym – bardziej smakowało mięso wypełnione gorzkimi sokami strachu? Czy to możliwe?

Pewnie tak. Piekielnie banalne. A z punktu widzenia ofiary niepotrzebnie okrutne. Przedłużająca się walka o życie tylko po to, żeby zadowolić kubki smakowe oprawcy. Boże w niebie, pomyślał. Złośliwa z ciebie bestia. Potrząsnął głową, odpychając od siebie te niepewne spekulacje, a następnie podniósł trzepaczkę i machnął nią nad regałem. Strawiński znów wziął jaskółkę do pyska i zeskoczył. Wybiegł do przedpokoju z Van Veeterenem depczącym mu po piętach. Kot zatrzymał się na chwilę przed półką na buty, jakby niepewny. Najwyraźniej zastanawiał się, dokąd teraz uciec przed tym dzierżącym trzepaczkę szaleńcem, u którego od jakiegoś czasu mieszkał i który aż do tej pory wydawał mu się zrównoważoną i rozsądną istotą. A przynajmniej czymś w tym rodzaju – z ludźmi wszak nigdy nic nie wiadomo. Van Veeteren wykorzystał tę krótką pauzę i otworzył drzwi wejściowe, kot zaś skorzystał z okazji i czmychnął na klatkę. Wystrzelił po schodach jak z procy, trzymając w pysku na pewno już martwą jaskółkę, która wyglądała jak bujne, choć dobrze przycięte wąsy. Van Veeteren uznał, że kocisko trzeba wypuścić na dwór. Pobiegł za nim, zupełnie nagi, mając nadzieję, że żaden sąsiad nie będzie na nogach o tak nieprzyzwoicie wczesnej porze (a szczególnie starsza pani Grambowska; naga konfrontacja na schodach raz na zawsze zniszczyłaby ich dobre układy, a przecież to ona zajmowała się Strawińskim i podlewała kwiatki, kiedy był w Rzymie). W końcu, nie bez wysiłku, udało mu się wypuścić kota tylnymi drzwiami. Uchylił je za pomocą zwykłej miotły, a kiedy z powrotem wszedł do mieszkania, był tak rozbudzony, jakby właśnie zanurzył się w ośmiostopniowej morskiej wodzie i przeżył. Spojrzał na zegar w kuchni. Była za siedemnaście szósta. Uszczypnął się w ramię. Zabolało, więc to nie był sen. Czekając na zmęczenie, które powinno nadejść po tych surrealistycznych porannych czynnościach, poszedł sprawdzić, czy Ulrike naprawdę przespała cały ten tumult. Okazało się, że tak. Spała spokojnie na boku z nieodłączną poduszką między kolanami i delikatnym, lekko tajemniczym

uśmiechem na ustach. Przez chwilę stał nieruchomo i się jej przyglądał. Także i tego dziwnego poranka nie mógł pojąć, jaka dobra siła wyższa sprawiła, że się spotkali. Jeśli miał za co podziękować Bogu, w którego nie wierzył, to właśnie za Ulrike Fremdli. Nie ulegało wątpliwości. Ta siła nie tylko skrzyżowała ich drogi, ale też przyprowadziła ją tutaj. Żeby dzieliła z nim dom, łóżko i życie. Wiedział z całą pewnością, że nic, czego dokonał w czasie swojego błądzenia po świecie, nie pozwoliło mu na nią zasłużyć, ale powoli zaczął się z tym godzić i równie powoli uczyć swoistej pokory, która co prawda nie zawsze była widoczna w jego codziennych uczynkach, ale jednak istniała, zakorzeniona w nim coraz głębiej, jak… jak powoli rosnąca, łagodna narośl, wypełniona wdzięcznością i spokojem ducha. Bo jak inaczej, do diabła, opisać taki poranek jak ten? W mrocznych chwilach słabości, kiedy znów zaczynał traktować życie jak niewiele więcej niż zwykłe równanie, widział czasem w Ulrike swoistą rekompensatę za Ericha, który zmarł przed dwoma laty, zostawiając w nim ranę, która będzie krwawić już do końca życia. Takie kalkulacje nie miały jednak racji bytu. Teraz już wiedział, że nic nie zrekompensuje mu zmarłego syna… Tak naprawdę wiedział to od zawsze. Tak samo jak dobre uczynki, jakiekolwiek, nie były w stanie zrównoważyć tych złych. Nieprzypadkowo w młodości jego idolem przez dłuższy czas był Schopenhauer. Z górą trzydzieści lat służby w policji nie przyczyniło się do obalenia tych pesymistycznych maksym o życiu. Wręcz przeciwnie. W ostatnim czasie zaczął myśleć, że dobro ma również prawo do istnienia na własny rachunek. Nie było, tak jak wcześniej uważał, jedynie zastawem w zmaganiach z siłami zła. Bez dobra nie dałoby się określić prawdziwej wagi dziecięcego śmiechu albo oczu zakochanej kobiety. Gdyby trzeba było położyć je na szali i porównać. Zamknął drzwi sypialni i wrócił do kuchni. Nastawił wodę na herbatę i usiadł przy stole, na którym położył stos gazet. Wydania „Allgemejne” z ostatnich dwudziestu dni.

Pomyślał, że równie dobrze może już zacząć się z nimi zapoznawać. Powinno go to zająć do czasu, aż wróci zmęczenie. Wyrównał stos i zaczął chronologicznie od tyłu. Była za jedenaście szósta. Rozległo się drapanie w drzwi, ale nie zamierzał się jeszcze godzić z tym uprzykrzonym kociskiem. Godzinę i trzy filiżanki herbaty później brak snu zaczął dawać mu się we znaki. Skapitulował i wpuścił Strawińskiego do domu. Kot miauknął z wyrzutem i wrócił na swój parapet, najwyraźniej czekając na kolejne smakołyki tego cudownego dnia, kiedy wszędzie latały pieczone gołąbki. A może już o wszystkim zapomniał, pomyślał Van Veeteren. Kocia pamięć jest krótka. Tak krótka, że to aż godne pozazdroszczenia. Co zrobił z ptakiem – czy raczej z tym, co z niego zostało – było niewiadomą. W gazetach nie znalazł nic szczególnego. W sumie przeczytał dwa lub trzy artykuły, ale pilnie przejrzał wszystkie numery i przebiegł wzrokiem każdą stronę. Powycinał kąciki szachowe i ułożył jeden na drugim. Pod koniec piętnastego „Allgemejne” powieki miał już tak ciężkie, że nie był w stanie z tym walczyć. Nie widział też powodu. Złożył gazetę, położył ją na stosie przejrzanych i zerknął na pierwszą stronę kolejnej. Na sekundę jego serce stanęło. Gapił się na niego pastor. Tak jest, nie było lepszego określenia. Gapił się tymi swoimi lekko wyłupiastymi oczami spod długiej, zaczesanej na bok grzywki. W jego spojrzeniu kryła się odrobina wyrzutu i jakby szczypta agresji. Czarna broda była lepiej przycięta, niż to pamiętał z antykwariatu. Poza tym chyba trochę krótsza, bo nie zasłaniała koloratki. Potrząsnął głową i przeczytał nagłówek. PASTOR WPADŁ POD POCIĄG Cały tekst miał niewiele ponad dziesięć wersów, nie było żadnej kontynuacji na kolejnych stronach.

Przedwczoraj, późnym wieczorem, pastor Tomas Gassel, lat 29, z niewyjaśnionych przyczyn spadł na tory na stacji Maardam, prosto pod nadjeżdżający pociąg lokalny. W tym czasie na peronie nie było ludzi, brak więc świadków zdarzenia. Maszynista pociągu nie został jeszcze przesłuchany, w stanie ciężkiego szoku odwieziono go do szpitala Nya Rumford. Policja nie podejrzewa udziału osób trzecich. Tomas Gassel był wikariuszem parafii w Leimaar. W następną niedzielę zostanie odprawiona msza w jego intencji. Van Veeteren jeszcze raz przyjrzał się fotografii. Zmęczenie ulotniło się jak kamfora. Jasna cholera, pomyślał. Cóż to za czarna niedziela? Niełatwo było obudzić Ulrike, ale w końcu się to udało. – Która godzina? – wymamrotała, nie otwierając oczu. – Hm – odparł Van Veeteren. – Trochę po siódmej… prawie wpół do ósmej. Sporo zdążyło się wydarzyć. – Wydarzyć? Przecież spaliśmy tylko cztery godziny. – Wiem. Masz wyjątkową zdolność spania bez względu na wszystko. Strawiński zabił jaskółkę. – Ojej. No cóż, to się zdarza. Odwróciła się i przykryła głowę poduszką. – Tutaj – dodał Van Veeteren. Ulrike przez chwilę nic nie mówiła. Zaczął się bać, że znowu zasnęła. – Tu przecież chyba nie ma żadnych jaskółek – powiedziała po chwili. – Jedna wleciała. – Wleciała? – Przez okno. Strawiński ją dorwał. To dziwne, że czują potrzebę tak okropnego dręczenia swoich ofiar. W tym łagodnym obiboku kryje się okrucieństwo, którego nie potrafię pojąć. Można się zastanawiać… – Co zrobiłeś? – przerwała Ulrike, nie zdejmując z głowy poduszki.

– W końcu udało mi się go wygonić. Zrobił się niezły kocioł, kot chował się pod kanapą i na regale. – Oj – odparła Ulrike. – Ale tego nieszczęsnego ptaka nie ma już w mieszkaniu? – Nie ma. No i jeszcze sprawa z księdzem. Zapadła chwilowa cisza. – Z księdzem? – Tak, chyba ci o nim mówiłem. Dzień przed naszym wyjazdem przyszedł do antykwariatu i chciał, żebym mu w czymś pomógł. A teraz nie żyje. – Nie żyje? – Jest równie martwy jak jaskółka, chociaż w jego przypadku poszło trochę szybciej. Wpadł pod pociąg. Uważam, że kiedy wraca się do domu w środku nocy, można by sobie życzyć spokojniejszych poranków… Koty, księża i diabli wiedzą, co jeszcze. Zastanawiam się, czego chciał. Ulrike zdjęła poduszkę i na niego spojrzała. – Kto? – Ten pastor, oczywiście. To chyba trochę dziwne, że w tydzień po spotkaniu ze mną wpadł pod pociąg? Ulrike nie spuszczała z niego wzroku, a pomiędzy jej pięknie łukowatymi brwiami pojawiła się zmarszczka. Przeciągnęła się i podciągnęła kołdrę pod brodę. Minęło pięć sekund, podczas których nic nie mówili. – Dlaczego tak na mnie patrzysz? – zapytał Van Veeteren. – Szczerze mówiąc… – Szczerze mówiąc, co? Ulrike przeniosła wzrok na Strawińskiego, który spał głębokim snem, skulony na parapecie. – Tak sobie myślałam. Może ci się tylko śniło? Wybacz, że to mówię, ale to wszystko brzmi trochę dziwacznie. – Co, do diabła? – wybuchnął Van Veeteren. – Piszą o tym w gazecie, mam ją przynieść? Zawahała się. – Nie teraz. Myślę, że tak czy inaczej powinniśmy jeszcze trochę pospać. Możemy o tym pogadać, kiedy się znów obudzimy. Chodź tu i mnie przytul.

Van Veeteren miał na końcu języka kilka dobrych argumentów, ale po krótkiej wewnętrznej walce dał za wygraną i zrobił to, o co prosiła. 11 W nocy z niedzieli na poniedziałek śnił o pociągu, pędzącym przez świat i rozjeżdżającym całe watahy kotów w czarno-białe łaty, a wczesnym rankiem we wtorek obudził się zlany potem, po tym jak we śnie uciekał przez puste, pogrążone w mroku miasto przed szalonym, brodatym pastorem, który gonił go z wielką martwą jaskółką w ustach i trzepaczką do dywanów w dłoni. Przesłanie nie mogło być wyraźniejsze. Około wpół do dziewiątej, kiedy Ulrike wyszła do pracy, zadzwonił do wydziału policji kryminalnej w Maardam. Po serii zwyczajowych błędnych przełączeń w końcu usłyszał w słuchawce głos Münstera. – Chodzi o tego księdza – powiedział. – Jakiego księdza? – Tego, który zginął. Wpadł pod pociąg. – Aa, o tego – odparł Münster. – Nic nie wiem. Moreno się tym zajmowała. – Moreno? – Tak. Dlaczego komisarz pyta? Jasna cholera, pomyślał Van Veeteren. Minęły cztery lata, a on nadal tak mnie nazywa. Słowo komisarz wyryją mi nawet na nagrobku. – Przepraszam – odezwał się Münster, który dobrze odczytał ciszę w słuchawce. – Widać trudno mi się przyzwyczaić. – Nic się nie stało – odpowiedział Van Veeteren. – Możesz mnie połączyć z Moreno? – Zawsze mogę spróbować. Ale nie sądzę, żeby w tym coś było. Żadnych podejrzanych okoliczności ani nic takiego. Obstawiam, że nie chcesz mówić, dlaczego dzwonisz? – Zgadza się. Połącz mnie z Moreno.

Inspektor kryminalnej Ewy Moreno nie było w gabinecie, ale zadzwonił do niej na komórkę. Odebrała w samochodzie, jadąc z Linzhuisen do Weill. Rzeczywiście prowadziła sprawę pastora, który wpadł pod pociąg, i rzeczywiście, tak jak zauważył Münster, nie było powodu do szczególnych podejrzeń. Wszystko wskazywało na to, że Gassel zabił się sam. Maszynista został przesłuchany, ale nie widział nic oprócz postaci, która ni z tego, ni z owego nagle spadła przed lokomotywę. To oczywiście było dla niego traumatyczne przeżycie, koszmar każdego maszynisty, ale Moreno nie dowiedziała się niczego więcej, choć rozmawiała z nim dwie godziny. Czy raczej próbowała rozmawiać. Van Veeteren przez chwilę się zastanawiał. Następnie zapytał, czy Moreno miałaby tego wieczoru czas na piwo u Adenaara. Odpowiedziała, że tak. – O co ci chodzi? – zapytała. – Nie chcę teraz wchodzić w szczegóły – odparł. – Opowiem ci przy piwie. Spóźniła się piętnaście minut, a kiedy weszła, zdał sobie nagle sprawę, jak bardzo jest piękna. Najładniejsza inspektor na świecie, pomyślał. Poza tym piękniała z wiekiem. Zastanawiał się, co trzyma ją w policji i ile tak naprawdę ma lat. Na pewno nie więcej niż trzydzieści pięć. Ostatni raz widział się z nią przed rokiem, w związku z okropną sprawą podkomisarza deBriesa – a wtedy sytuacja była tak opłakana, że nawet kobiece piękno nie było w stanie odwrócić od niej uwagi. – Trochę się spóźniłam – powiedziała. – Mam nadzieję, że komisarz nie czekał zbyt długo. – Do ciężkiej cholery. Mówi mi na ty, bo zaraz dostanę ataku epilepsji. Roześmiała się. – Sorry. To zabiera trochę czasu. – Cztery lata – zwrócił uwagę Van Veeteren. – Czy naprawdę tak trudno się nauczyć?

– My w policji jesteśmy trochę ciężko myślący. Jak wiadomo. – Hm – odparł i skinął na kelnera. – Na to wygląda. – A więc Gassel – powiedziała Moreno, kiedy już złożyli zamówienie. – W czym rzecz? Muszę przyznać, że trochę mnie zaciekawiłeś. Van Veeteren podrapał się po głowie i wyjął maszynkę do papierosów. – Nie bardzo wiem – przyznał. – Zacząłem czuć pismo nosem, ale zapewne ma to związek z moim podeszłym wiekiem i postępującą demencją. – Założymy się? – spytała Moreno. Van Veeteren napełnił maszynkę tytoniem i przez chwilę milczał. – Przyszedł do mnie – powiedział po chwili. – W tym cała rzecz. – Przyszedł? Gassel do ciebie przyszedł? – Tak. – Dlaczego? – Nie wiem. Niestety nie zdążyłem z nim porozmawiać. Miałem umówioną wizytę u dentysty, a następnego dnia poleciałem z Ulrike do Rzymu. Nie poznałaś jej, to moja lepsza połowa… tak po prawdzie, o wiele lepsza. Tak czy inaczej, to było nieco ponad trzy tygodnie temu, umówiliśmy się na spotkanie po moim powrocie. A teraz on nie żyje. Mógł to oczywiście być czysty przypadek, ale człowiek się zastanawia. Moreno nie odpowiedziała, ale na jej twarzy widać było namysł. – Zrozumiałem tylko, że chciał z siebie coś zrzucić. – Zrzucić? – Tak. W taki czy inny sposób. Usłyszał coś, z czym nie mógł sobie dać rady, ale był związany tajemnicą. Spowiednik, który chciał się wyspowiadać – można by powiedzieć, trochę koloryzując. – Spowiednik? To przecież nie jest kościół katolicki. Van Veeteren zapalił papierosa. – Zgadza się – potwierdził. – Ale z tego co słyszałem, w większości wspólnot przyjmuje się jakiś zmodyfikowany

wariant spowiedzi. Chyba zaczęto zauważać, że sumienia ludzi robią się czasami zbyt ciężkie. Moreno wybuchnęła krótkim śmiechem. – Coś jeszcze? Van Veeteren pokręcił posępnie głową. – Nic więcej sobie nie przypominam. Poza tym, że robił wrażenie nerwowego. To właśnie mnie niepokoi. Gdyby nie ta przeklęta pestka oliwki, oczywiście poświęciłbym mu czas. – Pestka oliwki? – zdziwiła się Moreno. – Komis… Mówisz zagadkami. – Ugryzłem pestkę oliwki i uszkodziłem plombę – powiedział Van Veeteren i się skrzywił. – Tego dnia, kiedy mieliśmy lecieć do Rzymu. A właściwie dzień wcześniej. Dlatego musiałem iść do dentysty. Tak poza tym mam całkiem dobre zębiska. – Ani przez chwilę w to nie wątpiłam – odpowiedziała Moreno, a zmarszczka na jej czole jeszcze się pogłębiła. Kelner przyniósł piwo. Wznieśli toast i przez chwilę siedzieli w milczeniu. – Czyli mogłaby się za tym kryć jakaś zbrodnia? To masz na myśli? Van Veeteren się zaciągnął i spojrzał na Moreno zza chmury dymu. – Nie wiem – powiedział. – Nie da się powiedzieć, ale wybrał mnie na powiernika właśnie dlatego, że byłem tym, kim byłem. Ekskomisarzem. Zwróć proszę uwagę na przedrostek eks. To nie przypadek. Poza tym, o ile dobrze pamiętam, obiecał, że nie pójdzie z tym na policję. Tu jest pies pogrzebany. O co mogło chodzić, jeżeli nie o jakąś zbrodnię? Moreno wzruszyła ramionami. – Któż to wie? A ty jak myślisz? W końcu jesteś znany z intuicji. – Ba – wymamrotał Van Veeteren i wypił łyk piwa. – To, co myślę, nie jest warte więcej niż pierdnięcie kurczaka. Może w kryminalnym światku spowiadanie się jest teraz na topie, co ja tam wiem? Ale czy pani inspektor nie ma nic do dodania? Przecież mimo wszystko musieliście przeprowadzić jakieś śledztwo?

Moreno westchnęła. Wyglądała na lekko zmartwioną. – Nie było tego dużo. Co prawda, jeszcze nie zamknęliśmy tej sprawy, w końcu minął dopiero tydzień, ale nie pojawiło się nic, co… co wskazywałoby na to, że za tym wszystkim stoją jakieś niecne siły. Że się tak wyrażę. – Z kim rozmawiałaś? – Z jego ojcem. Emerytowanym przedsiębiorcą z Saaren. Bardzo źle to zniósł. Stracił jedynego syna, a rok wcześniej zmarła mu żona. Poza tym rozmawiałam z kolegą z Leimaar, no i z paroma ludźmi na stacji. Nikt nie miał na ten temat nic do powiedzenia. Gassel mieszkał sam. Nie miał wielu przyjaciół. Możliwe, że cierpiał na depresję, ale to, co wiemy, nie pozwala na wyciągnięcie jakichś szczególnych wniosków. Po prostu nic nie wskazuje na to, że zdarzyło się coś, co nie powinno się zdarzyć. – I nie zauważyliście nic dziwnego? Moreno zwlekała z odpowiedzią. Zastanawiała się. – Wiem, o co ci chodzi. Wprawdzie nie jestem tak spostrzegawcza jak pewien były inspektor, ale nic nie zauważyłam. Zupełnie nic. Co innego, gdyby znaleźli się świadkowie, gdyby ktoś coś zauważył, ale nie, nic z tych rzeczy… Tamtego wieczoru wiał wiatr i padał deszcz, a na peronie było ciemno. Nikt nie czekał na pociąg, to była ostatnia stacja. – Rozumiem – odparł Van Veeteren. – Maszynista nic nie widział? – Nie. W tamtej chwili akurat patrzył na deskę rozdzielczą… przynajmniej tak twierdzi. Zauważył tylko, że coś się zakotłowało. – Zakotłowało? – Tak powiedział. – Nie udało się ustalić, co Gassel tam robił? Czy na przykład miał się z kimś spotkać? – Nie. – Nie wiecie, co robił wcześniej tego wieczoru? Zanim spadł na tory. Moreno pokręciła głową.

– Nie. Do szóstej przygotowywał chyba uczniów do bierzmowania. W Leimaar. Potem, zdaje się, pojechał do domu. Mieszkał przy Maagerweg. Powinien dotrzeć na miejsce około wpół do siódmej wieczorem, ale to tylko przypuszczenie. O dziesiątej czterdzieści sześć wpadł pod pociąg. Nie mamy pojęcia, co robił do tego czasu. – Kupił jakiś bilet? – Nie. W każdym razie nie na stacji. I nie miał żadnego przy sobie. – Czyli nie wiecie, co chciał tam załatwić? Oczywiście oprócz rzucenia się pod pociąg. – Nie. Tak jak powiedziałam. Van Veeteren wyjrzał przez okno i westchnął. – A wy się specjalnie nie wysililiście, żeby to ustalić? – Nie – przyznała Moreno. – Pewnie był wieczorem w domu, ale kto wie? Mamy mnóstwo innych rzeczy do roboty. – Co ty powiesz? – odparł Van Veeteren. – No trudno, przypuszczam, że nic więcej już nie ustalimy. W każdym razie dzięki, że przyszłaś i wysłuchałaś tych moich wynurzeń. Czy zanim pójdziemy, mogę zadać osobiste pytanie? – Proszę bardzo. – Jesteś prawdopodobnie najładniejszą policjantką, jaką znam. Mam już tyle lat, że mogę to powiedzieć. Nie wyszłaś jeszcze za mąż? Widział, że się zaczerwieniła i odczekała, aż rumieniec ustąpi. – Dziękuję – odparła po chwili. – Nie, jeszcze nie. Zachowuję młodość dzięki temu, że tego nie zrobiłam. – Ile masz właściwie lat? – Wystarczająco, by wiedzieć, że za komplementy się dziękuje – powiedziała inspektor Moreno. Franz Brunner, proboszcz parafii w Leimaar, przyjął go na plebanii. Piękny, niski, drewniany budynek, wzniesiony na początku XIX wieku, był, jak powiedział, najstarszy w całej dzielnicy. Jego skrzydła porastał bluszcz, dzikie wino i pnące róże, które lśniły w niespodziewanym jesiennym słońcu. Van Veeteren taktownie zapytał, czy sam kościół nie jest

odrobinę starszy, ale proboszcz wyjaśnił, że pod koniec XIX wieku doszczętnie spłonął, a nowy konsekrowano dopiero w 1908 roku. Van Veeteren wiedział, że Leimaar jest jedną z najpóźniej utworzonych dzielnic Maardam. Budowę rozpoczęto po II wojnie światowej i przebiegała w trzech etapach – w latach pięćdziesiątych, sześćdziesiątych i osiemdziesiątych. Zdecydowaną większość zabudowy stanowiły tu zwyczajne bloki, ale położenie na wzgórzu i rozległy widok na wpadającą do morza równinę czyniły tę dzielnicę jedną z atrakcyjniejszych w mieście. Przypomniał sobie, że kiedyś, na oszklonym balkonie na najwyższym piętrze jednego z tych bloków, przesłuchiwał pewną kobietę. Pomyślał wtedy, że Leimaar to miejsce, w którym z powodzeniem mógłby spędzić jesień życia. Choć nie na plebanii. A zresztą o żadnej jesieni życia nie mogło być chyba jeszcze mowy, nawet jeśli miał na karku sześćdziesiątkę z hakiem i właśnie zaczynał się październik. – Jak mówiłem, chodzi o pastora Gassela – oznajmił. Proboszcz przywołał na twarz wyraz profesjonalnego, świątobliwego smutku i zaczął nalewać kawę. – Tak, Gassel – powiedział. – To smutna historia. Van Veeteren czekał, dając mu czas na rozwinięcie tej oczywistej uwagi, ale duchowny nie przejawiał takiej chęci. Wziął za to do ust jedno z ciastek i przeżuwał je z namysłem. Mógł mieć jakieś pięćdziesiąt, może pięćdziesiąt pięć lat, ale na jego bladej twarzy nie było widać choćby jednej zmarszczki, a jasnopopielate włosy miał zaczesane na bok jak kandydat do bierzmowania. Dłonie, ledwo wystające z rękawów czarnej marynarki, były gładkie jak opłatek. Van Veeteren z nutką zazdrości zaliczył go do nielicznej grupy ludzi, którzy się nie starzeją, mimo że przybywa im lat. Żyjących ostrożnie i w poszanowaniu zasad moralnych, dzięki czemu czas się ich nie ima. Próbował sobie przypomnieć, czy kiedyś zetknął się z tym zjawiskiem poza kręgiem duchownych. Raczej nie, uznał po chwili. Jedno idzie w parze z drugim jak Sodoma i Gomora. – Jak długo służył w waszej parafii? – zapytał, kiedy

gospodarz przełknął ciastko i zaczął rozglądać się za kolejnym. – Niezbyt długo – odparł Brunner i cofnął dłoń, którą sięgał po ciastko. – Nieco ponad rok. To była jego pierwsza posługa po święceniach. Zanim trafił na teologię, studiował inne kierunki. Wypowiedział te słowa tak, że zabrzmiały jak łagodna, ale w pełni uzasadniona przygana. – Rozumiem. Miał z nim ksiądz dobry kontakt? – Oczywiście. Jest nas tutaj tylko trzech i musimy sprawiedliwie dzielić się jarzmem. – Jarzmem? – zdziwił się Van Veeteren, a policzki proboszcza, w kolorze pszennego chleba, na chwilę się rozjaśniły. – Żartuję – zaznaczył. – Tak, pracujemy razem… czy raczej pracowaliśmy. Ja, pastor Hartlew i pastor Gassel. Poświęcamy się wielu pracom społecznym… chyba nie wszyscy zdają sobie z tego sprawę. Hartlew jest u mnie od 1992 roku, a Gassel zjawił się rok temu, kiedy diecezja wreszcie zgodziła się na zatrudnienie kolejnego kapłana. Powiem panu, że troszczymy się o ponad czterdzieści tysięcy dusz, najwięcej w całym Maardam. Ciężka robota, pomyślał Van Veeteren, ale nie wyraził swojego podziwu na głos. – Jaki on był? – zapytał. – To znaczy? – Kiedy pytam, jaki był, to znaczy, że chcę wiedzieć, jaki był – uściślił Van Veeteren i spróbował kawy. Jak zwykle i tak jak się spodziewał, była lurowata. Opierają całą swoją działalność na piciu kawy, pomyślał, a i tak nie potrafią nauczyć się jej przyrządzać. – Nie bardzo wiem, o co panu chodzi – odparł Brunner. – Rozumiem, że się do pana zgłosił? – Tak – odparł Van Veeteren. – Czy miał jakieś problemy ze swoją posługą? – Problemy? Chyba nie do końca rozumiem, o czym pan… – Odniosłem takie wrażenie. Że przytrafiło mu się coś, co miało związek z pracą.

Proboszcz rozłożył ręce. – Co by to mogło być? – Właśnie o to pytam. Czy mógłby ksiądz zrobić to jeszcze raz? – Słucham? Co mam zrobić jeszcze raz? – Rozłożyć ręce. Ksiądz wybaczy, ale wyglądał przed chwilą jak aktor, który po raz dwudziesty musi powtórzyć tę samą scenę. Proszę nie brać mi tego za złe. Pastor Brunner otworzył usta, ale po dwóch sekundach je zamknął. Van Veeteren wziął ciastko i pogratulował sobie udanego pierwszego ruchu. – Czego tak naprawdę pan chce? – zapytał Brunner, kiedy już doszedł do siebie. – Zresztą nie ma pan już chyba upoważnienia, zgadza się? O ile wiem, skończył pan służbę w policji? – To prawda – potwierdził Van Veeteren. – Dlaczego ksiądz pyta? Ma ksiądz coś do ukrycia? – Oczywiście, że nie. Myślę tylko, że zachowuje się pan trochę arogancko. Dlaczego miałbym mieć coś do ukrycia? – Niezbadane są ścieżki Pana. W każdym razie widzę, że nie podoba się księdzu ta rozmowa. Gdybym miał zgadywać, powiedziałbym, że nie miał ksiądz najlepszych układów z pastorem Gasselem. Zgadza się? Brunner znów miał wyraźne kłopoty z kolorem twarzy. – Szanowaliśmy się wzajemnie – powiedział. – Musi pan zrozumieć, że posługa w parafii to pod wieloma względami praca jak każda inna. Jako proboszcz zajmuję oczywiście kierownicze stanowisko, z całą wynikającą z tego faktu odpowiedzialnością i obowiązkami… – Różniliście się w kwestii wiary? Proboszcz zastanawiał się chwilę. – Tak. W jednym punkcie. – Kluczowym? Brunner wstał i zaczął chodzić po pokoju tam i z powrotem. – Dlaczego pan się tak przy tym upiera? – odparł po półtoraminutowej ciszy. – To dla pana takie ważne? – Jeszcze nie wiem – powiedział Van Veeteren. – Może tak,

może nie. Chodzi o to, że kiedy pastor Gassel do mnie przyszedł, właściwie chciał się wyspowiadać. Można pomyśleć, że naturalniejsze byłoby zwrócenie się z tym do swojego proboszcza. Albo przynajmniej jakiegoś innego przedstawiciela Kościoła. Ja jestem agnostykiem, byłym komisarzem policji. Brunner przystanął. – Czego chciał? – zapytał. Zaraz potem najwyraźniej zdał sobie sprawę, że nie ma prawa zadawać takiego pytania. Usiadł z powrotem w fotelu i westchnął. – Nie dowiedziałem się tego, ale liczyłem na to, że ksiądz mnie trochę naprowadzi. – Rozumiem. Proszę dać mi chwilę na zastanowienie. Brunner splótł dłonie na kolanach i zamknął oczy. Van Veeteren uznał, że w ten prosty sposób prosi siłę wyższą o upoważnienie. Zaczął się zastanawiać, czy nie jest to przypadkiem jeden z głównych motywów wszelkiej aktywności religijnej. Potrzeba zrzucenia odpowiedzialności. Niechęć do dźwigania ciężaru. – W porządku – powiedział w końcu Brunner i otworzył oczy. – Rzeczywiście, pastor Gassel i ja mieliśmy pewne różnice zdań. Jak dotąd dobrze pan typował. Van Veeteren popatrzył w sufit i milcząco podziękował za uznanie. – Jakie różnice? – zapytał. – Pastor Gassel był homoseksualistą. – Tak? – odparł Van Veeteren. Zapadła chwilowa cisza. – Można mieć rozmaite poglądy na homoseksualizm – stwierdził Brunner. – Naprawdę? – Sam preferuję podejście liberalne, oparte na myśli biologiczno-chrześcijańskiej. – Proszę to rozwinąć – poprosił Van Veeteren. – Nikt nie powinien być potępiany za to, że ma… odmienną seksualność. – Zgadzam się.

– Jednakże taka osoba powinna zrobić maksymalny użytek ze swojej sytuacji. Wyznanie swojej orientacji to oczywiście decydujący i konieczny krok. Pastor Gassel i ja byliśmy co do tego zgodni. Różniliśmy się w kwestii kolejnego kroku. – Czyli? – Zwalczenia tego, rzecz jasna – oznajmił proboszcz i się wyprostował. – Jest natura i jest wynaturzenie, w Kościele musimy pomagać i modlić się za tych, którzy wstąpili na drogę wynaturzenia. Ta zasada zawsze była dla mnie oczywistością i drogowskazem. Pewnie można zrozumieć jednostki, które nie potrafią… nie mają dość siły, by zwalczyć swoją chorobę, ale kiedy ksiądz nie rozumie nawet, jak ważne jest, żeby w ogóle podjąć walkę, oznacza to, że jest na złej drodze. Jego choroba, a do tego… No, chyba już rozumie pan, na czym polegały nasze odmienne stanowiska? Van Veeteren skinął głową. – Tak mi się wydaje. Czy zauważył ksiądz coś dziwnego w zachowaniu pastora Gassela tuż przed jego śmiercią? Proboszcz powoli pokręcił głową. – Nie. Raczej nie. A przynajmniej nic takiego sobie teraz nie przypominam. – Cierpiał na depresję? – Nic mi o tym nie wiadomo. – Nie wie ksiądz, czy jesienią albo pod koniec lata wydarzyło się w jego życiu coś traumatycznego? – Traumatycznego? Nie, o niczym takim nie mam pojęcia. Ale też nie utrzymywaliśmy na tyle bliskich stosunków, żeby mi się zwierzał. Ze względu na to… o czym właśnie rozmawialiśmy. – Rozumiem – odpowiedział Van Veeteren. – Przypuszczam, że nie powie mi ksiądz nic na temat skłonności samobójczych ani podobnych spraw? – Jeżeli chodzi o kwestie wiary, nie jesteśmy tak restrykcyjni jak Kościół rzymskokatolicki – odpowiedział Brunner i odchrząknął. – Oczywiście, odebranie sobie życia nigdy nie jest dobre, ale nie nam sądzić zrozpaczonego człowieka, który wybiera tak desperackie rozwiązanie… – Odsuńmy na chwilę na bok kwestie wiary – powiedział Van

Veeteren. – Czy uważa ksiądz, że samobójstwo w przypadku Gassela jest możliwe, czy wykluczone? Proboszcz wydął wargi i intensywnie myślał. – Nie jestem w stanie tego ocenić – powiedział w końcu. – Oczywiście w to nie wierzę i nie wiem o niczym, co by na to wskazywało. Ale nie mogę też tego całkowicie wykluczyć. – Nie wie ksiądz, czy był z kimś związany? Może mieszkał z partnerem albo coś w tym stylu? – Partnerem? Nie, doprawdy… nie mam bladego pojęcia o… o tych rzeczach. – Rozumiem. Czy w parafii wiedziano o tej, jak ksiądz to określił, odmienności? – O tym, że Gassel był homoseksualistą? – Tak. – Mam nadzieję, że nie. Gdyby tak było, dowiedziałbym się, a poza tym udało nam się przynajmniej zawrzeć kompromis, kiedy uzgodniliśmy, że nie będzie się z tym afiszował. Jest to bardzo delikatna sprawa, szczególnie kiedy przygotowuje się uczniów do bierzmowania, a ostateczna odpowiedzialność spada oczywiście na proboszcza. Rozumie pan chyba, że nie jest to dla mnie łatwe? Biedaczku, pomyślał Van Veeteren. Wreszcie dostajesz pozwolenie na nową posadę, a trafia ci się gej. Naprawdę można się zdenerwować. Ale chyba nie do tego stopnia, żeby wysyłać Gassela na łono Abrahama? Twarz proboszcza wydawała się zbyt gładka i niewinna jak na kogoś, kto byłby do tego zdolny. – A więc to ze względu na te małe różnice zdań nie chciał się księdzu spowiadać? Czy można wyciągnąć taki wniosek? Brunner się zastanowił. – Tak – odparł. – Chyba niestety tak było. Do pastora Hartlewa też by się raczej nie zwrócił. Jak wiadomo, spowiedź nie jest u nas sakramentem, ale oczywiście istnieje możliwość zrzucenia z siebie ciężaru. Z gwarancją dochowania tajemnicy. Choć muszę powiedzieć, że nie rozumiem, dlaczego zwrócił się akurat do pana. – Ja też nie – stwierdził Van Veeteren. Nie widział powodu,

aby wspominać o katolickiej ciotce Gassela. – Czy pastor Hartlew podziela księdza pogląd na homoseksualizm? – Jestem o tym przekonany. – Jak ksiądz go nazwał? – Co takiego? – Ten pogląd. Liberalno-biologiczny w chrześcijańskim… Pastor Brunner chwilę się zastanawiał. – Nie pamiętam – przyznał w końcu i zmęczonym gestem wzruszył ramionami. – Nawet jeśli nie chciał rozmawiać ze swoim proboszczem, to do ciebie chyba jeszcze daleka droga? – powiedziała Ulrike Fremdli trochę później tego samego dnia. – Jeżeli masz skłonności homoseksualne, całkiem dobrze je przede mną ukrywałeś. Choć może nie dlatego się do ciebie zwrócił? – Prawdopodobnie nie – odparł Van Veeteren. – Wolę kobiety, koniec tematu. A poważnie, to bardzo dziwny zbieg okoliczności, nie sposób nie zwrócić na niego uwagi. Gassel przychodzi do mnie i prosi o pomoc, a tydzień czy dwa później leży pod pociągiem. Jeżeli naprawdę chciał popełnić samobójstwo, czemu nie mógł poczekać kilku dni i zwierzyć się z tego, z czego chciał? Albo w ogóle mnie w to nie mieszać? A przecież nie można spaść z peronu przez przypadek. – Nie był pijany? – Z tego co mówi Moreno, we krwi nie miał nawet połowy kufla piwa. – Nie domyśliłeś się, o co mu mogło chodzić, kiedy u ciebie był? – Nie pamiętam – przyznał się Van Veeteren. – To właśnie jest najgorsze, nie mogę sobie przypomnieć. Chyba wspominał o jakiejś kobiecie… która mu się zwierzyła. Obiecał, że utrzyma to w tajemnicy, a przede wszystkim nie pójdzie na policję. Odniosłem wrażenie, że się czegoś bał… chociaż może dodaję to po czasie… ale z drugiej strony chyba coś takiego powiedział. Coś się stanie, jeśli nie powezmę pewnych kroków… Niech to szlag! Ulrike podniosła Strawińskiego na kanapę i zaczęła go drapać

pod brodą. – Ale to nie on był w niebezpieczeństwie? – Nie czułem, że chodzi o niego. Można oczywiście sprawdzić, czy zapisywał nazwiska osób, które przychodziły się u niego spowiadać, ale na miły Bóg, przecież nie pracuję już w policji, prawda? – Tak – odparła Ulrike. – O ile mi wiadomo. – Hm – mruknął Van Veeteren. – Cholera jasna, chyba nie będę umiał tego zignorować. Opuściła Strawińskiego na podłogę i przysunęła się na kanapie. Przez chwilę milczała, gładząc żyły na wierzchu jego dłoni. – Co jeszcze ci zostaje? Van Veeteren westchnął. – Na przykład kilka nazwisk. Ludzie, którzy go znali. Mam zresztą paskudne wrażenie, że jeżeli przestanę węszyć, nie wydarzy się zbyt dużo. Niedobrze mieć na sumieniu zmarłego pastora… No nic, zobaczymy, czy na coś wpadnę. – Podejrzewam, że tak. Znając ciebie. – Co to niby miało znaczyć? – spytał Van Veeteren.

MAARDAM, LISTOPAD 2000 12 W niedzielę, 7 listopada 2000 roku, kichnięcie omal nie doprowadziło małżeństwa Egona Trauta do ruiny. A przynajmniej taka posępna myśl krążyła mu po głowie przez kilka długich, wieczornych godzin. Przecież między ruiną a odłogiem jest jednak pewna różnica. Egon Traut był prywatnym przedsiębiorcą. Prowadził firmę produkującą i sprzedającą stojaki dla sklepów optycznych i firm handlujących okularami. Fabryka mieściła się w Chadow. Tam również mieszkał, w przestronnej, inspirowanej hacjendą willi, wraz z żoną i pięciorgiem dzieci. Dwoje z nich wyfrunęło już z gniazda (przynajmniej do pewnego stopnia), dwoje było nastoletnimi bliźniakami (potrafiącymi dać się we znaki), a piąte, późne dziecko – chłopak imieniem Arne – cierpiał na zespół Hörndliego i autyzm. Firma nosiła nazwę GROTTENAU, co było anagramem jego nazwiska, i od końca lat osiemdziesiątych i przez całe lata dziewięćdziesiąte powoli, lecz skutecznie powiększała swoje udziały w rynku. Najpierw w Chadow, potem w okolicach i w końcu w całym kraju, tak że u progu nowego tysiąclecia uszczknęli dla siebie sześćdziesiąt procent tortu. W środowisku optycznym firma F/B GROTTENAU była jeśli nie marką, to przynajmniej synonimem fachowości, jakości i niezawodnych dostaw. Od 1996 roku Egon Traut miał czworo pracowników. Trzech z nich odpowiadało za produkcję na nowym osiedlu przemysłowym Chadow, a jedna osoba – Betty Klingerweijk – zajmowała się papierkową robotą. Betty była dziesięć lat młodsza od Egona, a jej piersi przyprawiały go czasem o bezsenność i nie potrafił wybić ich sobie z głowy.

To znaczy, o ile leżał w swojej małżeńskiej sypialni. Od czasu do czasu (niestety zdecydowanie zbyt rzadko) zdarzało się bowiem, że trafiał do jednego łoża z posiadaczką owych wspaniałości, a wtedy nie musiał już wybijać ich sobie z głowy. Wręcz przeciwnie. Wbijaniu ich do głowy (przez usta) poświęcał ochoczo i czas, i energię. Betty Klingerweijk była jego kochanką od ponad trzech lat i to właśnie jej w tę deszczową, listopadową niedzielę przydarzyło się feralne kichnięcie. Było to na autostradzie między Linzhuisen a Maardam, kiedy wracali z trzydniowej podróży służbowej po południowych prowincjach, a Traut zadzwonił do żony, chcąc zasięgnąć pewnych informacji. – Co to było? – zapytała żona. – Co takiego? – odparł Egon Traut. – To, co właśnie słyszałam. Brzmiało, jakby ktoś kichnął. – Yy… ja nic nie słyszałem. – W samochodzie nikogo z tobą nie ma? – Nie. Dlaczego ktoś miałby być? – Można by sobie zadać takie pytanie. W każdym razie to brzmiało jak kichnięcie jakiejś kobiety. – Dziwne. Może to ktoś na linii? – Na linii? Co za bzdura. Jestem pewna, że się nie przesłyszałam. Jest z tobą w samochodzie inna kobieta, prawda? – Nie ma, przysięgam. – Bujać to my, ale nie nas. Nas interesuje, co to za jedna. Jak ma na imię? To ktoś, kogo znam, czy tak po prostu ją sobie wyrwałeś? Egon Traut próbował wymyślić jakąś replikę, ale jego zamulony umysł nic sensownego mu nie podpowiadał. – To chyba nie panienka Klingerweijk, ta wulgarna zdzira?! – krzyknęła żona do słuchawki tak, żeby było ją dobrze słychać. Traut obdarzył przelotnym spojrzeniem swoją współpasażerkę i zobaczył, że komunikat dotarł. Ja pierdolę, pomyślał. Niech zdechnie wynalazca telefonu komórkowego.

– Zapewniam cię. Jestem w tym samochodzie sam jak… jak śledź w kościele. – Śledź w kościele? Co ty pieprzysz? W kościele w ogóle nie ma śledzi. Czy ty w ogóle jesteś trzeźwy? – Oczywiście, że tak. Wiesz, że zawsze zachowuję ostrożność, kiedy wyjeżdżam w interesach… No a gdyby w kościele znalazł się jakiś śledź, to czułby się chyba samotny, nie sądzisz? Mogę już przejść do rzeczy czy masz zamiar nadal oskarżać mnie o Bóg wie co? Był to dość zręczny manewr i w słuchawce na kilka sekund zapadła cisza. Nie była to jednak dobra cisza, wyraźnie słyszał, że żona mu nie wierzy. Kątem oka widział zaś, że Betty Klingerweijk wbija w niego wzrok i wygląda, jakby z miłą chęcią mogła kichnąć raz jeszcze. Tylko po to, żeby zrobić mu na złość. – Do jakiej rzeczy chcesz przejść? – zapytała żona. – Do twojej szalonej siostry, oczywiście. Mówiłaś, że pod jaki adres się przeprowadzili? Za pięć minut będę w Maardam. To wystarczyło, żeby skierować rozmowę na inny tor, przynajmniej tymczasowo. Szwagierka rzeczywiście była powodem, dla którego dzwonił, to zaś stawiało go w nieco lepszym świetle. Żona w kółko zrzędziła, że musi zobaczyć, co u niej, skoro i tak przejeżdża przez Maardam. Siostra od ponad miesiąca nie odbierała telefonów, więc musiało jej się coś stać. Jasne jak słońce, w końcu krew nie woda. Omówili to wyczerpująco w czwartkowy wieczór przed jego wyjazdem, ale nie składał żonie żadnej wiążącej obietnicy. A przynajmniej niczego takiego sobie nie przypominał. Fakt, że teraz dzwonił i to proponował, naprawdę musiał zostać uznany za dobry, wielkoduszny uczynek. Był gotów zadać sobie trud, podjechać do swojej szalonej szwagierki i skontrolować, co się dzieje – czy to nie wystarczający dowód na to, jak ceni własną żonę i ich związek? Nie powiedział tego wprost, ale wydawało mu się, że słusznie interpretuje jej ciche podśpiewywanie – najwyraźniej przeglądała notatnik z adresami – jako znak, że tak właśnie myśli. Przynajmniej nie wałkowała już tematu tego przeklętego

kichnięcia. – Moerckstraat – powiedziała w końcu. – Moerckstraat 16. Diabli wiedzą gdzie to jest, ale zapytasz o drogę. I poweźmij odpowiednie kroki, jeśli nie będzie otwierała. Kroki? – pomyślał Egon Traut. Jakie kroki, do cholery? Dopiero po trzydziestu minutach udało mu się znaleźć Moerckstraat, która, jak się okazało, przebiegała przez wyjątkowo nieciekawe osiedle z lat siedemdziesiątych, położone w północnej części miasta. Betty Klingerweijk zdążyła się już porządnie zdenerwować. – Obiecywałeś, że będziemy w domu przed dziesiątą – przypomniała. – Teraz to już na pewno nie zdążymy. – Oj tam obiecywałem – odparł Egon Traut. – To chyba dobrze, że będziemy mogli spędzić ze sobą trochę więcej czasu. – Tss – syknęła Betty Klingerweijk, a on nie wiedział, jak to zinterpretować. Wyłączył silnik i wyszedł na skąpaną w deszczu ulicę. Postawił kołnierz marynarki i podbiegł dziesięć metrów po małym asfaltowym podjeździe. Mniej więcej taką odległość był w stanie pokonać biegiem – szczególnie jeśli, tak jak teraz, biegł pod górę. Zatrzymał się zasapany pod wystającym dachem, który umieszczono wzdłuż całego rzędu domów. Na zabazgranej szklanej tabliczce znalazł nazwisko Kammerle i wyliczył, że musi to być pierwsze piętro. Nie widział windy, więc zaczął wchodzić po schodach. Mieszkanie, czy raczej Kammerleńska Klitka, leżało od strony podwórza. Egon Traut nie rozumiał, jak można chcieć mieszkać w takich warunkach. Było to w pewnym sensie nieludzkie. Przez wąskie okienko, prawdopodobnie kuchenne, mógł zajrzeć do mieszkania. Czy raczej mógłby, gdyby paliło się światło. Tak jednak nie było. Widział więc tylko swoje odbicie wypełniające całą szybkę, przynajmniej na szerokość. Zadzwonił do drzwi. Nie rozległo się żadne bzyczenie ani dźwięczenie, uznał więc, że dzwonek jest zepsuty. Załomotał kilka razy pięściami do drzwi i czekał. Nic się nie wydarzyło.

Zapukał kilkakrotnie w okienko, ale również nie dostrzegł żadnych oznak życia. Niech to szlag, pomyślał. Nikogo nie ma w domu, to przecież oczywiste. No i co ja mam teraz zrobić? Powziąć kroki, mówiła Barbara. Odpowiednie kroki! Rozglądał się dookoła i myślał. Większość lokatorów wydawała się siedzieć w domu tego ponurego listopadowego wieczoru. Prawie w każdym oknie paliło się światło. Może mógłby zapytać któregoś z sąsiadów? Albo spróbować znaleźć jakiegoś portiera? Powinni chyba być w takim miejscu. No i jeszcze Betty. Siedziała w samochodzie, z każdą chwilą coraz bardziej wściekła. Jakby tego było mało, Barbara usłyszała jej kichnięcie. Do jasnej cholery! – pomyślał Egon Traut. Chciałbym być teraz gdzieś daleko, siedzieć w słońcu i popijać piwo. Podniósł oczy, spojrzał na ołowianoszare niebo i pomyślał, że akurat ta chwila, te godziny z jego życia z powodzeniem mogłyby nie istnieć. Z lekkim zdziwieniem zdał sobie sprawę, że nie jest to nowa myśl. Kiedy opuścił wzrok, kawałek dalej w korytarzu zobaczył otwarte drzwi. Kobieta o wyglądzie imigrantki wystawiła na zewnątrz małą głowę i go obserwowała. Kurdyjka albo Iranka, pomyślał, ale nie był specjalnie biegły w odmiennych kulturach, więc równie dobrze mogła pochodzić z innego kraju. – Szuka pan państwa Kammerle? – zapytała kobieta. Jej obcy akcent nie był wcale tak wyraźny. Pewnie mieszka tu już parę ładnych lat, pomyślał Egon Traut. – Tak. Chyba nie ma ich w domu. – Tam jest coś nie w porządku. – Nie w porządku? To znaczy? Kobieta otworzyła drzwi, ciaśniej owinęła głowę i ramiona wzorzystą chustą i wyszła do Egona. Była mała, przysadzista i niezgrabnie się poruszała, ale oczy miała duże i pełne wyrazu. Bez trudu dało się zauważyć kryjący się w nich szczery niepokój.

– Martwię się o nie – powiedziała. – Coś jest naprawdę nie tak, od miesiąca nie widziałam ani matki, ani córki. – Może gdzieś wyjechały? Albo się przeprowadziły? – Nie mogły się przeprowadzić. Zauważyłabym, całymi dniami siedzę w domu. Poza tym w pralkach zostało ich pranie. – Pranie? – zdziwił się Egon Traut, który niezbyt dobrze się orientował, jak działają wspólne pralnie w blokach. – Tak. Miesiąc temu. Pani Kammerle zostawiła wyprane rzeczy w dwóch pralkach. Rozwiesiłam je, wysuszyłam i powkładałam do siatek, które trzymam w domu, ale coś musiało się stać. Dlaczego miałaby zostawiać w ten sposób porządne ubrania? Egon Traut nie potrafił odpowiedzieć. Zaczął grzebać po kieszeniach, szukając papierosa. – A kim pan właściwie jest? – zapytała kobieta. – Przepraszam – odparł. – Zapomniałem się przedstawić… Egon Traut. Wyciągnął rękę, a kobieta ścisnęła ją mocno i serdecznie. – Jestem mężem siostry Martiny Kammerle. Też zaczęliśmy się zastanawiać, bo nie odbierała telefonu od… no właśnie, od miesiąca. Kobieta puściła jego dłoń i zmartwiona potrząsnęła głową. – Nazywam się Violeta Paraskevi – powiedziała. – Nie znam pana krewnej. Witamy się tylko, jak nakazuje zwyczaj w tym kraju. Nigdy się nie spotykamy, nasze córki też nie. To smutne, tak się martwię, że coś im się stało. Egon Traut się zastanowił. – Nie wie pani, czy ktoś może mieć klucz? – zapytał. – Na przykład portier? Violeta Paraskevi energicznie pokiwała głową. – Pan Klimkowski – powiedziała. – On jest gospodarzem, mam jego numer. Poinformowałam go o tym, ale on mówi, że nie powinniśmy się mieszać, tylko jeszcze trochę poczekać. Powtarzam mu, że się myli, ale on nie chce słuchać małej grubej imigrantki w chuście na głowie i z mnóstwem dziwactw. To jeden z tych, którzy nas nie lubią. Którzy uważają, że powinniśmy wracać do domu, być prześladowani i zabijani,

zamiast żyć sobie spokojnie tutaj. – Rozumiem. Jeśli da mi pani ten numer, zadzwonię do niego. – Dobrze. Proszę wejść i zadzwonić ode mnie. Egon Traut poklepał się po kieszeni marynarki i zrozumiał, że zostawił telefon w samochodzie. Poszedł za kobietą. Dopiero po kolejnych trzydziestu minutach na Moerckstraat pojawił się pan Klimkowski. Był małym, korpulentnym mężczyzną koło sześćdziesiątki, utykającym na prawą nogę. Nie ukrywał, co myśli o tym, że deszczowego niedzielnego wieczoru w listopadzie wyciąga się go z domu w jakiejś bzdurnej sprawie. Betty Klingerweijk była w niewiele lepszym humorze, choć Egon Traut skoczył do pizzerii na rogu i kupił jej piwo, chipsy oraz pizzę. Kobiety, pomyślał, wychodząc z samochodu, gdzie ponad kwadrans próbował zabawić ją sympatyczną rozmową. Nie rozumiem was. Za cholerę. – Jestem – powiedział Klimkowski. – Ludziom, się, kuźwa, wydaje, że można do mnie dzwonić całą dobę, jak do jakiegoś cholernego księdza. – Proszę mi wybaczyć – odparł Egon Traut. – Zapewniam pana, że wcale mi się tak nie wydawało. Chodzi tylko o to, że jesteśmy przejazdem i trochę się niepokoimy o moją szwagierkę. Oczywiście zwrócę panu za fatygę. – Hmppf – mruknął Klimkowski, pobrzękując pękiem kluczy. – Zatrzymaj pan swoje pieniądze. Co my tu mamy… 16 D, Kammerle, tak? Traut skinął głową i ponownie wszedł po schodach. Violeta Paraskevi już na nich czekała. Wskazała właściwe drzwi przesadzonym gestem, typowym dla ludzi z Południa. – Wiem, wiem – wymamrotał Klimkowski. – Niech pani nie tarasuje drogi. Włożył klucz do zamka i przekręcił. – Będzie pan musiał podpisać dokument – powiedział, odwracając się do Trauta. – Mam prawo otwierać tylko w obecności krewnego lub funkcjonariusza policji. Nie chcę

mieć potem nieprzyjemności. – Oczywiście – odparł Znalezienie ciała zajęło im niecałe pół minuty. Prowadził ich przede wszystkim zapach. Gnijące zwłoki Martiny Kammerle były spakowane w dwa czarne worki na śmieci i wepchnięte pod łóżko. Worki leżały jeden na drugim. Kiedy Klimkowski je wyciągnął i odkrył górną część, Egon Traut pomyślał, że ostatnią rzeczą, którą powinno się robić przed znalezieniem trupa, jest picie piwa i jedzenie pizzy. Kiedy już skończył wymiotować, w mroku jego świadomości zapaliło się delikatne światełko nadziei – przyszło mu do głowy, że nieszczęsne kichnięcie nie będzie miało dla jego małżeństwa aż takiego znaczenia, jak się obawiał przez te długie godziny. Nie ma tego złego, co by na dobre nie wyszło, pomyślał, czując jednocześnie lekkie wyrzuty sumienia. 13 Do spędzenia pierwszych godzin przy Moerckstraat 16 oddelegowano inspektorów Junga i Rootha. Żaden z nich nie wspominał o tym później w swoich pamiętnikach. Czy raczej nie wspomniałby, gdyby takowe prowadził. Doświadczenie było bowiem zbyt dołujące. Zbyt ponure i makabryczne. Chodząc po ciasnym mieszkaniu, próbowali obserwować i notować istotne rzeczy, nie przeszkadzając jednocześnie ekipie pracującej na miejscu. Oddychali przez usta, żeby nie czuć przykrego zapachu. – Cholerne gówno – powiedział Rooth. – Nie wytrzymam tego. – Płacą ci za to, żebyś wytrzymywał – odparł Jung. Dopiero kilka minut po wpół do dziesiątej zjawił się komisarz Reinhart. W samą porę na wstępną opinię lekarzy i jeszcze bardziej wstępną opinię techników. Martina Kammerle – o ile to rzeczywiście ona leżała

w workach pod łóżkiem (nie było rzecz jasna powodu podejrzewać, że to ktoś inny, ale Egon Traut ze względu na zaawansowany stan rozkładu zwłok oraz chwilową niedyspozycję do tej pory nie zdobył się na dokonanie jednoznacznej identyfikacji) – nie żyła od dość długiego czasu. Co najmniej od trzech tygodni, ale żeby określić to dokładniej, należało poznać nieco więcej danych, analizując na przykład próbki tkanek, stan krwi, średnią dobową temperaturę w mieszkaniu i inne podobne czynniki. W tak wczesnym stadium nie można było też określić przyczyny śmierci, ale ponieważ kobieta w dwóch plastikowych workach pod łóżkiem najwyraźniej nie zmarła śmiercią naturalną, Jung wysnuł wniosek, że została uśmiercona przez jednego lub wielu nieznanych sprawców. Nic nie wskazywało na to, żeby ktoś był w mieszkaniu w ciągu ostatnich trzech–czterech tygodni. To, czy pod paznokciami Martiny Kammerle znajdowały się drobiny skóry albo krew mordercy (jeśli go zadrapała), również miało się okazać dopiero po dalszych badaniach w zakładach medycyny i toksykologii sądowej. Gdyby okazało się, że tak, istniała pewna niewielka szansa, że uda im się przeprowadzić analizę DNA. Żadnych bezpośrednich, rzucających się w oczy poszlak jednak nie zaobserwowali, ale mieszkanie miało oczywiście pozostać zabezpieczone tak długo, jak długo to będzie konieczne, żeby wysocy rangą funkcjonariusze policji kryminalnej mogli przeszukiwać je do woli. Jeśli oczywiście ktokolwiek uzna, że jest czego szukać. Mniej więcej w tym duchu wypowiedział się inspektor le Houde, szef ekipy techników, którego wezwano, kiedy oglądał mecz o puchar na stadionie Richter, dziesięć minut przed przerwą i dwie minuty przed wyrównującą bramką gospodarzy – prawdziwym golem marzeń, jeśli wierzyć znającym się na rzeczy kibicom. Strzelał niedawno zakupiony Duńczyk, a owacje były tak głośne, że le Houde słyszał je, kiedy już wsiadał do radiowozu. – Tak, tak, poczekamy, zobaczymy – powiedział Reinhart. – Szkoda, że nie obejrzałeś meczu. Ja sam mam gdzieś piłkę

nożną, ale słyszałem, że wygraliśmy 5:2. Całkiem niezły wynik. – Zamknij się – powiedział le Houde. Reinhart przez pięć minut oglądał ciało, pokój i mieszkanie. Następnie postanowił wrócić na komisariat w towarzystwie Egona Trauta, polecił jednak Jungowi i Roothowi, żeby zostali na miejscu i zaczęli przesłuchiwać sąsiadów. – Jest dziewiąta czterdzieści pięć – zauważył Rooth. – Pracujcie do północy – odparł Reinhart. – Po takim rozgardiaszu i tak nikt nie położy się spać. Wyślę wam posiłki, jeżeli kogoś znajdę. – W porządku – zgodził się Rooth. – Ale najpierw skoczymy do pizzerii. Jest tu na rogu. Nie można pracować o pustym żołądku, cierpi na tym efektywność. Reinhart wlepił w niego wzrok, a następnie zniknął z Trautem. Jung oznajmił, że w tych okolicznościach nie czuje się zbyt głodny, i poszedł odbyć nieco bardziej szczegółową rozmowę z Jugosłowianką, z którą już wcześniej zdążył zamienić kilka słów. I która przynajmniej miała jakieś pojęcie o tym, kim właściwie była ofiara. Ale tylko jakieś. Jeżeli ta Kammerle leżała martwa przez ponad miesiąc, trudno tu było mówić o szczególnie dobrym sąsiedztwie, pomyślał inspektor Jung. Wyciągnął kartkę i długopis. – Co się stało? – zapytał Münster i usiadł naprzeciwko Reinharta. Reinhart skrzywił się i oparł stopy o regał. – Dobrze, że przyszedłeś – powiedział. – Morderstwo. Ofiarą jest kobieta, prawdopodobnie niejaka Martina Kammerle. Mieszkała przy Moerckstraat. Została uduszona i leżała pod łóżkiem mniej więcej przez miesiąc. – Pod? – zdziwił się Münster. – Pod – potwierdził Reinhart. – Sprawca owinął ją w dwa worki na śmieci, żeby nie zmarzła. Cóż za troska z jego strony. Cholernie uciążliwa sprawa. Jak zwykle. – Jak zwykle – powtórzył Münster. – Był gwałt?

– Możliwe. Choć miała na sobie ubrania. Majtki, koszulę nocną… a raczej jej strzępy. W ciele, które przez miesiąc leży w temperaturze pokojowej, zachodzą pewne procesy, ale chyba nie muszę ci o tym przypominać? – Nie, dziękuję – odparł Münster i westchnął. – Nie trzeba. Kim ona jest? Reinhart wyprostował się na krześle i zaczął czyścić fajkę. – Nie wiem – oznajmił. – Ale mamy tutaj typka, który powinien wiedzieć. Nazywa się Traut, to on ją znalazł. Jest jej krewnym. To prywatny przedsiębiorca… nie do końca mój typ człowieka, jeśli mam być szczery, ale na co komukolwiek szczerość? – Przesłuchałeś go? – Jeszcze nie. Pomyślałem, że powinno nas być dwóch, dlatego do ciebie zadzwoniłem. Münster skinął głową. – Rozumiem. Coś jeszcze, zanim zaczniemy? – Na razie wiem tylko tyle – odpowiedział Reinhart. – To co, bierzemy się za niego? Chyba czekał już wystarczająco długo. – Jest dwudziesta trzecia – zauważył Münster. – Najwyższy czas, jeżeli chcemy złapać jeszcze trochę zdrowego snu. – Masz rację – przyznał się Reinhart i wstał. – Na wszystko jest czas. Poczekaj, wezmę też tytoń. Chyba można sobie pozwolić na odrobinę przyjemności. – Cholernie nieciekawa okolica – stwierdził Rooth jakiś czas później. – Na szczęście nie musimy tu mieszkać. Jung, który wychowywał się niecałe trzysta metrów od Moerckstraat, nie odpowiedział. Zaproponował tylko, żeby dali sobie na dzisiaj spokój i podsumowali wrażenia w samochodzie. Rooth nie miał nic przeciwko temu. Pożegnali się z le Houdem i jego dzielną ekipą, życząc im owocnej nocy. Le Houde był tak zmęczony, że nie miał nawet siły im odpowiedzieć, a kiedy Rooth zaproponował mu połowę czekoladowego batonika, odwrócił się plecami. – Fajnie mieć tak dobrze wychowanych kolegów – powiedział Rooth, wkładając sobie niechciany batonik do ust. – No i co

tam masz? Znalazłeś jakiegoś dusiciela? – Raczej nie – przyznał Jung. – Zdążyłem obskoczyć tylko dwa mieszkania. – Ja trzy – odpowiedział Rooth. – W tej okolicy ludzie chyba nie bardzo orientują się w życiu sąsiadów. Ale pani Paraskevi musiała chyba mieć co nieco do powiedzenia? Jung wzruszył ramionami. – Niespecjalnie. Była tu, kiedy się wprowadzały, i twierdzi, że od dłuższego czasu coś przeczuwała. Jest rencistką i całymi dniami przesiaduje w domu. Zwraca pewnie uwagę na to i tamto. Jest Chorwatką, a jej mąż to Serb. Podobno przebywa gdzieś na Bałkanach, ale nie kontaktował się z nią od pięciu lat. – Fajnie – powiedział Rooth. – Tak. Poza tym mają córkę. Ostatni raz widziała tatę, kiedy miała osiem lat, teraz ma szesnaście. Paraskevi mówiła, że Martina Kammerle też miała córkę. W podobnym wieku. Ciekawe, gdzie teraz jest. Wygląda na to, że i ona od miesiąca nie dała znaku życia. – A może to ona? – podsunął Rooth. – Może to córka udusiła matkę i zwiała? Jung się skrzywił. – Nie brzmi zbyt przekonująco, ale kto wie. Musi być więcej osób, które miałyby o nich coś do powiedzenia. Krewni, znajomi i tak dalej. No i wrogowie. Pani Paraskevi mówiła, że w sierpniu i wrześniu panią Kammerle odwiedzał jakiś pan. Nigdy go nie widziała, ale słyszała, jak rozmawiają. – Jakiś pan? A więc nie było mowy o żadnym stałym związku? – Nie mam pojęcia – przyznał Jung. – Na razie nic takiego nie wypłynęło. A twoje rozmowy nie zaowocowały niczym ciekawym? – Najwyżej lekką zgagą – stwierdził Rooth z rezygnacją. – Muszę się nauczyć, żeby o tak późnej porze nie pić kawy. Tak czy inaczej, najwyraźniej nikt nic nie wie. Żaden z sąsiadów, z którymi rozmawiałem, nie był nawet pewien, jak się nazywa. Ofiara, ma się rozumieć. A przecież mieszkały tu… od jak dawna? Od dwóch lat? – Chyba od półtora roku – powiedział Jung.

– Choć może ten Traut będzie w stanie trochę wyjaśnić. Nie ma chyba sensu zawracać ludziom głowy, dopóki nic nie wiemy. Przecież jak dotąd znamy tylko jej nazwisko i nic więcej. Albo prawie nic. – To prawda. Co wobec tego robimy? – Jedziemy do domu i kładziemy się spać – odparł Rooth po namyśle, który trwał ułamek sekundy. – Z pewnością jutro dobrze poznamy to miejsce, chodząc od drzwi do drzwi. Inspektor Jung zauważył, że po raz pierwszy zgadza się z kolegą. Po opróżnieniu pęcherzy z kawy, herbaty i jeszcze większych ilości kawy, a także maleńkich szklaneczek likieru śliwkowego, którym usilnie częstowała ich pani Paraskevi – w dobrze osłoniętym rogu podwórka – wrócili do samochodu. – Przepraszamy, że musiał pan czekać – powiedział Reinhart. – Ale jak pan na pewno rozumie, mamy mnóstwo roboty w związku z tą sprawą. – Nic się nie stało – zapewnił Egon Traut przyjaznym tonem. – Dzwoniłem już do żony i mówiłem, że wrócę jutro. Poklepał się po kieszeni na piersi marynarki, z której wystawał telefon komórkowy. Münster i Reinhart usiedli naprzeciwko niego przy stole, a Reinhart zapalił fajkę. – Żona jest roztrzęsiona – mówił dalej Traut. – Chociaż można to zrozumieć. Nie były sobie szczególnie bliskie, ale siostra to zawsze siostra. – Czy ma jeszcze jakieś rodzeństwo? – zapytał Münster. – Miała – odparł Traut. Brata. Nie żyje… powiem wprost: popełnił samobójstwo. – W tej sytuacji są wszelkie powody, aby być szczerym – odparł Reinhart z naciskiem. – Nie ma wątpliwości, że pańska szwagierka została brutalnie zamordowana, a my musimy ująć sprawcę. – Oczywiście, jak najbardziej – odparł szybko Egon Traut. – Zrobię wszystko, co w mojej mocy, żeby pomóc panom… Nie dokończył zdania. Wzniósł otwarte dłonie w geście, który prawdopodobnie miał ilustrować czystość intencji. Münster

przyjrzał mu się z lekkim niesmakiem. Traut miał prawdopodobnie tyle samo lat co on – około pięćdziesięciu pięciu – ale wydawał się ciężki i napuchnięty. Czas odcisnął na nim swoje piętno, ale nie były to raczej lata ciężkiej pracy – ocenił Münster. Raczej wygodnego życia. Głównie na siedząco. Zawiesistych sosów i mocnego grogu. Minimalnej ilości ruchu. Jego siwe włosy były przerzedzone, pozbawione życia i w dziwny sposób zaczesane od uszu ku górze, najpewniej w daremnej i żałosnej próbie ukrycia wydatnej łysiny. No już, upomniał się w duchu Münster. To nie wygląd zewnętrzny się liczy. – Mieszka pan w Chadow – powiedział Reinhart. – Co pan robił w Maardam? Traut odchrząknął i zaczął opowiadać. – Byłem tam przejazdem. W interesach. Co roku mniej więcej o tej porze robię sobie małą wycieczkę do Groenstadt, Bissenshof i okolicznych miejscowości. Trzy–cztery dni. Osobiste kontakty z klientami są ważne i nigdy ich nie zaniedbywałem. Niektórzy uważają, że… – Czym się pan zajmuje? – przerwał Münster. – Produkujemy stojaki na okulary – objaśnił Traut z profesjonalnym półuśmiechem. – Sprzedajemy je optykom i sieciom sklepów w całym kraju. Firma nazywa się GROTTENAU i całkiem dobrze prosperuje, jeśli sam mogę tak powiedzieć… No cóż, jak zwykle wziąłem samochód i obiecałem żonie, że w drodze powrotnej zajrzę do jej siostry i sprawdzę, co u niej. Żona się trochę niepokoiła, bo od ponad miesiąca nie mogła się z nią skontaktować. Oczywiście pojechałem, w końcu krew nie woda, a kiedy się okazało, że w domu przy Moerckstraat nikogo nie ma, zacząłem podejrzewać, że coś jest nie tak. – Dlaczego? – wtrącił się Reinhart. – Mogli przecież być w kinie albo gdziekolwiek. – To prawda – odpowiedział Traut, sięgając po papierosa. – To prawda. Ale jeśli tak długo nie odbierała telefonu, a dziś wieczorem nie było jej w domu, to pomyślałem… pomyślałem,

że lepiej sprawdzę, co się dzieje. Dotrę do sedna sprawy, skoro już jestem na miejscu. Resztę panowie już wiedzą. Zapalił papierosa i odchylił się do tyłu. – Proszę opowiedzieć o Martinie Kammerle – polecił Reinhart. Traut mocno się zaciągnął i zakaszlał. Wyglądał na zmartwionego. – Cóż mogę powiedzieć? Nie kontaktowaliśmy się zbyt często. A właściwie w ogóle. W sumie spotkałem się z nią może cztery– pięć razy, a przecież byłem mężem jej siostry dwadzieścia trzy lata… czas płynie… To jedno jest pewne. Martina była dziwna. Chora, mówiąc wprost. Dobrze, żeby panowie zdawali sobie z tego sprawę. – W jakim sensie chora? – zapytał Münster. – Psychika – odparł Traut i wskazał własną głowę, jakby chcąc wyjaśnić, gdzie też w ludzkim ciele można szukać psychiki. – Depresja maniakalna, tak to się nazywa. Zmagała się z nią przez całe życie. Kilkukrotnie przebywała w domu opieki, ale to już było dawno… – Miała córkę, prawda? – zapytał Münster. – I ta córka z nią mieszkała, zgadza się? – Tak jest. – Traut pokiwał głową. – Mar… Monica. – Monica Kammerle? – Tak. – Ile ona ma lat? Traut rozłożył ręce. – Nie wiem. Jest nastolatką. Gdybym miał obstawiać, powiedziałbym piętnaście–szesnaście. – Z nią też nie mieli państwo kontaktu? – Nie. Żadnego. – A kto jest ojcem Moniki? Traut zmarszczył w zamyśleniu czoło. – Nie pamiętam, jak miał na imię. Bo na nazwisko oczywiście Kammerle. Tak, brali ślub, ale on umarł. Chyba jakieś cztery– pięć lat temu, czas tak szybko leci. Wypadek samochodowy, zasnął za kierownicą, a przynajmniej tak mówiono. Spotkałem go tylko raz, przelotnie… Ano tak, miał na imię Klaus.

Oczywiście, teraz już pamiętam. Wydaje mi się, że kiedy Martina została sama, wszystko jej się posypało. Nie mogła zagrzać miejsca w żadnej normalnej pracy i w ogóle. Przynajmniej moja żona tak twierdzi. Nie, nie było to szczęśliwe życie, ale że skończy w ten sposób to… chyba trochę za wiele? Kilka razy przeniósł wzrok z Reinharta na Münstera i z powrotem, jakby chciał, żeby go oświecili, jak naprawdę mają się sprawy. – Nie wie pan, czy ostatnio była gdzieś zatrudniona? – No idea, jak mawiają we Francji – odparł Traut. – Najlepiej będzie, jeśli porozmawiają panowie o tym z moją żoną. Bardzo to przeżyła, ale oczywiście zrobi wszystko, żeby panom pomóc. Jaki szaleniec mógłby się tego dopuścić? Człowiek czyta o takich rzeczach, ogląda w telewizji, ale nie sądzi… – Porozmawiamy z pańską żoną w najbliższych dniach – przerwał Reinhart. – Może już jutro. Czy zna pan jeszcze inne osoby, które mogłyby udzielić nam informacji? Kogoś, kto znał Martinę Kammerle albo trochę więcej o niej wie? Traut pokręcił głową. – Albo o jej córce? – Nie. Bardzo mi przykro. Tak jak mówiłem, więzy rodzinne wyglądały, jak wyglądały. Poza tym między siostrami było sześć lat różnicy, a Martina nigdy nie miała łatwego charakteru, muszą panowie zdawać sobie z tego sprawę. – Skąd pan to wie, skoro nigdy się pan z nią nie kontaktował? – zapytał Münster. Traut zastanawiał się chwilę. – Żona mi opowiadała – powiedział. – Dzwoni do niej, ale prawie zawsze gówno jej z tego przychodzi. Czy raczej przychodziło. Poza tym kilka razy pożyczyliśmy jej pieniądze. Nic nie dostaliśmy z powrotem. Ani guldena. Kiepska inwestycja, jeśli mam być szczery… – Kiedy to było? – zapytał Reinhart. – Kiedy pożyczyli jej państwo pieniądze? – Dawno – odparł Traut. – Zanim wyszła za mąż, ze dwadzieścia lat temu… Właśnie wyszła z jakiegoś ośrodka

i pożyczyliśmy jej na mieszkanie. Nie było o co robić afery, więc nie robiliśmy. – Hm – mruknął Reinhart, zerkając na zegarek. – Robi się trochę późno. Noc spędzi pan w hotelu, a jutro pojedzie do Chadow. Dobrze zrozumiałem? – Tak jest – powiedział Traut. – Palace na Rejmer Plejn. W razie potrzeby będę tam jutro do jedenastej. – Znakomicie – rzekł Reinhart. – Myślę, że na razie wystarczy. Domyślam się, że nie ma sensu pytać pana o odczucia? O to, kto mógł zamordować pańską szwagierkę? – Nie ma sensu – przyznał Egon Traut i znowu pokazał dłonie. – Skąd niby miałbym to wiedzieć? – Dwa pytania – powiedział Reinhart, kiedy Egon Traut zostawił ich samych. – Jeśli na nie odpowiesz, być może do czegoś dojdziemy. – Tylko dwa? – zdziwił się Münster. – Sam mam ich sto. A jeszcze się nie zaczęło. – Tak – odparł Reinhart. – To prawda. Ale mimo wszystko nie mogę przestać myśleć o córce. Gdzie ona jest, do cholery? Piętnasto- czy szesnastoletnia dziewczyna nie może chyba tak po prostu zniknąć? Zwróciłeś uwagę, że Traut ledwo przypomniał sobie jej imię? Münster wstał i narzucił na siebie marynarkę. – Tak – potwierdził. – Zauważyłem. Ale nawet trochę zapomnianej osobie trudno jest tak po prostu rozpłynąć się w powietrzu. Myślisz, że leży gdzieś tam, w jakimś innym worku na śmieci? A może uważasz, że sama udusiła matkę po kłótni o kieszonkowe? Reinhart prychnął, ale nie odpowiedział. – Jak brzmi twoje drugie pytanie? – zapytał Münster. – Mówiłeś, że masz dwa. – Traut – odparł Reinhart. – Mam przeczucie, że coś ukrywa. Nie wiem tylko co. Münster skinął głową. – Też odniosłem takie wrażenie. I obstawiam, że jeszcze się z nim spotkamy. To co, mówimy sobie dobranoc? Jest już po

północy. – Dobranoc – odpowiedział komisarz Reinhart. – Ale bądź tu jutro o dziewiątej rano. Z umysłem bystrym jak komputer szachowy. – Zawsze uważałem, że poniedziałkowe poranki mają w sobie pewien czar – oznajmił Münster. – Zwłaszcza o tej porze roku. Jak mówiłeś? Wpół do dziesiątej? 14 Ewa Moreno zdecydowała się na poranny lot i już o ósmej była w Chadow. Dym z kominów miejskich fabryk, mgła od morza i szare światło poranka dobrze współgrały z jej krajobrazem wewnętrznym. Był listopad, poniedziałek rano, a ona miała zatkane zatoki przynosowe. Zjadła szybkie śniadanie w upiornej lotniskowej kawiarni, ponieważ nie zamówiła nic na pokładzie, a następnie pojechała taksówką na Pelikaanallé, gdzie mieszkała Barbara Traut. Pani Traut właśnie wysłała trójkę dzieci do trzech różnych szkół i przed rozmową chciała wziąć prysznic. – W nocy oka nie zmrużyłam – wyjaśniła. – I tak będziemy miały do dyspozycji całe przedpołudnie. Moreno porzuciła nadzieję, że zdąży na samolot o jedenastej, i zapewniła, że nie ma pośpiechu. Usiadła przy częściowo uprzątniętym stole w kuchni, na którym nadal stała filiżanka herbaty i leżała lokalna gazeta „Kurijr”. Przeglądała ją z roztargnieniem i – podobnie jak w samolocie – zastanawiała się, jakie wspólne punkty ma z Barbarą Traut. A raczej punkt. Po tym, co zobaczyła, miała nadzieję, że to jedyne, co je łączy. Utrata siostry. Inspektor Moreno wprawdzie nie straciła jej w tak dramatyczny sposób jak pani Traut, ale Maud już od ponad trzech lat nie dała znaku życia i były powody przypuszczać, że już się nie pojawi. Dobre powody.

Nie, nie dobre. Obrzydliwe. Brak korzeni. Narkotyki. Ciągłe problemy z pieniędzmi i w końcu prostytucja – no i chore, wykolejone układy rodzinne, które prawdopodobnie leżały u podstaw tego wszystkiego i o których najchętniej by nie myślała. Te wszystkie rozpaczliwe czynniki, typowe dla jej pokolenia, bezlitośnie wciągnęły ją w zimne, ludożercze bagno, które pod koniec XX wieku pochłonęło tak wiele ofiar. Tak to wyglądało. Być może nadal wiodła coś na kształt życia w jednym z tych wielkich miast, gdzie wciąż potrzebowano przetrąconych, pozbawionych siatki bezpieczeństwa ludzi, których można było bezwzględnie wykorzystać. W społecznej machinie, której nikomu nie chciało się już naprawiać ani oliwić. Widziała gdzieś takie sformułowanie. A może już umarła, przyszło jej na myśl. Przepadła po cichu i w tajemnicy, jak wielu młodych ludzi wymazanych z etnograficznej mapy nowej Europy. Ofiar epoki postmodernizmu. Nie pozostawiając po sobie nic. Istnień tak trwałych jak ślady na wodzie. Tak, Maud straciła chyba wszystko, pomyślała Ewa z tą samą trzeźwą goryczą co zawsze. Umarła albo była żywym trupem. Nie mogę nic na to poradzić. Ta wesoła, ciesząca się życiem dwunasto-, trzynastolatka, która była moją siostrą, kiedy wyprowadzałam się z domu, już nie istnieje. Ewa Moreno zdała sobie z tego sprawę już kilka lat temu. Teraz myślała o tym tylko ze względu na analogię. Sprawę, którą miała dziś na tapecie. Barbarę Traut i Martinę Kammerle. No i ze względu na ponurą listopadową szarówkę. Przypomniało jej się, co kilka lat wcześniej powiedział Van Veeteren: „Musimy niestety mieć świadomość, że dla wielu ludzi życie kończy się na długo przed śmiercią”. Można było tylko po raz kolejny pokłonić się przed mroczną mądrością komisarza. Wiele wskazywało na to, że siostra Barbary Traut należy właśnie do tej kategorii. Ludzi, którzy nie mieli zbyt wiele z życia, kiedy zastał ich koniec i przeszli na

drugą stronę. Przynajmniej jeśli wierzyć skąpym informacjom, które do tej pory udało im się zdobyć. Chociaż z drugiej strony, dlaczego ktoś miałby pomagać jej w tak makabryczny sposób? Zabijając ją. Dlaczego ktoś mógłby chcieć zlikwidować Martinę Kammerle? I co się stało z jej córką? Dobre pytania, myślała inspektor Moreno, popijając letnią herbatę. Beznadziejnie dobre. To właśnie w celu znalezienia odpowiedzi siedziała teraz w przeładowanej ozdobami kuchni Trautów i czekała, aż prysznic gospodyni dobiegnie końca. – Martina i ja nigdy się dobrze nie dogadywałyśmy – oświadczyła Barbara Traut i wydmuchała nos. – Pomyślałam, że od razu to wyznam, choć w takiej chwili brzmi to okropnie. Była masywną kobietą, a jej twarz i głos wyrażały swoiste, narcystyczne niezadowolenie. Jakby świat nie potrafił spełnić jej oczekiwań. Prysznic zajął sporo czasu, a Moreno zrozumiała, że Barbara Traut nie należy do kobiet preferujących lekki makijaż. Najprawdopodobniej liczyła sobie jakieś czterdzieści pięć lat. Była blada, nieforemna i miała wielobarwne włosy, które wymagałyby naprawdę wielu zabiegów. Wstawiła wodę na kolejną kawę i herbatę, przyniosła herbatniki i muffinki i wyjęła ze spiżarni jedną trzecią ciasta. Cały czas ciężko oddychała i odpalała jednego papierosa od drugiego. – Domyśliliśmy się, że nie było za dobrze – powiedziała Moreno. – Ważne jednak, żebyśmy na początku ustalili, jak wyglądało jej życie i ogólna sytuacja, więc naturalną koleją rzeczy zwróciliśmy się do pani. W Maardam nie znaleźliśmy jak dotąd nikogo z jej bliskich. – Tak – odparła Barbara Traut i zaczęła mrugać, żeby powstrzymać łzy, które cisnęły jej się do oczu. – Ona była raczej samotna. – Ale wcześniej miała męża, prawda? – Tak. Klausa. Był dla niej na pewno wielkim wsparciem, ale

umarł. W 1996 roku. Od tego czasu nie było jej łatwo. Ale, Boże kochany, chyba znaleźliście Monicę? Moreno pokręciła głową. – Niestety nie. Nie wie pani, gdzie mogłaby przebywać? – Ja? Nie, ja nic nie wiem. Nie spotykałyśmy się, ostatni raz widziałam ją na pogrzebie Klausa. Miała wtedy dwanaście lat. Słodka była. Biedne dziecko. – Klaus Kammerle zginął w wypadku samochodowym, prawda? – Tak. Zjechał z drogi prosto w drzewo. Gdzieś między Oostwerdingen a Ulming. Niewiele z niego zostało… Mówią, że zasnął za kierownicą. – Mówią? Ma pani wątpliwości? – Nie, nie, nie – zapewniła żarliwie Barbara Traut. – Nic z tych rzeczy. To się stało w nocy, wracał z jakiegoś kursu. Na pewno po prostu zasnął. Moreno wypiła łyk herbaty i zmieniła temat. – Skoncentrujmy się na pani siostrze – zaproponowała. – Jak z nią tak naprawdę było? Miała kłopoty? Barbara Traut zaciągnęła się i zakaszlała. – Kłopoty? Tak, chyba można tak powiedzieć. Żadnej stabilności. Wahała się w tę i z powrotem jak wiatrowskaz. To właśnie był problem. Zaczęło się już w szkole. W jej życiu zawsze panował chaos. Cierpiała na depresję maniakalną, wie pani, co to takiego? Moreno skinęła głową i zanotowała. – Zanim poznała Klausa, kilka razy była w zakładzie zamkniętym. Są oczywiście leki, ale ona nigdy tego nie pilnowała. Nie brała ich, kiedy wydawało jej się, że czuje się dobrze, ale to się oczywiście nie sprawdzało. Kiedy miała dobry okres, zaczynała jedno szalone przedsięwzięcie po drugim i zachowywała się tak, że nikt nie mógł z nią wytrzymać. Potem się załamywała, miała ataki niepokoju i chciała odebrać sobie życie. Tak to wyglądało. Cały czas. Kilka razy cięła sobie też żyły, ale było to przede wszystkim wołanie o pomoc. Chęć, żeby ktoś się nią zajął. – Ale poprawiło się, kiedy poznała Klausa?

– Tak. Przynajmniej w pobliżu miała kogoś, kto mógł brać na siebie ciosy i pilnować, żeby jako tako funkcjonowała. Nie wiem na pewno, ale podejrzewam, że zaszła w ciążę po ich pierwszym spotkaniu. W każdym razie powiedziała mi dwie te rzeczy naraz… że spodziewa się dziecka i że zamierza wziąć ślub. To był 1984 rok. Myślę, że wcześniej miała kilka aborcji. Co najmniej jedną… – Ale wtedy też się z nimi nie zadawaliście? Kiedy, że się tak wyrażę, miała rodzinę? Barbara Traut zamilkła i zaczęła mieszać cukier w kawie. – Byli tu raz – powiedziała po chwili. – Przyjechali na półtorej godziny, jedli lunch. Monica miała wtedy trzy lub cztery lata. Obawiam się, że to wszystko. Moja siostra nie była łatwa we współżyciu. Klaus miał z nią czasem za swoje. – Jaki on był? – Spokojny. Można się z nim było czuć bezpiecznie jak na strzeżonym parkingu. Tak go odbierałam. Może gdyby żył dalej, wszystko potoczyłoby się inaczej… Głos zaczął jej drżeć i znowu wydmuchała nos. – Co za gówno – powiedziała. – Nie mogę pojąć, że ktoś chciał ją zabić. Co za idiota to zrobił? Wiecie coś na ten temat? – Jeszcze nie – odparła Moreno. – Zwłoki leżały w mieszkaniu dość długo, a to trochę komplikuje sprawę. – Nikt o nią nie pytał? – Barbara Traut pociągnęła nosem i przez chwilę pozwalała łzom płynąć. – Nikt przez cały ten czas nie zastanawiał się, gdzie jest? – Nie wiemy. – A Monica? Gdzie ona jest? Nie chcecie chyba powiedzieć, że też umarła i nikt nie zwrócił na to uwagi? Moreno poczuła nagle, że gorycz tej postawnej kobiety zaczyna jej się udzielać. Czy to możliwe? – pomyślała. Czy naprawdę matka i córka zniknęły i nikt nie pytał o nie przez cały miesiąc? W środku miasta pełnego ludzi? I to ma być cywilizacja? Zajrzała do notatnika i próbowała się skupić. – Czy wie pani coś o kręgu jej znajomych? Zna pani nazwiska

ludzi, z którymi się zadawała? – Nie. Nic nie wiem o takich rzeczach. – Ale raz na jakiś czas dzwoniła pani do niej, prawda? – Oczywiście. Odzywałam się przynajmniej raz w miesiącu. Żeby zapytać, co u niej i takie tam. Ale prawie nigdy niczego się nie dowiadywałam. A ona sama nigdy do mnie nie dzwoniła. Nigdy, rozumie pani? Od śmierci Klausa moja młodsza siostrzyczka nie zadzwoniła do mnie ani razu. – Rozumiem – odparła Moreno. – Ale może jednak orientuje się pani, czy miała jakichś przyjaciół? Mimo wszystko rozmawiała z nią pani. Barbara Traut jeszcze mocniej opuściła kąciki ust i się zastanawiała. – Chyba nikogo takiego nie miała. Była raczej samotna. Dawniej często wprowadzała do swojego życia nowych ludzi, kiedy była w fazie maniakalnej, ale chyba z tym skończyła… To chyba normalna kolej rzeczy. – Czy rozmawiała pani czasem z jej córką? – Nie, nigdy. Jeżeli odbierała telefon, przekazywała słuchawkę, jak tylko orientowała się, że to ja. Jeśli Martiny nie było w domu, informowała mnie o tym i natychmiast się rozłączała. Powiedzmy sobie szczerze, nie czułam się potrzebna. – A jeśli siostra poznawała nowego mężczyznę, nie mówiła pani o tym? – Nie przyszłoby jej to do głowy. – A na przykład teraz, jesienią? – Nie. Ani słowa. Nie słyszałam, żeby od śmierci Klausa wspominała o jakimś mężczyźnie. Ale pewnie jacyś byli. Jeden nawet kiedyś odebrał. – Odebrał telefon, kiedy pani dzwoniła? – Tak. – Kiedy to było? Barbara Traut wzruszyła ramionami. – Nie pamiętam. Chyba ubiegłego lata. – I tylko raz? – Tak.

– Nie przedstawił się? – Nie. Moreno przewróciła kartkę w notatniku. Pani Traut zapaliła kolejnego papierosa. – Pani siostra nie miała stałej pracy? – Chyba była na chorobowym. Całkowitym, częściowym, nie wiem. Myślę, że od śmierci Klausa nie była w stanie pracować. – Ale wcześniej pracowała? – Czasem tak, czasem nie. Częściej to drugie. Jakiś czas była recepcjonistką w hotelu. Sprzątała w szpitalu, trochę też pracowała w biurze. Nie miała wykształcenia, nie skończyła nawet szkoły średniej. Nie odpowiadały jej sztywne ramy. – Wie pani, czy miała jakiegoś lekarza… terapeutę albo psychologa, z którym by się regularnie spotykała? – Nie mam pojęcia – odparła Barbara Traut i podrapała się po przedramieniu, na którym miała jakąś wysypkę. – Nie wydaje mi się. Martina nie potrafiła sobie poradzić z niczym, co wymagało systematyczności. Zawsze uważała, że wszyscy ją zawodzą, choć raczej było odwrotnie. – Chyba rozumiem – odparła Moreno. – Przepraszam, że się tak upieram, ale czy naprawdę nie przychodzi pani do głowy nazwisko ani jednej osoby z kręgu znajomych pani siostry? Musi chyba być ktoś taki. Gdyby się pani trochę zastanowiła? Barbara Traut wzięła sobie ten apel do serca i przez chwilę milczała. – Nie – powiedziała w końcu. – Jak słowo daję, nie przychodzi mi do głowy ani jedna osoba. Nieco ponad godzinę po opuszczeniu willi Trautów w Chadow inspektor Moreno omal nie została przejechana. Przez zasłonę chmur zaczęło przebijać blade słońce, a mgła się rozproszyła, więc postanowiła, że na lotnisko wróci piechotą. Co prawda znajdowało się kilka kilometrów za miastem, ale i tak miała przed sobą dobre dwie godziny. Ostatnie kilometry trzeba było pokonać, idąc wzdłuż ruchliwej jezdni z wąskim poboczem dla rowerzystów i pieszych. Nagle pod koła tira wyskoczył motocyklista,

a Moreno dała susa do rowu, o włos unikając potrącenia. Jedyną namacalną konsekwencją zdarzenia były przemoczone stopy i refleksja nad kruchością życia. Kiedy zaś skręciła w znacznie bardziej przyjazną drogę, prowadzącą na małe lotnisko, poczuła silną tęsknotę za Mikaelem Bauem. Chciała, żeby ją objął i mocno przytulił, i obiecała sobie, że skontaktuje się z nim, jak tylko wróci wieczorem do domu. Moreno wiedziała, że to poczucie słabości i bezradności ma związek zarówno z zatokami, jak i z rozmową z Barbarą Traut. A także z zamordowaną Martiną Kammerle, której życie i śmierć wydawały się dziwnie błahe. Nie mogła się otrząsnąć z tego uczucia. Tak jakby brutalny koniec, który spotkał tę biedną kobietę, był tylko groteskowym, przesadnym wykrzyknikiem na końcu pustego, nic niemówiącego stwierdzenia. Kiedy Moreno chodziła do liceum i była mniej więcej rówieśniczką zaginionej dziewczyny, powiesiła sobie nad łóżkiem dwie wydrukowane maksymy: Ty sam musisz nadać swojemu życiu ciężar. Lepiej coś zrobić i potem żałować, niż żałować, że się czegoś nie zrobiło. Wiedziała, że drugie zdanie jest cytatem z Nietzschego. Nie wiedziała, skąd wywodzi się pierwsze, ale nie miało to dla niej znaczenia. Idąc w prawie białym słońcu w kierunku małego lotniska w Chadow, wciąż czuła palącą aktualność tych słów. Tak palącą, że nie miała odwagi czekać do wieczora z telefonem do Mikaela Baua. Zadzwoniła do niego, jak tylko weszła do terminalu. Oczywiście nie było go w domu, ale nagrała wiadomość. Powiedziała, że za nim tęskni i żeby ugotował coś dobrego, bo zamierza przyjść do niego na kolację. Koło dziewiątej. Kiedy wyłączyła telefon, poczuła w sobie w końcu odrobinę życia.

15 Dopiero w poniedziałek o osiemnastej trzydzieści mogli zwołać coś na kształt zebrania poświęconego sprawie Martiny Kammerle. Choć – jak stwierdził Reinhart – morderca i tak miał już dość czasu, żeby się ukryć, więc może nie było aż takiego pośpiechu, jak twierdzili niektórzy z redakcji newsowej, specjalizujący się w szerzeniu nerwowej atmosfery. Prowadzący śledztwo podczas zwyczajowego briefingu o trzynastej wydali komunikat prasowy, wyjaśniając jednocześnie, że konferencji prasowej należy się spodziewać najwcześniej we wtorek po południu. Słysząc to, młody i najwyraźniej niezrównoważony dziennikarz „Telegraafu” nazwał Reinharta burakiem z obsesją na punkcie tajemnic służbowych. W odwecie Reinhart zapytał go, czy na studia dziennikarskie dostał się z przydziału dla bezgłowych szparagów. Układy między szefem policji kryminalnej w Maardam a czwartą władzą wyglądały, jak wyglądały. Oprócz Reinharta, Moreno i Münstera w spotkaniu brali też udział Jung, Rooth i Krause – ten ostatni świeżo awansowany na inspektora – nie można było więc powiedzieć, że w tej wczesnej fazie śledztwa nie zmobilizowano znacznych środków. Poza tym jednak sprawa nie wyglądała zbyt różowo i Reinhart podkreślał to od samego początku. – Jeżeli w najbliższych dniach nie pojawi się skruszony morderca albo kluczowy świadek, będziemy musieli nastawić się na długą i ciężką harówkę. Ludzie, których zwłok nie odkrywa się przez miesiąc od śmierci, nie żyli raczej w świetle reflektorów. Czy ktoś ma odmienne zdanie? Nikt się nie zgłosił. Reinhart wyjął fajkę i tytoń, a następnie poprosił Münstera o streszczenie tego, co udało im się dziś ustalić w sferze, którą nie do końca poprawnie nazywali „techniczną”. – Wygląda na to, że rzeczywiście upłynął miesiąc – zaczął

Münster. – W każdym razie Meusse tak przypuszcza, a wszyscy wiemy, ile znaczy przypuszczenie Meussego, prawda? Przyczyna śmierci jest jasna. Uduszenie. Długotrwały, mocny ucisk na krtań. Samymi rękoma, prawdopodobnie od tyłu. Można się domyślać, że sprawca był silny. Ofiara nie została zgwałcona, nie ma śladów walki. Nie było w tym, że tak powiem, nic dziwnego. Zrobił pauzę i rozejrzał się dookoła. – Mów dalej – polecił Reinhart. – Miejsce zbrodni wydaje się identyczne z miejscem odkrycia zwłok. Cztery–pięć tygodni temu ktoś odwiedził Martinę Kammerle. Zabił i owinął w worki… Było ich kilka w szafce, mógł je wziąć stamtąd. Następnie wcisnął ją pod łóżko i wyszedł. Drzwi można zamknąć bez klucza. Nie wydaje się, żeby cokolwiek zniknęło z mieszkania albo żeby było przeszukiwane, ale oczywiście nie mamy pewności. We krwi ofiary nie było alkoholu, nie znaleziono też żadnych niepozmywanych talerzy ani szklanek. Jeżeli wyjdzie na jaw, że trzymała w mieszkaniu biżuterię wartą milion, zaczniemy oczywiście podejrzewać napad rabunkowy, ale na razie nic na to nie wskazuje. – A czy cokolwiek wskazuje tu na cokolwiek? – zapytał Rooth, ale nikt mu nie odpowiedział. – A odciski palców? – włączył się Krause. – Nic – odparł Münster. – Sprawca najwyraźniej wszystko po sobie wytarł. W mieszkaniu prawie w ogóle nie było odcisków… Mulder mówi, że ktoś musiał przez kilka godzin chodzić tam ze ścierką. Było ich trochę na porcelanie, książkach i takich tam, ale większość należała do samej ofiary… Jak można się domyślać, reszta to odciski córki. – Sumienny typ – stwierdził Reinhart. – Czyli raczej nie ma na co liczyć? – Na to wygląda – odparł Münster. – Nie mamy żadnych zbiegów? Znanych z tego, że lubią sobie od czasu do czasu udusić jakąś kobietę? Münster pokręcił głową. – Zacząłem się temu przyglądać. Ale nie sądzę. W każdym

razie nie w okolicach Maardam. Reinhart zapalił fajkę i wydmuchał kłąb dymu nad głowy zebranych. – Czyli, innymi słowy, szaleniec debiutant – powiedział. – Coś jeszcze? – Nic istotnego – odparł Münster. – Każdy chyba może przeczytać raporty na własną rękę? – Tak – rzekł Reinhart. – To zadanie domowe na jutro. Nie wiem, jak długo będziemy nad tym pracować w tak licznym składzie, ale na razie dobrze by było, gdyby każdy był zorientowany we wszystkim. Do tej pory nie ma tego dużo, a trzy pary oczu widzą więcej niż jedna. – Niewątpliwie – przyznał Rooth. – A kawa bez tortu jest lepsza niż brak kawy. Dostaniemy coś czy… Reinhart zignorował także i to pytanie. – A sąsiedzi? – zapytał. – Jung i Rooth, proszę. Jung wyjaśnił, że wraz z Klempjem, Dillingerem i Joensuu przez sześć godzin pukali do różnych drzwi przy Moerckstraat, ale rezultat był żałośnie nikły. Nikt – ani jedna z wymienionych z nazwiska dziewięćdziesięciu dwóch osób, z którymi rozmawiali – nie wiedział zupełnie nic o Martinie Kammerle. Równie wiele osób mogło powiedzieć coś na temat jej córki Moniki. – To daje do myślenia – powiedział Jung. – I jest dość smutne. Tylko Violeta Paraskevi, mieszkająca z nimi ściana w ścianę, zauważyła, że coś może być nie w porządku. Podkreślam: może być. To dzięki niej Traut zdecydował się zadzwonić po gospodarza. – A gospodarz? – zapytał Münster. – Nie miał nic do powiedzenia? – Kompletnie nic. O ile ktoś płaci czynsz i niczego nie psuje, jest mu równie znany co kostka chodnikowa. I równie wiele wart. Przyjemniaczek. Szkoda, że nie ma u nas paragrafu na gnojków. Ale gdzie jest córka? Powinniśmy rozmawiać o córce. Zapomnijmy o sąsiadach, chociaż Dillinger i Joensuu zapukają jeszcze jutro do paru drzwi. – No tak, córka – powiedział Reinhart. – Tragedia po prostu.

– Ach tak? – odparł Münster. – Co komisarz przez to rozumie? Reinhart nie miał ochoty rozwijać myśli i przekazał pytanie dalej. – Inspektor Krause. Bardzo proszę! – Hm, tak, dziękuję – odparł Krause i pochylił się do przodu, wsparty na łokciach. – Jeżeli chodzi o Monicę Kammerle, to od dwudziestego pierwszego września nie przyszła do szkoły… o ile oczywiście zostaliśmy dobrze poinformowani, a raczej tak było. Chodziła do pierwszej klasy liceum Bunge, ale nikt nie zareagował na jej nieobecność. Rozmawiałem z dyrektorem, z jednym z nauczycieli i kilkorgiem kolegów. Pojawiło się kilka niejasności. – Niejasności? – powiedziała Moreno. – Jakich niejasności? – Zakładano chyba, że zmieniła szkołę, ale nie było jej na liście uczniów żadnego innego liceum w mieście. Szkolna pedagog powinna wiedzieć coś więcej na ten temat, ale była dziś na pogrzebie w Groenstadt. Będziemy mogli z nią porozmawiać jutro. – Chcesz powiedzieć, że córka była zaginiona tak długo, jak długo matka leżała martwa? – Na to wygląda – potwierdził Krause. – Zasadniczo. – Smutna historia – odezwał się Rooth. – Tak jak powiedziałem – odparł Reinhart. – Jeżeli przez półtora miesiąca nie zauważyli braku uczennicy, można się zastanawiać, co oni tam, do cholery, robią. – Otóż to – rzekł Krause. – Chociaż dyrektor wyglądał na roztrzęsionego. – Nie ma się mu co dziwić – powiedział Münster. – Może powinniśmy wspomnieć o tym w kilku słowach na konferencji prasowej? – Kiedy wagarowałem w liceum, przyłapywali mnie po godzinie – przypomniał sobie Rooth. – I to, cholera, za każdym razem. Zapadła chwilowa cisza. Reinhart przeglądał papiery, wydmuchując dym. – Jest, jak jest – wymruczał po chwili. – I cokolwiek by to

było, nie jest normalne. Ale to chyba żadna nowość… Świat jest domem wariatów i był nim, odkąd pamiętam. Münster, skontaktowałeś się z jakimś lekarzem? Münster skinął lekko głową. – Tak, choć nie obyło się bez problemów. Martina Kammerle cierpiała na depresję maniakalną i okresowo przebywała na leczeniu. Pierwszy raz, kiedy miała tylko osiemnaście lat. Próbowała wtedy popełnić samobójstwo. Od tamtej pory cały czas przyjmowała leki, ale doktor Klimke, z którym rozmawiałem, powiedział, że trochę to zaniedbywała. To ponoć typowe dla pacjentów w fazie maniakalnej. Najpopularniejsze preparaty to litium i calvonal. Martina Kammerle przyjmowała obydwa, ponoć używa się ich do wyrównania górek i dołków w psychice pacjentów z depresją maniakalną. Klimke pracuje w Gemejnte i skontaktował się z panią Kammerle cztery lata temu w związku ze śmiercią jej męża… w wypadku samochodowym, o którym pewnie wszyscy wiecie? Popatrzył na siedzących przy stole. – Tak – odezwał się Rooth. – Czy teraz też była na zwolnieniu chorobowym? – Klimke sądzi, że tak. Sprawdzimy to jutro. Nie wiedział o niej zbyt wiele. Twierdził, że odezwała się raz czy dwa, a on podpisywał jej recepty i dzwonił do apteki, ale nie widział się z nią od trzech lat. – Niezła opieka psychiatryczna – stwierdził. – Pierwsza klasa – odparł Reinhart. – Ale to też nic nowego. Leki są tańsze niż terapia. W każdym razie wiemy, że Martina Kammerle przez ostatnie pięć lat nie miała stałej pracy, a właściwie żadnej pracy. Nie miała znajomych, a przynajmniej nie udało nam się ich odszukać. Poza córką jej jedyną krewną była jej siostra z Chadow… Czy inspektor Moreno zechciałaby rozjaśnić mrok i opowiedzieć, czego istotnego dowiedziała się podczas wizyty w Chadow? Moreno zrobiła, o co ją poprosił, choć nie czuła, że cokolwiek udaje jej się rozjaśnić. Poczuła nagły impuls, żeby wspomnieć także o wypadku z motocyklem i tym samym zwiększyć stężenie istotności, której domagał się przełożony, ale w końcu

to przemilczała. – Siostrzana miłość aż furczy – stwierdził Reinhart, kiedy skończyła. – Czy istnieje na świecie choć jeden człowiek, który miałby do powiedzenia cokolwiek na temat Martiny Kammerle? Czy ona przypadkiem nie uczęszczała na jakiś kurs? Krause odchrząknął i zabrał głos. – Zależy, co rozumiemy przez uczęszczanie – powiedział. – W sierpniu zaczęła coś w rodzaju kursu przygotowującego do wejścia na rynek pracy. Dostawała na to dofinansowanie. Była na trzech albo czterech spotkaniach… ale prowadzący nie pamięta, żeby chociaż raz z nią rozmawiał. Głównie polegało to na oglądaniu filmów i rozwiązywaniu testów psychotechnicznych. Obiecał w każdym razie dostarczyć listę uczestników, więc może uda nam się sprawdzić, czy nawiązała tam jakieś znajomości. – Dobrze – powiedział Reinhart. – Obstawiałbym, że szanse nie są zbyt duże, ale właśnie na coś takiego musimy liczyć. Że znajdzie się ktoś, kto będzie w stanie powiedzieć o niej trochę więcej… Trzeba się cieszyć nawet z drobiazgów. – Coś jest zawsze lepsze niż nic – stwierdził Rooth. – Tak mówisz? No nic, zamieścimy jej zdjęcie w jutrzejszych gazetach. Z prośbą o kontakt. Szczególnie jeśli ktoś widział ją w towarzystwie mężczyzny. – Mężczyzny? – zdziwił się Rooth. – Dlaczego? – To chyba jasne – odpowiedział Reinhart, który zaczynał wyglądać na zirytowanego. – Zabił ją najprawdopodobniej mężczyzna, a sąsiadka Paraskevi robiła jakieś aluzje… bardzo delikatne, to prawda, ale zawsze. Coś o tym, że kręcił się tam jakiś facet. Pod koniec sierpnia. – Ale nigdy go nie widziała? – zapytał Krause. – Wygląda na to, że nie – westchnął Reinhart i wyprostował plecy. – Niestety. Podsumowując: w tej historii są prawie same znaki zapytania. Chyba wszyscy się ze mną zgodzą? Wiemy tak straszliwie mało, że właściwie powinniśmy się tego wstydzić… gdyby to było w naszym stylu. Czy ktoś chce coś dodać, zanim przejdziemy do rozdzielania obowiązków?

Rooth wstał. – Myślę, że najpierw powinienem pójść po jakąś kawę. Cukier we krwi, te sprawy. Chociaż zastanawia mnie jedna rzecz. – Co takiego? – zapytał Jung. – Jeżeli Martina Kammerle była tak cholernie samotna, to dziwne, że komuś chciało się ją zabijać. Nie mam racji? Skoro nic nie znaczyła? Reinhart kiwnął niezdecydowanie głową, ale się nie odezwał. – Coś w tym jest – przyznał Münster. – Ktoś, kto miał motyw, żeby ją zabić, musiał też ją choć trochę znać. Biorąc pod uwagę sposób, w jaki sposób została zabita. Nie dusi się kogoś pod wpływem impulsu. Ja przynajmniej bym tego nie zrobił. – Ja też nie – odparł Reinhart. – No dobrze, zróbmy sobie pięciominutową przerwę, żeby inspektor Rooth nie umarł z głodu. Kiedy już sporządzili plan działania na wtorek, podkomisarz Münster poprosił inspektor Moreno, by poszła z nim na chwilę do jego gabinetu. – Niewiele miałaś do powiedzenia – stwierdził, kiedy już usiedli. – Wiem – przyznała Moreno. – Wybacz, ale cała ta sprawa jest przygnębiająca. – Też tak sądzę – odparł Münster. – Jeżeli ktoś żyje tak, że tego nie widać, dlaczego ktoś inny miałby zadawać sobie trud, żeby go zabić? Zgadzam się z Roothem. W tej sytuacji morderstwo wygląda tak, jakby jakaś osoba poświęciła jej odrobinę niezasłużonej uwagi. – Tak – zgodził się Münster. – Też o tym myślałem. Ale może nosiła w sobie jakieś wewnętrzne światło, którego nie widzieliśmy? Może jej życie miało cechy, których nie dostrzegamy? Badamy przecież tylko, że się tak wyrażę, pozostałości. – Myślisz, że było takie światło? Münster wzruszył ramionami. – Nic nie myślę. Sprawa córki jest w każdym razie zadziwiająca.

– Bez wątpienia – przyznała Moreno. – Zastanawiam się, czy ona naprawdę może za tym stać. Wprawdzie wszystko wskazuje na to, że sprawcą był silny mężczyzna, ale nigdy nic nie wiadomo. Mogła na przykład kogoś wynająć… prawda? Münster westchnął i przybrał ponurą minę. – Jakiś konflikt między psychicznie chorą kobietą a jej córką? – zapytał. – Coś w tym stylu. Jak myślisz? – Dlaczego nie? Dziewczyna musiała być w to jakoś zamieszana, skoro zniknęła… Uch, nie jest to wesoła historia. – Wesoła? – zapytała Moreno, wykrzywiając usta w szerokim uśmiechu klauna. – A kiedy ostatnio mieliśmy tu wesołą historię? Coś musiało mi umknąć. Münster przez chwilę przyglądał się jej w milczeniu. – Jak się czujesz? O ile wolno spytać. Moreno wybuchnęła śmiechem. – W porządku. Po prostu bycie człowiekiem jest takie trudne. I pozbawione sensu. Zaczęłam się nad tym zastanawiać na poważnie… Weźmy na przykład deBriesa. Zmarł niecały rok temu, a już jest tak, jakbyśmy o nim zapomnieli… Tak, wiem, że pod pewnymi względami był świnią, ale mimo wszystko. – Obawiam się, że masz rację – przyznał Münster. – A Heinemann zmaga się z rakiem prostaty… Czy ktoś miał z nim kontakt, odkąd odszedł? Taki prawdziwy kontakt? W końcu cztery lata był gliniarzem. Münster nie odpowiedział. – Nie mam wątpliwości, że nas też to czeka – mówiła dalej Moreno. – W każdej chwili można nas zastąpić. Zapomnienie pochłonie nas wszystkich. Chyba że ktoś zostanie zamordowany jak Martina Kammerle… Albo zastrzelony na służbie. Tylko tak można zasłużyć na odrobinę uwagi. Chociaż chwilowej. – Cholernie wykolejony rodzaj uwagi – powiedział Münster i wyjrzał przez okno ponad jej ramieniem. – Chyba już wolałbym umrzeć we śnie. Dlaczego nie wyjdziesz za mąż i nie postarasz się o dzieci? To przynajmniej dodaje pewnej głębi. Kiedy to powiedział, odezwało się w nim dawne zakochanie.

Nie mógł nic poradzić na to, że kiedy na niego patrzyła, musiał wlepiać wzrok w widok za oknem. – Dzięki za radę – powiedziała. – Właśnie się przymierzam. Może to i doraźne rozwiązanie, ale lepsze takie niż żadne. – Dobrze – odparł Münster. – Ja dążę do stabilizacji. Będziemy mieli jeszcze jedno. – Dziecko? – Tak, dziecko. A myślałaś, że co? Chomika? Moreno wybuchnęła śmiechem. W końcu był szczery. – Cieszy mnie to – powiedziała, spoglądając na zegarek. – Czeka na mnie kolacja. Jutro możemy pofilozofować dalej. – Jak najbardziej. Chociaż jutro jest głębsze niż dusza wielbłąda. – Co? Co to znaczy? – Nie mam pojęcia – odparł Münster. – Musiałem to gdzieś wyczytać. 16 – Monica Kammerle – zaczął inspektor Krause. – Co może pani o niej powiedzieć? Pani Stroop, szkolna pedagog, spróbowała przywołać na twarz porozumiewawczy uśmiech. Wyszedł cokolwiek niejednoznacznie. Uniosła wąskie brwi i popatrzyła na niego jak na starego, choć nie do końca wiarygodnego sojusznika. Krause pstryknął dwa razy długopisem i wyjrzał przez okno. Stwierdził, że pada deszcz. – Cóż mogę powiedzieć – zaczęła ostrożnie pedagog. – Jest nas tak mało, że po prostu nie nadążamy. Do szkoły chodzi ponad dziewięciuset uczniów. – Minus jeden – przypomniał Krause. – Na początku semestru miała pani kontakt z Monicą Kammerle. Może przynajmniej to pani pamięta. Czego chciała? – Nie mam prawa udzielać takich informacji każdemu… – powiedziała ostrożnie Stroop, obracając na małym palcu pierścionek z zielonym kamieniem.

– Bzdury – odparł Krause. – Bzdury? – Jej matka została zamordowana, a dziewczyna sześć tygodni temu zaginęła. Jeżeli nie powie pani tego, co wie, jeszcze dziś po południu złożę na panią doniesienie. Bez względu na to, jak bardzo jesteście zapracowani, orientowanie się w sprawach uczniów to wasz obowiązek. Pedagog poczerwieniała aż po nasadę tlenionych włosów. Zaczęła nerwowo przewracać papiery leżące w stosach na biurku, popijając coś z porcelanowego kubka w niebieskie kwiaty. – Proszę mi wybaczyć. To… to oczywiście wyjątkowa sytuacja. Tak, była raz u mnie. Chciała po prostu zmienić szkołę. – Po prostu? – Tak. Opowiedziała mi trochę o swoich problemach i sama zaproponowała, że przepisze się do innego liceum. – Dlaczego chciała to zrobić? – Przez to, co się działo w klasie. Uważała się za ofiarę przemocy. – A nie była nią? Pedagog wzruszyła ramionami. – Spotkałam się z nią tylko raz. Tak w każdym razie powiedziała, a ja nie zawsze mam czas zagłębiać się w każdą sprawę. Dziewczynki w tym wieku są wrażliwe i trzeba z nimi postępować ostrożnie. Poza tym semestr dopiero się zaczął. – Co pani zrobiła? – zapytał Krause. Pedagog opuściła wzrok i splotła ręce. – Oceniłam, że w jej położeniu zmiana szkoły może być uzasadniona. Zwłaszcza że sama to przemyślała i przyszła z konkretną propozycją. Skontaktowałam się z liceum Joannis z Löhr i umówiłam wizytę… Monica miała tam pojechać i zobaczyć, jak jej się będzie podobało. – Co było potem? – Pojechała tam, a ponieważ nie wróciła, założyliśmy, że się zdecydowała. Wszystko było już uzgodnione z klasą, do której miała trafić. – Założyliście, że przeniosła się do Joannis?

– Tak. – I oczywiście sprawdziliście to zgodnie z procedurą? – Cóż… w międzyczasie mieliśmy trochę spraw… Musi pan zrozumieć, w naszej sytuacji… – Nie – przerwał Krause. – Zupełnie tego nie rozumiem. Sprawdziliście chociaż, czy w ogóle tam pojechała? – Tak… nie, nie bardzo pamiętam, co wtedy zrobiliśmy… – Co tu jest do pamiętania? – odparł Krause. – Musi pani wiedzieć, czy dzwoniliście, czy nie. Pedagog wypiła jeszcze kilka łyków z kubka, bawiąc się zielonym kamieniem na palcu. – Możliwe, że zostało to przeoczone. Miałam wtedy praktykantkę i… oczywiście założyłam, że wszystko poszło zgodnie z ustaleniami. – O czym pani mówi? Jakimi ustaleniami? – Moimi i jej. Mogła zacząć tam naukę niezwłocznie… i ponieważ już się tu nie pojawiła, uznaliśmy, że wszystko poszło dobrze. Krause zrobił przerwę i notował. – Wie pani, czy przynajmniej pojechała do szkoły w Löhr? – Tak, miała to zrobić. To był piątek… – Miała? – zapytał Krause. – Rozmawiała pani z nimi po tym, jak ją tam wysłała? – Tak. – Kiedy? – Zadzwoniłam… zadzwoniłam dziś rano i… nie jest jasne, czy pojawiła się w tamten piątek. – Nie jest jasne? – odparł Krause. – Według mnie to jasne jak słońce. Monica Kammerle nigdy nie przekroczyła progu liceum Joannis. Zaginęła w czwartek dwudziestego pierwszego września. Moim zdaniem to, delikatnie mówiąc, dziwne, że w szkole, do której chodziła, nikt na to nie zareagował. Minęło przecież ponad półtora miesiąca. Pedagog chciała coś powiedzieć, ale zrezygnowała. Krause zamknął notatnik i schował długopis do kieszeni na piersi. – Być może jeszcze się do pani odezwę – powiedział. – Czy miałaby pani do dodania coś jeszcze, co mogłoby rzucić trochę

światła na sprawę jej zaginięcia? Cokolwiek, tylko proszę bez dalszych uników. Pedagog pokręciła głową, jednocześnie uciekając wzrokiem. – Przepraszam – wyszeptała. – Miałam… pewne problemy w życiu prywatnym. Wczoraj byłam na pogrzebie mojego brata… to żadna wymówka, ale… Załamał jej się głos, a Krausemu nagle zrobiło się wstyd. Wstał. – Wykonuję tylko swoją pracę – powiedział. Kiedy już zamknął za sobą drzwi, zaczął się zastanawiać, dlaczego wypowiedział takie idiotyczne zdanie. Z drugiej strony musiał powiedzieć coś na swoją obronę. Ewa Moreno, zgodnie z umową, spotkała się z dziewczynami w bufecie liceum Bunge, jednak po namyśle zdecydowały się poszukać nieco bardziej neutralnego miejsca na rozmowę. Wybór padł na położoną nieopodal Café Lamprecht, w której o tej porze można było znaleźć niemało spokojnych kątów, gdzie mogły rozmawiać bez obawy, że ktoś je usłyszy. Obie dziewczyny były ubrane na czarno, paliły jednego papierosa za drugim i zamówiły drink kawowy o nazwie Black & Brown. Na dobrą sprawę różniły się tylko imieniem i nazwiskiem. Jedna nazywała się Betty Schaafens, a druga Edwina Boekman. Moreno próbowała sobie przypomnieć, jak sama wyglądała w wieku szesnastu–siedemnastu lat, ale żaden obraz nie pojawił się w jej głowie. Nie sądziła, żeby kiedykolwiek przechodziła taką fazę. Wolała jednak się nie zarzekać. – Tak jak mówiłam, chodzi o waszą koleżankę z klasy, Monicę Kammerle – zaczęła. – Szukam jakichś informacji na jej temat. – Dlaczego? – zapytała Betty Schaafens. – Jakich informacji? – włączyła się Edwina Boekman. – Nie mogę niestety wchodzić w szczegóły – wyjaśniła Moreno przyjaznym tonem. – Być może powiem wam więcej przy innej okazji. Dziewczyny zaciągnęły się dymem i wymieniły spojrzenia. – Okej – powiedziała Betty Schaafens.

– Spoko – dodała Edwina Boekman. – Ale ona przestała chodzić do naszej klasy. – Wiem o tym – odparła Moreno. – Ale przed rozpoczęciem nauki w liceum też chodziłyście do jednej klasy, prawda? – Trzy lata – przytaknęła Edwina. – Do szkoły w Deijkstraa. – W moim przypadku cztery – dodała Betty. – Co panią interesuje? – Ogólne informacje. Jaka jest, jak przedstawia się jej sytuacja w klasie, jakie ma relacje z kolegami… tego typu sprawy. – Nie trzymamy się z nią – odparła Edwina. – Nigdy się nie trzymałyśmy, ona nas nie lubi i nigdy tego nie ukrywała. – Aha. Dlaczego? Edwina Boekman wzruszyła ramionami. Betty Schaafens wydmuchała dym i lekko się skrzywiła. – Jest dziwna. Jakby uważała się za lepszą. Zawsze chce robić rzeczy, których nie robi nikt inny. Tak naprawdę nikt za nią nie tęskni. – Czy ma w klasie jakichś przyjaciół? Kogoś, kto znałby ją lepiej niż wy? Dziewczyny potrząsnęły czarnymi głowami. – Nie. Monica nie ma kumpli. Nie chce ich mieć. Tak było w poprzedniej klasie i tak jest teraz. Albo było, jeśli naprawdę się przeniosła… – Rozumiem – odparła Moreno. – Widziałyście się z nią, odkąd zmieniła szkołę? – Nie – powiedziała Edwina. – Przepadła bez śladu. – No właśnie – dodała Betty. – Ale musiała chyba mieć jakichś kolegów w waszej starej klasie? Zwykle każdy ma kogoś takiego, a ja chciałabym porozmawiać z osobą, która ją choć trochę zna. Edwina Boekman i Betty Schaafens przez chwilę się zastanawiały. Wymieniły kilka niepewnych spojrzeń i zdusiły papierosy. – Nikt mi nie przychodzi do głowy – powiedziała Betty. – A tobie? Edwina pokręciła głową.

– Nie. Monica była samotniczką. Niektórzy tak wolą… Trochę trzymała się z Federicą Mannen, ale ona przeprowadziła się w dziewiątej klasie. Moreno zapisała nazwisko i zapytała, dokąd przeprowadziła się ta dziewczyna, ale Edwina Boekman i Betty Schaafens nie mogły sobie przypomnieć. – Dlaczego Monica zmieniła szkołę? – Ha – odparła Betty Schaafens. – Chyba się tu źle czuła. Dlaczego pani jej nie zapyta? Moreno nie odpowiedziała. – Czy widziałyście się kiedyś z jej matką? Sądząc po ich słabej reakcji, wiadomość o śmierci Martiny Kammerle jeszcze do nich nie dotarła. Po raz kolejny pokręciły głowami, a Edwina Boekman powiedziała, że nigdy nie widziały rodziców Moniki Kammerle. Słyszały jednak, że jej matka jest szurnięta. Kompletnie szurnięta. Nie było jej nawet na spotkaniu z rodzicami przed wyjazdem na szkolną wycieczkę w dziewiątej klasie. – Choć może to nie takie dziwne – dodała Betty Schaafens – bo Monica i tak nie pojechała na tę wycieczkę. – Dokąd jechaliście? – zapytała Moreno. Dziewczyny odparły, że były tydzień w Londynie i że było bosko. Pojechała cała klasa z wyjątkiem Moniki i megagrubego chłopaka o imieniu Dimitri. – Megagrubego – potwierdziła Betty Schaafens, zapalając kolejnego papierosa. Moreno poczuła nagłą chęć, żeby wyrwać papierosa z jej wypacykowanej gęby, rozgnieść w popielniczce (papierosa, nie gębę) i powiedzieć im, żeby spadały w cholerę. Albo przynajmniej poszły pobiegać. Albo zjadły jabłko. Nie, pomyślała. Jeżeli rzeczywiście przechodziłam ten okres, musiałam to wyprzeć z pamięci. Jeśli tak, to bardzo słusznie. Pewne rzeczy trzeba pogrzebać. – Czy coś się stało? – spytała Edwina Boekman. – Coś jej się przytrafiło? – Nie mogę zdradzać szczegółów – powtórzyła Moreno. – Ale jeśli spotkacie kogoś, kto widział Monicę w tym ostatnim

okresie, zadzwońcie do mnie. Proszę, popytajcie kolegów, kiedy będziecie miały czas. Wyjęła dwie wizytówki i wręczyła dziewczynom. Kiedy na nie spojrzały, ich wymalowane twarze od razu zyskały poważniejszy i bardziej autentyczny wyraz. Jakby zza makijażu wyjrzały dwie małe dziewczynki, pomyślała Moreno. Domyślała się, że zmianę tę spowodował wypisany kursywą tytuł – Inspektor. – Oczywiście – zapewniła Betty Schaafens. – My… popytamy… to znaczy… Czy to coś poważnego? Co takiego się… – Nie mogę wam powiedzieć – oznajmiła po raz trzeci. – Dziękuję za rozmowę, być może odezwę się do was za kilka dni. – Dobrze – powiedziała Edwina Boekman. Inspektor Moreno wstała i opuściła Café Lamprecht. Żadna z dziewczyn nie sprawiała wrażenia, jakby miała zamiar wrócić do szkoły. Po wyjściu na ulicę, patrząc przez brudną szybę, Moreno zobaczyła ich czarne głowy, spowite dymem ze świeżo zapalonych papierosów. Dziewczyny były pogrążone w rozmowie. Będą miały cellulit i obwisłe cycki przed dwudziestką, pomyślała, biorąc głęboki oddech. Dobrze im tak. – Wiem, co jest najgorsze w tej cholernej robocie – powiedział Rooth. – Naprawdę? – odparł Jung. – No to posłuchajmy. – Ciągła konfrontacja z życiem i śmiercią. To tak trudne, że nie daję sobie rady. Albo przez cały czas trzeba być tak cholernie poważnym, ponurym i mieć w sobie mnóstwo głębi – z czym moja biedna głowa sobie nie radzi… – To akurat wiem – rzekł Jung. – Albo? – Nie przerywaj. Albo odsunąć to od siebie i trzymać dystans. Zostać cynikiem czy jak to tam nazwać… ale z tym z kolei na dłuższą metę nie radzi sobie moje wielkie, krwawiące serce. Rozumiesz, o czym mówię? Jung przez chwilę się zastanawiał. – Oczywiście – powiedział w końcu. – Ten jeden raz jest tak,

jak mówisz. Lawirujemy między jednym a drugim. Rzucamy śmierci wyzwanie albo z niej szydzimy. Rooth podrapał się po głowie. – Cholernie dobrze powiedziane – stwierdził. – Wyzwanie lub szyderstwo! Tak zatytułuję swoje schizofreniczne memuary. Nic dziwnego, że człowiek przedwcześnie się starzeje. I pomyśleć, że mogliśmy zajmować się królikami albo czymś podobnym. – Jeszcze będziemy. W przyszłym życiu – pocieszył go Jung. – To co, wchodzimy i zaczynamy? – Jasne – odparł Rooth. Włożył klucz do zamka i przekręcił. – Szukamy nazwiska mordercy. Weszli do mieszkania Martiny Kammerle. W środku panował półmrok, więc Jung zaczął od zapalenia każdej lampy, jaką był w stanie znaleźć. Rooth postawił na stole w kuchni paczkę z kanapkami i dwie butelki wody mineralnej. Rozejrzał się dookoła. – Ciekawa robota – stwierdził. – Naprawdę ciekawa. Rooth sam to zaproponował, więc Jung powstrzymał się od komentarza. Poza tym musiał się zgodzić z jego rozumowaniem – jeżeli ofiara choć trochę znała człowieka, który nieco ponad miesiąc wcześniej zacisnął jej ręce na szyi, to było bardzo prawdopodobne, że zapisała sobie gdzieś jego nazwisko. Jeśli nie krwią na ścianie pod łóżkiem, gdzie ją znaleziono, to w jakimś innym miejscu. W książce z adresami. W notatniku. Na luźnej kartce papieru… gdziekolwiek. Znaleźli znaki świadczące o tym, że sprawca zacierał ślady w całym mieszkaniu, ale przecież głównie chodziło mu o odciski palców i na pewno nie pomyślał o wszystkim. Poza tym nic nie wskazywało na to, że Martina Kammerle i jej zaginiona córka miały szczególnie rozległy krąg znajomych. Wręcz przeciwnie. Gdyby na przykład znaleźli pięćdziesiąt nazwisk – rozumował Rooth – istniała spora szansa, że jedno z nich okaże się nazwiskiem człowieka, którego szukali. Mordercy. Tak naprawdę były to rutynowe działania, podejmowane przy jedenastu śledztwach na dziesięć, ale przy odrobinie szczęścia

w tym przypadku mogły okazać się bardziej owocne niż zwykle. Członkowie ekipy dochodzeniowej byli co do tego zgodni. Inspektorom Roothowi i Jungowi pozostawało tylko wziąć się do pracy. Była dziesiąta, a obiecali Reinhartowi, że koło siedemnastej przedstawią gotowy raport. A ściślej mówiąc, Reinhart sam go zażądał. – Ja wezmę się za pokój matki, a ty przeszukaj pokój córki – poinstruował Rooth. – Na początek. Do zobaczenia za dwie godziny w kuchni. Zjemy sobie kanapkę. – Dwie godziny? – zdziwił się Jung. – Naprawdę wytrzymasz tak długo bez jedzenia? – Charakter – odparł Rooth. – To wszystko kwestia charakteru i siły woli. Wyjaśnię ci to dokładniej innym razem. – Nie mogę się doczekać – powiedział Jung, otwierając drzwi do pokoju Moniki Kammerle. 17 Zdjęcie zamordowanej Martiny Kammerle znalazło się we wtorkowych wydaniach trzech najważniejszych gazet w Maardam – „Telegraaf”, „Allgemejne” i „Neuwe Blatt”, a w związku z prośbą o pomoc i informacje do godziny szesnastej na komisariat zadzwoniły trzy osoby. Przełączono je bezpośrednio do komisarza Reinharta. Pierwszą była pracownica społeczna Elena Piirinen. Poinformowała, że co jakiś czas – choć z rzadka – kontaktowała się z Martiną Kammerle. Rok temu zmieniła jednak pracę i od tej pory zajmowała się bardziej sprawami administracyjnymi. Pomagała Kammerle głównie w kwestiach ekonomicznych – wyszukiwała dla niej różne zasiłki, a raz czy dwa postarała się o regularną pomoc socjalną. Twierdziła jednak stanowczo, że nie orientuje się w jej życiu prywatnym. To straszne, że ją zamordowano – dodała. Reinhart zgodził się w tej kwestii i zapytał, czy ma jeszcze coś do dodania. Pani Piirinen odpowiedziała przecząco. Wyjaśniła, że

zadzwoniła, ponieważ uznała to za swój obywatelski obowiązek. Reinhart pochwalił jej postawę i zapowiedział, że się odezwie, gdyby w toku śledztwa zaszła taka konieczność. Drugą osobą była niejaka pani Dorffkluster, która przez pięć lat była sąsiadką państwa Kammerle przy Palitzerlaan w Deijkstraa. Niestety, miała do powiedzenia jeszcze mniej niż Elena Piirinen. Pani Dorffkluster liczyła sobie osiemdziesiąt siedem lat i dobrze pamiętała, że sąsiedzi mieli dwóch niewychowanych synów, a Martina Kammerle była znaną prezenterką telewizyjną, chętnie grywała w golfa, a w wolnych chwilach dosiadała konia czystej krwi arabskiej. Prowadziła jeden z tych teleturniejów, które wszyscy oglądają i które zmieniają tytuły szybciej, niż drapie się kot… albo świnia. Quiz… cośtam. Reinhart podziękował także i tej pomocnej obywatelce, a następnie przez chwilę myślał o swojej matce, która zmarła, będąc w jej wieku. Było to sześć lat temu. Pamiętał, że kiedy w ostatnich miesiącach odwiedzał ją w szpitalu, myślała, że jest jej ojcem. Sprawiało to, że ich rozmowy stawały się odrobinę dziwaczne. Co nie znaczy, że nieciekawe. Może tak właśnie ma być w jesieni życia? – pomyślał. Może ludzie powinni mieć prawo do zaludniania swojego otoczenia osobami, które chcą widzieć i z którymi chcą rozmawiać. Dzięki temu mogą wszystko wyjaśnić, zanim trzeba będzie przejść na drugą stronę. Bo przecież to otoczenie cierpi najbardziej, kiedy pamięć zaczyna płatać figle, stwierdził Reinhart. Matka była zbzikowana, ale nie czuła się źle. Trzecia osoba, która zadzwoniła z informacjami na temat Martiny Kammerle, również była kobietą. Nazywała się Irene Vargas i sądząc po głosie, miała około czterdziestu lat. Reinhart zrozumiał od razu, że to, co ma do powiedzenia, bardziej nadaje się na rozmowę w cztery oczy. Ponieważ on sam miał pełne ręce roboty, umówił ją na spotkanie z Münsterem. Miało się odbyć za godzinę w jego biurze. Irene Vargas mieszkała przy Gerckstraat, dziesięć minut spacerem od komisariatu.

Powiedziała, że musi najpierw załatwić kilka spraw. Nie mogło być nic prostszego. – Proszę usiąść – powiedział Münster, wskazując fotel. Irene Vargas podziękowała i usiadła. Rozejrzała się po gabinecie, jakby chciała się upewnić, że nie jest zamknięta na klucz. Münster odniósł wrażenie, że roztacza wokół siebie aurę niepokoju. Była mniej więcej w jego wieku, chuda, z wyblakłymi włosami, cerą i ubraniem. Podejrzewał, że cierpi na jakąś przewlekłą przypadłość – fibromialgię albo chroniczny reumatyzm, ale może wynikało to z faktu, że któregoś wieczoru w jednej z gazet Synn przeczytał artykuł na temat ukrytego cierpienia. Tak czy owak, nie przyszła do niego jako pacjentka. – Dzwoniła do nas pani – zaczął. – Komisarz Reinhart, z którym pani rozmawiała, jest niestety zajęty inną sprawą. Ale jestem pewien, że damy sobie radę. Nazywam się Münster. Irene Vargas spojrzała mu w oczy i niepewnie kiwnęła głową. – Napije się pani czegoś? Mogę poprosić o herbatę, kawę albo… – Nie, dziękuję. Nie trzeba. Münster odchrząknął. – Jeśli dobrze zrozumiałem, wie pani coś na temat Martiny Kammerle, która przed paroma dniami została znaleziona martwa w swoim mieszkaniu. – Tak jest – potwierdziła Irene Vargas. – Trochę ją znałam. – Będziemy bardzo wdzięczni za każdą informację – zapewnił Münster. – Odszukanie jej znajomych kosztowało nas wiele trudu. Irene Vargas splotła dłonie na kolanach i spuściła wzrok. – Martina była typem samotnika. – Zdążyliśmy się zorientować. – Nie znała wielu osób. Mnie też zresztą niespecjalnie. Poznałyśmy się trzy–cztery lata temu w szpitalu. Byłyśmy razem w pewnej małej grupie terapeutycznej, ale od tamtego czasu za bardzo nie utrzymywałyśmy kontaktu… Nie można powiedzieć, żebyśmy były przyjaciółkami.

– Ale czasem się panie spotykały? – Nigdy nie były to umówione spotkania. Po prostu trafiałyśmy na siebie w mieście. Nigdy nie byłam u niej w domu… Chociaż raz, trzy lata temu, piła u mnie herbatę. – Dzwoniły panie do siebie? – Ostatnio rzadko. Wcześniej, kiedy się poznałyśmy, rozmawiałyśmy przynajmniej kilka razy w miesiącu. – Kiedy rozmawiała pani z nią po raz ostatni? – W sierpniu. Dlatego do was zadzwoniłam. To może nie ma aż takiego znaczenia, ale… – W jakich okolicznościach? Irene Vargas przełknęła ślinę i ostrożnie założyła za uszy kilka kosmyków swoich rzadkich włosów. – W mieście. Wpadłyśmy na siebie. Dosłownie. Było to wieczorem w połowie sierpnia, piętnastego albo szesnastego. Szłam z koleżanką do kina Rialto i byłyśmy trochę spóźnione. Wyszłyśmy zza rogu na Rejmer Plejn i wtedy zderzyłam się z Martiną, która nadchodziła z drugiej strony. Münster kiwnął głową. – Proszę mówić dalej – rzekł. Irene Vargas wzruszyła ramionami. – To w zasadzie wszystko, ale policjant, z którym rozmawiałam przez telefon, uznał najwyraźniej, że to ważne… – Niewątpliwie – odparł Münster. – Co się stało później? Rozmawiały panie przez chwilę? – Właściwie to nie – powiedziała Irene Vargas z lekko zawstydzonym uśmiechem, jakby przyznawała się do zaniedbania. – Za parę minut miał się zacząć film, a ja… szczerze mówiąc, nie miałam na to zbyt wielkiej ochoty. Widziałam, że Martina jest w górce, a wtedy bywała męcząca… – W górce? – spytał Münster. – W fazie maniakalnej. Nie chodzi mi o żaden haj ani nic takiego… Wiecie chyba, że cierpiała na depresję maniakalną? – Tak, tak – odparł Münster. – Wiemy. A więc była pani z przyjaciółką. A Martina Kammerle? Szła sama czy w towarzystwie? – Była z jakimś facetem.

Sposób, w jaki Irene Vargas wypowiedziała słowo „facet”, wskazywał na to, że był to fakt, który od dłuższego czasu usiłowała zrozumieć. Prawdopodobnie bez powodzenia. – Z facetem? Znała go pani? – Nie. – Ale zamieniła z nimi pani kilka słów? – Tylko z Martiną. Skomentowałyśmy nasze zderzenie. Pośmiałyśmy się trochę, uznając, że to zabawne. Po dziesięciu– piętnastu sekundach poszłyśmy dalej. Przykro mi, jeżeli spodziewał się pan, że przychodzę z czymś ważnym. Próbowałam to wytłumaczyć panu komisarzowi, ale on… – Proszę się tym nie przejmować – odparł Münster przyjaznym tonem. – Na tak wczesnym etapie śledztwa nigdy nie wiadomo, co jest ważne, a co nie. Skupmy się jednak na tym mężczyźnie… Czy odniosła pani wrażenie, że on i Martina Kammerle są parą? – Tak mi się wydaje – powiedziała Irene Vargas po chwili wahania. – Ale to tylko moje wrażenie. Równie dobrze mogli być tylko znajomymi. – Nie przedstawiła go? – Nie. – Nie wie pani przypadkiem, czy Martina Kammerle była w tym czasie w związku? Irene Vargas ponownie wzruszyła ramionami. – Nie mam pojęcia. Nie rozmawiałam z nią od pół roku. – Czy wie pani coś o innych mężczyznach w jej życiu? Po tragicznym wypadku męża. – Nie… Kiedyś wspomniała, że kogoś ma, ale nigdy o tym nie rozmawiałyśmy. Nie sądzę, żeby była w jakichś stałych związkach. – A w luźnych? – To możliwe. Wiem też, że kiedyś poderwała faceta na jedną noc. Byłyśmy wtedy razem w restauracji. Dość żenująca sprawa. – Kiedy to było? – Ze trzy lata temu… Tak, należałyśmy wtedy jeszcze do tej grupy.

– Rozumiem – odparł Münster. – Wróćmy jednak do tego sierpniowego zderzenia. Nie została pani wtedy przedstawiona temu mężczyźnie? – Nie – powiedziała Irene Vargas. – Pobiegłyśmy dalej. – Nie widziała go pani nigdy wcześniej? – Nie. – Jak wyglądał? Irene Vargas przez chwilę się zastanawiała. – Nie bardzo pamiętam. Wydaje mi się, że był raczej wysoki i postawny. Ale jednocześnie dość zwyczajny… Nie miał w sobie niczego, na co można by zwrócić uwagę… Nie, nie potrafię go opisać. – Proszę spróbować – zachęcił ją Münster. – Taki czarniawy… Czterdzieści–pięćdziesiąt lat. – Broda? Okulary? – Nie. Chociaż może i miał brodę… – Rozpoznałaby go pani, gdyby go znów zobaczyła? Irene Vargas zagryzła wargi. Przez chwilę milczała. – Możliwe – powiedziała w końcu. – Ale nie wydaje mi się… Był raczej zwyczajny. – I nie spotkała go pani wcześniej przy żadnej okazji? – Nie sądzę. Nie. – Trzymali się za ręce? Szli pod rękę? – Nie pamiętam… Nie, chyba nie. – Martina Kammerle nie powiedziała nic na jego temat? – Jestem pewna, że nie. – Rozmawiała pani o tym z koleżanką? – Nie. Ona jest teraz w Australii. Wróci dopiero w marcu. Jest artystą plastykiem. – Rozumiem – powiedział Münster, jednocześnie zastanawiając się, co tu jest do rozumienia. Oparł się na krześle i wyłączył dyktafon, który włączył, zanim jeszcze Irene Vargas weszła do pokoju. – Aha – powiedział. – Myślę, że to nam na razie wystarczy. Dziękuję, że chciała pani przyjść i nam pomóc, pani Vargas. Jeśli przypomni sobie pani coś więcej, proszę się z nami znowu skontaktować. Niewykluczone, że i my się do pani odezwiemy.

– Dziękuję – odparła Irene Vargas. – Niewiele tego było. Tak, pomyślał Münster, kiedy wyszła. Rzeczywiście niewiele. Martina Kammerle w połowie sierpnia spacerowała po mieście z mężczyzną. Nic więcej. A co gorsza, była to suma wszystkiego, co do tej pory udało im się ustalić. Münster westchnął. Podniósł się z krzesła i stanął przy oknie. Stał nieruchomo. Robił tak zwykle, kiedy trafiało mu się śledztwo, w którym nic do siebie nie pasowało. Może patrząc na miasto, starał się stworzyć iluzję panowania nad sytuacją. Już wcześniej przyszło mu to do głowy. Tak czy inaczej, na zewnątrz panowała szarówka. Było dopiero wpół do czwartej, ale już zapadał zmrok. W powietrzu wisiała ulewa, która najwyraźniej czekała na odpowiedni moment – spadnie, kiedy ludzie będą wracali z pracy. Tak zwykle było. Wrócił do biurka i zaczął przekładać papiery. Spojrzał na zegarek. Do zebrania pozostała godzina. Do znalezienia mordercy Martiny Kammerle pozostała niewiadoma liczba godzin. Reinhart pokiwał posępnie głową. – A więc przynajmniej przyznają, że zachowali się jak osły? Zawsze coś. – Nie ujmują tego w ten sposób – odparł Krause – ale w zasadzie właśnie to mówią. Kozłem ofiarnym będzie tu pedagog, bo to ona załatwiła zmianę szkoły. Można się zastanawiać… Umilkł i zaczął przeglądać notatnik. – Nad czym? – zapytał Rooth. – Nad czym można się zastanawiać? Krause spróbował wlepić w niego wzrok, ale najwyraźniej uznał, że jest za młody na to, żeby się gapić. – Czy to może być przypadek, że zniknęła akurat wtedy – dokończył myśl. – Albo czy te dwie sprawy, że tak powiem, idą w parze… jej zniknięcie i zmiana szkoły. Jasne, że ma to związek z matką, ale dlaczego Monica w tym samym czasie odeszła z liceum Bunge?

Nikt nic nie powiedział. Prawdopodobnie to pytanie było dla nich czymś nowym. W każdym razie inspektor Moreno wcześniej o tym nie pomyślała. Zastanawiając się, wodziła wzrokiem po sali. Ekipa w dalszym ciągu była w tym samym składzie: Reinhart, Münster, Jung, Rooth, Krause i ona. Spotkanie odbywało się u Reinharta. Moreno i Krause właśnie składali raporty na temat swoich wypadów w świat edukacji. – Przypadek – stwierdził Reinhart i splótł ręce na karku. – Nawet jeśli jestem sceptyczny wobec tego pojęcia, uważam, że to po prostu dwa wydarzenia, które zbiegły się w czasie… ale poprawcie mnie, do cholery, jeśli się mylę. To pechowe również dla tej biednej pedagog, nie zapominajmy o niej. W normalnych okolicznościach odkryto by chyba trochę wcześniej, że dziewczyna zniknęła. – Tak – przyznał Krause. – Pewnie tak. Zgadzam się zresztą z komisarzem. Też nie wydaje mi się, żeby zniknęła dlatego, że nadarzyła się okazja. To chyba nie w jej stylu. Choć oczywiście to tylko spekulacje. – Najgorsze jest to, że nadal nie mamy pojęcia, co się z nią stało – stwierdził Münster. – Gdzie się, do diabła, podziewa ta dziewczyna? – Czyli uważasz, że ona żyje? – zdziwiła się Moreno. Münster zastanawiał się chwilę. – Nie uważam. Mam nadzieję. Reinhart wyciągnął papier ze stosu na biurku. – Pozwólcie mi tylko to powiedzieć, zanim oddam głos Roothowi i Jungowi. Przedzieramy się właśnie przez stare sprawy, podobne do tej, z którą właśnie walczymy. Rozwiązane i nierozwiązane. Pomaga mi podkomisarz Klemmerer z Centrum Poszukiwań Osób Zaginionych. Mimo wszystko prawdziwi dusiciele nie są tak powszechni. Przez ostatnie dziesięć lat mieliśmy ich w kraju nie więcej niż piętnastu, a ten przedział czasowy jest według mnie wystarczający. Dwanaście przypadków wyjaśniono, trzy sprawy nadal pozostają nierozwikłane. Dostałem właśnie od Klemmerera sto dwadzieścia stron danych… Spróbuję zapoznać się z nimi do jutra. Nie możemy być pewni, że Martina Kammerle jest jego

pierwszą ofiarą – to kluczowa myśl. Może być drugą, piątą albo którąkolwiek. Chętnie już dzisiaj posłucham waszych uwag na ten temat, chociaż wrócimy do tego jutro, kiedy trochę to posortuję. – Powiedziałeś dwanaście do trzech? – zapytał Rooth. – Tak – odparł Reinhart. – Możliwe, że część spraw w ogóle nie przypomina naszej, więc te wartości pewnie trochę się zmniejszą. To oczywiście czyste zgadywanie, ale kiedy się ma tak nieprawdopodobnie mało informacji, tym bardziej warto próbować. Prawda? – Bez wątpienia – oznajmił Rooth. – Tak czy inaczej, rozwiązane sprawy na pewno będzie łatwo sprawdzić. Wystarczy tylko zebrać dusicieli i wyciągnąć z nich alibi… – To chyba nie aż takie proste – zauważył Jung. – Nie wiemy przecież, kiedy umarła. – W rzeczy samej – odparł Reinhart. – Jeśli jednak zostali skazani za morderstwo, można mieć nadzieję, że w dalszym ciągu siedzą pod kluczem. Tak czy owak, Rooth ma chyba rację. Najciekawsze są nierozwiązane sprawy… ale tak jak powiedziałem, zajmiemy się tym jutro. Opowiedzcie lepiej, co robiliście cały dzień na Moerckstraat. – Z przyjemnością – powiedział Rooth i otworzył aktówkę. – Hrmm. Kolega Jung wraz z moją skromną osobą w pocie czoła przeczesywaliśmy całe mieszkanie w poszukiwaniu nazwisk. Na pewno zdajecie sobie sprawę, że wymagało to cierpliwości i sprytu, ale nie przedłużając: oto rezultat! Wyciągnął plik kartek i rozdał zebranym. – Czterdzieści sześć nazwisk, wszystkie zapisane odręcznie przez matkę albo córkę. Ułożyliśmy je w porządku alfabetycznym. Litery w nawiasach obok nazwisk to miejsca ich znalezienia. Na przykład K to kuchnia, M to sypialnia matki… albo miejsce morderstwa, jeśli tak wolicie. C to pokój córki, a S – salon. Usunęliśmy tylko takie nazwiska jak Winston Churchill, Sokrates czy Whitney Houston. Warto też wspomnieć, że połowa z nich pochodzi z książki adresowej, którą znaleźliśmy na nocnym stoliku ofiary. Hrmm. Macie jakieś pytania?

– To wręcz imponujące – powiedziała Moreno, patrząc na trzymaną w dłoni kartkę. – Przy odrobinie szczęścia jedno z tych nazwisk może się okazać nazwiskiem mordercy. Choć tak naprawdę nic nie wiemy. – Otóż to – rzekł Rooth. – Jeden z czterdziestu sześciu. Miewaliśmy już mniejsze szanse. – Na pewno – odparł Reinhart. – No dobrze, weźcie te listy do domu i dobrze się im przyjrzyjcie. Musimy oczywiście sprawdzić każde z tych nazwisk, co do jednego, ale nie zaczniemy tego robić dziś wieczorem. Coś jeszcze, zanim zaciągniemy na dzisiaj kurtynę? – Może jedna sprawa – odezwał się Jung. – Czy w gazetach nie powinno być też zdjęcia córki? I w telewizji? Chyba nie ma powodu, żebyśmy dłużej milczeli na temat jej zaginięcia? – Już to załatwiliśmy – wyjaśnił Reinhart. – Zdjęcie pojawi się jutro. A może jeszcze dziś wieczorem… w późnych wiadomościach. – Czuję, że lada chwila namierzymy drania. Dziś byliśmy efektywni jak trzęsienie ziemi. – Czy ktoś jeszcze ma jakąś inteligentną refleksję? – zapytał Reinhart, rozglądając się wokół. – Jeżeli nie, bądźcie tak mili i znikajcie. Spotkamy się jutro, nie spodziewajcie się pomyślnych wiatrów. Nie traćcie jednak wiary, prędzej czy później to rozgryziemy. Później, pomyślał Münster. Mogę się o to założyć. 18 We wtorek po południu, po krótkim podsumowaniu w gabinecie Reinharta, inspektor Rooth zjechał windą do piwnicy, gdzie mieściła się policyjna siłownia. Prawie dwadzieścia minut pakował i pedałował na rowerku. Czterdzieści minut brał prysznic i siedział w saunie. Pocił się, odpoczywał i ubierał ponad godzinę. Kiedy jednak wyszedł na Wejmarstraat, była dopiero wpół do ósmej i wciąż miał dużo czasu. Stolik u Krausa zamówił na

ósmą trzydzieści, a ponieważ z jakiegoś niepojętego powodu nie padało, zrobił sobie długi i orzeźwiający spacer tam i z powrotem po Wejmargraacht. Aż do ogródków działkowych graniczących ze stadionem Richter. Dlaczego nie, skoro już połknął sportowego bakcyla. Idąc, próbował sobie wyobrazić, jak będzie wyglądał ten wieczór. Nie miał żadnych trudności z wyobrażeniem sobie twarzy Jasminy Teuwers. Absolutnie żadnych. Zobaczył jej wysokie kości policzkowe. Długą szyję i jasne włosy. Niebieskozielone oczy, tak piękne, że kiedy pierwszy raz je ujrzał, zapomniał języka w gębie. Jej uśmiech, który był jak nadmorski wschód słońca. Che bella donna! – pomyślał Rooth. Poznali się bowiem na kursie włoskiego. Nie był to oczywiście przypadek. Już latem zadzwonił do Maartena, swojego dobrego przyjaciela, który wykładał na uniwersytecie wieczorowym, i zapytał, które z rozpoczynających się kursów mają najkorzystniejszy parytet płci. – Francuski i włoski – odpowiedział bez zastanowienia Hoeght, a ponieważ Rooth uczył się francuskiego w liceum i nie szło mu to najlepiej, zdecydował się na włoski. Italiano! Język Dantego i Boccaccia. I Corleone. Jeden wieczór w tygodniu. Czwartki między ósmą a dziesiątą. Już na pierwszym spotkaniu zrozumiał, że było to mistrzowskie posunięcie. Dwadzieścia dwie kobiety, trzech mężczyzn. Oprócz niego grekokatolicki ksiądz koło sześćdziesiątki i kuternoga, któremu niepełnosprawność nie przeszkodziła uciec już po drugich zajęciach. Gefundenes fressen, pomyślał poliglota Rooth. Ale mi się poszczęściło. Dwa miesiące później myślał tak nadal. Jak doświadczona, choć nieco zraniona kurtyzana ostrożnie zabrał się do rzeczy. Pił słabe drinki i przez trzy kolejne czwartkowe wieczory prowadził ożywione dyskusje w cztery oczy z trzema różnymi kobietami. W końcu natura i los sprawiły, że wybór padł na Jasminę Teuwers. Po ostatniej lekcji w zeszłym tygodniu wreszcie zebrał się na odwagę i zapytał, nie owijając w bawełnę, czy zechciałaby zjeść z nim kolację. Tak po prostu. Kiedy po niezwykle krótkim

wahaniu (które, jak ocenił Rooth, nie było zresztą wahaniem, tylko zupełnie zrozumiałą palpitacją serca) odpowiedziała twierdząco, znów poczuł się jak nieporadny, rumieniący się piętnastolatek na szkolnej potańcówce. Niebywałe, pomyślał. Skrzydła miłości pozwalają wzlecieć ponad ogień i wodę. Zastanawiał się, jak coś takiego brzmiałoby po włosku. Może porozmawiają o tym przy deserze? Amore… acqua… fue…? * W Krausie zjawił się o kwadrans za wcześnie, ale stolik był wolny. Usiadł i czekał. Czekając, przypomniał sobie słowa Junga. Te o wyzwaniu i szyderstwie. Zaczął się zastanawiać, jak to jest w jego przypadku. Czy chciał spojrzeć życiu prosto w oczy? Czy miał na to odwagę? Zamówił piwo i pogrążył się w myślach. Czterdzieści dwa lata. Nieżonaty i niezaręczony. Inspektor z widokiem na awans na podkomisarza za jakieś trzy–cztery lata. Co to, do cholery, za różnica – inspektor czy podkomisarz? Kilkaset dodatkowych guldenów miesięcznie. Co z tym zrobi? Kupi większe akwarium? W moim życiu nie zdarzy się wiele więcej, pomyślał w chwili gorzkiej autorefleksji. O ile oczywiście nie zastrzelą mnie na służbie. To się zawsze może zdarzyć. Do tej pory nie zdarzyło się zbyt wiele, dodał. A w każdym razie nic, co zostawiłoby jakikolwiek ślad. Dlaczego nie mam żony, dzieci i kontekstu, jak Münster i Reinhart? Nawet Jung zyskał solidny grunt pod nogami, kiedy zamieszkał z Maureen. Dlaczego tylko on rok za rokiem bez powodzenia uganiał się za kobietami? Z drugiej strony, pomyślał filozoficznie, wypijając łyk piwa, nie ma stuprocentowej pewności, że jest to warte zachodu. Wystarczy spojrzeć na moje biedne siostry!

Rooth miał cztery siostry. Wszystkie były od niego młodsze i wszystkim tak bardzo śpieszyło się do męża, własnego domu i dzieci, że można było odnieść wrażenie, że uczestniczą w jakimś konkursie. Przy ostatniej kolacji wigilijnej u siedemdziesięcioletnich rodziców w Penderdixte naliczył w sumie dziewięcioro siostrzeńców i siostrzenic. Co najmniej dwie siostry były w ciąży. Typowo islandzkie – skomentował jego ojciec, patrząc znacząco na matkę Rootha, która tuż po wojnie przyjechała z Reykjaviku. A może to on ją stamtąd przywiózł; w tej historii kryło się wiele nieścisłości. Jakkolwiek by było, pomyślał lakonicznie, krewnych mi nie zabraknie. Choć oczywiście ważniejsza od więzi rodzinnych byłaby dla mnie więź z kobietą. Następnie jego myśli znów zaczęły dryfować w kierunku Jasminy Teuwers i zupełnie zapomniał o rozmowie z Jungiem. Zegar wskazywał jednak już pięć po wpół do dziewiątej. Dlaczego nie przychodziła? Kwadrans później wciąż jej nie było. Dwa razy odesłał kelnerkę, nie złożywszy zamówienia. Co się stało, do diabła? Rooth zaczął wręcz czuć się skrępowany samotnym siedzeniem przy stole. Ludzie dookoła jedli gorące dania, pili wino i prowadzili wesołe rozmowy. Tylko w rogu sali, przy stoliku nakrytym dla dwóch osób, siedział samotny inspektor policji z roztrzaskanymi marzeniami i postępującą łysiną. Kurwa mać, pomyślał. Czekam jeszcze pięć minut, a potem do niej dzwonię. Czekał dziesięć, a kiedy dyskretnie wyciągnął z aktówki telefon, zdał sobie sprawę, że nie zna jej numeru. – Sacramento diabolo basta, wymamrotał cicho. Madre mia, co mam teraz robić? Musiało jej się coś stać. Pewnie wpadła pod tramwaj, kiedy tu szła. Albo została napadnięta. Albo zatrzymała ją policja. Po namyśle trzecia możliwość nie wydała mu się zbyt prawdopodobna, poza tym nagle przypomniał sobie, że dawał jej swój numer telefonu. Tak właśnie było – nie miał jej

numeru, ale ona miała jego. Z jakiegoś powodu. Gdyby coś poszło nie tak – pomyślał i zaczął wystukiwać swój domowy numer, żeby odsłuchać automatyczną sekretarkę. Była tylko jedna wiadomość. Od niej. Nagrana o osiemnastej dwadzieścia jeden, kiedy siedział w saunie. Mówiła, że jest jej strasznie przykro, ale coś jej wypadło. Koleżanka nagle zachorowała, więc musiała zostać dłużej w pracy. Dodała, że prawdopodobnie nie wróci do domu przed jedenastą, i zostawiła swój numer, żeby mógł do niej oddzwonić. Przykro mi – powiedziała. Strasznie przykro. Podała mu swój numer i prosiła, żeby zadzwonił. Hmm, pomyślał Rooth. Może nie są to aż takie złe znaki? Trzeba umieć uzbroić się w cierpliwość. Dał znak kelnerce i zamówił jeszcze jedno piwo. Do tego sałatkę i duży stek. Niespecjalnie tęsknił za pracą, ale siedzenie i popijanie kawy oraz koniaku, kiedy nie mógł zawiesić oka na niczym oprócz zastawy i własnych dłoni, nie do końca mu wystarczało. Dlatego wyjął z aktówki listę z czterdziestoma sześcioma nazwiskami. Dlatego zaczął im się przyglądać. I nagle zareagował na jedno z nich. Tylko dlatego, że zerkał na listę tak od niechcenia. Jego mózg był wyłączony, ale i tak odbierał bodźce w ten cholernie dziwny sposób, o którym rozmawiał kiedyś z Van Veeterenem. Przy nazwisku widniała ujęta w nawias litera C jak córka. A więc znalazł je Jung. Teraz już pamiętał. Było w małym notatniku Moniki Kammerle i nie mówiło mu kompletnie nic, kiedy wypisywał je wraz z innymi nazwiskami. Teraz jednak w głowie zapaliła mu się lampka. To chyba on? Chyba tak właśnie się nazywał? Spojrzał na zegarek. Pięć po dziesiątej. Noc była jeszcze młoda. Wyjął notatnik z adresami i zadzwonił do Ewy Moreno. – Dobry wieczór – zaczął. – Z tej strony twój ulubiony kolega.

– Słyszę – odparła Moreno. – Chyba się jeszcze nie położyłaś? – O dziesiątej? Za kogo ty mnie masz? – Nie brnijmy w to. Widziałaś listę? – Jaką listę? – „Jaką listę”! Boże kochany, człowiek urabia się tu po łokcie, przygotowuje jakże pouczającą listę, a jego siostry i bracia ze służby nawet nie… – A, o to ci chodzi. Nie, nie miałam jeszcze czasu. Dlaczego pytasz? – Hrrm – mruknął Rooth. – Jest tu nazwisko, które nagle rozpoznałem. – Nagle? – Tak, nie myślałem o tym, kiedy spisywaliśmy je z Jungiem, ale teraz siedzę u Krausa, mam przed sobą listę i nagle to widzę. – Co? – zapytała Moreno. Zawahał się i w słuchawce na kilka sekund zapadła cisza. – Siedzisz u Krausa i pracujesz? – Niezupełnie, ale dziewczyna, z którą miałem zjeść kolację, nie przyszła i… nieważne. Wyjmiesz tę kartkę czy nie? – Dobra – odparła Moreno. – Poczekaj chwilkę. Rooth czekał, dopijając koniak. – Numer jedenaście – powiedział, kiedy Moreno wróciła. – Tomas Gassel. Mówi ci to coś? Moreno nie odpowiadała i przez chwilę wydawało mu się, że połączenie zostało przerwane. – Halo? Jesteś tam? – Pewnie – odparła Moreno. – Pewnie, że jestem. Po prostu się zdziwiłam… Jasne, masz rację. Tomas Gassel to na pewno ten pastor… ten, który wpadł pod pociąg. Chyba nie ma nikogo innego o tym nazwisku. Co on ma z tym wspólnego? – Zadaję sobie to samo pytanie – oznajmił Rooth. – Jak tam śledztwo? Zdaje się, że to ty je prowadziłaś. – Odstawione na półkę. Pewnie wkrótce je zamkniemy. Nic nie wskazuje na morderstwo. – Nie wskazywało.

– Co chcesz przez to powiedzieć? – Nie wskazywało – powtórzył Rooth. – Aż do teraz. – Okej – odpowiedziała Moreno. Przez chwilę się zastanawiała. – Choć może już wcześniej było coś więcej – dodała w końcu. – W sprawie Gassela. Szczerze mówiąc, sądzę, że to bardzo wiele zmienia. Oczywiście może to być czysty zbieg okoliczności, ale czuję, że jednak nie. Byłoby to zbyt… nieprawdopodobne. – Czyżby? – powiedział Rooth. – Bądź tak miła i wyrażaj się jasno, kobieto. O czym ty, do diabła, mówisz? Moreno jednak najwyraźniej nie miała ochoty wyjawić mu nic więcej. – Gassel? – wymamrotała tylko. – Co to ma znaczyć? No nic, przyjrzymy się temu jutro. Poza tym muszę raz jeszcze skontaktować się z komisarzem. – Z komisarzem? Chodzi ci o… – Tak – powiedziała Moreno. – O niego. Jutro wszystko wytłumaczę. Dzięki za telefon, teraz przez całą noc nie zmrużę oka. Rooth milczał. – Chcesz, żebym do ciebie wpadł? – zapytał po chwili, ale Moreno tylko się roześmiała i odłożyła słuchawkę. Rooth schował komórkę i rozejrzał się po wypełnionej, szumiącej gwarem restauracji. Zerknął na zegarek. Zobaczył, że jest dopiero dwudziesta druga piętnaście, i postanowił zakończyć wieczór ciemnym piwem. Następnie zamierzał pójść do domu i zadzwonić do Jasminy Teuwers. Komisarz? – pomyślał, kiedy kelnerka przyniosła mu szklankę. A co on ma z tym wspólnego?

WALLBURG, LIPIEC 1999 19 Kristine Kortsmaa była zdenerwowana. To powinien być udany wieczór… Nie, to rzecz jasna był udany wieczór, choć ten cholerny facet bardzo się starał go zepsuć. A pain in the ass – jak mawiała Birthe. Zaczął się do niej przystawiać, jak tylko wszedł na parkiet. Ignorowała go i robiła, co mogła, żeby się odczepił, ale on zawsze pojawiał się gdzieś obok. Nie było to zresztą trudne, bo każdy tańczył osobno. Ludzie bujali się, podskakiwali i ruszali, jak im pasowało. Zespół nazywał się Zimmermans i grał prawie wyłącznie stare piosenki Dylana. Publiczność była rozbawiona, spocona i więcej niż zadowolona. Kristine zaś zawsze lubiła Dylana, choć guru był o rok starszy od jej ojca. Poza tym lubiła tańczyć. Ruszać się swobodnie i nieskrępowanie w takt muzyki czy czegokolwiek innego… Tak, to zdecydowanie byłby idealny wieczór, gdyby nie ten typ. Typ… To słowo dobrze do niego pasowało. Miał krótko ogoloną głowę, duże uszy i krzywy nos. Do tego był od niej sporo starszy – mógł liczyć sobie koło czterdziestki. Czyżby nie widział, że nie jest zainteresowana? Był ubrany w fioletową koszulę. Fioletową! Dwa razy prosił ją do tańca. Dwa razy kręciła odmownie głową i odwracała się w inną stronę. A kiedy siadała przy stoliku, żeby zrobić sobie przerwę i posłuchać muzyki albo pogadać trochę z Claude’em, Birthe i Sissel, widziała, że ją obserwuje. Przyszła tu z Claude’em i Birthe. Sissel, Maarten i para ich znajomych dołączyli później. Udało im się zająć miejsca przy stoliku bardziej z przodu. Jedli meksykańskie przystawki i zanim zespół zaczął grać, wypili kilka butelek wina. Atmosfera od początku była udana. Kristina czuła, że ma pełne prawo odrobinę się wstawić i przeżyć miły wieczór, wypełniony

tańcem i dobrą muzyką. Mimo wielu przeciwności losu w końcu udało jej się ukończyć kurs fizjoterapeuty. Nareszcie. Następnego dnia odebrała dyplom i uprawnienia, a dziś spędziła ponad pięć godzin na wypełnianiu formularzy i szukaniu pracy. Osiem podań. Była pewna, że od połowy sierpnia będzie miała pracę. W kraju brakowało dobrych, wykształconych fizjoterapeutów… Teraz jednak było lato, które miało potrwać jeszcze siedem tygodni. Lato, lato i nic innego. No i wolność – pieniędzy wystarczyło jej na przeżycie kilku miesięcy, a do tego uwolniła się od Ditmara, który najwyraźniej w końcu zrozumiał, że to już koniec ich związku. Nareszcie, pomyślała po raz drugi. Nie było żadnych nierozwiązanych, uwierających ją kwestii. Żadnych brudnych spraw, które kładłyby się cieniem na jej przyszłości. Nic z tych rzeczy. Tylko ten facet. Typ. Zastanawiała się, czy nie jest pod wpływem narkotyków. Miał coś takiego w oczach. Wyglądał na nieobecnego, ale zarazem skupionego, jak to zwykle ćpuny, które zdają się działać na zupełnie innej częstotliwości niż pozostali. Zresztą może tak właśnie było. Tańcząc, oddaliła się od niego i dołączyła do Birthe, Claude’a i reszty. Sissel i Maarten byli najwyraźniej zajęci tylko sobą, ale na parkiecie wciąż jeszcze pozostała mała grupka ludzi, którzy solidarnie tańczyli bez pary. Claude posłał jej spojrzenie pełne uznania. Zaczęła się zastanawiać, czy nie jest na nią trochę napalony. A może po prostu był pijany, po alkoholu czasem zbierało mu się na flirciki. A przynajmniej tak twierdziła Birthe. Co tam, pomyślała i wytrzymała jego spojrzenie, jednocześnie ruszając miękko biodrami, tak niewinnie i sugestywnie, że znaczyło to tylko tyle, ile już zdążył wyobrazić sobie obserwator. W każdym razie na to liczyła. Piosenka I’ll Be Your Baby Tonight dobiegła końca. Brawa, krzyki i gwizdy jednoznacznie dały do zrozumienia, że publiczność jest zadowolona. Członkowie zespołu dziękowali i gięli się w ukłonach, a wokalista zapowiedział, że teraz zagrają coś spokojniejszego. Trzech muzyków zeszło ze sceny, został tylko wokalista, gitarzysta i jedna dziewczyna z chórku.

– A teraz Tomorrow Night z albumu Good As I Been to You – zapowiedział wokalista. O cholera, pomyślała Kristina. Teraz będzie taniec w parach. Sissel i Maarten już się bujali, Birthe obejmowała Claude’a, cały parkiet wypełniony był parami. Gitarzysta zagrał pierwszy akord, a Typ wyrósł przed nią jak spod ziemi. W jego oczach tlił się nowy ogień. Kristine rozejrzała się dookoła i zobaczyła możliwą drogę ucieczki. Opierał się o jeden z filarów i trzymał w dłoni piwo. Wyglądał na miłego. A przynajmniej normalnego. Miał czarne dżinsy i białą koszulę z krótkim rękawem. Był trochę opalony. I może odrobinę za stary, ale co tam. Chwilę później stała już koło niego. – Proszę, zatańcz ze mną. – Ee? – odparł mężczyzna. Wyglądał na zdziwionego. – To znaczy: czy mogę prosić do tańca? Taki jeden facet nie daje mi spokoju. Wskazała punkt za swoimi plecami, a mężczyzna skinął głową. Zrozumiał od razu. Odstawił na stół szklankę z piwem i się roześmiał. – All right. I’ll be your bodyguard tonight. Kristine Kortsmaa nagle poczuła, że nie jest już ani trochę zdenerwowana. Zrozumiała, jak bardzo jest pijana, kiedy musiał pomóc jej włożyć klucz do zamka. – O Boże – powiedziała. – Ale miałam powód do świętowania. – Tak? – odparł, przytrzymując jej drzwi. – Jaki? – Mój egzamin. Dziś zostałam fizjoterapeutką. A w zasadzie wczoraj. Wreszcie koniec zakuwania… Chcesz wejść? Nie wpuszczam tu zwykle facetów, ale możemy chyba chwilę porozmawiać. Oczywiście, jeśli chcesz… Spojrzał na zegarek. – Sam nie wiem. Program konferencji jest wypełniony. O dziewiątej rano muszę być na nogach. – Tylko chwileczkę? – W porządku. Piętnaście minut.

Pół godziny później znowu tańczyli. Choć może nie można było tego nazwać tańcem. Raczej kiwali się w miejscu, ona na bosaka, a on w skarpetkach. Znów grał Dylan, tym razem była to jego najnowsza płyta. W pokoju panował przyjemny letni mrok – przez otwarte drzwi balkonowe do środka wpadał ciężki zapach kwitnącego jaśminu i kapryfolium. Czuła na brzuchu jego twarde przyrodzenie. Zamknęła oczy. To był błąd. Nie powinna była ich zamykać. Pokój zachybotał i nagle pojawiły się mdłości. – Przepraszam – wykrztusiła. – Nie czuję się najlepiej. Odsunęła go od siebie i pobiegła do łazienki. Kiedy po dłuższej chwili wróciła do pokoju, mężczyzny nie było. Poszedł sobie? – pomyślała, wychodząc na balkon. Jeśli tak, to świetnie. Po tym, jak zwymiotowała, rozjaśniło jej się w głowie. Umyła się i wyszorowała zęby. Z przerażeniem uświadomiła sobie, że przyprowadziła do domu zupełnie obcego człowieka. Wprawdzie sympatycznego i kulturalnego, ale jednak są pewne granice, jak mawiała Birthe. Kristina nie kochała się z nikim po Ditmarze. Od ostatniego razu minęły trzy miesiące i ta kwestia zajmowała oczywiście wysokie miejsce na liście wakacyjnych priorytetów. Nie zamierzała jednak wdawać się w taki onenight-stand. Facet z konferencji, którego wyrwała w Dorrit. Co to, to nie. Oparła się o barierkę i wciągnęła nosem ciepłe powietrze letniej nocy. Cudownie, pomyślała. Całe lato wolne, a w sierpniu stała praca! Udało ci się w życiu, Kristino Kortsmaa. Naprawdę się udało. W tym momencie usłyszała, że on jest w mieszkaniu. Wzięła jeszcze jeden głęboki oddech i podeszła do niego. – Przykro mi… – zaczęła. – Dlaczego? Leżał na kanapie w najciemniejszym kącie pokoju, dlatego go nie zauważyła. Nagle się poruszył, tylko odrobinę, ale dostrzegła kawałek jego skóry i zrozumiała, że jest nagi. – Myślę, że na tym skończymy. To było głupie, że cię

zaprosiłam. Przepraszam, jeśli zrobiłam ci nadzieję, ale ubierz się z łaski swojej. Nie odpowiedział ani się nie poruszył. – Niestety – kontynuowała. – Trochę wypiłam i straciłam rozeznanie. Nie chciałam, żeby tak się to skończyło. Znalazła jego ubranie na jednym z krzeseł. – Masz. Ubieraj się. Chcesz się napić kawy przed wyjściem? Mężczyzna usiadł na kanapie. – To nie kawy chcę. Nie wydawał się urażony ani zły. Drobny element groźby, który od razu wyłapała, nie krył się w głosie, lecz w słowach. – Jak to? – Chodzi mi o to, że nie chcę kawy o tej porze – wyjaśnił i wstał, nie przejmując się ubraniem. Zrobił dwa kroki do przodu i położył dłonie na jej ramionach. Przez chwilę stał w bezruchu, jakby niezdecydowany, a ona zastanawiała się, czy będzie musiała jeszcze wyraźniej zaznaczyć swoją odmowę. Czuła się głupio i męczyły ją wyrzuty sumienia – to w końcu ona podjęła inicjatywę, to ona chciała dalej z nim tańczyć i zapewniała go kilka razy, że nie robi tego tylko ze względu na Typa. To wreszcie ona zaprosiła go na powrotny spacer przez miasto. Nie należało się więc dziwić, że był trochę rozczarowany. – Przykro mi – powtórzyła. – Szkoda – odparł. – Mogę tylko przez chwilę pomasować twoje barki? Wydaje mi się, że tego potrzebujesz. Zawahała się, ale zanim zdążyła cokolwiek powiedzieć, już był za jej plecami. Odsunął jej włosy i zaczął błądzić palcami po odkrytych ramionach. Nie masował. Bardzo delikatnie dotykał tylko ostrych wypukłości obojczyka. Zauważyła, że drży. I że sama wstrzymała oddech. – Koniuszki moich palców… – odezwał się – koniuszki moich palców są jak małe sejsmografy. Rejestrują wszystko, co czuje twoje ciało, ale także twoje myśli. Niezwykłe, prawda? Kristine Kortsmaa uznała, że należy to w końcu przerwać, ale było już za późno. O wiele za późno.

MAARDAM, LISTOPAD 2000 20 Van Veeteren postawił papierowe torby na ladzie i zaczął liczyć książki. – Razem czterdzieści – powiedział profesor Baertenow. Więcej w tym wieku nie potrafił już unieść. Różności, ale głównie powieści w obcych językach. – Szkoda się ich pozbywać – dodał – ale antykwariat Krantzego to gwarancja, że są w dobrych rękach. A raczej, że trafią w dobre ręce. Prędzej czy później. Tym razem też nie chciał pieniędzy. Na nic mu się już nie przydawały. Van Veeteren oglądał tytuły jeden po drugim, jeszcze raz dziwiąc się liczbie języków. Rosyjski, czeski. Węgierski, fiński. Zbiór baskijskich wierszy. Norweski, duński i szwedzki. Imponująca postać z tego Baertenowa, bez dwóch zdań. Stary filolog, od kilku lat na emeryturze, który kilka razy do roku przychodził z kilkoma torbami książek. Podobno mówił w pięćdziesięciu pięciu żyjących językach. I w nieznanej liczbie martwych. – Pozbywam się – tłumaczył zwykle. – Trzeba trochę posprzątać w oczekiwaniu na śmierć. Van Veeteren płacił zwykle szklaneczką porto albo jedną lub dwiema rozmowami, ale dziś profesor nie miał czasu. Zamierzał przenieść się do nieco mniejszego i nieco bardziej wygodnego mieszkania i po prostu brakowało mu miejsca na wszystkie książki… – Cóż poradzić – powiedział. – W życiu jest czas na gromadzenie i czas na rozdawanie. Kui oikk in vahe hauakivil kahe aastaarvu vahel, jak mawiają Estończycy. – Otóż to – zgodził się Van Veeteren. To jednak nie estoński tytuł przykuł nagle jego uwagę i sprawił, że zakręciło mu się w głowie.

Determinanten. Oczy go nie zawiodły. Książka naprawdę nosiła taki tytuł. A właściwie dwie książki. Trzymał je w rękach i nie mógł oderwać od nich oczu. Pierwsza miała na okładce twarz kobiety na białym tle i podtytuł Eva. Okładka drugiej była bladoczerwona i widniały na niej dziwaczne konfiguracje w układzie współrzędnych. Nazwisko autora: Leon Rappaport. Język: szwedzki. Rappaport nie brzmiało jak nazwisko Szweda. Raczej Żyda. Van Veeteren przekartkował ostrożnie jedną z książek i znalazł lata. 1962 i 1978. Pierwsze wydanie najwyraźniej ukazało się po polsku. Tytuł oryginału też brzmiał Determinanta. Druga książka, ta z twarzą na okładce, była w języku szwedzkim. Potrząsnął głową. Dziwaczne, pomyślał. Czyżby, żeby dotrzeć do sedna sprawy, miał się teraz nauczyć polskiego i szwedzkiego? Przeżył pół życia w przeświadczeniu, że sam ukuł to pojęcie, a tymczasem trzymał w rękach dwie książki na ten temat. Albo przynajmniej o takim tytule. Determinanta. Delikatnie mówiąc, dziwaczne. Zastanawiał się chwilę. Następnie schował obie księgi do teczki i wyjął maszynkę do papierosów. Bez wątpienia nadszedł czas na pierwszego tego dnia dymka. Tu potrzeba było namysłu i dystansu… Zanim zdążył zapalić papierosa, zadzwoniła Moreno. Nie zapalił go już do końca rozmowy. – Wejdź – powiedział Van Veeteren półtorej godziny później. – Przejdźmy do aneksu kuchennego, tam nikt nie będzie nam przeszkadzał. Opuścił roletę na szybę w drzwiach i przekręcił klucz w zamku. Moreno powiesiła kurtkę na krześle. – Opowiadaj – poprosił. – Czułem, że ten cholerny pastor nie da mi spokoju na długo. To się chyba nazywa przeczucie. – Tak – potwierdziła Moreno i usiadła na jednym z dwóch greckich sznurkowych krzeseł w ciasnym pomieszczeniu. – Można chyba tak powiedzieć. Znaleźliśmy jego nazwisko wczoraj, przeszukując to mieszkanie… mieszkanie Martiny

Kammerle przy Moerckstraat. Jej ciało zostało odnalezione w niedzielę wieczorem. Leżało tam miesiąc z hakiem, nie wiem, czy pan komisarz czytał… – Hola, hola! – przerwał Van Veeteren. – Przepraszam – odparła Moreno. – Przejęzyczenie. Chciałam powiedzieć, że nie wiem, czy o tym czytałeś. Van Veeteren skinął głową. – Czytałem – przyznał. – Nadal przedzieram się przez kilka gazet. W dzisiejszym „Allgemejne” była całkiem wyczerpująca relacja. Uduszona kobieta… zaginiona dziewczyna. Zgadza się? – Zgadza – powiedziała Moreno. – Chociaż powiązanie z pastorem odkryliśmy dopiero wczoraj, nie było o nim mowy w prasie. Wiemy niewiele więcej, niż powiedziałam przez telefon… To może być ślepy trop, ale szczerze mówiąc, to niezbyt prawdopodobne. Nie sądzisz? Van Veeteren otworzył szafkę i wyjął dwa kubki. – Ślepy trop? Akurat. Chcesz kawy? Moreno skinęła głową. Nastawił wodę i zaczął szperać w innej szafce. – Może podejdziemy do tego chronologicznie? – zaproponował i postawił na stole półmisek cynamonowych ciasteczek. To może nie być zły pomysł, bo jeśli się nie mylę, przyczyny nadal zwykle poprzedzają skutki. A więc wszystko zaczęło się od… – Hm – odparła Moreno. – Gdy spojrzeć na karty, które w tej chwili mamy w ręce, wychodzi na to, że najpierw pastor Gassel odszukał ciebie… Rozejrzała się dookoła i zrobiła niepewny gest rękoma. – …w tym miejscu, o ile się nie mylę? Van Veeteren pokiwał głową i wsypał rozpuszczalną kawę do kubków. – Jakoś w połowie września? – Piętnastego, jeśli dobrze pamiętam. – Piętnastego? W takim razie nieco ponad dwa tygodnie później ląduje pod pociągiem na stacji w Maardam. Mniej więcej w tym czasie albo trochę później w swoim mieszkaniu przy Moerckstraat zostaje zamordowana niejaka Martina

Kammerle. Jednocześnie przepada jej szesnastoletnia córka Monica, której do dziś nie udało się odnaleźć. Ciało Martiny Kammerle zostaje odkryte ponad miesiąc później, a w notatniku córki znajdujemy nazwisko Tomasa Gassela… To wszystko. W pigułce, że się tak wyrażę. – Nic więcej? – zapytał Van Veeteren po chwili namysłu. – Czy w tym notatniku było coś jeszcze oprócz nazwiska? Na przykład numer telefonu albo adres? – Nie. Było tylko nazwisko, zapisane u dołu strony. Van Veeteren pokiwał głową i nalał wody do kubków. – Nie jest to zbyt popularne nazwisko. – Nie. – Ale też nie niespotykane. – To prawda. – Nie ma wątpliwości, że to on? – Żadnych. Krause to sprawdził. W tej dzielnicy jest jeszcze jeden Tomas Gassel, ale ma cztery lata. Poza tym mieszka w Linzhuisen i nic go nie łączy z rodziną Kammerle. – Mhm – mruknął Van Veeteren. – A więc wszystko się zgadza? – Tak – odparła Moreno. – Przynajmniej do tej pory. To oczywiście możliwe, że Monicę Kammerle łączyło z pastorem coś zupełnie zwyczajnego… co nie musiało mieć związku z jego śmiercią i jej zaginięciem, ale… to wyjdzie w praniu. Musimy oczywiście założyć, że to powiązanie jest bardziej istotne. – Oczywiście – powiedział Van Veeteren. – Można też naturalnie spekulować, jak ta znajomość się zaczęła. – Spekulować można zawsze – zgodził się Van Veeteren i dolał mleka do kawy. Jak dawno temu wpadłaś na to wszystko? Moreno wypiła łyk kawy i uśmiechnęła się przepraszająco. – Widać to po mnie? – zapytała. – Naprawdę? Że prawie nie zmrużyłam oka, bo leżałam i się nad tym zastanawiałam? Rooth odkrył to wczoraj wieczorem i był tak miły, że od razu do mnie zadzwonił. – Ani trochę nie widać – powiedział Van Veeteren.

– Zapewniam cię, że jesteś najbardziej rześkim fiołkiem w całym tym antykwariacie. A więc w jakim kierunku podążają twoje myśli? Moreno kaszlnięciem zmyła z twarzy uśmiech. – To dość oczywiste – odparła. – Ktoś z jakiegoś powodu zabił Martinę Kammerle. Ten sam ktoś zlikwidował pastora Gassela… Może dlatego, że pastor znał ten powód. Monicę Kammerle mógł spotkać ten sam los. Choć jeszcze jej nie znaleźliśmy… Tak to wygląda, gdy uprościć sprawę. – A po co ją komplikować? – rzekł Van Veeteren. – W razie potrzeby skomplikuje się sama, a równania drugiego stopnia nigdy nie były moją mocną stroną. Fakt faktem, że gdyby taki jeden antykwariusz nie odprawił z kwitkiem pewnego pastora, bo czekała go wizyta u dentysty, policjanci z Maardam nie mieliby teraz takiego pasztetu. Zapewne do tego zmierzasz. – Do niczego nie zmierzam – zapewniła Moreno – ale trzeba przyznać, że coś w tym jest. Poza tym mam do ciebie pewną prośbę. – Prośbę? – zapytał Van Veeteren i uniósł brwi. – Można by ją było nawet nazwać oficjalnym zaproszeniem. Od Reinharta. Chce, żebyś przyszedł i odpowiedział na kilka pytań. Van Veeteren rozlał kawę na stół. – Odpowiedział na… – Gdy się nad tym zastanowić, to całkiem zrozumiałe – dodała Moreno. – Przecież musimy dowiedzieć się jak najwięcej o twoim spotkaniu z tym pastorem… – Chcecie mnie przesłuchać? – Porozmawiać – odparła Moreno. – Nie przesłuchać. To co, bierzemy się do tego teraz czy później? – A niech mnie diabli. No ale skoro tak mówisz, to… Spojrzał na zegarek. – Teraz. – Ale ostrzegam – powiedział Van Veeteren, kiedy wysiedli z samochodu w policyjnym garażu. – Jeżeli wpadniemy na Hillera, odwracam się na pięcie i znikam. Będziecie musieli

mnie zgarnąć radiowozem z Klagenburga. – Oczywiście – odparła Moreno, wciskając przycisk windy. Komendant jednak się nie pojawił, a dwie minuty później komisarz siedział w zadymionym pokoju służbowym Reinharta razem z podkomisarzem Münsterem. – Miło cię widzieć – oznajmił Reinhart z krzywym uśmiechem. – Za każdym razem wyglądasz coraz młodziej. – Naturalnego piękna nie da się tłumić przez długi czas – odparł Van Veeteren. – Jak się macie? – Tak jak na to zasługujemy – stwierdził Reinhart. – Prawda, Münster? – Niestety, mamy się tak, jak na to zasługuje Reinhart. – I w tym całe nieszczęście. Co słychać w branży księgarskiej? – Wciąż znajdzie się ten czy tamten czytający obywatel. Ale Bóg mi świadkiem, że są na wymarciu. No dobra, dosyć tych głupot. Cholerna sprawa z tym pastorem… i resztą. Czy związek jest już bardziej pewny, niż sugerowała to Moreno? Reinhart podrapał się po szyi i skrzywił. – Nie bardzo wiem. Zajmują się tym Krause i Jung. Dobytek Gassela został już niestety przekazany do depozytu, a mieszkanie wynajęte. Według mnie to jednak tylko kwestia czasu, zanim będziemy stuprocentowo pewni… Wszystko się zgadza, nie ma powodu spodziewać się czegoś innego. Najbardziej interesuje nas jednak, czy można wyciągnąć od ciebie więcej szczegółów na temat twojego spotkania z pastorem. – Tak, domyślam się – odparł Van Veeteren i wyciągnął maszynkę do papierosów. – Ale chyba przypomniałem sobie już wszystko, co mogłem. Rozmawiałem o tym z Moreno miesiąc temu. Z własnej inicjatywy, co pragnę podkreślić. – Wiem – oznajmił Reinhart. – Na razie nie mamy zamiaru cię aresztować. Czy zgodzisz się, żebym to wszystko podsumował, a ty powiesz stop, jeśli coś pomylę? – Zasuwaj – powiedział Van Veeteren. – Grunt, żebym mógł sobie spokojnie palić. Reinhart odchylił się do tyłu, wziął głęboki oddech i zaczął. – Pastor Gassel przychodzi do ciebie do antykwariatu i prosi

o rozmowę. Dzień: piętnasty września… Zgadza się? – Tak. – Ty odmawiasz, ale udaje ci się dowiedzieć, że chce się z czegoś zwierzyć… opowiedzieć o czymś, co jest objęte tajemnicą. Wspomina o osobie płci żeńskiej. Van Veeteren skinął głową i zaczął zwijać papierosa. – Można przypuszczać… w świetle późniejszych wydarzeń… że chodziło mu o Monicę Kammerle. A może o jej matkę, choć to znacznie mniej prawdopodobne, ponieważ nazwisko pastora znaleźliśmy w pokoju Moniki, zapisane jej charakterem pisma. Kobieta, o której mówił pastor, musiała mu opowiedzieć o jakimś problemie. Dotyczył on nieznanej osoby, prawdopodobnie mężczyzny, który, jak widać, po kolei pozbywa się wszystkich zamieszanych w to osób. Gassela. Martiny Kammerle. Moniki Kammerle. Tej ostatniej nie udało się dotąd odnaleźć, ale obawiam się, że to tylko kwestia czasu. Tak mniej więcej wygląda teraz scenariusz… a przynajmniej jeden z możliwych scenariuszy. Van Veeteren zapalił papierosa. – Oczywiście – odparł. – Tak jak powiedziałeś, wszystko się zgadza. Jest tylko jeden znak zapytania. – Naprawdę? – spytał Reinhart. – Wiem, co komi… co masz na myśli – wtrącił Münster. – Chodzi ci o drobny szczegół – Osobę sprawcy. Mam rację? – Tak – odparł Van Veeteren. – Za tym wszystkim musi stać jakiś drań. Reinhart zajął się fajką i tytoniem. – Też tak sobie pomyślałem – wymamrotał. – To zadziwiające, że byli komisarze policji potrafią czasem tak trafić w sedno. No więc jakie wrażenie na temat sprawcy odniosłeś po tej rozmowie? Van Veeteren przez pięć sekund oglądał sufit. – Żadnego. Nie można tego zresztą nazwać rozmową. Był u mnie najwyżej dwie minuty. – Jesteś pewien? Może o czymś zapomniałeś? Van Veeteren prychnął. – Pewien jak cholera. A coś ty myślał? Jeżeli jest takie

miejsce, w którym czuję się jak w domu, to jest to moja własna głowa. – Moje gratulacje – odparł Reinhart. – Przepraszam za mój namolny styl. Wspaniale byłoby kiedyś poddać cię prawdziwemu przesłuchaniu, ale chyba nigdy się to nie uda, prawda? – Podążam wąską drogą – powiedział Van Veeteren opryskliwym tonem. – Nie wiem, czy o tym kiedyś słyszałeś. Reinhart zapalił fajkę i rozciągnął usta w czymś, co przy pokaźnej ilości dobrej woli można było uznać za uśmiech. – No dobrze – powiedział. – Wracając do rzeczy, chcę tylko zwrócić uwagę, że dziś rano poświęciłem cztery godziny na studiowanie starych przypadków uduszeń. Inspirująca lektura, nie ma co… choć może powinienem skupić się też na przypadkach zepchnięcia pod pociąg? – Brzmi ciekawie – przyznał Münster. – A jeszcze ciekawiej byłoby się dowiedzieć, czy coś znalazłeś. – Wytrwałość popłaca – stwierdził Reinhart. – Myślę, że znalazłem. Jeżeli przyjmiemy ramy czasowe, które zaproponowałem wczoraj, okaże się, że w całym kraju były tylko dwa niewyjaśnione przypadki podobne do naszego… Mam na myśli sprawy dusicieli. Gdybym zaś miał wprowadzić ostrzejsze kryteria – tylko jeden. – Czyli twierdzisz, że próbował tego już wcześniej? – odezwał się Van Veeteren. – Tak – odparł Reinhart i znowu się skrzywił. – Chyba to właśnie twierdzę. Oczywiście wszystko to czyste hipotezy, ale im dłużej pada deszcz, tym lepiej u mnie z teoriami. Zeszłego lata w Wallburgu zdarzyła się sprawa, w którą mógł być zamieszany ten sam człowiek. Dwudziestosześcioletnia kobieta została uduszona w swoim mieszkaniu. Od tyłu, a mówiono mi, że tak jest trudniej. Samymi rękoma. Nie ma żadnych śladów ani podejrzanych. Czekam na telefon stamtąd, ale poproszę Meussego, żeby na to spojrzał i podzielił się fachową opinią. – Meusse nie wie, co to niefachowa opinia – zauważył Münster. – Właśnie dlatego – odparł Reinhart.

Van Veeteren wstał i podszedł do okna. – Dusiciele nie należą do moich faworytów – stwierdził, spoglądając na Wejmargraacht i spowity szarą mgłą park Wollerims. Jest coś wyjątkowo nieprzyjemnego w mordercach, którzy nawet nie potrzebują broni. – Ekomordercy? – podsunął Münster. – Żadnych sztucznych dodatków. Naturalnie i zdrowo. – Jasna cholera – odparł Reinhart. – Gdybym ja miał takie skojarzenia, zacząłbym szukać pomocy. – Nie mówię, że to przeze mnie – oznajmił Van Veeteren i zakręcił kieliszkiem wina. – Mówię tylko, że gdybym… gdybym poświęcił mu czas, być może dwie lub nawet trzy osoby żyłyby teraz, zamiast… No właśnie, tylko to chcę powiedzieć. Nic innego. – Rozumiem – oznajmiła Ulrike Fremdli. – Wyjaśniasz to już po raz trzeci. – Naprawdę? – odparł Van Veeteren, przyglądając się swojemu kieliszkowi z autentycznym zdziwieniem. – Czyli wygląda na to, że zmieniam się w ramola? Dobre wino, gdzie je kupiłaś? – W hipermarkecie w Löhr. To kalifornijskie. – Kalifornijskie? – Tak. – Świat stanął na głowie – wymamrotał Van Veeteren. – Przysiągłbym, że to co najmniej Saint Emilion. – Nie wydaje mi się, żeby miało to coś wspólnego z przemianą w ramola – powiedziała po chwili Ulrike, spoglądając na niego znad okularów. – Tkwi w tobie głęboko dusza policjanta, która dochodzi do głosu, kiedy dzieje się coś takiego. Sam często mówisz, że jeżeli coś nie daje nam spać, musimy się z tym zmierzyć. Bez względu na to, o co chodzi. – Naprawdę tak mówię? – zdziwił się Van Veeteren. – Brzmi naprawdę mądrze. Ulrike wybuchnęła śmiechem i pogładziła go po policzku. – Tak strasznie cię lubię, wiesz o tym? Mój ty dojrzały i poważny kochanku.

– Hmm. Reinhart stwierdził, że wyglądam dużo młodziej. Tak czy inaczej, masz chyba rację. I ja też. W mieście grasuje człowiek, który najprawdopodobniej zamordował trzy osoby, a może i jeszcze więcej. Gołymi rękoma. Nie podoba mi się to. Chciałbym przestać o tym myśleć, ale jest, jak jest… dusza gliniarza, tak powiedziałaś? – Policjanta – poprawiła go Ulrike. – Gdyby ktoś chciał czepiać się słówek, mógłby to też nazwać sumieniem… albo poczuciem obowiązku. Chcesz się w to włączyć na poważnie? Van Veeteren opróżnił kieliszek i westchnął. – Raczej nie. Może gdyby mnie poprosili. Choć pewnie się nie odważą… No nic, zobaczymy. A właśnie, skoro już o tym mówimy… Opowiedziałem ci całą historię, ale jeden jej aspekt coraz bardziej mnie zastanawia. – Mianowicie? – Co się za tym wszystkim kryje. Co takiego chciał powiedzieć mi pastor i co skłoniło sprawcę do popełnienia trzech morderstw… jeżeli założymy, że dziewczyna również nie żyje. Ulrike Fremdli zdjęła okulary i popatrzyła w sufit. – Rozumiem, co masz na myśli – powiedziała. – Coś musiało być nie w porządku już wtedy, kiedy do ciebie przyszedł. Nie mam pojęcia, o co mogło chodzić. A ty? Van Veeteren pokręcił głową i przez chwilę milczał. – Co się tyczy zbiegów okoliczności… – powiedział w końcu – wiesz, co dostałem dziś w antykwariacie? Wstał i wyjął książki z teczki, którą miał w antykwariacie. Podał je Ulrike. – Deter… determinanta? – przeczytała zdziwiona. – To jest to, o czym mówiłeś, a czego nigdy nie mogłam zrozumieć. O co właściwie chodzi? Van Veeteren przez chwilę się zastanawiał. – Chyba właśnie opisałaś to najlepiej, jak się da. To taka niewielka siła, która wszystkim kieruje, choć o tym nie wiemy. Siła, na którą nie mamy jeszcze nazwy. Można powiedzieć, że szukam pytania, na które odpowiedzią jest życie. – Rappaport? – powiedziała Ulrike, przyglądając się okładkom – białej i czerwonawej. – Czytałeś je?

– Nie – odparł Van Veeteren. – Niestety nie umiem czytać po szwedzku. 21 – Inspektor Baasteuwel z Wallburga. Czy rozmawiam z komisarzem Reinhartem? – W rzeczy samej. Mówił pan, że nazywa się Baas… – …teuwel. Dzwonię w sprawie dusiciela, o którą pytaliście. Działał latem zeszłego roku. Ja kierowałem dochodzeniem, ale niestety nie udało nam się nic ustalić. Zdarza się nawet najlepszym. – Tak mówią – odparł Reinhart. – Znam zresztą piękną policjantkę, która u was pracuje. Nazywa się Moreno… Spotkałem ją zeszłego lata w Lejnice. Proszę przesłać jej ode mnie całusa, o ile nie schrzaniliście sprawy i nie wypuściliście jej z rąk. Reinhart się zastanowił. – Baasteuwel? Chyba się poznaliśmy. Jesteś mały, brzydki i palisz jak smok? – Tak jest – odparł Baasteuwel. – IQ dwieście dziesięć, ulubieniec wszystkich pań. Gdzie się spotkaliśmy? – W Wernerhaven, o ile mnie pamięć nie myli – powiedział Reinhart. – Pięć– sześć lat temu. Konferencja na temat reorganizacji policji albo jakiś inny szajs, którego nie mogę sobie przypomnieć. – Aha. Ja też nie. Ale dobrze zapamiętam sobie tę cholerną sprawę Kristine Kortsmaa. Smutna historia. Poświęciłem jej sporo czasu… Było to w czerwcu ubiegłego roku, ale do niczego nie doszliśmy. Co, szczerze mówiąc, bardzo mnie denerwuje. – Czytałem o tym – odparł Reinhart. – Nie było nawet podejrzanego, prawda? – Ani śladu. Kobietę znaleziono w jej mieszkaniu. Nagą i uduszoną. Jasne jak słońce. Wyszła z przyjaciółmi coś zjeść i potańczyć w jednej z tutejszych knajp. Tam poznała faceta i zaprosiła go do domu. On zamiast iść z nią do łóżka, udusił ją.

Nie ma śladów świadczących o tym, że w ogóle odbyli stosunek… Najgorsze, że mamy całą masę świadków, którzy widzieli ich tańczących ze sobą. Mieliśmy nawet portret pamięciowy, na którym pracowaliśmy, ale nic to nie dało. Denerwujące, słowo daję. – Jak wyglądał? – zapytał Reinhart. – Świadkowie zgodnie twierdzili, że był wysoki i postawny. Większość typowała, że mógł mieć koło czterdziestki. Kolor włosów zmieniał się w zeznaniach od ciemnego blondu po czerń. Niektórzy mówili, że miał zaczątki brody… Sporządzenie dobrego rysopisu nie było łatwe, ale mogę przefaksować ci ten, którym ostatecznie dysponowaliśmy. Jeżeli uważasz, że na coś ci się przyda. – Przefaksuj – odparł Reinhart. – Choć na wszelki wypadek zachowam go dla siebie. Nie chcę nikomu nic sugerować. Przyjrzałeś się też starszym sprawom? – O tak – westchnął Baasteuwel. – Jak cholera. Obejrzałem sobie kilka tuzinów atrakcyjnych kobiecych zwłok… Fajne zajęcie, ale nie znalazłem żadnych śladów. Po raz kolejny pudło. Ta dziewczyna Kortsmaa w tym samym tygodniu zdała egzamin. Ukończyła trzyletni kurs na fizjoterapeutkę i żeby to uczcić, poszła na imprezę. Fajny prezent jej sprawił, nie ma co. – Nie ma co – zgodził się Reinhart. – Ale powiem ci, że moja czarna policyjna dusza byłaby szczęśliwa, gdyby tym razem udało nam się go dorwać. O ile oczywiście to jeden i ten sam człowiek. – Nie jest to wykluczone – powiedział Reinhart – i zrobimy, co w naszej mocy. Masz coś jeszcze? – Raczej nie – przyznał Baasteuwel. – Jeżeli, tak jak twierdzisz, zapoznałeś się z materiałem… oczywiście zebrało się tego kilka tysięcy zmarnowanych roboczogodzin. Jeśli chcesz, mogę ci przesłać całą dokumentację. – Nie trzeba – odparł Reinhart. – Już i tak mamy więcej materiału, niż możemy pomieścić. Ale może moglibyśmy się spotkać, gdyby udało nam się ustalić coś sensownego? – Nic nie uczyniłoby mnie szczęśliwszym – zapewnił Baasteuwel. – No i nie zapomnij ucałować ode mnie tej pani

inspektor. – Jeśli się odważę – odparł Reinhart i odłożył słuchawkę. Dziesięć sekund później Baasteuwel zadzwonił znowu. – Zapomniałem zapytać o jedną rzecz. Czy znasz jakieś nowsze sprawy tego typu? Zastanawiam się, czy sprawca mógł zaatakować jeszcze kogoś pomiędzy Kristiną Kortsmaa a Martiną Kammerle. – Nie wydaje się – powiedział Reinhart. – A przynajmniej nie mamy nic takiego w dokumentach. – Dość długi przedział czasu – stwierdził Baasteuwel. – Ponad rok. Chociaż nie wiadomo, co siedzi w głowie takiego skurczybyka… przynajmniej dopóki się go nie spotka. – Z tym konkretnym zamierzam się spotkać – powiedział Reinhart. – Dam znać, kiedy już go namierzę. – Przyjemnego polowania – powiedział inspektor Baasteuwel. W czwartek Ewa Moreno rozmawiała w sumie z siedmioma osobami, które Rooth znalazł w sfatygowanej książce adresowej Martiny Kammerle. Było to przygnębiające zajęcie. Wszyscy wiedzieli, co się stało, z gazet i telewizji i znali Martinę Kammerle. Zgodnie twierdzili, że od czasu śmierci jej męża cztery i pół roku temu nie spotykali się z nią ani w ogóle nie kontaktowali. Dwie z siedmiu osób znały ją z czasów, kiedy z nimi pracowała. Dwie kobiety poznały ją w szpitalu – pierwsza w Gemejnte, a druga w Majornie. Jeden z mężczyzn osiemnaście lat temu przez krótki czas był jej partnerem, kolejnego – byłego terapeutę – odwiedziła trzykrotnie w gabinecie, zaś siódmą osobą okazał się jej dawny kolega – od dwudziestu lat przykuty do wózka, który po raz ostatni widział ją w szóstej klasie. Naprawdę można się zdołować, pomyślała Moreno, wsiadając do samochodu po wizycie u klasowego kolegi z Dikken. Po co, u diabła, Martina Kammerle trzymała ten notatnik? Skąd te wszystkie nazwiska osób, które nie miały żadnego znaczenia w jej życiu? Wyglądało to tak, jakby wpisała je, żeby się lepiej poczuć.

Jak nieprawdopodobnie tanie musiało być jej życie, pomyślała. Tanie? Skąd jej się wzięło to słowo? Życie nie może przecież być tanie. Po raz kolejny przypomniała sobie wiszące kiedyś na ścianie maksymy. Lepiej coś zrobić i potem żałować. Nadać swojemu życiu ciężar. Jak wyglądało życie Martiny Kammerle i jej córki? Czy był w nim jakiś ciężar, mimo że wydawały się wręcz wmurowane we własną samotność? Czy było w nim światło, którego dotąd nie udało jej się odkryć? Może to aroganckie pytania, ale z pewnością uzasadnione. Siedem osób, z którymi dzisiaj rozmawiała, nie było w stanie powiedzieć ani słowa na temat jej życia. Kiedy zaś myślała o dwóch umalowanych na czarno nastolatkach, na które niedawno złościła się w Café Lamprecht, zaczynała rozumieć, że… no właśnie. Co takiego zaczynała rozumieć? Że niedaleko pada jabłko od jabłoni? Westchnęła z rezygnacją i zatrzymała się na czerwonym świetle na skrzyżowaniu Zwille z Armastenstraat. Była piąta piętnaście po południu i samochody ciągnęły pełną parą w kierunku przedmieść i osiedli willowych. Deszcz przestał padać, a zastąpił go silny wiatr od lądu. Światło? – pomyślała Ewa Moreno. Sens? W tym szarym mieście? O tej porze roku? Arogancja i tyle. Potrząsnęła głową i wróciła myślami do śledztwa. Poszukiwania w telewizji i gazetach również nie przyniosły rezultatu. Nawet najmniejszego. Kilku uczniów liceum Bunge dzwoniło i mówiło, że wiedzą, kim była Monica Kammerle, ale dawno jej nie widzieli. Jedna dziewczyna z Oostwerdingen twierdziła, że w wieku dziesięciu lat były koleżankami, a Ralf Napoleon Doggers, osławiony neurotyczny informator, donosił, że trzy dni temu widział matkę i córkę w tajemniczych okolicznościach na cmentarzu w Loewingen. Martina i Monica nie żyły w świetle reflektorów. Przynajmniej tyle można powiedzieć po trwającym ponad tydzień śledztwie

– skonstatowała Moreno. Choć należy mieć na uwadze, dodała szybko w myślach, że życie często wygląda gorzej z zewnątrz niż od środka. Nauczyło ją tego jedenaście lat pracy w policji. Ale tak czy inaczej, co sprawia, że wszystkie te bite, maltretowane, zmarnowane kobiety potrafią przetrwać? Musi istnieć coś takiego. Coś, czego mogą się chwycić. Pocieszenie, złudna nadzieja… cóż innego? W przeciwnym wypadku pozostaje tylko monolog Hamleta. „I gdyby lęk ten nie kazał nam raczej znosić zło znane niż rzucać się w nowe?3”. Innymi słowy, czysta, biologiczna siła przetrwania. Moreno potrząsnęła z niesmakiem głową i zatrzymała się na kolejnym czerwonym świetle, tym razem przy Palitzerlaan. Z drugiej strony istnieją wszak przeciwieństwa. Ludzie, których życie z zewnątrz wygląda na normalne i dobre, a w rzeczywistości skrywa w sobie otchłanie mroku. Niepojęte otchłanie. Może właśnie takiego mordercy szukamy – przyszło jej nagle do głowy. Pozornie normalnego człowieka, świetnie funkcjonującego przez dziewięćdziesiąt dziewięć dni na sto, który jednak, kiedy coś pęka… albo wzbiera… jest w stanie popełnić najbardziej przerażające czyny? Po namyśle doszła do wniosku, że wydaje się to całkiem prawdopodobne. Albo przynajmniej niewykluczone. Za tym wszystkim mógł stać właśnie taki człowiek, ale równie dobrze mogło też być zupełnie inaczej. Wiedziała, że nadmierne spekulowanie jest ryzykowne, ale jak inaczej miała wykorzystać swój energiczny umysł? No i dlaczego tak łatwo przychodziło jej porównywanie życia Martiny Kammerle do własnego? Jaki to miało cel? Z każdą kolejną sprawą przejawiała coraz silniejszą tendencję do zestawiania siebie z ich nieszczęsnymi bohaterami. Ofiarami i ich pokręconymi życiorysami. Czy chciała skontrastować własne światło z ich mrokiem? Wiedzieć, że zawsze mogło być gorzej? Tylko tyle? Na początku chyba tak. Po namyśle doszła do wniosku, że to 3 Fragment monologu w przekładzie Stanisława Barańczaka.

naturalne. Zastępcze cierpienie i te sprawy. Ale teraz już tak nie było. Teraz szukała raczej czegoś na kształt wspólnego rdzenia. Punktu, w którym mogła identyfikować się z tym wszystkim: z cierpieniem, nieszczęściem i mrokiem. Zrozumieć je. Wniknąć pod skórę. Chyba o to chodziło. Dlaczego? – pomyślała Ewa Moreno. Dlaczego to robię? Czy dlatego, że mojemu życiu brakuje ciężaru? W tym szarym mieście i szarych czasach. Wysiadając z samochodu przed swoim domem przy Falckstraat, wiedziała, że to pytanie jest prawie retoryczne. Jung siedział przy komputerze. Nie było to jego ulubione zajęcie, ale Maureen kupiła nowy komputer do pracy w domu. Pomyślał więc, że skoro już stoi na ich wspólnym biurku w sypialni, skorzysta z okazji i zobaczy, co ta maszyna potrafi. Był duży, żółty i miał opływowy kształt. O ile dobrze zrozumiał, kosztował ponad pięć tysięcy guldenów, a pojemnością pamięci znacznie przewyższał wszystkich policjantów razem wziętych. Dobrze więc by było, gdyby dało się go wykorzystać w służbie sprawiedliwości. Myślał tak, siadając przed tym potworem, a teraz, pół godziny później, miał takie samo zdanie. Nieco wbrew sobie musiał przyznać, że ta technika jest całkiem praktyczna. Zegar wskazywał już wpół do jedenastej, a on był sam w mieszkaniu. Maureen wyjechała na dwudniowy służbowy kurs, a Sophie spędzała noc u chłopaka imieniem Franek, który coraz bardziej zaczynał się jawić jako jej przyszła druga połowa. Mieszkanie było niemal równie nowe, co komputer. A w każdym razie niedawno kupione. Jung z pokornym zdumieniem zaczął oswajać się z myślą, że to naprawdę jego dom. Nowy dom jego i Maureen. No i oczywiście Sophie, która miała prawie dwadzieścia lat, studiowała na pierwszym roku i prawdopodobnie wkrótce wyfrunie z gniazda. Lada dzień, o ile dobrze odczytywał sygnały. Cztery pokoje z kuchnią przy Holderweg. Mieszkanie na czwartym piętrze, z widokiem na najbardziej południową część

Megsje Bojs i Willemsgraacht. Niedawno odnowione, wysokie na trzy i pół metra, z ogrzewaną podłogą w łazience. Do tego kominek. Kiedy o tym myślał, a myślał właściwie bez przerwy, czuł, że jest szczęśliwy. Że w życiu bez żadnej zasługi z jego strony wiedzie mu się tak dobrze, że powinien stworzyć sobie jakiegoś boga i dziękować mu na kolanach. Za to wszystko i za Maureen. A także za superkomputer, z którego mógł korzystać, kiedy tylko przyjdzie mu ochota. Na przykład teraz. Tego listopadowego wieczoru, kiedy siedział sam w ciemnym mieszkaniu, słuchając kropel deszczu bijących o szyby i delikatnego szeptu odtwarzanego z płyty Lou Reeda. Benjamin Kerran. Tylko ten ruch mu pozostał. Było to ostatnie nazwisko, które mógł sprawdzić. Ostatnie ze wszystkich czterdziestu sześciu. A przy tym jedyne, które wprowadziło ich w błąd. Dziś po południu okazało się bowiem, że żaden Benjamin Kerran nie mieszka w Maardam. Ani jednej osoby o takim nazwisku nie było też w całym województwie ani nawet – jeśli wierzyć temu, co mówił Rooth, zanim rozeszli się do domów – w całym pieprzonym kraju! Dopiero po chwili Jungowi udało się wejść do internetu. Kolejnej chwili wymagało zrozumienie, co trzeba zrobić, aby rozpocząć wyszukiwanie. Pierwszy program nic nie znalazł. Pokazał tylko kilka kiepskich wyników, w których zgadzało się samo nazwisko (choć często inaczej zapisane). Kiedy jednak Jung uruchomił potężniejsze narzędzie, znalazł to, czego szukał. „Benjamin Kerran”. Ha! – pomyślał. – Nikt mi nie powie, że nie znam się na komputerach. Przybliżył się do ekranu i czytał z rosnącym zdziwieniem. Szybko rosnącym, bowiem było to tylko kilka linijek. Benjamin Kerran nie żył. Nie był też zresztą martwy. Był postacią literacką. Stworzoną, jak można było przeczytać, przez angielskiego pisarza, Henry’ego Molla. Jung nigdy o nim nie słyszał, ale znalazł informację, że na początku XX wieku

napisał on kilka mało znanych relacji z podróży. Oprócz tego serię jeszcze mniej znanych kryminałów… Tak, dokładnie tak było napisane: „jeszcze mniej znanych”. To właśnie w jednym z nich pojawiła się postać Benjamina Kerrana. Dokładnie rzecz biorąc, w powieści pod dziwacznym tytułem Strangler’s Honeymoon, której pierwsze (i najwyraźniej jedyne) wydanie ukazało się w 1932 roku w Londynie nakładem oficyny Thurnton & Radice. O ile Jung dobrze zrozumiał, Benjamin Kerran był tam kimś w rodzaju głównego bohatera – seryjnym mordercą (ergo: jednym z pierwszych), który przemykał po słabiej oświetlonych dzielnicach wielkiego miasta i dusił prostytutki. Podpowiadał mu to wewnętrzny głos, kierowany najwyraźniej przez jakąś chorą boską instancję. Jung wlepił wzrok w ekran. Co to, do diabła, miało znaczyć? Przeczytał tekst raz jeszcze. Czy mogło to być coś więcej niż tylko czysty przypadek? Wyszedł do dużego pokoju i wyłączył odtwarzacz. Czyżby Martina Kammerle znała Strangler’s Honeymoon? Wydawało się to nieprawdopodobne. W mieszkaniu przy Moerckstraat nie było wielu książek, a te, które były, znajdowały się w pokoju Moniki Kammerle. Dziewczyna najwyraźniej sporo czytała. Czy jednak wśród jej lektur był zapomniany kryminał z lat dwudziestych? Napisany przez Henry’ego Molla? Trudno w to uwierzyć, pomyślał Jung i znów siadł przed komputerem. A jeśli nawet, to po co miałaby zapisywać nazwisko tego fikcyjnego mordercy w swoim notatniku? Nie, to niedorzeczne, uznał. To na pewno czysty przypadek. Przypadek i zbieg okoliczności w skażonej nadmiarem informacji cyberprzestrzeni, w której wszystko może się zdarzyć. W której znajduje się wszelka dziwaczna wiedza i możliwe są nawet najbardziej przerażające krzyżówki. Nazwisko bez numeru telefonu w notatniku zaginionej dziewczyny i morderca z angielskiej książki? Nie, pomyślał Jung. Wszystko ma swoje granice, nawet możliwości tych maszyn.

Wyłączył komputer i poszedł do łóżka. Nazwisko Benjamina Kerrana tkwiło jednak nadal w jego świadomości, a kiedy obudził się kilka godzin później, wiedział od razu, dlaczego śniły mu się uduszone kobiety i wąskie, zatłoczone uliczki Covent Garden i Soho, gdzie przed dwoma laty spędził z Maureen tydzień wakacji. Kiedy stał na ciepłej podłodze w łazience i sikał, postanowił, że opowie Roothowi o swoim wieczornym odkryciu. Bo przecież nigdy nic nie wiadomo. 22 Po wszystkim – kiedy opowiadał o tym żonie i dzieciom albo Gandrichowi i Kellernikowi w pubie w Lochenroede – Henry Ewerts lubił zrzucać całą winę na wiatr. Zmiana kierunku wiatru – oznajmiał z przelotnym, posępnym uśmiechem. Gdyby w nocy nie przeszedł z południowozachodniego w północno-zachodni, nie wybrałbym innej drogi. A wtedy nigdy byśmy jej nie znaleźli. W każdym razie nie tego dnia. I zrobiłby to ktoś inny, a nie my. Kiedy zaś słuchacze (szczególnie Kellernik, który nigdy nie wierzył w nic poza maksymą in vino veritas) patrzyli na niego cielęcym wzrokiem, wyjaśniał z jeszcze bardziej przelotnym i posępnym uśmiechem, że zawsze kieruje się wiatrem. Zawsze. Pod wiatr wychodził, z wiatrem wracał. Tak właśnie wyglądały jego przebieżki każdego cholernego poranka od dziewięciu lat, czyli odkąd kupili dom w Behrnsee za pieniądze ze sprzedaży firmy. Zdążył z tym tuż przed kryzysem lat dziewięćdziesiątych, nie dając się, nomen omen, wystawić do wiatru. Wiatr zaś wiał zawsze z zachodu i najczęściej także z południa. O ile Henry Ewerts sobie przypominał, było tak przez jedenaście–dwanaście dni z rzędu, po czym nadciągnęło nieco chłodniejsze powietrze z północy. Tego dnia wybrał więc ścieżkę prowadzącą na wydmy i plażę. Thatcher wystarczył

jedynie drobny gest, by zrozumiała, że nastąpiła zmiana planów. Jej zmysły były znacznie bardziej wyostrzone niż u większości ludzi i nieraz mówił o tym Kellernikowi i Gandrichowi, a jeżeli się nie zgadzali albo nie rozumieli, o co mu chodzi, był to dobry dowód na to, że po raz kolejny ma rację. Wiele razy dochodził do wniosku, że ma ich dosyć, ale nie chciał ich ranić, zrywając znajomość. Z kolei na Thatcher można było liczyć. Tego ranka szła równo ze swoim panem do chwili, gdy stanęli na szczycie wzgórza i zobaczyli morze – szare i niemrawo falujące, jak zawsze o tej porze roku. Wtedy poklepał ją po łbie i wystrzeliła do przodu, dostojna w swej samotności. Jak zwykle. Absolutna wolność. Henry Ewerts zdjął najbardziej wierzchnią bluzę i powiesił ją na jednej z ławek. Zobaczył, że jest dokładnie siódma dziesięć, zszedł na bardziej utwardzony piasek na skraju wody i przyśpieszył. Szybko się zorientował, że Thatcher musiała wyczuć ślad królika, bo nie było jej nigdzie na drodze. Jednak w miejscu, w którym zwykle zawracał – przy molo Egirs, zaczął przeczuwać, że coś jest nie tak. Jego retriever, nieważne jak bardzo pochłonięty pierwotnymi instynktami i gonieniem królików, które i tak zawsze uciekały, zazwyczaj czekał na niego w tym miejscu i towarzyszył mu w drodze do domu. To, że Thatcher nie leżała z wywieszonym językiem przy szopie na łódki koło molo Egirs lub że na długo przedtem nie zmęczyła się daremną gonitwą, było znakiem. Znakiem, że coś jest nie w porządku. Henry Ewerts zwolnił kroku i się zatrzymał. Podszedł kawałek pod górę, klapnął na miałki piasek i zaczął robić brzuszki. Naliczył ich nie więcej niż trzydzieści–trzydzieści pięć, kiedy usłyszał odległe szczekanie psa. Dochodziło od strony wydm, trudno było określić skąd dokładnie, bo wszystko zakłócały wiatr i fale. A także pulsowanie w skroniach odczuwane po wysiłku. Przerwał ćwiczenie i wstał. Szczekanie słychać było nadal i nie ulegało wątpliwości, że to Thatcher. Dla wprawnego ucha głosy psów różnią się od siebie tak samo jak ludzkie – tłumaczył czasem

przyjaciołom i znajomym. Była to stara, niezawodna prawda. Odwrócił głowę i nasłuchiwał. Od razu lepiej zlokalizował źródło dźwięku – dobiegał od lądu, prawdopodobnie z południowego wschodu. Szczekanie było głuche i uparte. Thatcher wyraźnie stała w miejscu i próbowała zwrócić na coś uwagę swojego pana. Nie miał co do tego najmniejszych wątpliwości. Pokonał wzgórze i ruszył przez wydmy w kierunku, z którego dobiegał dźwięk. Spojrzał na zegarek i poczuł irytację na myśl o opóźnieniu. Wróci do domu najwcześniej po ósmej, a żeby zdążyć do pracy, za piętnaście dziewiąta powinien już siedzieć w samochodzie. Na śniadanie i prysznic potrzebował minimum pół godziny, ale skoro Thatcher stała tam i szczekała, nie miał wyboru. Musiał do niej dotrzeć i sprawdzić, o co, u diabła, chodzi. Po wszystkim – nie wtedy, gdy opowiadał o wydarzeniach tego mroźnego poranka rodzinie, znajomym i policji, ale później, kiedy wieczorem siedział samotnie przy biurku i rozmyślał, patrząc przez okno – nie potrafił sobie przypomnieć, co zobaczył najpierw: psa czy ciało. Nie robiło to oczywiście żadnej różnicy, ale pomyślał, że skoro się nad tym zastanawia, może mimo wszystko to coś znaczy. Bóg raczy wiedzieć co. Tak czy inaczej, Thatcher stała nieruchomo przy znalezisku, jakby czuwając, w pozycji gotowej do ataku – jak przez mgłę pamiętał ją ze szkolenia w klubie właścicieli psów, na które uczęszczali kilka lat temu – tylne łapy ugięte, przednie rozstawione szeroko. Obok leżało ciało kobiety – tył głowy, ramiona i prawa ręka były częściowo zakryte piaskiem i odłamkami czarnego plastiku, ale widok był na tyle wymowny, że Henry Ewerts momentalnie zdał sobie sprawę z powagi sytuacji. Wszystko było jasne jak słońce. Chwycił psa. Zaczął go odruchowo uspokajać, przyciskając do prawej nogi i klepiąc po szyi. Szkoda, że nie ma tu nikogo, kto w ten sam sposób uspokoiłby mnie, pomyślał skołowany.

Jednak zaraz potem wyprostował plecy i się rozejrzał, chcąc sprawdzić, czy w pobliżu widać jakieś zabudowania. Spomiędzy wydm, kawałek dalej w głąb lądu, wystawał ceglany dach. Z Thatcher przy nodze wyszedł na kolejne porośnięte trawą wzniesienie i zorientował się, że to willa Willumsena. Świetnie, pomyślał Henry Ewerts. Na szczęście trafiłem na kogoś, kogo znam. – Przebieżka jak zwykle? – zagadnął Tomas Willumsen i się skrzywił. – Nie za mocno dzisiaj wieje? Chyba wiatr zmienił się na północny. – Wiem. Ale może innym razem pogadamy o pogodzie. Thatcher znalazła tu ciało. – Ciało? – zdziwił się Willumsen. – Kobietę – powiedział Henry Ewerts. – Czy raczej dziewczynę. Źle to wygląda. Zadzwoń na policję i daj mi coś do picia. Było kilka minut po wpół do ósmej rano, kiedy Van Veeteren otworzył drzwi mieszkania przy Moerckstraat 16. Zanim to zrobił, spojrzał w jedną i w drugą stronę, ale nikt ciekawski nie wystawił głowy na korytarz. Van Veeteren wszedł do środka i zamknął za sobą drzwi. Najpierw zwrócił uwagę na zapach. W mieszkaniu czuć było stęchliznę i brud. Nie mógł rozstrzygnąć, czy wyczuwa także charakterystyczną słodką woń rozkładu. Może było to po prostu przywidzenie i coś w rodzaju chorego oczekiwania. Zapalił światło w ciasnym przedpokoju i wszedł do kuchni po lewej. Tu również znalazł włącznik. Nacisnął go, podszedł do okna i zaciągnął żaluzje. Nie miał powodu afiszować się ze swoją obecnością. Nawet jeśli brak zainteresowania sąsiadami ze strony lokatorów, sądząc z opowieści Moreno i Reinharta, był dobrze udokumentowany, chciał zachować incognito. Mieć spokój i pozostać niewidocznym. Tak właśnie przedstawił to Moreno, kiedy prosił o dorobienie klucza, licząc w głębi duszy na jej

dyskrecję. Nic by nie zyskał, gdyby cały komisariat dowiedział się, że znów zaczął działać. Że księgarz z Kupinskiego nie potrafi już trzymać się z dala. „Już”? Pieprzenie, pomyślał, wchodząc do dużego pokoju. W ogóle nie chodziło o czas ani o jego powrót na służbę. To tylko ten przeklęty pastor nawiedzał jego wyobraźnię. Człowiek Boga, którego odprawienie było tak katastrofalne w skutkach i który straszył go w snach. To wszystko. Nic więcej. Czy było to takie dziwne? Poza tym, dlaczego się usprawiedliwiał? Co z tego miał? Mamrocząc z irytacją, wyjął maszynkę do papierosów. Skoro już tu jesteś, rozejrzyj się dookoła, zamiast patrzeć w głąb siebie – napomniał się w duchu. Przestań się nad sobą użalać! Omiótł spojrzeniem pokój. Wyglądał nieciekawie. Dobór mebli był zapewne dziełem przypadku. Kanapa i fotele pokrywał jasny materiał, typowy dla lat dziewięćdziesiątych, ale kilka porządnych plam po winie (o ile dobrze je rozpoznał, choć to zjawisko nie było mu obce) ujmowało sporo z ich świeżości. Pod stołem widać było kłęby kurzu, a tapetę pokrywał wzór, który bardziej nadawałby się na slipy. Na stojącym przy ścianie regale na książki stało więcej ozdób niż książek, a standardowy sprzęt audiowizualny z czarnego plastiku – telewizor, wideo i koreańska wieża marki, której produkty wyprzedawano chyba kiedyś za bezcen na stacji benzynowej – równie dobrze mógł należeć do podstawowego wyposażenia mieszkania, tak samo jak żaluzje, linoleum, kuchenka, lodówka i zlewozmywak. Co ja tu robię? – pomyślał Van Veeteren, zapalając papierosa. Czego szukam i jakim prawem łażę po tym beznadziejnie ponurym mieszkaniu? Dobre pytania. Wszedł do pokoju córki. Monica? – pomyślał. Kim byłaś, Monico Kammerle? A może: kim jesteś? Dziewczyna mimo wszystko mogła wciąż jeszcze żyć. Zdarzały się już dziwniejsze rzeczy. Pokój był mały i wąski. Nie większy niż cztery na dwa i pół metra. Stało w nim łóżko z czerwoną, sfatygowaną narzutą. Proste biurko z krzesłem. Regał z książkami i samotna szafa w rogu. Na ścianie wisiały dwa plakaty. Jeden, czarno-biały,

przedstawiał wyciągnięte do siebie ręce, które jednak się nie dotykały. Na drugim była twarz, którą skądś kojarzył. Piosenkarz, pomyślał. Chyba zmarł na skutek przedawkowania jakiś rok temu. Oprócz tego dostrzegł małą korkową tablicę z kalendarzem, planem lekcji i kilkoma czarno-białymi rysunkami, przedstawiającymi konie. Na biurku było mnóstwo zwyczajnych przedmiotów. Terminarz, stojak na długopisy, czerwony radiobudzik, który zgasł, obramowany portret mężczyzny i na oko dziesięcioletniej dziewczynki – Van Veeteren domyślił się że to Monica i jej ojciec, który zginął w wypadku samochodowym. Ojciec, matka i córka, pomyślał. Żadnej z tych osób już nie ma. Naprawdę trudno mu było uwierzyć, że Monica nadal żyje, choć oczywiście nie mógł mieć pewności. Podszedł do regału i zaczął przyglądać się książkom. Było ich sporo, dziewczyna najwyraźniej lubiła czytać. I to nie byle co. Znalazł Camusa, Hemingwaya i Virginię Woolf. Ile lat miała Monica Kammerle? Szesnaście? Bez wątpienia miała rozwinięty gust literacki. On sam w wieku szesnastu lat nie czytał Camusa. I do tego Blake! Zdjął książkę z półki i zaczął przeglądać. Songs of Innocence and of Experience. Ilustrowane obrazami, piękne małe wydanie, oprawione w skórę. Musiało sporo kosztować. Zastanawiał się, czy to prezent, ale na stronie tytułowej nie było ani dedykacji, ani jej nazwiska. Przekartkował do końca i przeczytał: Cruelty has a Human Heart And Jealousy a Human Face Terror, the Human Form Divine And Secrecy, the Human Dress Dziewczynko, pomyślał, odkładając książkę. Co ty z tego rozumiałaś? A co takiego zrozumiał on sam po wizycie w ich mieszkaniu? Najprawdopodobniej nic. Przeszedł do sypialni Martiny Kammerle. Miała te same niewielkie wymiary co pokój córki.

Była jednak jeszcze bardziej zabałaganiona i wyraźnie czuło się tu nutę rezygnacji. Na ścianach nie wisiało nic oprócz dwóch lamp. Karnisz był poluzowany. Na podłogach stały plastikowe torby, a na parapecie piętrzył się stos zakurzonych kolorowych gazet. Poza tym martwa roślina w doniczce. Łóżko było nadal niepościelone i zajmowało pół pokoju. Van Veeteren pochylił się i zajrzał pod nie… A więc to tu leżała. Cały miesiąc. Nagle poczuł w nozdrzach bardzo wyraźny zapach. Wyprostował plecy i wziął głęboki oddech. Cholera, pomyślał. Dłużej tego nie wytrzymam. Pogasił światła w całym mieszkaniu. Upewniwszy się, że korytarz jest pusty, wyszedł i zamknął drzwi na klucz. Zbiegł po krótkich schodach do samochodu czekającego na ulicy. Spojrzał na zegarek. Okazało się, że spędził tam zaledwie piętnaście minut. Zmieniłem pracę w ostatniej chwili, pomyślał. Kiedy Reinhart i Rooth zjawili się w Behrensee, na miejscu była już ekipa inspektora le Houde’a i kilku lekarzy. Deszcz, który zaczął padać godzinę wcześniej, lał się z nieba, a le Houde wyglądał, jakby dobrą chwilę tarzał się w mokrym piasku. Od stóp do głów był jednak ubrany w nieprzemakalny materiał, więc Reinhart uznał, że nie ma o czym mówić. Poza wszystkim tym razem nie musiał chyba rezygnować z żadnego meczu. – No więc? – zapytał Reinhart. – To ona? – Skąd mam to, do cholery, wiedzieć? – odparł le Houde. – To dziewczyna w mniej więcej podobnym wieku, która została uduszona. To wszystko, co mogę na razie powiedzieć. – Kto ją znalazł? – zapytał Rooth. Le Houde pokazał przez ramię. – Niejaki Ewerts. Tam stoi… właściwie znalazł ją jego pies. Kopał w ziemi, szukając królika, a zamiast niego znalazł to. – Jak długo tam leżała? – zapytał Reinhart. Le Houde wzruszył ramionami. – Nie pytaj mnie. Właśnie przyszedł Mousse. On potrafi sporządzić drzewo genealogiczne krowiego placka.

Reinhart skinął głową i poszedł na miejsce znalezienia zwłok. Rozstawiono tam baldachim z cienkiego plastiku, pod którym czołgało się dziesięciu techników. Patolog Meusse stał w pobliżu pod parasolem i palił papierosa. Przywitał się oschle z Roothem i Reinhartem. – Dzień dobry. Widziałeś ją? – zapytał Reinhart – Oczywiście – rzekł Meusse. – A wy? – Jeszcze nie. Co możesz powiedzieć? – Niewiele – przyznał Meusse. – Aha – odparł Rooth. – Pogoda chyba nie pomaga. Meusse nie odpowiedział. – Zastanawiamy się, czy to może być Monica Kammerle – oznajmił Reinhart. – Córka tej kobiety, która… – Wiem – przerwał Meusse i wyrzucił niedopałek przez ramię. – Nie mam demencji. Tak, to może być ona. Czas się zgadza, leżała tu już dość długo. Też została uduszona. – Aha? – odparł Rooth, żeby cokolwiek powiedzieć. Meusse wlepił w niego wzrok i przez chwilę ruszał szczękami. – Coś jeszcze, zanim spojrzymy? – zapytał Reinhart. Meuse wyjął chusteczkę i wytarł nią swoją łysą głowę. – Może to, że brakuje jej dolnych partii nóg. – Co? – odparł Reinhart. – Nogi zostały ucięte w kolanach. Obie. Ale to chyba nie umknęłoby nawet wam. – Ucięte? – odezwał się Rooth. – Dlaczego? – Mnie nie pytaj – powiedział Meusse. – Zapytaj tego, kto to zrobił… a teraz panowie wybaczą. Podszedł do baldachimu, kucnął i zaczął wydawać polecenia. Rooth spojrzał na Reinharta. – Idziemy? – Chyba nie mamy wyjścia – powiedział Reinhart. – To właśnie jest wartość dodana w naszej pracy. Odcięte nogi… jasna cholera. – Może zrobił to, kiedy już ją zabił. Miejmy nadzieję. Kiedy Van Veeteren wszedł do antykwariatu, był przemoczony od deszczu i czuł, że dusza wisi mu w środku jak

ofiarne zwierzę, poddane łamaniu kołem. Chcąc zwalczyć to uczucie, zaciągnął zasłonę i zamknął się na klucz. Nalał sobie szklaneczkę porto i usiadł w wysokim fotelu z uszakami, który stał w wewnętrznym pokoju. Po minucie wstał, podszedł do regału i zdjął z półki dzieła Blake’a. W antykwariacie były trzy tomy, nad którymi spędził całe przedpołudnie. Deszcz wzmagał się i ustawał, bił o chodnik na ulicy i o szybę, ale żaden klient nie szarpnął za klamkę. Może to tylko Blake, deszcz i porto, pomyślał, kiedy zrobiło się wpół do dwunastej i kwestia lunchu zaczęła dawać o sobie znać, ale w tym wszystkim można wyczuć coś bardzo niemiłego, coś czarnego… Myśl o czymś czarnym i niemiłym sprawiła, że przypomniał sobie nieszczęsną oliwkę. I plombę. A do tego wizytę u dentysty, brodę pastora i Strawińskiego z martwą jaskółką w pysku. Nie ulegało wątpliwości, że to koktajl z naprawdę dziwnych składników. Jednym z nich był morderca. Na razie pływał sobie spokojnie, bo policjanci jeszcze nie zaczęli połowu. Mało tego, nie znaleźli nawet pudełka z haczykami. Van Veeteren wstał z fotela i napełnił jeszcze jedną szklankę. Moje metafory nie nadawałyby się nawet do koszmarnego snu, pomyślał. To jeden z tych dni. Myśl, że morderca jest wolny, była jednak denerwująca. Bardzo denerwująca. 23 Odsunął gazety i oparł się na krześle. Za oknem widać było chore parkowe wiązy, a spomiędzy gałęzi wyzierała krwistoczerwona fasada obserwatorium. Słowa, pomyślał. Dopiero używając słów, jesteśmy w stanie ogarnąć rzeczywistość. No i obrazy. Obraz rzeczywistości jest ważniejszy niż ona sama, ponieważ obrazy są wszystkim, co widzimy. Nawet

w przypadku nas samych – nasz portret zawsze malują inni. Nie były to nowe refleksje. Wręcz przeciwnie. Wiele razy wędrował tymi fenomenologicznymi ścieżkami, choć nigdy jeszcze nie czuł tego tak wyraźnie. Własne czyny rzadko odciskały na nim piętno… Te kobiety i nieznajomy klecha, który wtykał nos w nie swoje sprawy i dostał to, na co zasłużył. Tak, zabicie pastora sprawiło mu znacznie większą satysfakcję, niż mógłby przypuszczać, i zastanawiał się dlaczego. Kiedy czytał o tych ludziach w gazetach albo słuchał reporterów, którzy z tłumioną ekscytacją mówili o nich w telewizji, wszystko nagle wydawało mu się silne i żywe. Zwłaszcza kiedy chodziło o dziewczynę i jej mamuśkę. Zanim ta sprawa wyszła na światło dzienne, minął ponad miesiąc. Pastor stał się gorącym tematem już kilka dni po zdarzeniu na dworcu, ale uznano je za nieszczęśliwy wypadek i nie poświęcono mu wiele miejsca. Nieszczęśliwy wypadek i nic więcej. Choć te wszystkie tygodnie, dni i noce, które upłynęły między tą wrześniową nocą a wczesnym wtorkowym porankiem, kiedy to wreszcie przeczytał o tym w „Allgemejne”, w pewien sposób wyostrzyły kontury całego zdarzenia… przedstawiły je jako rzeczywistość, wreszcie objawiając mu się po okresie letargu i obojętności. Po tak długim milczeniu wydawały się wręcz obscenicznie wyraźne i czytelne. Było to dla niego jak cios w pierś i przez chwilę wydawało mu się, że traci grunt pod nogami. Nagle zachwiał się nad krawędzią przepaści. Nad grobem. Prócz tego czuł silny i gorzki smak potu i krwi. Smak życia. To właśnie to. To tu moje ognie płoną. Moje życie jest bezsensownym żartem losu, nie mniej niż jakiekolwiek inne. Skończyło się na tej przeklętej greckiej wyspie, a śmierć także nie ma więcej sensu. Jest tylko czymś w rodzaju nieodpartej siły. Tego samego dnia przeczytał o sobie w sześciu różnych gazetach, wszystkich, jakie udało mu się zdobyć. Z każdym tytułem, z każdym wytłuszczonym leadem czuł, że rzeczywistość wokół niego gęstnieje. Otacza go i osadza

w niezwykle ważnym kontekście – w środowisku, które daje uzasadnienie każdej egzystencji. Powinno to być oczywiste prawo każdego bezsensownego życia. Prawo i obowiązek. Coś znaczę, pomyślał. Po raz pierwszy w dorosłym życiu naprawdę coś znaczę. Ludzie zobaczyli mnie takim, jakim jestem. Znowu spróbował przywołać w myślach zmęczone choć nieustępliwe spojrzenie chorej matki, ale mu się wymykała. Znikała w gąszczu późniejszych obrazów – późniejszych kobiet, nagich ciał i twarzy, które się od niego odwracały. To właśnie one – te uciekające spojrzenia – sterują wszystkim, co robię, uprzedmiotowiają moją siłę. I moją miłość. Co oni sobie myślą? Mam pełne prawo zabić każdego z nich, tych wszystkich, którzy prędzej czy później mnie odrzucą… zdmuchnąć słabe płomienie, tlące się w tych stygnących, odrażających kawałkach mięsa. Nikt mnie nigdy nie zrozumie, bo w każdym człowieku zieje prywatna, unikatowa przepaść i u nikogo nie jest taka jak u mnie. U nikogo. Człowiek to bardzo głodne i bardzo samotne zwierzę. Ale wszyscy mamy wspólne, elementarne prawo. Musimy pamiętać, że jesteśmy cokolwiek ironicznymi stworzeniami Boga. I umieć kwitować to uśmiechem. Zauważył, że właśnie to robi. Uśmiecha się. Rozległo się pukanie do drzwi i pani Keerenwert wsunęła głowę do środka. – Coś jeszcze, zanim pójdę do domu? Przejrzał papiery, rozłożone przed nim na biurku. – Nie, w porządku. Miłego wieczoru. Do zobaczenia jutro. – Jutro jest sobota. – Ano tak. To w takim razie miłego weekendu. – Dziękuję, wzajemnie – odparła i poszła. Siedział jeszcze przez chwilę, patrząc na wiszący na drzwiach plan przedmiotów w tym semestrze. Pojawienie się pani Keerenwert otrzeźwiło go. Bez wątpienia. Zapewniło szybkie przeniesienie aktywności z prawej do lewej półkuli mózgu.

Z kobieco ciemnej i tajemniczej do jasnej i analitycznej – odczuł to niemal jak rzeczywisty ruch wewnątrz czaszki. Może była to zmiana na lepsze. Nie potrzebował teraz głębokich i stłumionych, nęcących prawd, lecz tego, co na powierzchni. Dystansu i perspektywy. Szczęście, pomyślał. Miałem niesamowite szczęście. Nie ulegało wątpliwości. Przy minimalnym planowaniu udało mu się wydostać z tego trójkąta. Zabił trzy osoby, jedną po drugiej, nie zostawiając ani jednego śladu. O ile oczywiście dobrze zinterpretował informacje w gazetach. Nie było choćby jednej poszlaki, której policja mogłaby się chwycić. Od ponad tygodnia pisali o Martinie, od dzisiaj także o Monice. Musiał to być przypadek i niesamowity zbieg okoliczności, że znaleźli ciała w tak krótkim odstępie czasu, pomyślał. Najpierw miesiąc oczekiwania, a teraz obie pojawiają się w ciągu dziesięciu– dwunastu dni. Przez chwilę próbował spekulować, czy fakt, że są dwa ciała, działa na jego korzyść czy niekorzyść, ale do niczego nie doszedł. Pewnie nie miało to znaczenia. Prawdopodobnie byłoby lepiej, gdyby ten cholerny pies w ogóle nie zwietrzył dziewczyny, ale nie można było wymagać, żeby ciało już na zawsze spoczywało tam nietknięte. Kiedy się jej pozbywał, czas go naglił. Przedsięwzięcie było ryzykowne nawet jak na jego standardy, ale teraz nie miał sobie nic do zarzucenia. Nic nie wskazywało na to, żeby zauważyli jakiekolwiek powiązanie z tym cholernym pastorem. W żadnej z gazet, które czytał, nie było o tym mowy. Poza tym dlaczego ktokolwiek miałby łączyć te sprawy? No i oczywiście nie kojarzyli tego z Kristine Kortsmaa. O ile się orientował, policja opierała się na teorii, że Martina Kammerle i jej córka zostały zabite przez przypadkowego znajomego matki, ale nikt nawet się nie zająknął na temat ewentualnego motywu. Powód był prosty – nic nie wiedzieli. Nie istniał motyw, który ktokolwiek byłby w stanie zrozumieć. Po raz kolejny wybuchnął krótkim śmiechem, po czym spojrzał na zegarek. Szesnasta trzydzieści, wkrótce trzeba będzie iść do domu.

Prawdopodobnie na wydziale zostało już niewiele osób, zwłaszcza że, jak powiedziała pani Keerenwert, był piątek. Ona zwykle wychodziła z pracy jako jedna z ostatnich. Nikt nie wiedział i nikt nie rozumiał… po prostu. Mroczne siły, zmuszające go do robienia tego, co robił, wykraczały daleko poza wyobraźnię policjantów. Nie zdawali sobie sprawy, jaką rozkosz sprawiają mu te niezbędne akty, których dopuszczał się na kobietach – trywialnych diabłach w seksualnej postaci, które najpierw go przyjmowały, a następnie odrzucały jak coś już niepotrzebnego, jak oddaje się zwierzątko domowe albo wyrzuca zużytą zabawkę. Sprawiając, że czuł ten duszący, narastający ucisk w piersi i pulsowanie krwi, która musiała znaleźć ujście, żeby nie eksplodował… Nie, nie można było się spodziewać, że zwykły człowiek będzie w stanie to zaakceptować. W żadnym wypadku. Pod fałszywą politurą tak zwanej cywilizacji nie było miejsca na podstawowe biologiczne popędy… One mogły być tolerowane przez plemiona z odległych krańców świata, przez nomadów i myśliwych sprzed tysięcy lat, ale nie teraz, nie wśród ludzi żyjących w tych wykolejonych czasach. Może z wyjątkiem talibów albo mieszkańców Ziemi Ognistej. Zrozumienie, dlaczego musi uśmiercać te kobiety, również i jemu zajęło trochę czasu, jednak po załatwieniu jednej dziwki w Londynie i drugiej w Wallburgu miał już pewność. Wiedział, że musi przejąć nad nimi kontrolę w czasie, kiedy go poniżały. Kiedy odzierały go z dumy i przyprawiały o ucisk w piersi. Wiążąc się z Martiną Kammerle, wiedział o tym od początku. Rozumiał, że pewnego dnia ta chwila nastąpi, i dlatego podjął wszelkie środki ostrożności. Fałszywe nazwisko. Żadnego numeru telefonu. Sporadyczne spotkania w odosobnieniu… Fakt, że niespodziewanie zjawiła się córka, podając mu się na tacy, był tylko dodatkową korzyścią, choć prawie doprowadził do jego zguby. Zaś to, że dźgając go nożyczkami, nie uszkodziła żadnego organu wewnętrznego, należało uznać za cud. Czysty cud i znak od ironicznego Boga, że moce są po jego stronie. Przynajmniej niektóre z nich. Wiedział jednak, że moce mogą pomóc jedynie tym, którzy

pomagają sami sobie, a bez pewnej dozy ostrożności nigdy by mu się nie udało. Oczywiście, że nie. W miejscach publicznych był łącznie trzy razy – dwa razy z matką i raz z córką. Trzy różne restauracje, których sam nigdy nie odwiedzał. I trzy wybrane, ustronne stoliki. Żadnych niepotrzebnych spacerów po mieście. Szkła kontaktowe zamiast okularów, których na co dzień używał. Wizyta u fryzjera i zgolenie brody, kiedy było już po wszystkim. Dyskrecja, mnóstwo dyskrecji, choć jednocześnie świadome ryzyko, które również go kręciło. Było wyzwaniem, sprawiającym, że to wszystko stawało się ciekawsze i bardziej ekscytujące. Wiedział jednak, że w przyszłości musi być bardziej powściągliwy. Następnym razem. Zabił już bowiem sześć osób. Pół tuzina. I zdawał sobie sprawę, że będzie ich więcej. Kefalonia była początkiem, a reszta swoistym następstwem i drobnostką. Sposobem na życie, który zajmował coraz więcej przestrzeni i domagał się coraz większej uwagi. Będzie następny raz. I jeszcze kolejny. Po śmierci Kortsmaa mógł jeszcze nie zdawać sobie sprawy z tej nieuchronności, ale teraz już wiedział. Po matce, córce i pastorze. Będzie nadal spotykał kobiety i szedł z nimi do łóżka. Zadowalał je aż do momentu, kiedy zaczynały się wahać, i wtedy pozwalał sobie na największą rozkosz. Zaciskał swoje silne ręce na ich chudych szyjach. Wyciskał z nich życie i głaskał ich martwe, ale wciąż jeszcze ciepłe sromy. Tak to właśnie wyglądało. Życiowe równanie nie miało innego rozwiązania. Jego równanie. Ale teraz należało unieść gardę. W gazetach nie było jeszcze żadnych aluzji na temat związku między dziwką z Wallburga i tą ostatnią sprawą, ale następnym razem, kiedy znajdą kobietę uduszoną w ten sam, głęboko biologiczny… powtarzam się, pomyślał z irytacją… w ten sam biologicznie konieczny sposób… mama, moja matka zrozumiałaby, dlaczego te kobiety musiały umrzeć, ona i nikt inny. Same się o to proszą, w głębi duszy pragną właśnie takiej drogi ucieczki, więc w gruncie rzeczy wyświadczam im przysługę. Człowiek zawsze ma w sobie cząstkę, która – choć

niewyrażona myślą ani słowem – jest identyczna z poniżeniem i unicestwieniem. Nagle poczuł coś przeciwnego. Wezbrała w nim fala natchnionej radości – gorąca kaskada witalności i radosnego podochocenia, która rozpostarła się jak tęcza od stóp aż po czubek głowy, a erekcja, którą przy okazji poczuł, miała w sobie niemal elektryczne ciepło. Wybiegł do toalety na korytarzu i zajął się nią w jedyny możliwy sposób. Po wszystkim siedział dobrą chwilę na sedesie, a uczucie, że jest pod ochroną, spowity światłem wszechmocnej gwiazdy, nie opuszczało go ani nie słabło. Nic nie ma żadnego znaczenia, pomyślał. Właśnie dlatego każdy nieistotny mały szczegół znaczy wszystko. Ja jestem światem, a świat jest manifestem wewnątrz mnie. Nie, świat jest kobietą. Tożsamością i centrum władzy kobiety jest jej ciało, żałosny pępek świata to ciało kobiety i nikomu nie wolno zaprzeczać, że istnieje inny świat. Zwłaszcza kobiecie. To takie proste, tak cholernie trywialne, a śmierć wcale nie jest trudniejsza niż spojrzenie sobie w twarz w lustrze. Ktoś włączył stojącą w korytarzu kserokopiarkę, a jej dźwięk przywrócił działanie jego lewej półkuli. Tak więc najwyraźniej jeszcze nie był tu sam. Jeszcze raz poczuł w głowie fizyczny ruch. Druga rzeczywistość. Lewa–prawa. Spuścił wodę. Wstał i jak zawsze poczuł nagły skurcz mięśni w miejscu, w którym przebiły go nożyczki. Przeszywający ból i przypomnienie. Przez jakiś czas nie wolno mu się wychylać. Nie wolno. Nie obyło się jednak bez komplikacji. Po incydencie z matką i córką w jego mrocznej potrzebie coś się zmieniło. Była teraz bliżej powierzchni. Minęła granicę albo szczyt. W przyszłości przerwy muszą być krótsze, nie wytrzyma nie wiadomo jak długo, nie czując pod palcami kobiecej skóry. Kiedy z powrotem usiadł przy służbowym biurku, przyszło mu na myśl, że to zapewne nieznajome słowa i obrazy, a także nieupiększone gazetowe opisy rzeczywistości znów wywołały w nim niepokój.

I wprawiły go w ruch. Zobaczył, że w parku zaczyna zapadać zmierzch. Czerwona fasada obserwatorium zrobiła się czarna. Podobały mi się pachy tej dziewczyny, pomyślał. Żałuję, że nie mogłem zatrzymać choć jednej. Westchnął i postanowił, że czas już wrócić do domu.

MAARDAM, GRUDZIEŃ 2000 24 W kwestii mężczyzn Anna Kristeva była zwolenniczką rotacji. Po wcześnie zawartym, bezdzietnym i bolesnym małżeństwie oraz dwóch tak zwanych poważniejszych związkach doszła do wniosku, że tak jest najlepiej. To właśnie był jej sposób na rozwiązanie problemu, który istniał, choć tak bardzo chciała, żeby zniknął. Po prostu potrzebowała mężczyzn. Od czasu do czasu, nie w dużych dawkach i nie przez cały czas. No i przede wszystkim: nie była to dla niej kwestia, którą należało traktować śmiertelnie poważnie. Nie chciała za bardzo się angażować ani wzbudzać w sobie głębszych uczuć – właśnie przez to sparzyła się w wieku dwudziestu kilku lat. Teraz miała trzydzieści pięć i była wolna. Kontrolowała własne życie i zarabiała na tyle dużo, żeby nigdy nie stać się kobietą, która potrzebuje faceta żywiciela. Nie wejść w sytuację zależności. Od nieco ponad dwóch lat była udziałowcem w kancelarii adwokackiej, w której pracowała, odkąd skończyła studia, i która od wczesnych lat trzydziestych nosiła jej nazwisko – Booms, Booms & Kristev. W pewnym momencie własność wymknęła się jej rodzinie z rąk – Anton Kristev, dziadek od strony ojca, założył firmę wspólnie z braćmi Booms, ale jego syn, ojciec Anny, okazał się niestety dzieckiem swoich czasów. Zanadto zbratał się ze straconym pokoleniem lat czterdziestych i na początku lat siedemdziesiątych sprzedał udziały w firmie, żeby sfinansować swoje uzależnienie od narkotyków. Ćwierć wieku później jego córka przywróciła dawny porządek. Nie bez pewnej satysfakcji, choć Henrik Kristev zdążył już rozpłynąć się w czasie niczym rzadki, niebieski haszyszowy dym i nie dane mu było tego

doświadczyć. Poza tym to, że w tak renomowanej kancelarii jak Booms, Booms & Kristev pracował ktoś z Kristevów, stanowiło niezaprzeczalny atut. Fakt zaś, że przy okazji była to kobieta, wciąż młoda i piękna, wcale nie pogarszał sprawy. Jacob Booms, z trzeciego pokolenia Boomsów, który zajmował kierowniczą posadę i największy gabinet przy Zuyderstraat – z dwoma oryginalnymi olejnymi obrazami Van Dermena i perskim dywanem Javel – zaproponował, żeby wraz z przywróceniem pierwotnych stosunków właścicielskich uwzględnić w nazwie firmy żeńską końcówkę -a, ale ona odmówiła. I tak wiedziała, że jest kobietą. Nie potrzebowała dodatkowej literki na ozdobnym szkle w drzwiach swojego gabinetu. Albo w klasycznym, zapisanym czcionką Garamond logotypie, którym posługiwali się od samego początku. Jedynym natomiast, czego potrzebowała w ramach owego oklepanego podziału ról płciowych, był jakiś facet raz na pewien czas. Nie na długo. I nie na poważnie. – Najbardziej istotna różnica między mężczyzną a bananem – zauważyła któregoś razu jej przyjaciółka Ester Peerenkaas – przynajmniej z naszego punktu widzenia, polega na tym, że mężczyźni nie rosną na drzewach. Była to, rzecz jasna jak najbardziej właściwa obserwacja. Nawet jeśli chodziło im tylko o zaspokojenie okresowej potrzeby, to dobry smak owocu był oczywiście dodatkowym atutem. Mężczyzn z restauracji, barów i innych wątpliwych plantacji oczywiście łatwo zerwać, ale rezultat rzadko kiedy przynosi satysfakcję. Anna Kristeva i Ester Peerenkaas doszły do tego po kilku latach niepewnej eksploatacji tych smutnych miejsc. Gorzki posmak, odczuwany po fakcie, przyćmiewał słodycz samego owocu. Nigdy też nie było mowy o czymś więcej niż tylko jedno gorączkowe nocne spotkanie, bo żadna z nich nie była zainteresowana dalszym ciągiem. – Obleśne – powiedziała Ester. – To wszystko jest takie obleśne. Doszedł po dwudziestu sekundach, a potem leżał

i płakał przez dwie godziny. Musimy znaleźć inną metodę. W kwestii mężczyzn Ester Peerenkaas była jeszcze bardziej doświadczona niż Anna Kristeva. Przynajmniej tak twierdziła i trudno było się z nią nie zgodzić. Pod koniec lat osiemdziesiątych, na międzynarodowej konferencji ekonomicznej w Genewie, Ester poznała Egipcjanina, pięknego jak młody bóg. Miała wtedy dwadzieścia pięć lat, właśnie skończyła studia, Ministerstwo Finansów zatrudniło ją do realizacji projektu, całe życie stało przed nią otworem. Zakochała się, wzięli ślub, urodziła im się córka, Nadal. A wszystko to w ciągu jednego roku. Zamieszkali w Paryżu, on pracował w tamtejszej ambasadzie. Mniej więcej trzy lata później zastała swojego młodego boga w łóżku z jedną z ich francuskich koleżanek. Rozwód udało się uzyskać w ciągu niecałych dwóch miesięcy. Ester przyznano prawo do opieki nad dzieckiem. Wróciła do Maardam, ale ponieważ były mąż mógł się widywać z Nadal, któregoś lata pozwoliła jej spędzić u niego miesiąc. Córka miała wtedy pięć lat. Od tamtej pory już jej nie widziała. Sekretarz ambasady Abdul Isrami nie mieszkał już w Paryżu, a Egipt to duży kraj. Anna Kristeva nie protestowała więc, kiedy przyjaciółce zdarzały się cyniczne uwagi na temat ich życia płciowego. Ale co z metodą? Samym sposobem, żeby nie przegapić tej odrobiny słodyczy, którą mimo wszystko ma do zaproponowania pusty owoc? Jak to zrobić? Propozycja wyszła od Ester. Ogłoszenie. Z początku było to pomyślane jako żart i niewiele więcej, ale nawet żart z czasem może przestać nim być. Nie szkodziło spróbować, więc w pewien ciepły, obiecujący piątek 1997 roku zamieściły swoje pierwsze ogłoszenie w „Allgemejne”. Miłosny rynek był wprawdzie znacznie większy i szerszy w „Neuwe Blatt”, ale właśnie dlatego wybrały konkurencyjny tytuł. Jeżeli na tym jak dotąd nieodkrytym lądzie było miejsce na wyrafinowanie i odrobinę klasy, należało je sobie zapewnić. Na tyle, na ile można było tego oczekiwać. A więc tylko odpowiedzi napisane odręcznie. Wiek, krótki

życiorys i zdjęcie. Zainteresowania: sztuka, muzyka i literatura. Nie musiały zadowalać się zarozumiałymi analfabetami i miłymi wieczorami spędzonymi w domu. Przeciwnie: chodziło im o kulturalne i stymulujące intelektualnie towarzystwo. A także o jasną deklarację, że związek na całe życie nie wchodzi w grę. Przywiązywały dużą wagę do odpowiednich sformułowań, więc kiedy już znalazły właściwe słowa, nie zadawały sobie trudu, żeby modyfikować treść kolejnych ogłoszeń. Nie wspomniały też, że w zabawie uczestniczą dwie osoby, ale ponieważ i jedna, i druga była utalentowaną, wykształconą i otwartą kobietą w wieku trzydziestu pięciu lat, nie było mowy o oszustwie. Pierwsza próba przyniosła szesnaście odpowiedzi. Spędziły niezwykle stymulujący wieczór u Anny, przy winie i serach, wystawiając oceny, robiąc selekcję i ciągnąc losy. Wyszło z tego w sumie pięć spotkań (trzy dla Anny i dwa dla Ester) oraz całkiem owocne lato. Nikt z zainteresowanych, bez względu na płeć, nie musiał potem odczuwać niesmaku – może z wyjątkiem nadmiernie zaborczej żony pewnego lekarza, która najwyraźniej nie została zapoznana z warunkami umowy. Można było więc uznać, że metoda działa. A przynajmniej jest bardziej satysfakcjonująca od wielu innych. W piątkowe popołudnie na początku grudnia 2000 roku Anna Kristeva już po raz piąty weszła do mieszczącego się na Rejmer Plejn biura „Allgemejne”, by odebrać kolejną partię odpowiedzi od potencjalnych chętnych. Oznaczało to mały jubileusz. Umówiły się u Ester na homara i butelkę chablis, żeby choć trochę uczcić tę okazję. Nadeszły dwadzieścia trzy odpowiedzi. Po pierwszym tak zwanym odsiewie kretynów (którzy nie zrozumieli, że na komputerze nie da się pisać odręcznie albo chcieli tylko pokazać mięśnie albo brodę, a później masturbować się z użyciem kobiety) pozostało czternaście. Plus dzika karta – po ich trzecim połowie, dokładnie przed rokiem, Anna ukuła i wprowadziła to pojęcie, opierając się na dobrych i, jak się miało okazać, proroczych przesłankach.

W wyniku kolejnej, nieco bardziej szczegółowej rundy – po homarze i winie, ale przed kawą i koniakiem – kiedy to opierały się na prostych, lecz ważkich kryteriach, takich jak charakter pisma i umiejętność formułowania myśli – liczba ewentualnych obiektów zmalała do czterech. Nie licząc dzikiej karty. Zrobiły sobie przerwę. Włączyły płytę Nicka Drake’a i pozmywały naczynia. Przygotowały tacę z kawą i przeniosły się na fotele w dużym pokoju. Była dziesiąta wieczorem – nadszedł czas na rundę finałową. – A ten? – zapytała Ester. – Co o nim sądzisz? Przyznam, że przypadł mi do gustu najbardziej ze wszystkich. – Dawaj – poprosiła Anna. Odchyliła się do tyłu i sączyła koniak. Ester Peerenkaas zaczęła czytać. – „Naprawdę zazwyczaj nie czytam tych rubryk, ale Twój anons zwrócił moją uwagę i pomyślałem: Czemu nie? Jestem pilotem i podróżuję po świecie, ale moja baza jest w Maardam. Dwa małżeństwa kosztowały mnie młodość, a dwoje dzieci finanse, ale czterdziestka to nie wiek, w którym pora umierać. Moja pierwsza żona nauczyła mnie czytać – Maeterlincka, Kafkę i wielkich Rosjan, a druga zabrała mnie do opery. Wciąż potrafię się rozpłakać, kiedy słyszę duet z Poławiaczy pereł, ale po co płakać samemu? Mam dom na greckiej wyspie, ale nawet Grecja o tej porze roku nie jest szczególnie urocza. Zamiast tego proponuję więc kolację i Traviatę – grają ją do Nowego Roku”. – Hm – odparła Anna Kristeva. – Ma trochę racji. Jeżeli połowa z tego, co pisze, jest prawdą, trafił nam się łakomy kąsek. Mogę jeszcze raz zobaczyć zdjęcie? Ester wręczyła jej fotografię. Widać na nim było pół sylwetki uśmiechniętego, postawnego mężczyzny. Miał na sobie białą koszulę, rozpiętą pod szyją. Włosy były przerzedzone, a oczy trochę zbyt blisko osadzone, ale co z tego? Nie ulegało wątpliwości, że musi być jednym z dwóch wybrańców. Za drugim razem zmieniły bowiem reguły gry, tak, żeby finalistów było dwóch. Po jednym dla każdej. Nie chciały się

zabezpieczać, wybierając ich więcej. Taki model nie odpowiadał ani Ester, ani Annie, to byłoby zbyt tchórzliwe. Zbyt chwiejne i za mało bezkompromisowe. Trzeba włączyć się do gry z nieco większą siłą i romantycznym ryzykanctwem. W przeciwnym razie wszystko by się rozmyło, a to było dla nich obu nie do przyjęcia. Ziewający Amor? Nie, dzięki, niektórych reguł nie trzeba było nawet spisywać, i tak obowiązywały. – Pilot jest numerem jeden – zdecydowała Anna, oddając zdjęcie. – Bez wątpienia. Masz jakiś numer dwa? Przyjaciółka milczała przez chwilę. Czytała i przyglądała się zdjęciom. – Nie – odparła. – Ewentualnie tego dziennikarza, ale decyzja należy do ciebie. Anna wzięła kartkę i przebiegła ją wzrokiem. – No nie wiem – stwierdziła. – Może to tylko przesąd, ale temu redaktorowi, na którego zeszłej wiosny straciłam dwa miesiące, daleko było do Richarda Burtona. Choć nie wylewał za kołnierz. – Richarda Burtona? – odparła Ester ze śmiechem. – Jeżeli to jego szukasz, proponuję tego gościa z Wahrsachsen… jak mu tam było? Jego rysy twarzy mają przynajmniej odpowiedni ciężar gatunkowy. Anna Kristeva wzięła do ręki zdjęcie Angusa Billmaara, czterdziestoczteroletniego przedsiębiorcy z branży metalowej. Po chwili i ona wybuchnęła śmiechem. – Nie, do diabła – odpowiedziała. – Chodziło mi o Burtona z czasów, zanim przeszedł na emeryturę. Ten chłop ma mieć czterdzieści cztery lata? Szczerze wątpię. Chyba odjął sobie dekadę. Jakim cudem udało mu się przejść do finału? Ester Peerenkaas wzruszyła ramionami. – Brak porządnych konkurentów. Niestety. To co tam jeszcze masz? Anna wzięła dwa ostatnie zdjęcia. Trzymając je, wędrowała wzrokiem między jednym a drugim. Sprawdziła też dane, po czym odłożyła wszystko na stół. – Nie – odparła. – Nie czuję żadnego mrowienia. – Ja też nie – przyznała Ester Peerenkaas. – Co prawda mam

okres, ale bez niego nie byłoby lepiej. Nawet w najlepszym ze światów. Co robimy? Anna zastanowiła się szybko. – Mam propozycję – powiedziała. – Naprawdę? Gadaj. – To wprawdzie trochę wbrew zasadom, ale już wcześniej je naginałyśmy. Mam wielką ochotę na moją dziką kartę. Ester wypiła łyk koniaku i się skrzywiła. – A plunge into the dark – powiedziała. – Tak, wiem, że trudno ci się oprzeć tej pokusie. – Masz jakieś lepsze rozwiązanie? – spytała Anna Kristeva. Ester pokręciła głową. – Tylko takie, że możemy jeszcze raz przeanalizować wszystkich po kolei, ale nie sądzę, żeby wiele nam to dało. Zaznaczam jednak, że nie piszę się na losowanie, nie zamierzam podejmować takiego ryzyka. Jeśli chcesz, jest twój. – Nie musimy losować – odparła Anna z uśmiechem. – Weź swojego pilota, a ja się zajmę naszym Panem Tajemniczym. Ester zmarszczyła w zamyśleniu czoło. – Brak zdjęcia, brak nazwiska – odezwała się po chwili. – Brak adresu i telefonu. Nie można powiedzieć, żeby zrozumiał warunki. Przeczytaj jeszcze raz. Anna odchrząknęła i zaczęła czytać krótki tekst na żółtej kartce. – „Przez przypadek zobaczyłem Twoje ogłoszenie. Jeśli jesteś tą, za którą się podajesz, spotkanie mogłoby być interesujące. Zamawiam stolik w Keefer’s na ósmego. Jeżeli pojawisz się koło ósmej, zapraszam na jedzenie i rozmowę. Znaki rozpoznawcze: czerwony krawat i The Waste Land Eliota w tym samym kolorze”. I tyle. Co ty na to? Zamyślona przyjaciółka bawiła się butelką koniaku. – Eliot? – zapytała. – Czytałaś coś Eliota? Anna się zastanowiła. – Tylko jakiś dziwny wiersz, który przerabialiśmy w liceum. Ale ma ładny charakter pisma. Ten facet, nie T.S. Eliot. Podoba mi się… Kolor kartki też nie jest zły. Ester napełniła szklankę i kilka razy kiwnęła głową

z namysłem. – Racjonalność aż tryska ci uszami. Ale w sumie mogłabym się nawet z tobą zgodzić. Charakter pisma i zmysł kolorystyczny mówią więcej niż cała masa innych bzdur. Kiedy wypada ósmy? W przyszły piątek? Anna szybko policzyła w pamięci. – Tak jest. – To co, możemy uznać, że się zdecydowałyśmy? – Możemy – powiedziała z uśmiechem Ester. – Do pięciu razy sztuka… Pilot i Pan Tajemniczy. Zdrowie i udanego polowania, moja piękna. – Zdrowie – odparła Anna Kristeva. Muszę przyznać, że jeśli chodzi o grę wstępną, jesteśmy niezrównane. – Myślę, że jesteśmy niezrównane we wszystkim – stwierdziła Ester Peerenkaas. – Niech bogowie po raz kolejny nam sprzyjają. – Pewnie, że będą sprzyjali – odparła Anna Kristeva. Przez jej świadomość niespodziewanie przemknął błysk strachu, ale zneutralizowała go łykiem niezrównanego renault. 25 – Trzy tygodnie! – zawołał Reinhart. – Trzy cholerne tygodnie, odkąd ta dziewczyna została znaleziona na plaży. A my nadal gówno zdziałaliśmy, dociera to do was? To skandal! Nachylił się nad stołem i wpatrywał się w każdego po kolei, ale najwyraźniej nikt nie miał żadnego argumentu na swoją obronę. – No tak. – Reinhart zrobił szeroki gest ręką. – Nie poznaliście jeszcze całej kompanii mózgowców… Pozwolę więc sobie przedstawić wam inspektor Sammelmerk. Przeniesiono ją tu z Saaren na miejsce podkomisarza deBriesa. Najwyższy czas, można by powiedzieć, w końcu minął już ponad rok… Tak czy inaczej, patrząc od lewej: Krause, Moreno, Jung, Rooth, Münster i ja, komisarz Reinhart… Jakieś pytania? Nikt nie miał pytań. Jung wydmuchał nos w chusteczkę higieniczną.

– Witamy – odezwał się Rooth. – Choć widzieliśmy się już wczoraj. Jung, Münster i Moreno przyłączyli się do powitania, kiwając głowami. Krause wstał i podał rękę inspektor Sammelmerk, która robiła, co mogła, żeby ukryć zawstydzenie. Była całkiem wysoką i postawną kobietą koło czterdziestki. O przeniesienie z Saaren poprosiła z powodów osobistych. Ten wtorek był jej drugim dniem na komisariacie w Maardam i nie miała najmniejszych powodów, by wyróżniać się w taki czy inny sposób. – Dziękuję – powiedziała. – Zazwyczaj nie jestem trudna we współpracy. Mam nadzieję, że wy też nie. Możecie zaczynać. – Znakomicie – powiedział Reinhart. – Mamy swoje dobre i złe strony, ale niektórzy z nas są całkiem normalnymi ludźmi. Jeżeli chcesz zrobić dobre wrażenie i trochę się wykazać, mamy sprawę w sam raz dla ciebie. Z braku lepszej nazwy możemy nazwać ją sprawą Kammerle–Gassel. Pomyślałem, że o omówienie poproszę inspektora Krausego… to najmłodszy i najmniej zepsuty umysł, z jakim mamy tu do czynienia. Poza tym, tak jak mówiłem, przez ostatnie tygodnie nie udało się nam zbyt wiele zdziałać. Hrrm. Krause stanął przy krótszym boku stołu i włączył rzutnik. – No dobrze – rozpoczął. – Dziękuję za zaufanie. Zrobiłem małe podsumowanie, chciałbym je przedstawić, a potem zastanowimy się wspólnie, co dalej… – Zasuwaj – powiedział Rooth. – Jesteśmy z tobą. – Może powinienem wyjaśnić. – Reinhart zwrócił się do Irene Sammelmerk. – Inspektor Rooth ma to do siebie, że jeżeli akurat nie wkłada nic do ust, zwykle coś z nich wydobywa. Po prostu nie umie inaczej. Kontynuuj, Krause! – No tak – odezwał się Rooth. – Jestem niedoceniany i oczerniany, ale nie szkodzi, posłuchajmy, co tam masz do powiedzenia. Krause wyświetlił pierwszy slajd. Sprawa była przedstawiona w podpunktach w porządku chronologicznym. – Pierwsze zdarzenie, zanim, że tak powiem, cokolwiek się zdarzyło: niejaki pastor Gassel odszukuje naszego dawnego

komisarza w jego antykwariacie. Jest piętnasty września. Pastor chce o czymś opowiedzieć, ale Van Veeteren nie ma czasu go wysłuchać. Nieco ponad dwa tygodnie później, w poniedziałek drugiego października, Gassel wpada – albo wskakuje, albo zostaje wepchnięty – pod pociąg na stacji w Maardam. Ginie na miejscu. Nie ma żadnych świadków. Mniej więcej w tym samym czasie, choć brakuje nam dokładnych dat, zostają zamordowane dwie kobiety – Martina Kammerle i jej szesnastoletnia córka Monica. Obie padają ofiarą uduszenia. Matka została prawdopodobnie zabita w domu, jej ciało odkryto miesiąc później i jedenaście dni przed tym, jak pies odkopał ciało Moniki w Behrensee. W przypadku córki nie znamy miejsca zbrodni. Nie wiemy też, dlaczego sprawca odciął jej nogi. – Nogi? – zdziwiła się Sammelmerk. – Tak. Od kolan w dół – potwierdził Krause. – To kompletnie niezrozumiałe, choć mimo wszystko jest parę kwestii, które rozumiemy. – Czyżby? – odezwał się Rooth, ale Krause go zignorował. – Niestety w obu przypadkach brakuje konkretnych dowodów, jak na przykład odciski palców… czy czegokolwiek innego. Jednak po kilku dniach odkryliśmy związek między tym pastorem a dwiema zamordowanymi kobietami… a przynajmniej córką. Zapisała jego nazwisko w notatniku, który znaleźliśmy w jej pokoju. Dzięki temu z dużą dozą prawdopodobieństwa możemy uznać, że spotkała się z nim przynajmniej raz, żeby o czymś porozmawiać. Na początku semestru odwiedził liceum Bunge jako przedstawiciel swojego kościoła, być może wtedy nawiązała z nim kontakt. Można przypuszczać, że wizyta Gassela u Van Veeterena miała coś wspólnego z Monicą Kammerle… Oczywiście nie musiało tak być, ale na razie nie mamy lepszej teorii… O ile przyjmiemy, że śmierć pastora i tych kobiet mają ze sobą coś wspólnego. – Mogę dodać – wtrącił Reinhart – że analiza rzeczy, które po sobie zostawił, nie przyniosła rezultatów. Le Houde i Kellerman uporali się z tym wczoraj. Uzyskanie dostępu do depozytu, w którym przechowywano jego dobytek, nie było

łatwe. Tak czy owak, nigdzie nie znaleziono żadnej wzmianki na temat Kammerle. – Pewnie wszystko miał w głowie – stwierdził Rooth. – Tak mi się wydaje – odparł Reinhart. – Fajnie byłoby wiedzieć, co konkretnie. I co właściwie wydarzyło się w domu przy Moerckstraat. Krause odchrząknął. – To właśnie jest sedno całej sprawy. Matka i córka żyły raczej w odosobnieniu, nie znaleźliśmy ani jednej osoby, która mogłaby powiedzieć o nich coś więcej. Martina Kammerle cierpiała na depresję maniakalną i nie czuła się najlepiej… a dziewczyna była raczej odludkiem. W szkole z nikim się nie trzymała. Obie nie miały żadnych przyjaciół ani ludzi, z którymi by się spotykały. Nikt nie zgłosił nieobecności ani zaginięcia Moniki Kammerle, bo byli przekonani, że zmieniła szkołę… To straszne, że nie mają nad tym większej kontroli, ale jest, jak jest. Tak czy siak, w sprawę był podobno zamieszany jakiś mężczyzna. Sąsiadka, pani Paraskevi, twierdzi, że w sierpniu kilkakrotnie słyszała dobiegający z ich mieszkania męski głos, a inna kobieta spotkała Martinę Kammerle w towarzystwie mężczyzny. Niestety, nie mamy nic, co mogłoby chociaż przypominać rysopis. Do tego dochodzi ewentualne powiązanie ze sprawą z Wallburga sprzed półtora roku… Może najlepiej będzie, jeśli opowie o tym Reinhart? Reinhart wyjął arkusz papieru z czerwonej teczki. – Oczywiście. To niewykluczone. A nawet możliwe. Piętnastego czerwca zeszłego roku w Wallburgu zamordowano niejaką Kristine Kortsmaa. Została uduszona mniej więcej w ten sam sposób, co nasze ofiary. Po wieczorze spędzonym w pubie zaprosiła do domu mężczyznę – wszystko wskazuje na to, że to on ją zabił. Przeanalizowałem sprawę z inspektorem Baasteuwelem, który ją prowadził, ale ustaliliśmy tylko to, że prawdopodobnie mamy do czynienia z tym samym mordercą. Tym samym cholernym wariatem, o którym wiemy tyle, że zmieściłoby się to na paznokciu małego palca… Ano właśnie – odcisków palców też nie mamy. – Dyskretny typek – odezwał się Rooth.

– Nadzwyczaj dyskretny – zgodził się Reinhart. – Jedynym, co udało nam się stwierdzić, jest to, że musi mieć dość silne dłonie i być między trzydziestką a pięćdziesiątką, bo inaczej, jak twierdzą jej znajomi, Kristine Kortsmaa nigdy by go nie wyrwała. No i że nie ma żadnych znaków szczególnych, które od razu zwracałyby uwagę. Przecież na tej cholernej dyskotece tańczył ze swoją ofiarą co najmniej godzinę! – Fart – stwierdził Rooth. – Musiał mieć cholernego farta. – To prawda – wymamrotał Reinhart. – Dajmy sobie spokój z przygotowywaniem profilu sprawcy, przynajmniej na razie. Nasz typek ma poważne zaburzenia na tle seksualnym, wystarczy, jeśli będziemy o tym pamiętali. Nie współżył ze swoimi ofiarami ani przed, ani po dokonaniu morderstwa. Ale zarówno Kortsmaa, jak i młoda Kammerle zostały znalezione bez majtek… Hm, jeśli ktoś z was ma wśród znajomych takiego gagatka, będę bardzo wdzięczny za wskazówki. Nikt się nie odezwał, a Krause wyświetlił kolejny slajd. Widniały na nim dwa nazwiska opatrzone znakami zapytania. Benjamin Kerran? Henry Moll? – Proszę bardzo, Jung – powiedział Reinhart. – Twoja kolej. Jung skinął głową i się odwrócił, nawiązując kontakt wzrokowy z inspektor Sammelmerk. – Nie mam pojęcia. To może być czysty przypadek, ale nawet jeśli to coś więcej, trudno mi sobie wyobrazić, jakie znaczenie mogłoby mieć w szerszym kontekście. – Ładne wprowadzenie – odezwał się Rooth. – Milcz, Rooth – warknął Reinhart. – Dziękuję, komisarzu – powiedział Jung. – A więc przeszukując mieszkanie ofiary, Rooth i ja znaleźliśmy nazwisko Benjamin Kerran… i było to jedyne spośród czterdziestu sześciu, którego nie mogliśmy powiązać z konkretną osobą. Wrzuciłem je więc po prostu w wyszukiwarkę i dowiedziałem się, że Kerran to postać ze starego angielskiego kryminału. Autor nazywa się Henry Moll,

a Benjamin Kerran jest w tej książce mordercą. Sama powieść jest raczej mało znana, powstała w latach dwudziestych, ale udało mi się znaleźć egzemplarz w bibliotece uniwersyteckiej i ją przeczytałem. Nic specjalnego, muszę powiedzieć, ale fajnie było czytać kryminał w godzinach pracy. Reinhart zaczął nabijać fajkę. – Nie wątpię. Jakie wnioski wyciągnąłeś? – Szczerze mówiąc, żadnych – przyznał Jung. – Kerran z książki to wyjątkowo paskudny typ. Jest dusicielem, tak jak nasz sprawca, ale za jego czynami nie kryje się motyw seksualny. Raczej religijny. Chodzi po Londynie i dusi wybrane kobiety, głównie prostytutki. Taki odpowiednik Kuby Rozpruwacza. Ale, jak powiedziałem, to kiepska książka. I zupełnie nieznana. Rozmawiałem z kilkoma pasjonatami kryminałów… choćby z Kevinem A. Bluumem, ale nikt nie zna tej powieści. Ani samego Henry’ego Molla. – Kto w takim razie umieścił w sieci informacje na jego temat? – zapytał Rooth. – Wydawnictwo – odparł Jung. Wypisali każde nazwisko z każdej książki wydanej przez nich od 1912 roku. Nie pytaj mnie dlaczego. – Puścimy tę książkę w obieg – powiedział Reinhart. – Nikogo nie ominie przyjemność przeczytania beznadziejnego kryminału w godzinach pracy. Masz ją jeszcze? Jung pokiwał głową. – I nie ma żadnego innego Benjamina Kerrana? – spytała Moreno. – O ile wiemy, nie. Może oczywiście istnieć ktoś taki, ale jeszcze nie przeszukaliśmy całej Europy. – A mimo to jedna z naszych ofiar zapisała jego nazwisko w swoim notatniku – powiedział Reinhart. – Książkowy dusiciel. Co wy na to? Głos zabrał Münster, który nie odzywał się od początku spotkania. – Ona nie mogła czytać tej książki. To nieprawdopodobne. Czy poza nazwiskiem nie było żadnych danych? Może coś o ich wzajemnej relacji, że tak powiem?

– Nic – odparł Jung. – Gdybyśmy mieli adres albo numer telefonu, wystarczyłoby go zgarnąć. – No jasne – powiedział Münster. – Tak czy inaczej, może istnieć jakiś związek, uważam to za całkiem możliwe. Nasz nieznany dusiciel podał jej to nazwisko… jako swego rodzaju chory żart. On nie jest normalny i musimy się opierać na tym założeniu. Może nawet sam się tak przedstawił. Co wy na to? Rozejrzał się dookoła, ale nie otrzymał żadnej odpowiedzi. Ani potwierdzenia, ani zaprzeczenia. – Założę się o wszystko, że tak właśnie było – stwierdził Münster. – Facet przedstawił się jako Benjamin Kerran. – Całkiem możliwe – przyznał Rooth. – Co nam to daje? – zapytała Moreno. Münster zastanowił się krótko. – Na razie nic – powiedział. – Wciąż stoimy na polu numer jeden, ale przynajmniej wiemy, gdzie leży pole numer dwa. – Cóż za wspaniałe metafory układają dziś nasi koledzy – stwierdził Reinhart z westchnieniem. – Wyłącz respirator, Krause. Chyba że masz nam do pokazania coś jeszcze? – Na razie nie – odparł Krause i zgasił rzutnik. Reinhart wstał. – Wychodzę zapalić i przyniosę kawę od pani Katz – oznajmił. – Spotkajmy się tutaj za dziesięć minut, a opowiem wam o przyszłości. – Prawdziwa z ciebie Sybilla – stwierdził Rooth. – Milcz, Rooth – powiedział Reinhart po raz drugi tego wtorkowego poranka. – Rzecz polega na tym, że sprzedałem nas mediom. Przy stole zapadła cisza. Inspektor Rooth pośpiesznie przełknął pół bułki. – Co? – zapytał. – O czym ty, do cholery, mówisz? – O „Zbrodni i karze” – odparł Reinhart. – Dostojewskiego? – zapytała Moreno. – Nie, do cholery. O magazynie kryminalnym „Zbrodnia i kara” na kanale piątym. – Aa, o tym – odparł Jung. – Nie wiedziałem, że to jeden

z twoich ulubionych programów. Reinhart zamruczał. – Bo tak nie jest, ale teraz mają się zająć sprawą Kammerle– Gassel. Odcinek zostanie wyemitowany pojutrze między dziewiątą a dziesiątą, jeżeli was to interesuje. Znajdzie się tam też wywiad ze mną… i z komendantem… Jutro nagrywamy. – Z Hillerem? – zawołał Münster, nie mogąc powstrzymać uśmiechu. – A co on tam ma do roboty? – Może kupił sobie nowy garnitur? – podsunął Jung. – Pewnie chce uspokoić opinię publiczną – stwierdził Rooth. Reinhart podrapał się trzonkiem fajki między brwiami. – To on mnie namówił – rzekł. – Może mimo wszystko nie będzie to całkiem stracony czas. Jak do tej pory zbytnio się nie popisaliśmy, a zawsze istnieje szansa, że trochę rozgłosu nam nie zaszkodzi. Nawet jeśli z początku opinia publiczna nie bardzo nam pomoże. – Jak udało mu się ciebie przekonać? – zapytał Rooth. – Mam na myśli Hillera. Zagroził, że cię zwolni? Reinhart wyglądał, jakby się zastanawiał, czy wypluć kwaśne jabłko. – Gorzej – powiedział w końcu. – Chciał mnie zaprosić na kolację i pogadać o sprawie w cztery oczy. – Oj – odparł Rooth. – No właśnie. Jeżeli ktoś się zaśmieje, zarobi w twarz. Tak czy owak, połowa programu będzie poświęcona naszemu kochanemu dusicielowi. Dziś rano dostałem plan odcinka. Postanowiłem, że będę liberalny i wszelkie zastrzeżenia zachowam dla siebie. Chciałem tylko, żebyście o tym wiedzieli, być może dzięki temu czegoś się dowiemy. – Nie chcą chyba pokazywać rysopisu z Wallburga? – zapytała Moreno. – Narobiłoby to nam problemów. – Zapobiegłem temu – odparł Reinhart. – Głównie będzie głos z offu, miejsca odkrycia zwłok zaznaczone krzyżykami na zdjęciach oraz pojawi się całe mnóstwo spekulacji. No i miła sekwencja wprowadzająca, z napisanym czerwoną czcionką pytaniem: „Kiedy Dusiciel z Maardam uderzy znowu?”. Oczywiście temu także próbowałem zapobiec, ale Hillerowi się

podoba. Uważa, że policja dostanie więcej pieniędzy, jeśli na wolności przebywa obłąkany morderca… – Doskonale – stwierdził Rooth. – Przemówił przez niego strateg. – Tak – powiedział Reinhart. – Chociaż z drugiej strony zamierza obiecać w programie, że schwytamy go w ciągu miesiąca. – Dobrze – oznajmił Münster. – Pewnie będzie musiał zdjąć marynarkę i zakasać rękawy. A właśnie, czy komisarz ma jakiś elegancki strój? Może mundur? – Wyrosłem z niego dwadzieścia lat temu – przyznał Reinhart z kolejnym westchnieniem. – Myślałem o niebieskim kombinezonie roboczym i moim zwyczajowym dyskretnym uroku. No dobra, bierzemy się do roboty czy ktoś jeszcze ma coś sensownego do powiedzenia? Nikt nic już nie powiedział. Sensownego ani bezsensownego. Moreno otworzyła drzwi do gabinetu Irene Sammelmerk. – Cześć. Mogę? – Jasne – odparła z uśmiechem Sammelmerk. – Wręcz miałam nadzieję, że tu zajrzysz. Moreno weszła i zamknęła za sobą drzwi. – Tak? Dlaczego? – A jak myślisz? – powiedziała Sammelmerk, patrząc na nią z trochę niepewnym wyrazem twarzy. – Ile kobiet jest w tym przybytku? – Niewiele. Ale teraz przynajmniej jesteśmy dwie na tym piętrze. Cieszy mnie to i mam nadzieję, że będziesz się tu dobrze czuła. Irene Sammelmerk wskazała stosy książek i nierozpakowanych kartonów stojących pod ścianą. – Na pewno. Jak tylko trochę to uporządkuję. Ale mam resztę dnia na doprowadzenie tego miejsca do użytku. To dobra ekipa, prawda? Moreno usiadła na parapecie i się zastanowiła. – Tak – powiedziała. – Tak mi się wydaje. Choć właściwie nigdy nie pracowałam z żadną inną, więc może nie powinnam

się wypowiadać. Dlaczego chciałaś się tu przenieść? Irene Sammelmerk wzruszyła ramionami. – Zawiedziesz się, jeśli liczyłaś na coś dramatycznego. Mój mąż dostał tu pracę i tyle. Jako komputerowiec w Dixnerlandzie. Sześć miesięcy mieszkaliśmy oddzielnie, miło będzie znów zacząć żyć jak rodzina. Moreno kiwnęła głową. – A dzieci? – Troje – odparła Irene Sammelmerk. – Sześć, dziewięć i dwanaście lat. Jak w szwajcarskim zegarku. A ty? – Jeszcze nie – oznajmiła Moreno i wpatrzyła się w szarówkę za oknem. – Ale wydaje mi się, że już pomału nadchodzi czas. – Polecam – powiedziała Sammelmerk. – Przynajmniej jeśli ma się faceta. – To by oczywiście pomogło – powiedziała Moreno. Irene Sammelmerk wybuchnęła śmiechem. – Sprawy zyskują właściwą wagę, kiedy pojawiają się dzieci. Już nie możesz oszukiwać… Tak na marginesie, pochrzaniona sprawa z tą matką i córką. Możesz mnie bardziej wtajemniczyć, jeśli chcesz. Jeżeli mam się w to włączyć. Rozumiem, że są też inne sprawy? – Tak – odparła Moreno. – Przykro mi, ale niestety muszę lecieć. Chciałam tylko powiedzieć, że to super, że w tym pokoju pojawiła się kobieta, i… zaproponować wspólną kolację, jeśli masz czas. Wtedy będę mogła opowiedzieć ci o sprawie i o wszystkim innym. Irene Sammelmerk wydawała się niemal wzruszona. – Cholera – powiedziała. – Szczerze mówiąc, ogromnie się cieszę, że w grupie jest już inna kobieta. Przez dziesięć lat pracowałam tylko z facetami. Każdego ranka przed rozpoczęciem pracy trzeba się było przestawić na inne fale… Zresztą sama wiesz. Jasne, że pójdziemy coś zjeść, daj mi tylko tydzień na uporządkowanie spraw rodzinnych. – Jasne – odparła Moreno. – Powiesz, kiedy będziesz gotowa? Irene Sammelmerk skinęła głową. Moreno poczuła nagłą, przemożną chęć, żeby ją uściskać, ale nie miała odwagi.

Pomyślała, że nie przyszedł jeszcze czas na to, żeby dwie funkcjonariuszki policji kryminalnej przytulały się do siebie. Pomachała jej więc tylko trochę nieporadnie i wyszła. Jak tylko zamknęła za sobą drzwi, przypomniał jej się podkomisarz deBries. I to, o czym rozmawiała z Münsterem. Jak szybko zapomina się o ludziach, których już nie ma. A niektórzy ludzie – na przykład Martina i Monica Kammerle – zajmują w życiu tak niewiele miejsca, że kiedy znikają, niemal nie pozostawiają po sobie pustki. Pomijając to, że całe mrowie gliniarzy próbuje dorwać typa, który je zamordował. Paradoksalnie, pomyślała inspektor Moreno. Ciekawe, czy kiedykolwiek go znajdziemy. Benjamin Kerran? Nie, zapiszę się na samym końcu listy chętnych na tę książkę. 26 Z jakiegoś powodu czwartki zawsze były najgorsze. Ester Peerenkaas myślała o tym wiele razy, a ten czwartek, siódmego grudnia Roku Pańskiego 2000, nie był wyjątkiem. Wszystkie odkładane dotąd obowiązki kumulowały się i były najbardziej dojrzałe właśnie w czwartkowe popołudnia, kiedy to należało się nimi zająć, żeby nie przeszły na następny tydzień. Piątki to jednak zawsze piątki – nie ma co liczyć, że w te nieco luźniejsze dni uda się zrobić szczególnie dużo, bo zwykle upływają na piciu dużych ilości kawy, planowaniu i pogaduszkach o możliwych i niemożliwych pomysłach na weekend. Ester Peerenkaas była sumienna i rozumiała, jak ważne jest wykonywanie swoich obowiązków i tym samym zdobywanie szacunku. Zawodowego, choć była kobietą i do tego ładną. A może szczególnie z tego powodu. To przez ciężką i wytrwałą pracę któregoś dnia awansuje na dyrektora finansowego całego szpitala – za sześć–siedem lat, kiedy to Svendsen przy odrobinie szczęścia pójdzie na emeryturę. Dlatego właśnie tego

wietrznego, zimnego poranka była w pracy i aż do szóstej robiła prognozy i wyliczenia. Do świąt i wyjazdu na Fuerteventurę zostały tylko dwa tygodnie, więc nagroda była już blisko. Kupiła najpotrzebniejsze rzeczy w Laager’s przy Grote torg i do mieszkania przy Meijkstraat wróciła za piętnaście siódma. Wzięła prysznic, zrobiła omlet i odsłuchała wiadomości na automatycznej sekretarce, po czym opadła na kanapę przed telewizorem i pomyślała, że nie kiwnie palcem aż do jedenastej, kiedy to powlecze się do łóżka i zapadnie w zasłużony sen. Przez chwilę skakała po kanałach, ale w końcu zatrzymała się na Piątce, gdzie dyskutowano o roli kobiet i mężczyzn w nowym tysiącleciu, a o dziewiątej miał się rozpocząć magazyn kryminalny. Rozrywka z zacięciem społecznym, pomyślała, poprawiła poduszki pod dolną częścią pleców i powoli sączyła mocno rozcieńczony gin z tonikiem, na który zawsze pozwalała sobie po długim dniu pracy. Kiedy zadzwonił telefon, było dwadzieścia po dziewiątej, a program trwał już jakiś czas. W pierwszej chwili nie usłyszała, kto to taki, ale po kilku sekundach niepewności zrozumiała, że to Anna. Anna Kristeva. – Brzmisz dziwnie. – Bo jestem dziwna – odparła Anna. – Co robisz? Nie przeszkadzam? – Nie, nie. Oglądam program… o jakimś szaleńcu, który dusi kobiety i wpycha pastorów pod pociągi. Nie, nie przeszkadzasz. O co chodzi? – Jestem chora – powiedziała Anna. – To okropne, ale nie mogę ustać na nogach. – Słyszę – odparła Ester. – Pewnie panuje jakaś grypa. – Taką właśnie diagnozę usłyszałam – oznajmiła Anna i zakaszlała słabo. – Trzy–cztery dni w łóżku, po tygodniu powinno być lepiej, jak powiedział mój lekarz… ale teraz trudno mi jest dostrzec jakieś światełko w tunelu. Godzinę temu miałam trzydzieści dziewięć stopni… uch. – Uch – zgodziła się Ester Peerenkaas. – Mogę ci w czymś pomóc? Może zrobić zakupy?

– Nie, nie. Nic praktycznego. Mój sąsiad, wiesz, ten inżynier, który się we mnie trochę podkochuje, załatwia tego typu rzeczy… Chodzi mi o coś innego. – O co? – O moją dziką kartę. Faceta, z którym mam się spotkać. – Co z nim? Anna znów zakaszlała kilka razy do słuchawki. – W tym stanie raczej się nie pojawię. – Aha. Rozumiem – powiedziała Ester. – Kiedy miałaś się z nim spotkać? – Jutro. – Jutro? – Tak. Nie pamiętasz? Keefer’s, T.S. Eliot i w ogóle… – Oczywiście. Czerwony krawat i czerwony Eliot. Wybacz, mnie też trochę ciężko się dzisiaj myśli… choć nie jestem chora. Zostałam po godzinach w pracy, miałam dużo spraw, których nie mogłam zostawić na później. W takim razie będziesz musiała to przełożyć? – Jak? – spytała Anna Kristeva. – Słucham? – Jak mam to przełożyć? – Możesz… – zaczęła Ester Peerenkaas, po czym uświadomiła sobie, na czym polega problem. – Aha, rozumiem. Nie masz jego numeru? – Ani adresu, ani nazwiska, niczego… i uważam, że szkoda byłoby go stracić. Skoro już przeprowadziłyśmy eliminacje i w ogóle… Jesteś tam? – Tak – odparła Ester i się zamyśliła. – Ale nie bardzo wiem, jak chcesz to zrobić. Trzy–cztery dni w łóżku to trzy–cztery dni w łóżku. W twoim stanie nie możesz tak po prostu wtoczyć się do knajpy i szukać Eliota. – Otóż to – powiedziała Anna Kristeva i wzięła głęboki, świszczący oddech. – Też tak myślę. I dlatego dzwonię. – Aha? – Pomyślałam, że może chciałabyś mi pomóc? – Pewnie. W jaki sposób? – Idąc tam.

– Gdzie? – Do Keefer’s. Jutro wieczorem. On ma tam przecież być. – Aha – odparła Ester Peerenkaas i przez chwilę milczała. – I co mam tam, do cholery, robić? – To już zależy od ciebie. Możesz go tylko ode mnie pozdrowić i powiedzieć, że niestety się rozchorowałam. Zapytać, jak się nazywa i czy znalazłby jakiś inny termin. Nie musi to być nic specjalnego. – Rozumiem – odpowiedziała Ester. – Po prostu pójść i przekazać wiadomość. Chyba da się zrobić… Chociaż, cholera, obiecałam Karen, że jutro wieczorem pójdę z nią do kina. – Kim jest Karen? – Koleżanką z pracy, mówiłam ci o niej. Po świętach lecę z nią na Wyspy Kanaryjskie. Co wobec tego robimy? Anna westchnęła. – Zrobisz, jak zechcesz. Myślę tylko, że głupio byłoby zmarnować taką okazję. Ale jeśli nie masz czasu, to trudno. Spotkasz się z tym pilotem? Ester myślała, patrząc w telewizor. Na ekranie widać było dwóch policjantów rozmawiających z prowadzącym w studio – jeden miał na sobie niebieski garnitur, drugi wypuszczoną na spodnie pomiętą koszulę i żółty szalik. – Jeszcze nie wiem – odpowiedziała. – Mój pilot teraz lata, ale rozmawialiśmy przez telefon. Mam się z nim spotkać w przyszły weekend. – Brzmi nieźle. – Wydawał się sympatyczny. Ale raczej nie zdążę do Keefer’s. Nie możesz tego rozwiązać w jakiś inny sposób? Anna najwyraźniej się zastanawiała, jednocześnie coś popijając. Ester słyszała, że ma trudności z przełykaniem. – Nic innego nie przychodzi mi do głowy. Może po prostu to olejmy. – Pójdę, jeśli będę miała czas – powiedziała Ester po chwili zastanowienia. – Jeszcze nie umówiłam się z Karen na konkretną godzinę. Jak zdążę, to zdążę, okej? Ale nic nie obiecuję. – W porządku – odparła Anna Kristeva. – Tak się umówmy.

Nie, cholera, nie mam już siły mówić, muszę iść spać. Zadzwoń i daj znać, jak poszło… może jutro? A właśnie… – Tak? – Jeśli tam pójdziesz i zobaczysz, że on wygląda paskudnie, odwróć się i wyjdź, dobrze? Znowu zakaszlała. Ester wybuchnęła śmiechem. – Gwarantuję, że tak zrobię. Musi chyba istnieć jakiś powód, skoro nie chciał wysłać swojego zdjęcia. – Pewnie tak – przyznała Anna. – Nigdy nic nie wiadomo. Rozłączyły się. Peerenkaas jeszcze przez chwilę siedziała na kanapie i myślała. Wzięła do ręki pilota. Materiał o Dusicielu już się skończył, teraz zastanawiano się nad problemem narkotykowym w dużych i małych miastach oraz na wsiach. Wyłączyła odbiornik. Dopiła gin z tonikiem i poczuła, że już czas kłaść się spać, choć do jedenastej było jeszcze daleko. Nie, pomyślała. Czerwony krawat i czerwony Eliot? Naprawdę nie mam ochoty. Karen deBuijk przyszła do niej w piątek przed południem i przez kilka minut planowały wieczór. Nie było to zbyt skomplikowane. Najpierw, koło siódmej, drink w domu u Ester i przegląd repertuaru kin. Następnie film – w Cineteku albo Plus 8, gdzie było w sumie osiemnaście sal. Potem coś do jedzenia i drink, a później się zobaczy. Nie ma co komplikować. Skończyła tygodniowe raporty kilka minut po czwartej. Wyszła ze szpitalnego budynku administracyjnego i pojechała samochodem do Merckx, żeby wyjątkowo zrobić bardziej systematyczne zakupy. Zajęło to godzinę i poważnie obniżyło jej próg drażliwości. Nic na to nie poradzę, pomyślała jednak, wsiadając do swojego peugeota na gigantycznym parkingu przed centrum handlowym. Nie jestem stworzona do chodzenia po supermarketach i tyle. Choć z drugiej strony, czy istnieją ludzie do tego stworzeni? Włączyła radio w samochodzie i ruszyła w kierunku centrum. Z krótkiej prognozy pogody można się było dowiedzieć, że są dwa stopnie powyżej zera, pada i na razie będzie padało,

a z zachodu wieje wiatr z prędkością dziesięciu metrów na sekundę. Pomyślała o Annie Kristevie i przyszło jej do głowy, że jeżeli ktokolwiek miałby zamiar złapać grypę, Maardam o tej porze roku nadaje się do tego wręcz idealnie. * Ile prawdy jest w tym stwierdzeniu, przekonała się za piętnaście siódma, kiedy zadzwoniła do niej Karen. Jej głos brzmiał, jakby straciła trzy litry krwi i wylądowała pod lodówką. – Jestem chora – wystękała. – Nie idę. – Ty też? – odparła Ester. – Też? – zdziwiła się Karen. – Jeszcze jedna koleżanka wczoraj zaniemogła. Grypa szaleje. – Oj tak – przyznała Karen, ciężko oddychając. – Wracając z pracy, ledwo weszłam po schodach. Że też tak szybko może zwalić człowieka z nóg… Bardzo mi przykro. – Nie przejmuj się – odparła Ester. – Idź się położyć. Do kina pójdziemy innym razem. – Świetnie – wysapała Karen i odłożyła słuchawkę. Choć zabrzmiało to tak, jakby wypadła jej z ręki. Aha, pomyślała Ester Peerenkaas. No i co teraz? Samotny piątkowy wieczór w kwiecie wieku? Spojrzała na zegarek i nagle uświadomiła sobie, że z powodzeniem zdąży do Keefer’s. 27 Münster przyjrzał się mężczyźnie siedzącemu na krześle dla odwiedzających. Był wysoki i chudy. Wyglądał na jakieś trzydzieści pięć lat i miał pociągłą, końską twarz, na której bez powodzenia usiłował wyhodować coś w rodzaju czerwonobrunatnej brody. Jego usta były wąskie, a oczy, skryte za owalnymi, metalowymi oprawkami okularów, błądziły niespokojnie.

– Pańskie nazwisko? – powiedział Münster. – Bardzo chciałbym pozostać anonimowy – odparł mężczyzna. – Pańskie nazwisko – powtórzył Münster. – Ja… Mattias Kramer, ale chciałbym, żeby to… żeby można było… – Co takiego? – spytał Münster. – Żeby można to było załatwić dyskretnie. Moje położenie nie należy do najprostszych. – Aha – odparł Münster. – Jeżeli powie pan o tym kilka słów i wyjaśni, dlaczego tu przyszedł, zobaczę, co da się zrobić. Mattias Kramer poprawił okulary i przełknął ślinę. – Napije się pan czegoś? Może kawy? – zaproponował Münster. – Nie, dziękuję. Nie trzeba. Czy mógłby mi pan obiecać, że to się nie rozejdzie? To byłaby… to byłaby katastrofa, gdyby moja żona się dowiedziała. Münster oparł się na krześle i odczekał kilka sekund. – Nie mogę nic zagwarantować – powiedział. – Chyba pan to rozumie. Naszym zadaniem, jako policji, jest walka z przestępczością, a jeżeli powie mi pan coś, co… – To nic nielegalnego – przerwał z zapałem Kramer. – Absolutnie nic z tych rzeczy… To prywatna sprawa, ale byłbym skończony, gdyby… gdyby to się wydało. – Rozumiem – odparł Münster. – Proszę powiedzieć, dlaczego się pan do nas zgłosił. Nie mam oczywiście żadnego powodu, żeby utrudniać panu życie. Mattias Kramer odchrząknął i zawahał się na moment. – Tomas Gassel – powiedział w końcu. Münster dopiero po chwili przypomniał sobie to nazwisko. – Tak? – odezwał się. – Pastor Gassel, który zginął tragicznie we wrześniu. – Oczywiście, znam tę sprawę. – Oglądałem wczoraj program na ten temat. Tej jesieni wielokrotnie chciałem się z wami skontaktować, ale brakowało mi odwagi. Kiedy jednak zobaczyłem wczoraj jego zdjęcie i posłuchałem, co mówią, zrozumiałem, że muszę z wami

porozmawiać. – Tak? – odparł Münster. – Byliśmy w związku. – W związku? – Tak. Tomas był gejem. Nie wiem, czy pan o tym słyszał. Münster pokiwał głową. – Tak, tak. Wiemy o tym. Pan też jest gejem? – Bi – wymamrotał Mattias Kramer, spuszczając wzrok. – Jestem biseksualny, a to o wiele gorsze. Münster czekał. Otworzył notatnik na czystej stronie i zapisał nazwisko Mattiasa Kramera. Nie było dla niego nowością, że bycie biseksualistą jest trudniejsze od bycia gejem, a obecny wygląd jego gościa dobrze to ilustrował. Wydawało się, że Kramer nie potrafi siedzieć prosto na krześle, co chwilę zmieniał pozycję i wodził wzrokiem po podłodze, jakby próbował wypatrzyć jakiś zgubiony przedmiot. – Jestem żonaty i mam małą córeczkę – powiedział w końcu. – Mieszkamy w Leerbach. Münster zanotował. – Proszę mówić dalej – poprosił. Kramer zebrał się w sobie i wyprostował plecy. – Moja żona nic o tym nie wie – oznajmił. – Kiedy się pobieraliśmy, sam nie zdawałem sobie z tego sprawy, to przyszło znienacka. Nie mogę nic na to poradzić, to coś w rodzaju mrocznej siły, przed którą nie umiem się obronić. – Rozumiem, że to trudne – powiedział Münster. – A więc był pan w potajemnym związku z pastorem Gasselem? Kramer westchnął. – Tak. Znamy się od jakiegoś roku… to znaczy znaliśmy. Spotkaliśmy się kilka razy i… no właśnie, wystarczyło mi, jeśli mogłem dać temu ujście raz na dwa miesiące. Albo jeszcze rzadziej. Nie żądam, żeby pan mnie zrozumiał, opowiadam tylko, jak jest. – Oczywiście – powiedział Münster. – Kiedy myślę o tym i o mojej rodzinie, czasem mam ochotę ze wszystkim skończyć… w taki czy inny sposób. Mogę tylko mieć nadzieję, że to minie. W końcu zaczęło się w dorosłym

wieku, więc może jest szansa… Umilkł. Münster przez chwilę przyglądał mu się zamyślony. – Nie musi się pan już usprawiedliwiać. Rozumiem pański problem. Może zechciałby pan wyjaśnić, w jaki sposób jest pan zamieszany w śmierć Gassela? Bo chyba po to pan przyszedł? Kramer kilka razy pokiwał głową i po raz kolejny poprawił okulary. – Oczywiście. Przepraszam. Chciałem tylko, żeby zrozumiał pan kontekst. A więc tego wieczoru… – Drugiego października? – zapytał Münster. – Tak. Wieczorem w dniu, w którym umarł, miałem się z nim zobaczyć. Moja żona myślała, że jadę na kurs, ale tak nie było. Wybrałem się tym pociągiem do Maardam na spotkanie z nim. – Pociągiem, który go przejechał? – Tak. To było okropne. Miał się ze mną spotkać na peronie, a zamiast tego… Kramerowi załamał się głos. Wydmuchał nos w chusteczkę, którą wyciągnął z kieszeni. – Zamiast tego wylądował na torach? – powiedział Münster. Mattias Kramer skinął głową i schował chusteczkę. Następnie przez kilka sekund trzymał twarz w dłoniach. Potem się wyprostował i wziął głęboki oddech. – To było okropne – powtórzył. – Wysiadłem z pociągu. Siedziałem w jednym z ostatnich wagonów, a kiedy wyszedłem na peron i ruszyłem w stronę budynków na peronie, od razu zrozumiałem, że coś się stało. Ludzie krzyczeli, wpadali na siebie i się popychali… Jedna kobieta pociągnęła mnie za rękaw, zaczęła płakać i opowiedziała, co się stało. – Jak się pan dowiedział, że to właśnie Tomas Gassel nie żyje? – Chwilę to potrwało. Najpierw szukałem go wśród tych wszystkich ludzi. Miał po mnie wyjść. A w końcu… w końcu go zobaczyłem. – Zobaczył go pan? – Tak, kiedy go zdjęli z torów. Czy raczej to, co z niego zostało. Boże jedyny… Mattias Kramer zamrugał kilka razy jak sowa na słońcu, po czym znowu schował twarz w dłoniach. Po jego trzęsących się

ramionach Münster rozpoznał, że płacze. Biedak, pomyślał. Jak on to przetrwał? Choć może właśnie na to muszą się nastawiać ludzie o biseksualnej orientacji? Na przetrwanie? Choć nie tyczy się to tylko tej grupy. Poczekał, aż Kramer dojdzie do siebie. Zapytał, czy ma ochotę na filiżankę kawy, ale on jedynie pokręcił głową. – Co pan robił później? – zapytał Münster. Kramer rozłożył ręce. – A co miałem robić? Na początku myślałem, że oszaleję, ale potem w pewnym sensie się znieczuliłem. Znalazłem hotel i spędziłem tam noc. Nie zmrużyłem oka. Następnego dnia wróciłem do domu. – I nie przyszło panu do głowy, żeby się z nami skontaktować? – Oczywiście, że przyszło, już panu mówiłem. Odkąd to się stało, nie myślałem o niczym innym. Przez całą tę okropną jesień. Münster pogrążył się w myślach. – Jak się poznaliście? – zapytał. – Pan i pastor Gassel. Zastanawiając się nad odpowiedzią, Kramer ściągnął usta w wąską kreskę. – W klubie – odparł. – Tutaj w Maardam. Są kluby dla… dla takich jak my. W jego głosie kryła się nutka desperackiej dumy i Münster zauważył, że Kramer mimo wszystko czuje ulgę. Że ta wizyta i opowieść w pewien sposób przywróciły mu odrobinę ludzkiej godności. Nagle jednak przypomniał sobie o swoim położeniu. – Co się teraz stanie? – zapytał z ponurą miną. – To znaczy? – No… co zamierzacie ze mną zrobić? – Zobaczymy – powiedział Münster. – Na początek zadam panu kilka pytań. Czy mimo szoku miał pan jakąś teorię na temat tego, w jaki sposób pański przyjaciel trafił pod koła pociągu? Kramer pokręcił głową. – Nie. Nie mam pojęcia, co się stało… ale wiem, co sugerowali

w tym wczorajszym programie. Straszne. Czy naprawdę tak to było? – Daleko nam do pewności – zaznaczył Münster. – To tylko jedna z kilku możliwych wersji. – Jakie są pozostałe? – W zasadzie są tylko dwie – poprawił się Münster. – Popełnił samobójstwo albo spadł. Kramer się ożywił. – On nie popełnił samobójstwa, nigdy by tego nie zrobił. Wiedział, że jadę tym pociągiem, był troskliwym i silnym człowiekiem, który nigdy… po prostu nigdy nie zrobiłby czegoś takiego. – Jest pan tego pewien? – Na sto procent – odpowiedział Mattias Kramer. – Od początku zakładałem, że to nieszczęśliwy wypadek… że się potknął, coś w tym stylu… – Ale po wczorajszym programie pojawiły się inne myśli? Kramer przez chwilę wyglądał na zdezorientowanego. – Tak… chyba można tak powiedzieć. Ale to dla mnie niepojęte. Dlaczego ktoś… Kto miałby… – Nigdy nie mówił panu, że czuje się zagrożony albo coś podobnego? Że ktoś mu groził? – Nie, nic takiego… ale bardzo rzadko rozmawialiśmy. Tylko kiedy umawialiśmy się na spotkania. – Czy kiedykolwiek wymieniał nazwisko Monica Kammerle? – Nie. – A Martina Kammerle? – Nie, na pewno nie. Ale za często się nie widywaliśmy, musi pan zdać sobie sprawę z charakteru naszego związku. – Tak, chyba rozumiem, o co chodzi – oznajmił Münster z namysłem. – Pytam, ponieważ chcę wykluczyć pewne możliwości. – Aha – odparł Mattias Kramer. – A Benjamin Kerran? – zapytał Münster. – Co takiego? – Czy kiedykolwiek słyszał pan nazwisko Benjamin Kerran? – Nie, nigdy – odpowiedział Kramer.

Münster zrobił pauzę i odchylił się do tyłu z rękoma skrzyżowanymi na piersi. – Co się teraz stanie? – powtórzył Kramer, kiedy cisza zaczęła się przedłużać. – Zobaczymy – powiedział Münster. – Może pan wracać do domu, odezwiemy się do pana, jeśli będziemy potrzebowali dodatkowych informacji. – Nie, proszę tego nie robić – zaapelował Kramer. Znów wyglądał, jakby zbierało mu się na płacz. – Przecież obiecał pan dyskrecję. Może to ja do pana zadzwonię? – Niech będzie – zgodził się Münster i wręczył mu swoją wizytówkę. – Proszę się do mnie odezwać pod koniec przyszłego tygodnia. Choć na wszelki wypadek proszę zostawić adres i numer telefonu. Ale niech się pan nie obawia, nie mam powodu robić panu problemów. Kramer westchnął głęboko. Wziął od Münstera kartkę i długopis i zapisał swoje dane. – Mogę już iść? – zapytał, kiedy skończył. – Proszę bardzo – odparł Münster. – Chociaż chciałbym jeszcze zadać panu parę pytań o kwestie, które w zasadzie nie są moją sprawą. – Tak? – zdziwił się Kramer. – Jakie kwestie? – Czy ma pan więcej kochanków? Kramer wstał. Wyglądał, jakby myślał, czy się obrazić, czy nie. – Nie – powiedział w końcu. – Nie mam. – I po Tomasie Gasselu nie znalazł pan sobie nikogo nowego? – Nie. – Czyli nie zdradzał pan żony od jego śmierci? – Tak jest. Dlaczego pan o to pyta? Münster się zastanowił. – Właściwie to nie wiem. Może czysto ludzkie zainteresowanie. I pewna troska o pańską rodzinę. Dziękuję, że przyszedł pan nam o tym opowiedzieć, panie Kramer. Wyciągnął dłoń. Mattias Kramer chwycił ją oburącz i energicznie potrząsnął, a następnie szybkim krokiem wyszedł. Münster opadł z powrotem na krzesło. Aha, pomyślał. No to już wiemy, co takiego pastor miał do

załatwienia na dworcu. Ale co nam to daje? Obrócił się z krzesłem i wyjrzał przez okno. Pogoda była bez zmian. 28 Dzwonek do drzwi wyrwał Van Veeterena ze snu. Najwyraźniej uciął sobie drzemkę. Na kolanach trzymał przeglądane przed zaśnięciem wydanie Seneki, które właśnie przyszło, a na mahoniowym oparciu fotela, w zagłębieniu służącym specjalnie do tego celu, stała do połowy opróżniona filiżanka kawy. Dwie części kawy i jedna część gingerboom’s, o ile dobrze pamiętał. Może dlatego zasnął? Zerwał się na nogi i spojrzał na zegarek. Było wpół do dwunastej, nie spał więcej niż dziesięć minut. Poszedł do sklepu i zobaczył w drzwiach wejściowych wchodzącą kobietę z dziecięcym wózkiem. Dopiero kiedy spojrzała w jego stronę, poznał, że to Marlene Frey. – Cześć – powiedziała. – Dobrze, że jesteś. Potrzebuję twojej pomocy. – Naprawdę? – odparł Van Veeteren. Uchylił osłonę przeciwdeszczową i zajrzał do wózka. – Dobidobido, jak się dzisiaj czuje Andrea? – Śpi – oznajmiła Marlene Frey. – Ale chciałam prosić, żebyś jej chwilę popilnował. Idę na rozmowę o pracę. Nie zrobię chyba najlepszego wrażenia, jeśli przytargam dzieciaka. Ta małpa Christa piętnaście minut temu dała mi znać, że dziś nie przyjdzie. – Christa? – Opiekunka. Ty jesteś moją jedyną nadzieją. – Ja? – zdziwił się Van Veeteren. – Tutaj? – Teraz – powiedziała Marlene Frey. – Mam pięć minut. – Ale… – zaczął Van Veeteren. – Przed chwilą jadła i zasnęła, nie martw się. Za czterdzieści pięć minut będę z powrotem. No, najwyżej za godzinę. Zresztą

możesz zdjąć z niej ten koc. Czyste pieluszki są w koszyku na dole, gdyby zdarzyło się tak, że… Na razie! – Cześć – powiedział Van Veeteren, a Marlene Frey zniknęła w zaułku Kupinskiego. Spojrzał na wózek, a następnie na Senekę, którego wciąż jeszcze trzymał w dłoni. Odłożył Senekę. Ostrożnie zdjął osłonę, otworzył budkę wózka i zsunął kocyk. Andrea nawet nie drgnęła, spała jak kamień ze smoczkiem w jednym kąciku ust, a bańką śliny w drugim. Dobry Boże, pomyślał. Żeby tylko się nie obudziła. Mogłaby mieć uraz na całe życie. Ostrożnie wjechał wózkiem trochę dalej między półki. Zdał sobie sprawę, że przejście do wewnętrznego pokoju (który był idealnym miejscem do spania) jest zbyt wąskie, ale ustronny kąt z mapami i kryminałami powinien się nadać. Jeżeli jakiś klient zapyta o kryminał, każe mu iść do diabła. Albo wrócić w poniedziałek. Wziął do ręki filiżankę kawy i Senekę. Usiadł na niskim stopniu pół metra od wózka i spojrzał na zegarek. Od wyjścia Marlene Frey minęły cztery minuty. Co ona takiego mówiła? Czterdzieści pięć minut? Godzina? Van Veeteren poczuł, że ma palpitacje serca. Spokojnie, przywołał się do porządku. Co się ze mną dzieje? To przecież tylko małe dziecko. * Dziesięć minut później, kiedy po raz czwarty przeczytał stronę 37 Listów moralnych do Lucyliusza, Andrea wzięła dwa głębokie wdechy, ale poza tym sytuacja nie uległa zmianie. Zadźwięczał dzwonek do drzwi. Van Veeteren zaklął cicho i postanowił nie zdradzać swojej obecności. Dlaczego nie zamknął drzwi na klucz i nie spuścił rolety? Czy ludzie naprawdę nie mieli nic lepszego do roboty w tę deszczową sobotę niż myszkowanie po antykwariacie? A jeżeli już koniecznie musieli czytać, mogli chyba sprawić sobie nowe książki zamiast starych? – Halo?

Van Veeteren błyskawicznie rozpoznał ten głos. Była to inspektor Moreno. Zastanowił się. Może obecność kobiety nie byłaby taka zła? Na wypadek jakiejś awaryjnej sytuacji. Wprawdzie Ewa Moreno nie miała jeszcze dzieci, ale przecież mimo wszystko była istotą biologiczną? Ze wszech miar biologiczną, pomyślał. – Tak. Jej ciemna głowa wyjrzała zza rogu z biografiami i rozmaitościami. – Pan komisarz? Nie zadał sobie trudu, żeby ją poprawić. – Oczywiście. Dzień dobry, pani inspektor. Chyba powinniśmy rozmawiać trochę ciszej. Ktoś tu śpi. Moreno podeszła bliżej i zajrzała do wózka. Andrea wzięła kolejny głęboki wdech i wypuściła smoczek. – Ojej, nie wiedziałam… kto to jest? – Andrea – wyjaśnił Van Veeteren. – Aha? – Moja wnuczka. Osiemnaście miesięcy. Prawdziwy skarb. Moreno uśmiechnęła się, ale zaraz spoważniała. – Wnuczka? Jak… to znaczy… – Hm – mruknął Van Veeteren. Przesuńmy się trochę, żebyśmy jej nie obudzili. Nie mówiłem ci? Przeszli do pokoju z widokiem na ulicę. – Nie – odparła Moreno. – Nie mówiłeś. Van Veeteren wyciągnął maszynkę do papierosów, ale zmienił zamiar. W tak młodym wieku Andrea z pewnością nie powinna przebywać w zadymionym pomieszczeniu. – To córka Ericha. Mimo wszystko przed śmiercią zostawił coś po sobie. Nigdy jednak nie zobaczył swojej córki. Pilnuję jej, mama wkrótce po nią przyjdzie… Moreno usiadła na niskiej ladzie. – Dobry Boże – powiedziała. – Nie wiedziałam. Nikt nie wiedział. To musi być… No właśnie, jak się teraz czujesz? Van Veeteren zwlekał chwilę z odpowiedzią. – To jakaś pociecha. Pewnie, że tak. Życie jest tak cholernie

dziwne. Dopiero po czasie człowiek zauważa, co jest bardziej, a co mniej ważne. Jeśli ma pecha, wtedy jest już za późno, chociaż… Zawiesił głos, ale Moreno pokiwała tylko głową i czekała na ciąg dalszy. – Oczywiście, nie tylko nasze życie musi mieć sens. I tak nigdy go nie ma, trzeba się zadowolić pewną równowagą… Tu chodzi o szerszą perspektywę, a ten mały berbeć w wózku jest częścią czegoś o wiele większego, niż potrafi to sobie wymarzyć stary antykwariusz… Hm… zaczynam się zmieniać w ramola. Ewa Moreno spojrzała na niego, on zaś nagle pożałował, że nie jest o dwadzieścia pięć lat młodszy. Potem przypomniał sobie Ulrike i pomyślał, że bycie po sześćdziesiątce też ma swoje plusy. – Jestem wzruszona – odparła Ewa Moreno. – Wybacz, że to mówię, ale taka jest prawda. – Hmm – mruknął Van Veeteren. – To ci pasuje. Ale mam wrażenie, że przyszłaś tu w innej sprawie. Może szukasz lektury na sobotni wieczór? Moreno wybuchnęła śmiechem. – Niezupełnie. Ale skoro już tu jestem, mogę upiec dwie pieczenie przy jednym ogniu. Przychodzę jednak ze starą śpiewką. Sprawą Kammerle–Gassel, jak ją nazywamy, choć brzmi to jak model motocykla… albo jakaś choroba. Tak czy inaczej, pomyślałam, że może nadal jesteś zainteresowany? – Jestem – potwierdził Van Veeteren. – W najwyższym stopniu. – Nie oglądałeś przedwczoraj wieczorem telewizji? – Telewizji? – zapytał Van Veeteren, unosząc brwi. – Nie, dlaczego miałbym? – Niektórzy ludzie to robią. – Nie jestem miłośnikiem popularnej rozrywki. A zresztą nasz telewizor chyba nie działa… Ulrike wspominała coś o tym kilka dni temu… A o co chodzi? – O magazyn kryminalny. Omawiali tę sprawę. Wypowiadał się Hiller. I Reinhart też… – Reinhart?

– Tak. – Świat stanął na głowie – powiedział Van Veeteren. Moreno wykrzywiła usta w uśmiechu. – Bez wątpienia. Ma taki zwyczaj. Tak czy owak, pomyśleliśmy, że odrobina rozgłosu może pomóc w śledztwie. Posuwało się wolno, jak pewnie słyszałeś… – Tak przeczuwałem. Nie macie jeszcze na celowniku żadnego sprawcy? – Nie – przyznała Moreno, wzruszając ramionami. – Nie ma tak dobrze. Ale wczoraj po programie odezwało się kilka osób. Ty też byłeś w pewnym stopniu zamieszany w tę historię z pastorem… Van Veeteren w zamyśleniu podparł ręką brodę i zmarszczył czoło. – Dowiedzieliśmy się na przykład, dlaczego był na dworcu – powiedziała Moreno. – Miał się spotkać z kochankiem, który przyjechał tym pociągiem. Pamiętasz, że Gassel był gejem? – Sam to ustaliłem – stwierdził skromnie Van Veeteren. – No tak, oczywiście. W każdym razie ten kochanek był wczoraj u nas i wszystko wyznał… Powiedział, że był w tym pociągu, i wyjaśnił dlaczego. – Naprawdę? – odparł Van Veeteren i przez chwilę się zastanawiał. – I dokąd nas to prowadzi? – Obawiam się, że niezbyt daleko – odparła Moreno. – Ale przynajmniej jest to kolejny mały kawałek układanki. Kochanek nie miał do powiedzenia na temat pastora Gassela nic ciekawego. Twierdzi, że prawie się nie znali. Kilka razy do roku spotykali się i współżyli. Niektórzy najwyraźniej tak robią. – Najwyraźniej – przytaknął Van Veeteren. – Czy coś jeszcze wyszło na światło dzienne dzięki temu programowi? – Trochę tego jest – stwierdziła Moreno. – Ale niewiele. Ktoś na przykład zauważył tam mężczyznę przebiegającego przez tory. Bardzo rozsądnie – nie pisnąć o tym ani słowa przez dwa i pół miesiąca… – Ten ktoś jest wiarygodny? – Wiarygodna – poprawiła Moreno. – To kobieta. Zarówno Reinhart, jak i Krause twierdzą, że tak. Ja jej nie

przesłuchiwałam. Ten człowiek miał pobiec na północ, w kierunku Zwille, to rzeczywiście byłaby dobra droga ucieczki. Kobieta właśnie wychodziła z budynku dworca i widziała tylko jego plecy. Z odległości dwudziestu metrów, w najlepszym wypadku. – W ciemności? – Powiedzmy, że w półmroku. Było tam jednak jakieś oświetlenie. Nie jest to oczywiście szczególnie pomocna informacja, ale jeżeli ktokolwiek wątpił, że Gassel został zamordowany, może już przestać. Van Veeteren przyglądał się maszynce do papierosów, drapiąc się pod brodą. – Ja nigdy w to nie wątpiłem. W każdym razie to lepsze niż nic. Wygląda na to, że muszę porozmawiać z Ulrike na temat naprawy telewizora. Czy Reinhart zamierza jeszcze występować? – Nie sądzę, jeśli mam być szczera. Ale pojawiła się jeszcze jedna ciekawa informacja. – Mianowicie? – Kelner z Młyna Czerpinskiego twierdzi, że na początku września obsługiwał Monicę Kammerle i jakiegoś starszego mężczyznę. – Monicę? – Tak. Córkę, a nie matkę. Mówiąc „starszy mężczyzna”, miał na myśli kogoś znacznie starszego od niej. Mógł mieć koło czterdziestki, kelner założył, że to ojciec z córką. – Jakiś rysopis? – Niestety. Nie potrafi sobie niczego przypomnieć. Nie ma też stuprocentowej pewności, że to była akurat ona – tak się pechowo złożyło, że kiedy pisano o tym w gazetach, jego akurat nie było w mieście. – Typowe – stwierdził Van Veeteren. – Tak – odparła Moreno. – Bardzo typowe. W każdym razie to najświeższa informacja w tej sprawie. Nie można mówić o przełomie, ale oczywiście pracujemy dalej. Prędzej czy później coś się pojawi. – Miejmy nadzieję – rzekł Van Veeteren. – O ile nie będzie to

kolejna ofiara. Moreno przez chwilę rozważała taką możliwość, wodząc spojrzeniem po rzędach książek. – Wierzysz w to? – zapytała. – Tak – odparł Van Veeteren. – Szczerze mówiąc, tak. Przynajmniej jeśli ma to coś wspólnego ze sprawą z Wallburga. W zeszłym tygodniu grałem w badmintona z Münsterem i powiedział, że to może być… jeden i ten sam sprawca. – Tak – przyznała Moreno. – To wydaje się możliwe. W najgorszym razie ten program powinien sprawić, że kobiety będą bardziej ostrożne. – Miejmy taką nadzieję – powiedział Van Veeteren. Ewa Moreno wstała. – Chyba dam sobie dzisiaj spokój z literaturą – stwierdziła z przepraszającym uśmiechem. – Mogę spojrzeć na Andreę, zanim polecę dalej? – Oczywiście – odparł Van Veeteren. Znów weszli między półki. Ewa Moreno nachyliła się nad wózkiem, a Van Veeteren stanął za jej plecami. Czuł, jak wzbiera w nim coś w rodzaju niejasnej dumy. – Słodka – stwierdziła Moreno i wyprostowała plecy. – Naprawdę słodka. Van Veeteren odchrząknął. – No pewnie, że tak. To w końcu moja wnuczka. Kiedy inspektor Moreno wyszła, usiadł na schodku i sam zajrzał do wózka. Następnie spojrzał na zegarek. Od wyjścia Marlene minęło pięćdziesiąt minut. Kurczy mi się czas, pomyślał i potrząsnął wózkiem. Szkoda by było, gdyby biedna Andrea musiała spędzić całą godzinę z dziadkiem, nawet go nie widząc. Potrząsnął raz jeszcze, tym razem nieco bardziej zdecydowanie.

29 Nocą z ósmego na dziewiątego grudnia Annie Kristevie śniło się, że umiera. Albo że już umarła. Wśród chaotycznych, rozgorączkowanych obrazów nie brakowało i takich, które przedstawiały ceremonię pogrzebu. Pamiętała to wyraźnie, kiedy obudziła się koło ósmej zlana potem i zaplątana w zalatujące stęchlizną prześcieradło. Otworzyła oczy, wpatrzyła się w sufit i poczuła, że pokój zawirował. Przez krótką chwilę wydawało jej się, że to nie sen. Że naprawdę nie żyje. Potem znów zamknęła oczy i przypomniało jej się, że jest chora. Zanim koło jedenastej poprzedniego wieczoru zasnęła wreszcie na dobre, miała 38,1. Nic dziwnego, że śniły jej się nieprzyjemne rzeczy. Jeszcze chwilę poleżała w łóżku, po czym postanowiła sprawdzić, czy jest w stanie przejść kawałek. Udało się to ledwo, ledwo. Żeby dojść do łazienki, musiała trzymać się ścian. Kiedy skończyła oddawać mocz, odpoczywała pięć minut, siedząc na sedesie, a w jej głowie nie pojawiła się ani jedna sensowna myśl. Nie licząc widzianych we śnie obrazów śmierci. Tego, jak leżała na podłodze w sypialni i nie mogła oddychać. Jak wiła się i rzucała w konwulsjach, próbując chwycić się jakiegoś iluzorycznego, ulotnego przedmiotu, który prawdopodobnie w ogóle nie istniał. Tylko ona i nikt inny widziała go i rozumiała jego znaczenie. Czymkolwiek był. Potem leżała w białej trumnie w kościele Keymer, a przyjaciele, znajomi i krewni przechodzili obok, patrząc na nią smutnymi, a czasem załzawionymi oczami. Jej matka. Jej brat Didrik. Jacob Booms. Jej były mąż Leonard z nową żoną, której imienia nie potrafiła zapamiętać. I Ester Peerenkaas, która w przeciwieństwie do reszty nie traktowała tego tak poważnie. Uśmiechała się do niej zachęcająco, mrugała porozumiewawczo jednym okiem i z jakiegoś niepojętego powodu miała pod szyją czerwony krawat. W tym miejscu senne obrazy nagle się urywały. Anna Kristeva przypomniała sobie rozmowę, którą odbyła z przyjaciółką

w czwartek wieczorem, a następnie spuściła wodę i z wysiłkiem wstała. Przytrzymała się umywalki i niepewnie spojrzała na swoje odbicie w lustrze. Następnie kilka razy ochlapała twarz zimną wodą. Niemal od razu rozbolała ją głowa i zaczęła marznąć jak pies. Poszła do kuchni. Zażyła aspirynę, witaminę C, wypiła sok i odrobinę mikstury Kan Jang. Ledwo mogła ją przełknąć, bo przez noc zakleiło jej się gardło. Następnie poczłapała z powrotem do sypialni i zwaliła się na łóżko. Zawinęła się we wszystkie prześcieradła i kołdry, jakie tylko mogła znaleźć, i zasnęła znowu. Zdążyła jeszcze pomyśleć: Jeżeli jeszcze kiedykolwiek się obudzę, muszę zadzwonić do Ester. Obudziła się kilka minut po wpół do jedenastej. Nie pamiętała, czy zdążyło jej się przyśnić coś jeszcze. Przypomniała sobie za to, że miała zadzwonić do przyjaciółki, a ponieważ gorączka i zimne poty nie dawały się jej we znaki tak mocno jak poprzednio, wzięła do ręki telefon i od razu wystukała numer. Ester nie było w domu. Anna zastanowiła się szybko, czy zostawić wiadomość, i zdecydowała się tego nie robić. Nie wiedziała, co powiedzieć, a poza tym zawsze mogła zadzwonić ponownie. Zadowolona z podjętej decyzji napiła się wody ze szklanki na nocnym stoliku. Musiała ją tam postawić poprzedniego wieczoru, bo woda miała stęchły smak. Następnie obróciła poduszkę i zasnęła znowu. Kiedy po raz drugi bezskutecznie próbowała się dodzwonić do Ester, było już piętnaście po trzeciej. Wzięła prysznic i się ubrała – co prawda tylko w T-shirt i workowate dresowe spodnie, ale lepsze to niż nic. Tym razem także nie zostawiła wiadomości. Zadzwoniła za to do swojego pomocnego sąsiada i powiedziała, że dopadła ją grypa. Zapytała, czy nie chciałoby mu się zejść do osiedlowego sklepu i kupić jej dwóch litrów soku. I czy nie ma przypadkiem kilku tabletek aspiryny, bo

właśnie jej się kończą. Inżynier Dorff spełnił te życzenia w ciągu trzydziestu minut. Wydawał się poważnie zmartwiony i kiedy pytał, czy może dla niej zrobić coś jeszcze, wyglądał na tak samo nieśmiało zakochanego jak zwykle. – Nie, nie trzeba – zapewniła Anna. – Już wszystko mam, a poza tym powinnam tylko leżeć i odpoczywać. Dorff wyjaśnił, że przez cały wieczór będzie w domu, więc gdyby coś jej się przypomniało, wystarczy tylko zadzwonić. Anna podziękowała i delikatnie wyprowadziła go za drzwi, tłumacząc, że nie chce przenieść na niego swoich zarazków. Wobec takiego argumentu inżynier Dorff nie mógł już dłużej zwlekać z odejściem. Dla odmiany ulokowała się na kanapie i próbowała czytać, ale intryga i opis ludzkiego nieszczęścia w ostatnim kryminale Dizy Murkland, który w ostatnim miesiącu błyskawicznie wspiął się na sam szczyt listy bestsellerów, szybko pozbawiły ją sił i zasnęła znowu. Dopiero koło dziewiątej wieczorem zostawiła wiadomość na automatycznej sekretarce Ester Peerenkaas i dopiero wtedy zaczęła odczuwać niepokój. Co ona, u licha, kombinuje? Dlaczego nie ma jej w domu? Całkiem prawdopodobnych przyczyn było, rzecz jasna, pod dostatkiem. Mogła na przykład wybrać się na zakupy. Odwiedzić koleżankę. Pójść do kina (choć przecież była tam chyba wczoraj?) albo spędzać wolny czas w jeszcze inny sposób. W końcu była sobota. Po co marnować młodość, siedząc w domu? O ile oczywiście nie jest się chorym i nieszczęśliwym. Anna Kristeva czuła się bowiem nieszczęśliwa. Kiedy już wzięła wieczorny prysznic i wypiła tyle płynów, że wystarczyłoby wielbłądowi szykującemu się do safari na pustyni, nadal miała gorączkę, a bezsilność owijała ją jak stary całun. Cholera, pomyślała. Muszę poprosić Dorffa, żeby kupił jutro więcej soku.

Nie będzie miał nic przeciwko temu. Niedziela zaczęła się trochę lepiej, ale tylko trochę. Zamiast prosić Dorffa, sama poszła do sklepu na rogu, ale kiedy wróciła do mieszkania, czuła się tak, jakby zaraz miała zemdleć. Wróciła do łóżka, gdzie godzinę odpoczywała, a kolejne dwie czytała niedzielną gazetę. Wypiła jeszcze jeden sok i wodę, trochę później zjadła pół kanapki i banana, po czym zmierzyła temperaturę. Trzydzieści osiem. Nie do wiary, pomyślała. Po południu zadzwoniła do matki i się jej wyżaliła, a następnie bezskutecznie próbowała się połączyć z Ester Peerenkaas. Nie nagrywała żadnej nowej wiadomości, ale irracjonalny i dziwny niepokój znowu dał o sobie znać. Tylko na chwilę, ale jednak go czuła i zachodziła w głowę, skąd się bierze. Wieczorem sytuacja uległa jednak stopniowej poprawie. Anna czytała Murkland, oglądała telewizję, leżała na kanapie i słuchała suit wiolonczelowych Bacha, które dostała od rodziny z okazji trzydziestych piątych urodzin i które wyjątkowo pasowały do takiego dnia jak ten. Zadzwoniła jeszcze raz do Ester i nagrała się na sekretarkę, każąc jej się odezwać, jak tylko przekroczy próg. Co ona kombinowała? Jej biedna współgrzesznica leżała tu przecież chora i nieszczęśliwa. Czy nie mogła przynajmniej okazać odrobiny elementarnego współczucia? Ludzkiego zainteresowania? Uśmiechnęła się słabo do samej siebie. Odłożyła słuchawkę i spostrzegła, że dochodzi już dziewiąta. Postanowiła, że spróbuje obejrzeć ten kanadyjski film. Jeżeli okaże się beznadziejny, zawsze może wyłączyć telewizor. Film nie był ani beznadziejny, ani specjalnie dobry, ale mimo to obejrzała go do końca. Potem wyłączyła telewizor, wzięła ostatnią tego dnia aspirynę i poszła do łazienki. Właśnie myła zęby, kiedy zadzwonił telefon. Ester, pomyślała i szybko przepłukała usta. Wreszcie. To jednak nie była Ester. W słuchawce odezwał się

mężczyzna. – Tak, słucham? – Przepraszam, że dzwonię tak późno. Czy rozmawiam z Ester? Przez chwilę Anna była tak zdezorientowana, że nie wiedziała, co powiedzieć. – Halo? – Nie, nie rozmawia pan z Ester. – Czy w takim razie mogę ją prosić? Miał zachrypnięty głos. Anna wyobraziła sobie nieogolonego robotnika portowego w siatkowym podkoszulku i z puszką piwa w dłoni. Ale oczywiście był to tylko stereotyp. – Żadna Ester tu nie mieszka. Z kim rozmawiam? – To nieważne. Ester Suurna, nie ma jej tam? – Nie – odparła Anna Kristeva. – I żadnej innej Ester też nie ma. Zadzwonił pan pod zły numer. – Cholera – powiedział mężczyzna i się rozłączył. Dziwne, pomyślała, wchodząc do łóżka. Od dwóch dni czekam na rozmowę z tą cholerną Peerenkaas, a tu dzwoni jakiś typek i bredzi coś o jakiejś innej Ester. Niepokój odezwał się na nowo. Ester Peerenkaas zadzwoniła dopiero w poniedziałek rano. Tym razem dla odmiany wydawała się ożywiona jak jakiś pieprzony skowronek. – Dzień dobry, moja ty piękności. Chyba cię nie obudziłam? – Tak. – Do domu wróciłam dopiero wczoraj późnym wieczorem. Nie chciałam dzwonić, żeby ci nie przeszkadzać. Jak się czujesz? – Jeszcze nie zdążyłam sprawdzić – odparła Anna Kristeva. – Która godzina? – Wpół do ósmej. Jadę do pracy, ale pomyślałam, że puszczę ci sygnał. Odsłuchałam twoją wiadomość. Rozumiem, że nadal jesteś chora? Anna podniosła się do pozycji półsiedzącej i poczuła, że

każdym razie nie jest zdrowa. Odgarnęła włosy, które przykleiły się do czoła i policzków, i mocniej chwyciła słuchawkę. – Tak, chyba ciągle jestem chora. I z pewnością potrwa to tydzień, tak jak zapowiedział lekarz. Gdzie ty się podziewałaś? Dzwoniłam do ciebie kilka razy. – Wiem – powiedziała Ester. – Byłam u rodziców w Willby, chyba ci o tym wspominałam? – Nie wspominałaś – odparła Anna Kristeva. – Mniejsza o to. Zakładam, że chciałaś się dowiedzieć, jak przebiegł piątkowy wieczór? – Tak, na przykład. – W końcu poszłam do Keefer’s. – No i? – Siedział przy stoliku. – I co? – Miał czerwony krawat i książkę Eliota. Anna czekała. Nagle jej przyjaciółka wybuchnęła śmiechem. – Prawdę mówiąc, poszło całkiem dobrze. Przejęłam go. – Co takiego? – Przejęłam. Nie pozdrawiałam go od ciebie. Zamiast tego dwie godziny jedliśmy kolację. Ty dostaniesz mojego pilota. – Twojego pilota? – odparła Anna i kichnęła prosto w słuchawkę. – Na zdrowie! Tak, tego, który ma dom w Grecji. Z powodzeniem ci wystarczy. Po prostu się zamienimy. – Tak się nie da. Nie możesz po prostu… – Jasne, że się da! – zawołała ucieszona Ester. – Dlaczego miałoby się nie dać? To już załatwione i nie ma odwrotu. Anna Kristeva poczuła, jak coś, co mogło być gorączką, wściekłością albo połączeniem jednego i drugiego, zaczyna w niej wzbierać. – Co ty gadasz, do cholery? – wysapała. – Nie możesz tak po prostu podebrać mi faceta, prosiłam, żebyś tam poszła i powiedziała, że nie mogę się zjawić. A ty skorzystałaś z okazji i… – Zgadza się – przerwała Ester. – Ale stało się, jak się stało. Moja koleżanka z pracy też rozchorowała się w piątek i nie

miałam z kim iść do kina. Pomyślałam, że dużo prościej będzie przetestować tego gościa, skoro i tak już tam byłam. O co ty się właściwie awanturujesz? To przecież nie ma znaczenia, nie da się już tego zmienić, a poza tym dostaniesz mojego pilota… – Nie chcę twojego cholernego pilota! – Dlaczego? W pilotach nie ma nic złego. Ogarnij się, do diabła! Anna przez chwilę milczała, próbując powstrzymać kichnięcie. Nie udało się. – Na zdrowie – powiedziała Ester. – Rozumiesz chyba, że nic się już nie da zrobić. On przecież nie ma pojęcia, że uczestniczymy w tej zabawie we dwójkę. Nie sądzę, żeby był zadowolony, gdyby następnym razem przyszła inna kobieta… Nie bierz tego do siebie, ale cokolwiek by mówić, nie jesteśmy bliźniaczkami. – A kiedy będzie następne spotkanie? – zapytała Anna. – Nieprędko. Więc jeśli ci się śpieszy, nie masz czego żałować. Jest zajęty aż do Bożego Narodzenia, a potem ja wyjeżdżam na dwa tygodnie. Spotkamy się najwcześniej w styczniu. – W styczniu? – Tak. Nie rozumiem, dlaczego się boczysz. Gdybym się tam nie zjawiła, i tak nigdzie byś nie poszła. Teraz podałam ci na tacy nie byle jakiego pilota. Powinnaś chociaż okazać trochę wdzięczności. Nie mam racji? Anna Kristeva poczuła, że nie potrafi się obronić przed tym atakiem. Ester miała trochę racji, nie ulegało wątpliwości. Znów zastanowiła się chwilę. – A ten latający cud świata? – zapytała. – Nie zauważy różnicy? – Ni cholery – odparła Ester i demonstrując nietypowy dla siebie dobry humor o poranku, znowu się roześmiała. – Mówiłam ci, że teraz lata. Rozmawiałam z nim przez telefon. Pierwsza randka jest za tydzień. Nie ma problemu, mogę cię wdrożyć w to, o czym rozmawialiśmy przez te pięć minut. – Naprawdę? – spytała Anna Kristeva. – Nic prostszego – zapewniła Ester. – Przestań już się boczyć i zdrowiej, usłyszymy się za kilka dni. Muszę pędzić do pracy.

– W porządku – westchnęła Anna. – W takim razie chyba rzeczywiście powinnam ci podziękować. – Pewnie że powinnaś. Całusy. – Zarażam – odparła Anna i odłożyła słuchawkę. Co za egoistyczna małpa, pomyślała, wychodząc z łóżka. Człowiek stawia wszystko na jedną dziką kartę z wysokim czynnikiem ryzyka, a ta głupia Ester myśli, że wystarczy tak sobie zwędzić komuś łup sprzed nosa. Z takimi przyjaciółmi nie potrzeba wrogów. Do końca dnia nie udało jej się jednak opracować żadnego planu. Zresztą nie wiedziała nawet, jak on się nazywa. W końcu uznała, że chyba będzie musiała się poddać i zadowolić pilotem. Mam nadzieję, że trafił ci się prawdziwy skurczybyk, pomyślała, gasząc nocną lampkę. Dobrze by ci tak było. Przez najbliższe lata miała często wracać do tej myśli i głęboko jej żałować.

MAARDAM, STYCZEŃ 2001 30 Inspektor Baasteuwel rozejrzał się w poszukiwaniu miejsca, w którym mógłby powiesić swój przemoczony płaszcz. Ponieważ nic nie znalazł, upuścił go po prostu na podłogę koło drzwi. Reinhart podniósł wzrok i skinął głową. – Witam w kwaterze głównej. Siadaj. – Dzięki – odparł Baasteuwel i zapalił papierosa. – Akurat miałem po drodze, więc pomyślałem, że wpadnę i zobaczę, co tam u was. Nawet pokazałeś się w telewizji… A właśnie, szczęśliwego Nowego Roku! – Dzięki i wzajemnie. Co do telewizji, pomyślałem, że warto spróbować. – Oglądałem – oznajmił Baasteuwel. – Muszę powiedzieć, że program był bardzo pouczający. Ale nie pojawiły się żadne nowe tropy? – Niewiele. – Ale jednak coś? Reinhart podrapał się po głowie, zastanawiając się nad odpowiedzią. – Pierdoły – odparł, zaglądając sobie pod paznokcie. – Zyskaliśmy tylko potwierdzenie tego, co już i tak wiedzieliśmy. Na przykład że ten pastor naprawdę został zepchnięty pod pociąg. I że młodsza Kammerle spotkała się z nim przynajmniej raz… Jeden chłopak z jej szkoły widział ich rozmawiających w kawiarni. – W kawiarni? – Tak. Trochę nieortodoksyjne miejsce na spowiedź, ale może wcale nie o to chodziło. Baasteuwel pokiwał głową.

– Więc możemy spokojnie wysnuć wniosek, że wszystkie trzy morderstwa są dziełem tego samego człowieka. Dokładny z niego typ, powycierał wszystkie odciski palców w mieszkaniu, nie tylko własne. – O czym to świadczy? – spytał Baasteuwel. – O niczym jednoznacznie, ale mogło być oczywiście tak, że spędził tam trochę czasu i wolał się zabezpieczyć… – Musiało to długo trwać – stwierdził Baasteuwel. – Nawet jeśli mieszkanie jest małe, miał cholernie dużo sprzątania. – Nie musiał się śpieszyć – odparł Reinhart i zaczął pieczołowicie nabijać fajkę tytoniem. – Nie zapominaj, że zanim się pojawiliśmy, upłynął ponad miesiąc. Zdążyłby położyć nowe tapety i urządzić od nowa kuchnię, gdyby to było konieczne. – Hmm – mruknął Baasteuwel. – Podejrzewam, że tak czy inaczej to ten sam facet. W Wallburgu też nie zostawił żadnych odcisków, ale tam nie musiał być tak dokładny. Pewnie zdążył tylko złapać klamkę i jakąś szklankę… – No i jej szyję – dodał Reinhart. – To też – zgodził się Baasteuwel. – Nie zapominajmy o szyi. Zgodzisz się, że mamy do czynienia z tym samym draniem? – Czemu by nie? Zawsze lepiej szukać jednego szaleńca niż dwóch. Baasteuwel znów pokiwał głową. – O jakim nazwisku mówiłeś? Kerran… dobrze pamiętam? – Benjamin Kerran – odparł Reinhart i głęboko westchnął z niesmakiem. – Możliwe, że się tak nazwał, ale to tylko zwykły strzał. – To nazwisko nic mi nie mówi – przyznał Baasteuwel. – Obawiam się, że będziesz musiał mnie oświecić. – Z przyjemnością – rzekł Reinhart i zapalił fajkę. – Benjamin Kerran to morderca z mało znanego angielskiego kryminału z lat dwudziestych. Młodsza Kammerle zapisała to nazwisko w swoim notatniku… Tylko tyle, nie znaleźliśmy żadnego istniejącego Benjamina Kerrana. – Dziwne – stwierdził Baasteuwel. – Bardzo. Tak jak mówiłem, to tylko strzał, ale musimy

pamiętać o tym, że ten facet to kawał ekscentrycznego drania. Powiedz mi na przykład, dlaczego odciął tej dziewczynie nogi? – Nie wiem. – To może chociaż wyjaśnisz mi, dlaczego matka leżała pod łóżkiem, a dziewczyna nad morzem? – Dziwne – powtórzył Baasteuwel. – Mam rozumieć, że zostały zamordowane jednocześnie? – Mniej więcej, na ile mogliśmy stwierdzić. Nie da się tego określić dokładnie… choć oczywiście byłoby trochę dziwne, gdyby zabił je obie w ich domu, a potem ukrył tylko ciało córki. – Kręcił z matką? – Tak mi się wydaje. – A z córką? – Co sugerujesz? – zapytał Reinhart. – Nic – odparł Baasteuwel. – Nic a nic. – Chyba wiem, o co ci chodzi, do cholery – powiedział Reinhart. Zaciągnął się mocno i wydmuchał chmurę dymu nad biurko. – Cieszę się, że można tu u ciebie palić – odezwał się Baasteuwel. Zdusił papierosa i wziął kolejnego. Reinhart uniósł ze zdziwieniem brwi. – Nie chcesz chyba powiedzieć, że u was panuje zakaz palenia? – Oczywiście. Od dwóch lat cały komisariat jest wolny od dymu. – A niech mnie – rzekł zmartwiony Reinhart. – Jak sobie z tym radzisz? – To nie takie trudne, jak się wydaje – stwierdził Baasteuwel. – I tak palę. – Genialne – powiedział Reinhart. Irene Sammelmerk przyjrzała się kobiecie, która właśnie usiadła po drugiej stronie biurka. Jakieś sześćdziesiąt–sześćdziesiąt pięć lat – oceniła. Dobrze sytuowana. Włosy w kolorze platynowego blondu, obcięte na pazia (albo peruka), obszyty futrem płaszcz i brązowe buty na średnim obcasie, zapewne z cielęcej skóry albo czegoś jeszcze

droższego. Na kolanach torebka w tym samym odcieniu. Czyste rysy i oszczędny makijaż. Gdyby nie niepokój, który otacza ją jak chmura, mogłaby uchodzić za żonę prezydenta przygotowującą się do oficjalnej fotografii, pomyślała Sammelmerk. Albo starą gwiazdę filmową. – Dzień dobry – powiedziała. – Napije się pani czegoś? Kobieta pokręciła głową. – Może zacznijmy od początku. Nazywam się Irene Sammelmerk, jestem inspektorem kryminalnym. Pani Claro Peerenkaas, proszę powiedzieć, dlaczego pani tu jest. Clara Peerenkaas zwilżyła wargi i poprawiła torebkę. – Chodzi o moją córkę. Mówiłam już o tym przez telefon innemu policjantowi. Nie pamiętam, jak się nazywał, ale może pani… – Proszę z łaski swojej opowiedzieć jeszcze raz. W ten sposób upewnimy się co do wszystkich szczegółów. Będę nagrywała naszą rozmowę. Ważne, żebyśmy niczego nie przeoczyli. Mówiła pani o córce? Pani Peerenkaas skinęła głową. – Tak, o Ester. To nasza córka, mieszka tutaj w Maardam, przy Meijkstraat. Mąż i ja zostaliśmy w Willby. Przyszłam tu, bo Ester zaginęła. Nie możemy się z nią skontaktować od tygodnia, Boże, musi nam pani pomóc… Przerwała i splotła dłonie na torebce. Jej cienkie nozdrza zadrgały niespokojnie. Sammelmerk zrozumiała, że panika czai się tuż pod powierzchnią. – Kiedy rozmawiała z nią pani po raz ostatni? – zapytała. – W poniedziałek. Ubiegły. Rozmawiałyśmy przez telefon i miałyśmy się zdzwonić w środę… Ester obiecała wymienić prezent w sklepie w Maardam… wazę do zupy – mąż i ja chcemy skompletować całą serię, ale ta, którą dostaliśmy na święta, nie była dobra, więc my… a właściwie Ester… zamierzała pójść do Messerling’s i spróbować znaleźć odpowiedni model. Miałyśmy się skontaktować w środę… – Rozumiem – powiedziała Sammelmerk i zanotowała. – Gdzie pracuje pani córka?

– Jest dyrektorem do spraw administracyjnych szpitala Gemejnte… Finanse i takie tam. Jest dobra, pracuje tam już prawie pięć lat… Oczywiście do nich dzwoniłam. Nie było jej w pracy od wtorku. – I nie wiedzieli, gdzie jest? – Nie. Opuściła cztery dni robocze, nie uzgadniając tego z nimi… Nigdy wcześniej nic takiego się nie zdarzyło… przez pięć lat. – Z kim jeszcze się pani kontaktowała? – Z nikim więcej – przyznała pani Peerenkaas ściszonym głosem. – Ester mieszka sama, nie znamy zbyt dobrze osób z kręgu jej znajomych… Dawniej miała męża, ale to okropna historia… może nie musimy się w nią zagłębiać? Sammelmerk zastanowiła się szybko. – To już zależy od pani. Jeżeli jest pani pewna, że nie ma to nic wspólnego ze sprawą, nie ma oczywiście takiej potrzeby. Clara Peerenkaas wyraźnie się zawahała, ale nie rozwinęła tematu. – Była pani w jej mieszkaniu? Clara Peerenkaas wzięła głęboki, niespokojny oddech. – Nie – odpowiedziała. – Mąż i ja podjechaliśmy tam i zadzwoniliśmy do drzwi, ale nie było jej w domu… a my nie mamy klucza. Widzieliśmy, że w środku nie pali się światło. – Kiedy? – zapytała Sammelmerk. – Kiedy państwo tam byli? – Jakieś dwie godziny temu. – Gdzie jest teraz pani mąż? – U lekarza. Musi zrobić kilka badań. Tak czy inaczej, planujemy pojechać dziś do Maardam. Potem zjemy lunch u Krausa, chyba że… Peerenkaas urwała. Inspektor Sammelmerk przez chwilę siedziała w milczeniu, przyglądając się swoim nieczytelnym notatkom. No cóż, pomyślała. Nie na darmo dyktafon jest włączony. – Nie wie pani, co mogło się stać? Clara Peerenkaas pokręciła głową. – Żadnych pomysłów? – Nie. Spotkaliśmy się z Ester w czasie świąt i wtedy wszystko

było jak zwykle… Była wesoła i pozytywnie nastawiona… jak to ona. Potem pojechała na tę wycieczkę na Wyspy Kanaryjskie. Wróciła w ubiegłą niedzielę. – I nigdy wcześniej nie działo się nic podobnego? Nigdy tak nie znikała, z tego czy innego powodu? – Nigdy. Nawet kiedy się rozwodziła… To kompletnie nie w stylu Ester. – Czy w jej życiu jest jakiś mężczyzna? Pani Peerenkaas kilka razy zamrugała powiekami. – Prawdopodobnie – odparła po chwili. – Ale nie jest w żadnym stałym związku, wiedziałabym o tym… Już raz się sparzyła i teraz jest znacznie ostrożniejsza, jeśli chodzi o związki. – Rozumiem – powiedziała Sammelmerk. – Czy ma pani jakieś zdjęcie córki, które mogłaby nam pożyczyć na kilka dni? W tej chwili chyba jeszcze za wcześnie na poszukiwania, ale gdybyśmy je rozpoczęli, zdjęcie bardzo się przyda. Clara Peerenkaas wyciągnęła z torebki kopertę i wręczyła ją inspektor Sammelmerk. – Mają już kilka lat – wyjaśniła. – Ale nie mieliśmy nic innego, a ona jest tu do siebie całkiem podobna. Sammelmerk wzięła do ręki zdjęcie i przez chwilę mu się przyglądała. Wystarczyło, żeby stwierdzić podobieństwo córki do matki. Te same czyste, delikatne rysy. Te same oczy, ten sam subtelny wykrój ust. Ciemne, proste włosy, szczery uśmiech. Koło trzydziestki, pomyślała Sammelmerk. Teraz o kilka lat starsza. Piękna. Nie powinna mieć kłopotów ze znalezieniem faceta… jeżeli tylko chciałaby go mieć. Ciekawe, jaka trauma wiąże się z tym małżeństwem, bo wygląda na to, że chodzi nie tylko o rozwód. Schowała zdjęcie z powrotem do koperty. – Dziękuję – powiedziała. – Zrobimy, co w naszej mocy, żeby wyjaśnić tę sprawę. Jeżeli da mi pani jej adres i powie, gdzie można panią znaleźć, odezwę się, powiedzmy… jutro? Clara Peerenkaas wyjęła z torebki wizytówkę. – Może pani się odezwać nawet dziś wieczorem. Nawet jeśli

niczego się pani nie dowie… Po południu wracamy do domu. Na wizytówce jest też numer naszej komórki… na odwrocie znajdzie pani adres Ester. Sammelmerk obiecała, że zadzwoni najpóźniej o siódmej. Pani Peerenkaas wstała, podała jej rękę, po czym wyszła z pokoju. Inspektor wyłączyła dyktafon i oparła się na krześle. Piękna kobieta, która zaginęła, pomyślała. Nie pierwsza taka historia na świecie, one zaś rzadko kończą się dobrze. Rzadko albo nigdy. Zaczęła się zastanawiać, jakie kroki należałoby poczynić. Pierwszym było podniesienie słuchawki i telefon do inspektor Moreno. * Po powrocie do domu komisarz Reinhart poczuł swędzenie duszy. Duszy policyjnej, nie tej prywatnej, choć czasami trudno je było rozdzielić. Żony i córki nie było w domu, ale na stole w kuchni leżała karteczka. Można się było z niej dowiedzieć, że są trzy piętra niżej, u Julka i Napoleona. Julek był narzeczonym córki, oboje mieli po trzy lata. Napoleon zaś był żółwiem, znacznie od nich starszym. Julek miał też mamę, ale niestety musiała iść na spotkanie, dlatego Winnifred i Joanna poszły ją zastąpić. Na kartce znalazła się informacja, że wrócą koło dziewiątej. Reinhart mógł do nich zejść, jeżeli miał ochotę, a jeżeli nie, w lodówce była tarta, którą wystarczyło podgrzać. Spojrzał na zegarek. Dochodziła siódma. Zawahał się chwilę, po czym wyjął z lodówki tartę i włożył ją do piekarnika. Następnie siadł przy stole i zaczął drapać się po duszy. Chodziło oczywiście o tę sprawę. W dalszym ciągu. Zbliżał się czwarty miesiąc, cholerna masa czasu. Tym bardziej że nadal nie mieli się czym pochwalić. Czuł się tym gorzej, że wkroczyli w nowy rok. Zawsze uważał, że

siedzenie nad nierozwiązaną sprawą w tym okresie jest jeszcze gorsze niż kiedy indziej. Ciężkie świąteczne i noworoczne dni w niejasny sposób odciskały na wszystkich zbrodniach piętno przedawnienia… Pociągając za stare sznurki w styczniu, zawsze czuli pewien stęchły zapaszek… jak gdyby zamiast pracą policyjną zajmowali się archeologią. Głównym powodem podrażnienia duszy była jednak wizyta inspektora Baasteuwela i rozmowa z nim. Swędzenie utrzymywało się w zasadzie przez całe popołudnie i nie należało się temu dziwić. Zjedli razem lunch i jeżeli Reinhart nie zauważył tego wcześniej, to przynajmniej teraz wiedział, że Baasteuwel nie jest policjantem jak każdy inny. Inteligentny – co już było nietypowe – nie cieszył się szacunkiem ani prestiżem. Poza tym najwyraźniej zdradzał tę samą skłonność do swędzenia duszy co on. Morderca był na wolności. Tak wyglądało sedno sprawy. Celem pracy policjantów kryminalnych było zaś to, by mordercy na wolności nie przebywali. Istniały oczywiście również inne jej aspekty, ale trzy (a nawet cztery, licząc sprawę Baasteuwela) nierozwiązane morderstwa z pewnością nie były powodem do dumy. Gdyby porównać ich z przedstawicielami innych zawodów, byliby jak taksówkarz, który nigdy nie trafia pod właściwy adres (albo przynajmniej cztery razy z rzędu jedzie nie tam gdzie trzeba). Jak ślusarz, który nigdy nie rozbroił żadnego zamka, albo rolnik, który nie pamięta o siewach. Niech to szlag, pomyślał komisarz Reinhart i wyjął tartę z piekarnika, choć była dopiero letnia. Naprawdę musimy postarać się ustalić coś w sprawie tego cholernego Dusiciela. Niewykluczone, że przyjdzie mu ochota zrobić to znowu. Wcale nie wykluczone.

31 Kiedy inspektor Moreno weszła przez ciemne i ciężkie drzwi do kancelarii adwokackiej Booms, Booms & Kristev przy Zuyderstraat, odezwał się w niej nagle kompleks niższości. Wcale nie poczuła się lepiej, gdy dyskretna sekretarka w tweedowym kostiumie wprowadziła ją do gabinetu Anny Kristevy (z trzema oknami wychodzącymi na ulicę i ciężkimi, starymi wanderlinckowskimi meblami, które prawdopodobnie kosztowały równowartość jej rocznych zarobków). Skórzany fotel, w którym się zagłębiła, rozmiarami przypominał mały samochód. Sytuacji nie poprawiło również to, że Anna Kristeva, która zjawiła się dziesięć minut po czasie, okazała się kobietą w jej wieku. Moreno dała sobie spokój z analizą jej garderoby pod kątem cen – nie było takiej potrzeby. Wszystko i tak nie pozostawiało żadnych wątpliwości. Wstała z fotela i wyciągnęła rękę. – Inspektor Ewa Moreno. – Anna. Wiem. Przepraszam, że musiała pani czekać. A właśnie, możemy sobie mówić po imieniu? Temperatura odrobinę wzrosła. – Masz ochotę na sherry? Mnie się chyba przyda. Sherry? – pomyślała Moreno i wszystko wróciło do normy. – Tak, poproszę. Dlaczego nie chciałaś rozmawiać z policjantem mężczyzną? Anna Kristeva nie odpowiedziała od razu. Otworzyła narożną szafkę z drzewa różanego i napełniła dwie niebieskawe szklanki na wysokich nóżkach. Usiadła w drugim fotelu i ciężko westchnęła. – Zdrowie – odezwała się. – Jasna cholera! Powiem ci, że mnie to niepokoi… strasznie niepokoi. Moreno sączyła sherry. Anna Kristeva opróżniła szklankę jednym haustem. – Jeśli chodzi o policjanta mężczyznę – powiedziała – myślę, że zrozumiesz mój punkt widzenia. Nie byłoby zbyt fajnie

opowiadać o tym facetowi, który ma… tradycyjne podejście do ról płciowych. – Ach tak? – odparła Moreno. – Jak wiesz, moja wizyta ma związek z twoją przyjaciółką Ester Peerenkaas… i z tym, co mogło jej się przytrafić. Myślę, że najlepiej będzie, jeśli opowiesz o wszystkim bardziej szczegółowo. Anna Kristeva opowiedziała. Zajęło to chwilę. Dokładnie rzecz biorąc, pół godziny i kolejną szklankę sherry, ale Moreno musiała przyznać, że była to jedna z najciekawszych rozmów, jakie odbyła od dłuższego czasu. W każdym razie zaczęła się ciekawie. Moreno nigdy nie przyszłoby do głowy, że można tak traktować i rozwiązywać problemy seksualne. Anna Kristeva opisała szczegółowo ich przygodę z ogłoszeniami od samego początku przed czterema laty. Opowiedziała o procesie eliminacji. O napięciu przed spotkaniami. O rezultatach i o tych wszystkich mężczyznach, nad którymi dzięki temu miały coś w rodzaju kontroli. Może iluzorycznej, ale cóż z tego, skoro, jak stwierdziła Anna Kristeva, całe życie może być iluzją. Rzecz jasna opowiedziała też o słabych stronach. I o tym, że nigdy nie wyszło z tego nic poważniejszego. I że przy okazji mogły ranić. Zdradziła też, że zdecydowały się na taką działalność, bo postanowiły raz na zawsze, że nie będą się z nikim wiązać. – Choć oczywiście nigdy nie można być pewnym, czy nie zmieni się to w coś poważnego – stwierdziła Anna Kristeva, zapalając cygaretkę. – Masz na myśli swojego pilota? – zapytała Moreno, ale w odpowiedzi otrzymała tylko przelotny, trudny do zinterpretowania uśmiech. Kiedy karty zostały już wyłożone na stół, Ewa Moreno zrozumiała doskonale, o czym młoda adwokat nie chciała mówić jej kolegom. Rooth by tego nie zrozumiał, pomyślała. Münster i Reinhart pewnie też nie. Pytanie brzmiało, czy ona sama rozumiała. Musiała jednak przyznać, że było to interesujące. Przynajmniej przez pierwsze

dwadzieścia minut. Później robiło się coraz bardziej nieprzyjemne. Zaczęły rozmawiać o najświeższych postępach w polowaniu na mężczyzn. O innowacji, którą wprowadziły mniej więcej w połowie grudnia. – Dzika karta? – spytała Moreno. – A więc wybrałaś dziką kartę… Człowieka, o którym zupełnie nic nie wiedziałaś? Nie znałaś nawet jego nazwiska? – Zgadza się – odparła Anna Kristeva i posępnie kiwnęła głową. – Ale kiedy miałam się z nim spotkać, rozchorowałam się i przejęła go Ester. – Wbrew twojej woli? – Tak. Po prostu sprzątnęła mi go sprzed nosa. – Jak zareagowałaś? – Wściekłam się. Ale niewiele mogłam na to poradzić. Od tego czasu właściwie się nie widziałyśmy… Tylko kilka razy rozmawiałyśmy przez telefon. To dlatego nie wiem nic ponad to, że spotkała się z nim we wtorek… ubiegły, musiało to być dziesiątego. – Gdzie? Wiesz, gdzie mieli się spotkać? – Nie mam pojęcia. – Co wiesz o tym człowieku? Anna Kristeva zaciągnęła się głęboko i zamyśliła. – Na dobrą sprawę nic. Nie sądzę, żeby zdążyli się spotkać wielokrotnie… Mógł to być drugi raz. Wspominała, że w święta będzie zajęty, a ona na dwa tygodnie pojedzie na Wyspy Kanaryjskie… – Sama? – Nie, pojechała z koleżanką z pracy. Powinniście z nią porozmawiać, na pewno wie więcej ode mnie. Moreno przewróciła kilka stron do tyłu w swoim notatniku. – Masz na myśli Karen deBuijk? Anna Kristeva się zastanowiła. – Chyba tak. Nie znam jej. Ale wydaje mi się, że miała na imię Karen. – Mój kolega porozmawia z nią za parę godzin – oznajmiła Moreno.

Anna Kristeva zakryła usta dłonią. – Mój Boże – wybuchnęła. – Naprawdę traktujecie to poważnie. Chcesz powiedzieć, że coś jej się stało? – Jeszcze nic nie wiemy. Ale nie ma jej cały tydzień, a to nie jest dobry znak. – Nie – zgodziła się Anna Kristeva. – Z pewnością nie. Moreno odchrząknęła i odstawiła szklankę, którą przez chwilę obracała w dłoni. – Tak czy inaczej, musimy spróbować zidentyfikować tego mężczyznę. Jedyne, co możesz o nim powiedzieć, to to, że po raz pierwszy Ester spotkała się z nim w restauracji Keefer’s… która mieści się przy Molnarstraat, prawda? Anna Kristeva pokiwała głową. – I było to w piątek ósmego grudnia? – Tak. – Jak go opisała? – Właściwie wcale. Wygląda na to, że był sympatyczny. Chyba nieźle ją oczarował, ale nic poza tym nie wiem… nie znam żadnych szczegółów. Po pierwszym spotkaniu nic nie mówiła. Później też nie, ale może rzeczywiście randka w ubiegły czwartek była ich drugim spotkaniem… albo, powiedzmy, pierwszym poważnym. – Tak ci się wydaje? – Tak.. jeśli mówiła prawdę – że był zajęty przed i po świętach… chociaż mogła mnie okłamać. – Dlaczego miałaby to zrobić? – Żebym nie czuła się zazdrosna. Zdenerwowałam się, że tak postąpiła, to było wbrew zasadom. – Jakim zasadom? – Nie zostały oczywiście spisane. Ale cały czas miałyśmy zbiór niepisanych reguł. Przynajmniej tego można się nauczyć w tym fachu. Rozłożyła ręce i uśmiechnęła się przepraszająco. – Rozumiem – odparła Moreno. – Nie podawała żadnego nazwiska? – Nie. – Jesteś tego pewna?

– Absolutnie. Pamiętałabym, gdyby mi je podała. Jedyne szczegóły, jakie pamiętam, to ta książka i krawat, ale o tym wiedziałam, jeszcze zanim się z nim spotkała… Czerwony krawat i czerwona książka T.S. Eliota. Po tym miałam go poznać. Moreno skinęła głową. Już o tym rozmawiały. – Nic na temat jego pracy? – Nie. – A ubioru? – Też nie. – Wiek? Wygląd? – Nic. Ale można założyć, że wyglądał dobrze. Ester jest wybredna. – A o tym spotkaniu w zeszłym tygodniu też nic nie wiesz? Poza tym, że miało się odbyć? Anna Kristeva zastanawiała się, patrząc na swoje wypielęgnowane paznokcie. – Nie – odparła po chwili. – Mówiła tylko, że mają się spotkać i że nie może się doczekać. – Dlaczego w ogóle cokolwiek mówiła, skoro wydawało jej się, że jesteś zazdrosna? Anna Kristeva wzruszyła ramionami. – Mówiłam, że jestem całkiem zadowolona z Gordona… tego pilota… więc coś chyba musiała powiedzieć. Nie byłam już na nią zła i dlatego do niej zadzwoniłam. Pomyślałam, że… – Tak? – odezwała się Moreno, kiedy dalszy ciąg nie nadchodził. – Pomyślałam, że trochę przesadziłam. Chciałam po prostu załagodzić sytuację. – Udało się? Anna Kristeva uśmiechnęła się krzywo. – Chyba tak. Rozmawiałyśmy o tym, żeby się spotkać w weekend… ten ubiegły. Nic nie ustaliłyśmy, miałyśmy się jeszcze zdzwonić, ale pomyślałam, że teraz jej kolej, a poza tym… byłam trochę zajęta Gordonem. – Kiedy rozmawiałyście? Jaki to był dzień? – Niedziela w zeszłym tygodniu. Wieczorem. Po południu

wróciła z Fuerteventury. Moreno zanotowała i zaczęła się zastanawiać, czy jest jeszcze coś, o co mogłaby zapytać. Nic nie przyszło jej do głowy. Podziękowała Annie Kristevie za poświęcony czas i wyszła z kancelarii. Towarzyszyły jej nieco inne uczucia, niż kiedy tam wchodziła. Trudno jej było rozstrzygnąć, co sądzi o tej kobiecie, ale odrobina kompleksu niższości zniknęła jak ręką odjął. Czyżbym jej współczuła? – zapytała samą siebie, kiedy wyszła na ulicę. A może jest mi żal ich obu? Anny Kristevy, Ester Peerenkaas i ich sztucznego życia uczuciowego? Możliwe. W przypadku Peerenkaas powody do współczucia były chyba wyjątkowo solidne. O ile prawidłowo odczytała wszystkie niepokojące sygnały. * W czwartek dziewiętnastego stycznia, dziewięć dni po tym, jak Ester Peerenkaas była po raz ostatni widziana żywa, policjanci z Maardam wkroczyli do jej mieszkania przy Meijkstraat. Do kierowania operacją naprędce wyznaczono inspektora Rootha, ponieważ inspektor Moreno miała inne obowiązki, które – również naprędce – zlecił jej sam komendant Hiller. Roothowi towarzyszyła inspektor Sammelmerk oraz dwie przyjaciółki Ester Peerenkaas, z którymi kontaktowali się dzień wcześniej – Anna Kristeva i Karen deBuijk. Zanim poprosił portiera o otwarcie pomalowanych na zielono drzwi, Rooth pochylił się i zaczął przeszukiwać skrzynkę na listy. Jednocześnie zauważył, że na podłodze w przedpokoju leży stos przesyłek, i wyciągnął z tego wniosek, że właścicielki od kilku dni nie było w domu. Wyprostował się i dał znak portierowi – wysokiemu, blondwłosemu mężczyźnie o sennych oczach i ze zgaszonym niedopałkiem w kąciku ust – by otworzył drzwi. – Teraz spokojnie! – zawołał, kiedy drzwi były już otwarte, a blondyn zniknął. – Zdejmujemy buty i przemykamy do

środka jak goli Indianie. Goli? – pomyślała Sammelmerk. Dlaczego goli? Nie pytała jednak. Komisarz Reinhart dawał przecież do zrozumienia, że inspektor jest trochę dziwny. – Nie wiemy, co nas tam czeka – kontynuował Rooth – ale musimy być przygotowani na najgorsze. Najważniejsze, żebyśmy niczego nie dotykali. – Uch – odezwała się Karen deBuijk. – Nie chcę być w to wplątana. – Już jesteś – odparła Anna Kristeva. – Pogódź się z tym. Rooth wszedł do przedpokoju i dał znak pozostałej trójce. Przynajmniej nie czuć zapachu zwłok, pomyślała optymistycznie Sammelmerk. – Zostańcie tu, a ja się szybko rozejrzę – powiedział Rooth. – Następnie chciałbym, żeby panie… – skinął głową w kierunku przyjaciółek – …przeszły się po mieszkaniu i zerknęły, czy nie ma tam niczego nietypowego. – Nietypowego? – zapytała Karen deBuijk. – Jak to nietypowego? – Po prostu czegoś, co wygląda inaczej niż zwykle. Obcych przedmiotów albo rzeczy, które zostały przestawione w inne miejsce… W końcu były tu panie niejeden raz. Ale proszę niczego nie ruszać, w porządku? – Pewnie, że nie będziemy niczego ruszały – odparła Karen deBuijk. – Nie jesteśmy idiotkami. Anna Kristeva kiwnęła głową, inspektor Sammelmerk westchnęła, a Rooth zaczął rozglądać się po mieszkaniu. Pierwsza myśl o możliwym powiązaniu pojawiła się w głowie Ewy Moreno tuż po tym, jak wyszła z gabinetu komendanta. Siedzieli w jego cieplarni półtorej godziny, przeglądając dokumenty sprawy Surhonena. W gazetach i telewizji ukazały się komentarze na temat sposobu, w jaki policja zajmowała się tą delikatną robotą, w którą zaangażowana była również ekipa z zagranicy, a Hiller jak zwykle podejmował zobowiązania. Po uporaniu się z tym przykrym zadaniem pojawiła się myśl. A raczej słabe przypuszczenie, które przemknęło przez jej

świadomość w ułamku sekundy, ale zostawiło po sobie ślad. Ów ślad ujawnił się zaś, kiedy jakiś czas później siedziała przy stoliku w bufecie i jadła sałatkę na lunch. Bóg wie dlaczego, pomyślała, ale nagle się pojawiło. Przeczucie. Wrażenie, że pomiędzy Dusicielem a zaginioną kobietą mógł istnieć związek. Że Ester Peerenkaas trafiła właśnie na niego. Nie było oczywiście żadnych faktów na poparcie tej arbitralnej hipotezy. Nic a nic. A prawdopodobieństwo nie było większe niż jeden na tysiąc. Zaczęła jeść, zastanawiając się, dlaczego mimo wszystko o tym pomyślała. Pewnie po prostu zderzyły się ze sobą dwie sprawy, które w tym samym czasie zaprzątały jej głowę. Mniej więcej w taki sposób, w jaki zwykle łączyła prawdziwą miłość z zakładami pogrzebowymi, ponieważ pierwszy chłopak, w którym się naprawdę zakochała (miała wtedy jakieś dziesięć i pół roku), był synem właściciela takiego zakładu. Obecne powiązanie nie było wcale silniejsze, więc kiedy przysiadł się do niej Reinhart, pomyślała, że głupio byłoby mu o tym wspominać. Tym bardziej że Reinhart wyglądał bardziej posępnie niż zwykle. Nie mogła się nie zastanowić, jak się czuje. Na początku powstrzymywała się z pytaniem, kiedy jednak wylał sobie kawę na koszulę i zaklął na cały lokal, zapytała prosto z mostu. – W porządku – odpowiedział Reinhart. – Tylko ta cholerna sprawa zżera mi duszę. – Nie wiedziałam, że masz duszę – spróbowała Moreno, ale żart nie padł na podatny grunt. Na specjalnie jałowy też nie, bo Reinhart skwitował to milczeniem. – No i jeszcze ta zaginiona kobieta – wymamrotał tylko. – Rozmawiałaś od wczoraj z inspektor Sammelmerk? – Nie – przyznała Moreno. – A co? Reinhart przez chwilę żuł kanapkę i patrzył nieobecnym wzrokiem. Następnie odpowiedział: – Rozmawiała z jej przyjaciółką, tak samo jak ty. Spotkałem ją

w biegu dziś rano. Ma to nazwisko. – Nazwisko? – Tak. Pani Peerenkaas podała nazwisko faceta, z którym zaczęła się spotykać, i nie mogę przestać o nim myśleć… od dwóch godzin. Niech to szlag! – Jak on się nazywa? – spytała Moreno, czując, jak przyśpiesza jej puls. – Brugger – odparł Reinhart. – Brugger? – Tak, Amos Brugger. Sprawdziłem w książce telefonicznej, nikt taki nie mieszka w Maardam. Ale z czymś mi się to kojarzy. Nie wiem tylko z czym. Amos Brugger… czy w twojej ślicznej głowie coś dzwoni, kiedy słyszysz to nazwisko? Moreno zignorowała komplement i wsłuchała się w siebie. Trwało to pięć sekund, Reinhart przez cały czas przeszywał ją wzrokiem, jakby chciał zrobić wszystko, żeby ją naprowadzić. – Nie – powiedziała w końcu. – Kompletna cisza. – Niech to szlag – powtórzył Reinhart. – Śmierdzi mi to kaczym gównem, jak mawiała moja matka. Odłożył kanapkę i zapalił fajkę. 32 Po oględzinach mieszkania Ester Peerenkaas przy Meijkstraat Rooth i Sammelmerk przespacerowali się do Café Renckmann na rogu ulicy prowadzącej na Willemsgraacht. Podziękowali za pomoc paniom Kristevie i deBuijk, a Rooth stwierdził, że przyda się coś przekąsić i podsumować wrażenia. Irene Sammelmerk nie bardzo wiedziała, jakie wrażenia miał na myśli, ale nie dała tego po sobie poznać i przystała na propozycję. – No tak – powiedział Rooth, kiedy usiedli. – Niewiele nam to dało. – To prawda – zgodziła się Sammelmerk. – Ale przynajmniej wiemy, że nic nie wydarzyło się w domu. Moim zdaniem wyglądał na wysprzątany.

– Prawie jak u mnie – stwierdził Rooth. – Ale fakt, że tym paniom nie udało się znaleźć choćby jednego obcego włosa… musi świadczyć o tym, że ostatnio nie było u niej żadnych nieznajomych. Co mówi na ten temat twoja kobieca intuicja? – Że pewnie tak jest. Ale sama też nie była w domu… od ubiegłego wtorku. Lewa półkula mózgowa mówi mi, że coś tu nie gra. Inspektor Rooth nie odpowiedział, nagle pochłonięty słodką bułeczką. – Powinniśmy pojechać do tej restauracji – mówiła dalej Sammelmerk. – Do Keefer’s. Ktoś może ich pamięta, choć minął już ponad miesiąc. Chyba że mamy jakieś inne zadania? Rooth pokręcił głową, nie przestając przeżuwać. – To w końcu jedyne miejsce, w którym na pewno była z tym Bruggerem… Ale co ja tam wiem. Ty jesteś lepiej zorientowany, decyzja należy do ciebie. Rooth przełknął ślinę i spojrzał na zegarek. – Niegłupi pomysł – stwierdził. – Jeżeli jeszcze chwilę tu posiedzimy, akurat będzie czas na lunch w Keefer’s. Słyszałem, że mają wyśmienity strogonow… a Reinhart jest zadowolony, kiedy przejmujemy inicjatywę. Tym samym klamka zapadła. – Brugger? – zapytał Münster. – Nie, nie mam żadnych skojarzeń. Niestety. – Ja też nie – stwierdził inspektor Krause i przez chwilę wyglądał, jakby właśnie poinformowano go, że oblał egzamin. – Amos Brugger, tak? – Tak – odparł z westchnieniem Reinhart. – Tak się najwyraźniej nazywał. O ile wiemy, w całym mieście nie ma nikogo takiego… Mógł oczywiście pochodzić spoza miasta. To ci dopiero randka w ciemno! Czy ty, Krause, mógłbyś poszukać tego nazwiska, zataczając nieco szersze kręgi? – Spróbuję – obiecał Krause i wyszedł z pokoju. Münster poczekał, aż zamknie za sobą drzwi. – Dlaczego wkładasz tyle wysiłku w sprawę tego zaginięcia? Myślałem, że mamy inne priorytety.

Reinhart prychnął i zakręcił leżącymi na biurku stosami papierów. – Priorytety? Chodzi ci o Surhonena? A może o to, że mamy jeszcze raz zbadać każdy kamień w sprawie Kammerle–Gassel? Czy jeszcze o coś innego? – Nie bardzo wiem – odparł Münster, wstając. – Tak czy inaczej, myślę, że najlepiej będzie zostawić cię w spokoju. Wybacz, że to powiem, ale wydajesz się trochę przedmiesiączkowy. – Spieprzaj – odparł Reinhart, rozglądając się za przedmiotem, którym mógłby go zdzielić, ale Münster był już w korytarzu. Odległość między Café Renckmann a leżącą przy Molnarstraat restauracją Keefer’s wynosiła zaledwie trzysta metrów, ale ponieważ zaczął padać deszcz, pojechali samochodem. I tak musieli przejść spory kawałek w błocie – w porze lunchu było równie mało wolnych miejsc parkingowych, co zawsze. Rooth uznał, że przed rzuceniem się na personel lepiej będzie rozwiązać kwestię posiłku. Sammelmerk nie miała odmiennego zdania, a ponieważ przyszli dość wcześnie, udało im się załapać na stolik przy oknie z widokiem na kanał. – Trochę trudno się spodziewać, że będą pamiętali gości sprzed miesiąca – stwierdziła Sammelmerk. – O ile oczywiście nie byli tu kilka razy. – Na jego miejscu bym się tego wystrzegał. Gdybym chciał zabić jakąś kobietę, raczej nie poszedłbym z nią najpierw kilka razy do knajpy. A w każdym razie nie do tej samej. – Nie wiemy, czy ją zabił – zauważyła Sammelmerk. – Nie wiemy nawet, czy ona nie żyje. – Wielu rzeczy nie wiemy – odparł Rooth. – A nawet cholernie wielu, jeśli porównać z tym, co wiemy. Chyba dlatego zgadujemy na prawo i lewo. Jak ci się pracowało w Aarlach? Sammelmerk wzruszyła ramionami. – Całkiem dobrze się tam czułam. Choć trzeba przyznać, że i w Aarlach również czasami musieliśmy zgadywać.

– Jest, jak jest – powiedział Rooth i rozejrzał się po na wpół opustoszałym lokalu. – Zrobimy tak. Kiedy kelnerka przyniesie jedzenie, dam jej zdjęcie… żeby pokazała je wszystkim kolegom, kiedy będziemy jedli. W ten sposób wszystko będzie się działo samo z siebie, bez żadnej ingerencji z naszej strony. Sammelmerk zastanawiała się chwilę. – Dobry pomysł – stwierdziła. – Nie urodziłem się wczoraj – odparł inspektor Rooth z wyćwiczonym uśmiechem. Nawet jeśli metoda była doskonała, nie przyniosła rezultatu. Kiedy po prawie dwóch godzinach Rooth i Sammelmerk wychodzili z restauracji, cała zmiana – w sumie dziewięcioro pracowników – zdążyła obejrzeć zdjęcie Ester Peerenkaas. Nikt nie przypominał sobie, żeby widział ją w restauracji, zarówno ósmego grudnia, jak i kiedykolwiek indziej. Lub też w innym miejscu. Tylko czworo z nich było tamtego wieczoru w pracy, ale żadne nie pamiętało, żeby przy którymś stoliku siedział mężczyzna w czerwonym krawacie z książką T.S. Eliota. Czerwone krawaty czasem się wprawdzie trafiały, zwłaszcza w okolicach świąt, ale książki już rzadziej. Bez względu na kolor. Oczywiście nie potrafili również stwierdzić z całą pewnością, że nikogo takiego u nich nie było. W zwykły wieczór mieli do obsłużenia sześćdziesięciu–siedemdziesięciu gości, w piątki mogło ich być ponad stu. – Rozumiemy – powiedział Rooth. – Tak czy inaczej, dziękujemy. Mięso było całkiem niezłe. Choć może cena trochę wygórowana. Ile osób oprócz was było tego wieczoru w pracy… i jak możemy się z nimi skontaktować? Tleniona blondyna koło pięćdziesiątki, która nosiła okulary ważące dobre pół kilo i wyglądała na kogoś w rodzaju kierowniczki, wyjaśniła, że zazwyczaj na nocnej zmianie pracuje około dwunastu osób, a w piątki i soboty jedna lub dwie więcej. Nie miała oczywiście pojęcia, kto ósmego grudnia przyjmował ich zamówienie, ale dała Roothowi karteczkę z numerem telefonu do menedżerki, Zaidy Mergens, która

zajmowała się personelem i listami płac. – Znakomicie – powiedział Rooth, złożył karteczkę i schował ją do wewnętrznej kieszeni. – Być może jeszcze się odezwiemy. – Może mają państwo ochotę na małą kolację? Jeśli tak, proponuję zamówić stolik z wyprzedzeniem. Co się właściwie stało? Choć może nie chcą państwo mówić. – Chcemy, chcemy – odparł Rooth. – Problem polega tylko na tym, że nie mamy pojęcia. Inspektor Ewa Moreno od dawna wiedziała, jak powinien wyglądać idealny poranek. Po porządnym seksie z facetem swojego życia obudziłaby się wypoczęta. Przez chwilę poprzeciągałaby się jak kotka. Zjadłaby obfite śniadanie w łóżku, czytając poranną gazetę. Pospałaby jeszcze kwadrans i wzięłaby długi, wspaniały prysznic. Wtedy byłaby gotowa pójść do pracy. Obecnie – w styczniu 2001 roku, niedługo przed jej trzydziestymi czwartymi urodzinami – na drodze do spełnienia tych marzeń stały dwie poważne przeszkody. Po pierwsze, nie była pewna, czy znalazła faceta swojego życia, nawet jeśli coraz bardziej skłaniała się ku myśli, że ta rola przypadnie Mikaelowi Bauowi. O ile oczywiście nadal tego chciał. Nie zapowiadało się jednak, że będzie inaczej, a coś jej podpowiadało, że już najwyższy czas. Po drugie, żeby zrealizować wszystkie te punkty, musiałaby się budzić koło czwartej. Poza tym, myślała, zbiegając tego ranka po schodach po wypiciu zaledwie połowy szklanki herbaty i dwuminutowym prysznicu, czy naprawdę mogłaby się porządnie kochać, a potem wstać wypoczęta? To niemożliwe. Mimo wszystko tak idealne poranki nie mają nic wspólnego z życiem. Poza tym źle spała. Śniła jej się młoda Kammerle i jej wypacykowane na czarno koleżanki z klasy, z którymi kilka miesięcy temu rozmawiała w kawiarni. W tym śnie znajdowały się na rozległej i wyludnionej piaszczystej plaży. Monica

Kammerle pełzała po piasku i płakała, szukając dolnych części swoich nóg, a koleżanki drwiły z niej i jej dokuczały. Moreno leżała na ręczniku kawałek dalej i próbowała czytać książkę, ale dziewczyny cały czas przeszkadzały. Jej rola w tym śnie dała Moreno najwięcej do myślenia, tkwiła w niej jak zadawnione uczucie wstydu. Ani trochę nie martwiła się o okaleczoną dziewczynę, chodziło jej tylko o to, żeby odpełzła gdzieś dalej i dała jej w spokoju poczytać. Kiedy czekała na tramwaj, przypomniała jej się wczorajsza myśl. O tym, że między historią matki i córki oraz zaginioną Ester Peerenkaas może istnieć jakiś związek. – Zawsze ufaj przelotnym myślom – powiedział jej swego czasu komisarz. – A przynajmniej daj im szansę, to niewiele kosztuje. Tramwaj nadjechał i weszła do środka. Udało jej się nawet zająć miejsce siedzące – między otyłym mężczyzną czytającym Biblię a młodą kobietą, która wyglądała jak wyjątkowo chuda lalka Barbie. Zaczęła powtarzać sobie w myślach całą nieprzyjemną historię rodziny odludków z Moerckstraat. Rodziny? – pomyślała. Przecież były to tylko dwie osoby – matka i córka. Czy takie małe konstelacje w ogóle można nazwać rodziną? „Moja rodzina składa się z jednej osoby – przeczytała kiedyś. – Ze mnie”. Tak czy owak, teraz ich nie było. Martina i Monica Kammerle umarły. Zostały zamordowane. A morderca, jak to się mówi, chodził po ulicach. Może zabił jeszcze więcej osób, na przykład tę kobietę z Wallburga? A może – w tym miejscu pojawiła się przelotna myśl – może nawet odpowiadał za zniknięcie Ester Peerenkaas. W każdym razie wydawało się pewne, że za tym wszystkim stoi człowiek, którego poznała w restauracji. Ten, który przedstawił się jako Amos Brugger. Ester Peerenkaas powiedziała to swojej drugiej przyjaciółce. Amos Brugger? Reinhart twierdził, że nikt o tym nazwisku nie mieszka

w Maardam. Twierdził też, że to nazwisko coś znaczy. Jak to? – pomyślała Moreno. Nazwiska przecież zwykle nic nie znaczą. Wyjrzała przez okno. Tramwaj zajechał właśnie na przystanek na Ruyders Plejn. Spojrzała na zegarek. Za piętnaście dziewiąta. Zanim wysiadła, do głowy przyszła jej kolejna przelotna myśl. – Ten dzień dobrze się zaczyna – powiedział Van Veeteren. – Nie spodziewałem się, że wśród tych wszystkich stosów kartek zobaczę taką piękną inspektor. – Daj spokój – odezwała się Moreno. – Za sto lat z nas wszystkich zostaną tylko kości. To chyba komi… to chyba ty mnie tego nauczyłeś. – Zapewne masz rację – odparł Van Veeteren. – W jednym i drugim. A jeśli chciałaś mnie o coś zapytać, masz również szczęście. Zwykle nie ma mnie tu o dziewiątej… napijesz się kawy? – Jeżeli dostanę do niej sucharka. Nie zdążyłam zjeść śniadania. Może powinnam zadzwonić do Reinharta i powiedzieć, że trochę się spóźnię. Rzecz w tym, że coś mi przyszło do głowy i chciałabym wymienić się myślami. – Naprawdę? – zapytał Van Veeteren z umiarkowanie zdziwionym wyrazem twarzy. – Mam mnóstwo myśli, którymi chętnie bym się wymienił. To wszystko twoja wina… Zamykamy drzwi i idziemy do kuchni. – W czym rzecz, jak mawiają w Koranie? – zapytał, kiedy na stole stanęły filiżanki, a Moreno ugryzła pierwszy kęs ciabatty, którą podgrzał w piekarniku. – Bo zakładam, że przywiodły cię tu nie tylko głód i zainteresowanie książkami? – Nie, choć właściwie to nie wiem. Chciałam tylko się ciebie poradzić. Jak już mówiłam, wpadłam na pewien pomysł… – Czy można pokusić się o strzał, że po raz kolejny chodzi o naszego kolegę Dusiciela? – zapytał Van Veeteren i zaczął skręcać papierosa.

– Hm – odparła Moreno. – Oczywiście… Choć może nie tak trudno było na to wpaść. – Chyba nie wydarzyło się nic nowego? Od kilku tygodni w gazetach nie było o tym ani słowa. – Sprawa stoi w miejscu – potwierdziła Moreno. – Ale mamy zaginioną kobietę. I pomyślałam, że może istnieć powiązanie… To właśnie jest mój pomysł. Van Veeteren skończył skręcać papierosa i zerknął na nią badawczo. – Kiedy? – zapytał. – Jakiś tydzień temu… no, półtora. – Tu w Maardam? – Tak. – Wiek? – Trzydzieści pięć. – Czyli w sumie tyle co ty? – Mniej więcej – odparła Moreno. – Choć wyglądasz na dwadzieścia pięć. – Daj spokój. Van Veeteren zapalił papierosa. – I co cię skłania do tego, żeby widzieć tu związek? – Nic – stwierdziła Moreno. – Tylko intuicja. Van Veeteren prychnął. – Nie bluźnij, kobieto. Jeśli zaczniemy nazywać intuicję niczym, stracimy prawo do ubiegania się o pomoc sił wyższych. A więc? Moreno wybuchnęła śmiechem. – No dobra, odwołuję. Ale nie zmienia to faktu, że nie bardzo jest się czego chwycić… – Rozmawiałaś z Reinhartem albo Münsterem? – Nie. Może są tego samego zdania, trudno mi powiedzieć. Pomyślałam o tym dopiero wczoraj. Van Veeteren zaciągnął się i zamyślił. – Opowiedz – poprosił. – Opowiedz mi o tej nowej kobiecie. – Amos Brugger?! – wykrzyknął Van Veeteren dziesięć minut później.

– Tak – odparła Moreno. – Reinhart mówi, że z czymś mu się to kojarzy… a przynajmniej mówił tak wczoraj. Nie mógł jednak sobie przypomnieć z czym. Podniosła wzrok i spotkała się wzrokiem z Van Veeterenem. Zesztywniała. Zanim cokolwiek zdążył powiedzieć, dotarło do niej, że on wie. Nie ulegało to najmniejszej wątpliwości. Jego twarz jakby nagle zamarła. Zakrzepła. Usta miał półotwarte, a smużka dymu, wydobywająca się z jednego kącika, powoli pięła się po policzku. Oczy wydawały się wyłączone. Albo zwrócone do wewnątrz. Trwało to z pewnością nie dłużej niż sekundę, ale Moreno nagle pomyślała, że właśnie takim go zapamięta. Na zawsze. Komisarz wyglądał jak słynny myśliciel Rodina, który podniósł głowę, bo wreszcie wpadł na pomysł. – Masz rację – powiedział powoli. – Jasne jak słońce, że masz rację. Mam ci powiedzieć, kim jest Amos Brugger? – Tak, proszę… – odparła Moreno i przełknęła ślinę. – Chcesz powiedzieć, że… Van Veeteren wstał i wyszedł do antykwariatu. Wrócił po trzydziestu sekundach, niosąc trzy grube książki, które położył na stole pomiędzy nimi. – Musil – powiedział. – Robert Musil. Człowiek bez właściwości. Jedno z arcydzieł XX wieku… Niektórzy stawiają je w jednym rzędzie z Kafką i Joyce’em. Jestem skłonny przyznać im rację. – Ach tak? – odparła Moreno, biorąc do ręki tom z samej góry. – Niestety, jest niedokończone. O ile dobrze pamiętam, pisał je ponad dwadzieścia lat, ale nigdy nie był zadowolony z zakończenia. Tak czy inaczej, w książce pojawia się morderca. Dokładniej rzecz biorąc, morderca kobiet… Nawiasem mówiąc, znakomity portret psychologiczny. Wiesz, jak się nazywa? Moreno pokręciła głową. – Moosbrugger – powiedział Van Veeteren i pociągnął z kubka.

– Moosbrugger… Amos Brugger? – Tak jest. A może nawet i A. Moosbrugger… I am A Mos Brugger… myślę, że to wystarczająco jasne. – O Boże… – powiedziała Moreno. – Czy poprzednim razem również nie pożyczył sobie nazwiska z książki? – Tak. Benjamin Kerran… Nie jesteśmy pewni, ale mógł je zaczerpnąć ze starego angielskiego kryminału. Zgadza się. A więc myślisz… – A ty co myślisz? Tak czy inaczej, moja propozycja brzmi: idź na komisariat i skupcie się na tym wątku. – Już lecę – odparła Moreno, wstając. – Dzięki… dzięki za pomoc… i za śniadanie. – Nie ma za co – rzekł Van Veeteren. – Ale, na litość grzyba, informuj mnie o wszystkim. Nie zapominaj, że i ja maczałem w tym palce… Gdybym nie odprawił tego nieszczęsnego pastora, sprawa wyglądałaby dziś nieco inaczej. – Obiecuję – powiedziała Moreno i szybkim krokiem wyszła z antykwariatu. Idealny poranek? – pomyślała. A niech mnie! 33 – A więc sprawa jest całkowicie jasna – wymruczał Reinhart. – Kto czytał Musila, ręka do góry. Wlepił wzrok w swoich współpracowników i pozwolił, by na pięć sekund zapadła chłodna cisza. Następnie powoli podniósł prawą dłoń, po czym ją opuścił. – Jeden – podsumował. – No coś takiego! W tej kompanii mózgowców jest tylko jeden zafajdany komisarz, który przebrnął przez Mężczyznę bez właściwości, a i tak nie skojarzył faktów. Tragedia, istna tragedia. – Tym razem ci wybaczymy. Dobre to chociaż? – Wspaniała książka – stwierdził Reinhart. – Absolutnie wspaniała. Ale czytałem ją ćwierć wieku temu, więc sam też jestem skłonny okazać sobie trochę wyrozumiałości. Tak czy

inaczej, dzięki wyjaśnieniu Van Veeterena wiemy, na czym stoimy. Stawiam dziesięć przeciw jednemu, że pani Peerenkaas i kobieta, która zginęła jesienią, padły ofiarą tego samego szaleńca. Czy ktoś jest innego zdania? – Może nie powinniśmy wyciągać zbyt pochopnych wniosków – zauważył ostrożnie Münster. – Zgadzam się jednak, że to nasz główny trop… Amos Brugger musi wskazywać na Moosbruggera. Mamy tu chyba do czynienia z dość szczególnym osobnikiem. – Szczególnym? – włączył się Jung. – Zgadzam się w zupełności. Co mu daje posługiwanie się tymi dziwnymi nazwiskami? Jeżeli już musi przedstawiać się swoim ofiarom, może przecież podać pierwsze lepsze. Na przykład Rooth. – Co? – odezwał się Rooth. – Tak, można by tak pomyśleć. Ale fakt, że się na tym zafiksował, coś niecoś nam o nim mówi, prawda? Rozejrzał się znowu, ze znakiem zapytania wypisanym na czole. – Ja mógłbym wziąć tydzień urlopu i przeczytać książkę Musila – zaofiarował się Jung. – Chyba jest dość gruba? – Moje wydanie ma tysiąc dwieście stron – potwierdził Reinhart. – Nie. Wystarczy, że w godzinach pracy przeczytałeś kryminał. Ale co powiecie o naszym współczesnym Moosbruggerze? Co o nim wiemy? Zapadła kilkusekundowa cisza. – Ma silne dłonie – odezwała się Moreno. – Ale to mówiliśmy już wcześniej. – Lubi się bawić – dodała Sammelmerk. Reinhart skinął głową. – Tak, na to by wyglądało. Jest szalony – to możemy raczej przyjąć za pewnik, ale w tym szaleństwie jest metoda, że tak zacytuję innego wielkiego pisarza. – Hamlet – odezwał się Rooth. – To i ja znam. Mogę powiedzieć, kto jest autorem? – Nie trzeba – odparł Reinhart przyjaznym tonem. – I tak już masz plusa. Powiedz raczej coś więcej o naszym Dusicielu. – Wykształcony – powiedział Krause.

– A przynajmniej czyta książki – dodała Moreno. – Śmiały – odezwał się Münster. – Jeśli rzeczywiście zabił Ester Peerenkaas, zaproszenie jej do restauracji musiało wymagać od niego zimnej krwi… Każdy mógł ich tam przecież zobaczyć. – Mógł wybrać ustronny kąt – zauważyła Sammelmerk. – Rooth i ja sprawdziliśmy, że w restauracji Keefer’s mają kilka stolików, przy których jest się prawie zupełnie niewidocznym. Choć oczywiście nie mógł zupełnie się ukryć. Przynajmniej przed personelem. – Poczekaj – przerwał Jung. – Czy nie zarezerwował stolika na jakieś nazwisko? Jeżeli tak, może moglibyśmy sprawdzić Amosa Bruggera… W ten sposób będziemy wiedzieli nieco więcej o tym, jak on… – Niestety – odparł Reinhart. – Prawda, Rooth? – Tak – powiedział Rooth. – Sprawdziliśmy to dziś rano. Nadal mają listy, ale tego wieczoru nie było nikogo takiego… W ogóle zresztą nie zjawił się u nich żaden gość o tym nazwisku. Ósmego grudnia koło ósmej mieli całkiem sporo rezerwacji na dwie osoby… Musimy się trzymać tego dnia i godziny. To na pewno jedna z tych par. – Być może uda nam się w ten sposób ustalić, jakim nazwiskiem się posłużył – oznajmił Münster. – O ile namierzymy wszystkich pozostałych… choć nie wiem, czy wiele nam to da. – Prawdopodobnie zupełnie nic – zgodził się Reinhart. – Pewnie i tak nie użył prawdziwego nazwiska. Ale może moglibyśmy wyciągnąć kilka innych wniosków na temat pana Kerrana-Bruggera? Albo przynajmniej powtórzyć kilka starych? – Przystojny i dobrze zbudowany – powiedziała Moreno. – Ester Peerenkaas dała się mu uwieść, a przyjaciółka twierdzi, że jest wybredna. – Prawdopodobnie między trzydziestym piątym a czterdziestym piątym rokiem życia – dodała Sammelmerk. – Nie zabijał ich od razu – odezwał się Jung. Najpierw nawiązywał romans. Nie jest to chyba zbyt powszechne w tej

branży… – Branży? – zdziwił się Krause. – Jak kot, który bawi się chwilę ofiarą, zanim ją zje – rozwinął Rooth. – Uch – jęknęła Moreno. Reinhart wskazał Krausego trzonkiem fajki. – Krause – powiedział. – Bądź tak dobry i zapisz te przemyślenia. Nie jestem zwolennikiem profilowania sprawców, ale ten typek nieźle się do tego nadaje. Krause podniósł wzrok. – Już to zrobiłem – oznajmił i postukał długopisem w notatnik. – Hmm. – Wspaniale – powiedział Reinhart. – Powinienem był się domyślić. W każdym razie nasz główny trop jest taki, że Ester Peerenkaas została zamordowana. Na tym się skupimy. Ale pamiętajcie, że według oficjalnej wersji tylko zaginęła. Nie mówmy dziennikarzom o powiązaniu z Musilem, ci amatorzy i tak go nie znają. Nie wspominajmy też o związkach z wcześniejszymi sprawami… nawet jeśli przyda nam się pomoc mediów. Mamy z nimi takie samo nieświęte przymierze jak zawsze, ani mniej, ani więcej. Co jeszcze wiemy? Okazało się, że niewiele poza tym. W każdym razie gdy chodziło o profil mordercy. Nie brakowało jednak spekulacji na temat losu Ester Peerenkaas. Były to dość posępne spekulacje, bo choć pamiętali ostrzeżenie Münstera, żeby nie wyciągać pochopnych wniosków, trudno im było znaleźć jakiekolwiek optymistyczne aspekty tej sprawy. Mogli za to zastanawiać się nad czasem popełnienia morderstw, co też czynili. Gdyby więc przyjąć, że za zabójstwem Kristine Kortsmaa w Wallburgu również stał Kerran vel Brugger i że Ester Peerenkaas spotkał ten sam los, liczba ofiar wzrastała do pięciu. W każdym razie znanych ofiar. Morderstw zaś dokonano na przestrzeni osiemnastu miesięcy. Półtora roku. Pierwsze miało miejsce w Wallburgu w czerwcu 1999 roku. Numer dwa, trzy i cztery – w Maardam, we wrześniu 2000

roku. Numer pięć – w tym samym mieście w styczniu 2001. Inspektor Krause zanotował te fakty, po czym odczytał zapiski. Potem nastała chwila ciszy. Następnie Reinhart pochylił się nad stołem i uniósł wskazujący palec. – Nie używajmy pojęcia seryjny morderca – napomniał. – Czysto teoretycznie możemy mieć tu do czynienia z aż pięcioma różnymi sprawcami, nawet jeśli osobiście nie postawiłbym na to złamanego grosza… Teoretyzując dalej, nie wiemy też, czy numer pięć naprawdę jest ofiarą. Mogła przecież uciec z tym cholernym Bruggerem. Może właśnie siedzą na jakiejś malowniczej wysepce na Oceanie Spokojnym, sączą szampana i zażywają słońca. Nie muszę chyba przypominać, że urok Maardam o tej porze roku może zmęczyć… a dopóki jej nie znajdziemy, będziemy ją uważać za zaginioną. – Mądre słowa – stwierdził Rooth. – Nawet jeśli myślimy, co myślimy. Muszę przyznać, że nie lubię zaginięć… Do morderstw również nie pałam szczególną miłością, ale jeżeli człowiek został zamordowany, bycie zaginionym jest już niepotrzebne. Trudno cokolwiek ustalić bez ciała. Co teraz, do jasnej… to znaczy, co powinniśmy teraz zrobić? Reinhart spojrzał na zegarek. – Rozumiem, że to zawoalowany sposób na zaproponowanie przerwy na kawę, zanim zaczniemy rozdzielać obowiązki? – Na to nie wpadłem – powiedział Rooth. – Ale jeśli macie ochotę, nie będę wam stał na drodze. Dzielenie się obowiązkami trwało ponad dwie godziny i ostatecznie – przynajmniej w notatniku inspektora Krausego – przyjęło formę programu złożonego z pięciu punktów. Po pierwsze, rozpoczną zakrojone na szeroką skalę poszukiwania trzydziestopięcioletniej Ester Peerenkaas z Maardam. Niezwłocznie, a przynajmniej najszybciej jak to możliwe. Komisarz zaproponował, że zostanie w swoim gabinecie, żeby palić i przygotowywać tekst, reszta zaś będzie

mogła wrócić do domu i nakarmić kury czy co tam zwykle robią wieczorami. Po drugie, wszystkie osoby, które ósmego grudnia ubiegłego roku odwiedziły restaurację Keefer’s przy Molnarstraat, zostaną poproszone o jak najszybsze skontaktowanie się z policją w Maardam. Z naturalnych przyczyn również i to wylądowało na biurku Reinharta. Po trzecie, wszyscy, którzy znali albo w taki czy inny sposób kontaktowali się z zaginioną Ester Perenkaas – przyjaciele, krewni, czy koledzy – powinni zostać przesłuchani. Oczywiście trudno było przewidzieć, ile osób obejmie taka operacja, ale na razie na jej czele stanęli Krause i Jung. Po czwarte, postanowili odnowić kontakt z inspektorem Baasteuwelem z Wallburga – przede wszystkim po to, żeby ponownie przyjrzeć się sprawie Kristine Kortsmaa i spróbować znaleźć wspólne punkty z wrześniowymi i styczniowymi wydarzeniami w Maardam. Do tego zadania dobrowolnie zgłosiła się inspektor Moreno. Po piąte, ustalili, że również w przyszłości będą utrzymywać kontakt z antykwariuszem Van Veeterenem z antykwariatu Krantzego w zaułku Kupinskiego. – To wszystko – powiedział komisarz Reinhart, a Krause odczytał swoje notatki na głos. – Czy ktoś jeszcze ma coś do dodania? – zapytał następnie Reinhart. Była już za dwadzieścia siódma i, zgodnie z przewidywaniami, nikomu nic już nie leżało na wątrobie. Ewa Moreno zdążyła poodkurzać w dużym pokoju, wziąć prysznic i otworzyć butelkę wina, kiedy zadźwięczał dzwonek do drzwi. Irene Sammelmerk w jednej dłoni trzymała bukiet czerwonych i żółtych gerber, w drugiej zaś torbę z chińskim jedzeniem. – Cholernie dobry pomysł. To się je w pozycji półleżącej, a ja nie mam już siły siedzieć wyprostowana. – Ja też – odparła Moreno i gestem zaprosiła ją do środka. Wreszcie udało im się zorganizować wieczorne spotkanie

w cztery oczy. Naprawdę był już na to najwyższy czas. Plan A zakładał wprawdzie wypad do knajpy, ale kiedy w porze lunchu spotkały się w stołówce i spojrzały na siebie, szybko doszły do wniosku, że żadna z nich nie ma ochoty na siedzenie w lokalu. Nie kiedy dopadło ich przeklęte styczniowe zmęczenie. Nie pośród tych wszystkich ludzi, którzy tylko by im przeszkadzali. Wystarczyła im wygodna sofa. I żadnego gotowania. Boże uchowaj. Stanęło więc na chińskim żarciu i butelce wina w przytulnym dwupokojowym mieszkaniu Moreno przy Falckstraat. Idealne rozwiązanie. – Dobre – stwierdziła Sammelmerk godzinę później. – Nie rozumiem, dlaczego w naszej rodzinie upieramy się przy gotowaniu siedem dni w tygodniu. – Siedem? – zdziwiła się Moreno. – No, pięć – przyznała Sammelmerk. – Czasami geniusz komputerowy zabiera latorośl na hamburgery, a czasami poprzestajemy na pizzy. W Aarlach miałam koleżankę, która upierała się, żeby jej dzieci jadły dwa zdrowe, domowe posiłki dziennie. Pierwszy zawał przytrafił jej się w wieku czterdziestu sześciu lat. A dzieciaki są kłębkami nerwów. Taka historia. – Dziś każdemu brakuje czasu – stwierdziła Moreno. – A przynajmniej kiepsko nim gospodarują – dodała Sammelmerk. – Jedni urabiają się po łokcie, a inni drapią się po tyłkach. Moreno wybuchnęła śmiechem. – Rzeczywiście, równowaga mogłaby być trochę lepsza. Ale sprawy rodzinne masz już chyba uporządkowane? – O tak – odparła Sammelmerk i wypiła łyk wina. – Nie mogę narzekać. A ty? Kiedy zrobisz ten krok? Głupio tak czekać aż do menopauzy. Moreno się zawahała, choć tylko na chwilę. – Mieszka w tym domu – powiedziała. – Piętro niżej. To ja jestem niechętna.

– Dlaczego? Sparzyłaś się? Moreno się zastanowiła. Dobre pytanie. Czy tak było? Prawdę mówiąc nie. Miała może trochę otarć i wgnieceń na duszy, ale z tym trzeba się liczyć, podążając ciernistą ścieżką życia. Były też oczywiście znamiona, ale nie miała gorzej niż inni. Tak naprawdę nie miała zbyt wielu powodów do narzekań. – Nie – odpowiedziała. – Nie sparzyłam się. Tylko lekko osmaliłam się na brzegach. Chyba po prostu jestem trochę powolna… no i może wybredna. – Jak nasza zaginiona kobieta? – Nie do końca. Ja nigdy nie pójdę do restauracji na randkę w ciemno, mogę ci to obiecać. Ty mogłabyś w ten sposób szukać faceta? Irene Sammelmerk wzruszyła ramionami. – Nie mam pojęcia – przyznała. – Kiedy poznałam Janosa, miałam dwadzieścia jeden lat. Mamy troje dzieci i obojgu nam zdarzył się skok w bok… Szczerze mówiąc, nie wiem, jak to jest z meandrami miłości. I nie jestem pewna, czy chcę wiedzieć. Moreno się uśmiechnęła. – A twój kochanek? – Był gliniarzem – powiedziała Sammelmerk. – I tyle. Zdrowie. – Rozumiem – odparła Moreno. – Zdrowie… Fajnie w końcu się z tobą spotkać poza komisariatem. – A ten Kerran… czy Brugger? – zapytała Sammelmerk. – Tak? – Co o nim sądzisz? – W jakim sensie? – Po prostu. Jakim jest człowiekiem. Moreno zakręciła kieliszkiem. – Nie mam pojęcia. Albo inaczej. Mam pojęcie, ale nie myślałam nad szczegółowym portretem psychologicznym. Według mnie to jeden z tych dewiacyjnych, sfrustrowanych samców… których nie brakuje. – To prawda – przytaknęła Sammelmerk. – Większość

gwałtów rzeczywiście popełniają agresywni samcy pomiędzy dwudziestym a czterdziestym rokiem życia, którzy nie mogli sobie użyć… choć bardzo tego chcieli. W głębi duszy są delikatni i dobrzy. – Cóż, no tak – odparła Moreno. – Niestety, jest, jak jest – stwierdziła Sammelmerk. – Ale wszystko wskazuje na to, że nasz człowiek nie współżyje z ofiarami… ani przed, ani po. On je tylko zabija. Dlaczego to robi? Właśnie nad tym się zastanawiam. – Jest chory. – Pewnie, że jest chory. Ale może da się zdiagnozować tę chorobę? – Możliwe. Problem polega na tym, że jesteśmy fatalnie skonstruowani w sensie biologicznym… Gdybym tak miała zajrzeć do kryształowej kuli. – Co? – zdziwiła się Sammelmerk. – Mogłabyś wyrażać się trochę jaśniej? Moreno splotła ręce na karku i spróbowała wyłożyć swój tok rozumowania. – No więc tak. Skoro mężczyźni – jeżeli tylko podążają za swoim instynktem i podstawowymi potrzebami – są zaprogramowani na odczuwanie zadowolenia po zaledwie dwudziestu sekundach… znaczy to, że Bogu nie zależało, żeby kobiety czerpały z tego jakąś przyjemność. Nie mam racji? – I understand that God is a Bachelor – odparła Sammelmerk i uśmiechnęła się krzywo. – Choć można ich nauczyć, przynajmniej tych… tego… którego ja znam. – Z czasem i owszem – powiedziała Moreno. – To prawda. Ale przyznaj, że ta… różnica tempa powoduje mnóstwo niepotrzebnego cierpienia. Irene Sammelmerk odchyliła się do tyłu w swoim kącie kanapy i wybuchnęła głośnym śmiechem. – Różnica tempa! – parsknęła. – Cholera jasna… coś w tym jest. Ale co z naszym przyjacielem Kerranem-Bruggerem? Jak ci się zdaje, dlaczego on to robi? Jak to sobie tłumaczy? Gdyby tak spróbować wniknąć do jego perwersyjnej głowy. Moreno wypiła łyk wina i pogrążyła się w myślach.

Zdmuchnęła płomień świecy, który zaczął niebezpiecznie zbliżać się do jej mankietu. – Władza – powiedziała wreszcie. – Jeśli zależy ci na jednowyrazowej odpowiedzi. Jeżeli człowiek nie dostaje miłości od osoby, której pożąda, może przynajmniej zyskać nad nią kontrolę. To motyw stary jak świat, ale najwyraźniej napędza także naszego Dusiciela. – Bardzo możliwe – zgodziła się Sammelmerk i zmarszczyła czoło. – Czytałam kiedyś coś takiego… Kiedy mężczyzna mówi kobiecie „nie”, ona chce umrzeć. Kiedy kobieta mówi „nie” mężczyźnie, on chce zabić. To dosyć dobre podsumowanie tej sytuacji, nie sądzisz? – Nasz przypadek w pigułce – odparła Moreno. – Jesteśmy dziś w formie. – To na pewno sprawka wina – stwierdziła Sammelmerk. – I towarzystwa. Ale niech skonam, jeśli to nie czas na powrót do mojego stadła. Moreno spojrzała na zegarek. – Wpół do dwunastej. No tak, jutro mamy dzień pracy. – Pierwszy z wielu – westchnęła Sammelmerk. – Chyba muszę cię poprosić, żebyś zadzwoniła po taksówkę. Nie mam wielkiej ochoty natykać się po ciemku na obcych facetów. – Kiedy kobieta mówi mężczyźnie „nie”… – zacytowała Moreno, wstając z kanapy. – Coś chyba w tym jest. Uch. – Uch – odparła Irene Sammelmerk. – Mam nadzieję, że szybko go znajdziemy. – To tylko kwestia czasu – powiedziała Moreno i wzięła do ręki telefon. – Tylko i wyłącznie kwestia czasu. 34 Pięć minut przed zaplanowanym spotkaniem z Karen deBuijk inspektora Rootha dopadła nagła depresja. Wychodząc ze Zwillesteeg na Grote torg, niespodziewanie wpadł na Jasminę Teuwers. Nie miałby nic przeciwko temu – w innych okolicznościach. Poza lekcjami włoskiego spotkali

się trzykrotnie, w listopadzie i grudniu – kolejno: w kawiarni, kinie i restauracji. Nawet jeśli można to było określić jako bardzo ostrożny postęp, był to jednak jakiś postęp. Tak to odbierał. W każdym razie tego szarego i mokrego, zacinającego wiatrem styczniowego przedpołudnia, kiedy spojrzał jej w oczy i poczuł, że pęka mu serce. Jasmina Teuwers nie była bowiem sama. Przeciwnie. Towarzyszył jej jak najbardziej realny, lalusiowaty typek w jasnobrązowym płaszczu typu ulster i z końskim ogonem. Obejmował ją ramieniem, patrzyli sobie w oczy i z czegoś się śmiali. Następnie spojrzała na Rootha. Trwało to ułamek sekundy, bo zaraz potem między inspektora a zakochaną parę wtoczyła się pulchna jejmość z jamnikiem, więc nie musieli nawet udawać, że się nie widzą. Rooth i Teuwers poszli każde w swoją stronę, jak gdyby nic się nie stało. Tra la perduta gente. Koński ogon! – pomyślał Rooth, kiedy analityczna półkula jego mózgu po pięciu sekundach zaczęła znowu działać. Kurwa mać! Słabości, twe imię kobieta! Powlókł się dalej wzdłuż placu, a następnie wszedł w Olde Maarweg. Karen deBuijk mieszkała w jednym z dawnych magazynów, które w połowie lat dziewięćdziesiątych zaczęto przerabiać na mieszkania i które znacznie przekraczały możliwości finansowe na przykład takiego inspektora policji. Mieszkanie deBuijk składało się wprawdzie tylko z jednego dużego pokoju, ale miało dobrych pięćdziesiąt metrów kwadratowych, a belki u sufitu musiały być nieocenioną pomocą dla kogoś, kto chciał się powiesić. Tak myśląc, Rooth siadł wraz ze swoją depresją w plecionym krześle pod dachowym oknem. Zauważył, że niebo jest szare. Odchrząknął i mechanicznym ruchem wyciągnął z teczki długopis i notatnik. Robiłem to już wcześniej dziesięć tysięcy razy, kontynuował myśl. Ciekawe, ile cholernych notatników i cholernych długopisów wykończyłem?

Ile bezsensownych pytań wydusiłem z siebie i ile głupkowatych odpowiedzi zapisałem? Karen deBuijk zostawiła go na chwilę samego, a po jakimś czasie wróciła ze śmieszną małą tacką, na której stały dwie pełne filiżanki kawy. Do tego talerzyk z czymś, co wyglądało jak ciasteczka dla psów. Usiadła na drugim plecionym krześle, założyła nogę na nogę i uśmiechnęła się do niego delikatnym, trochę niepewnym uśmiechem. Stwierdził, że jest piękna. Jasnowłosa i opalona. Diabelska iluzja, pomyślał. Od dziś nie obejrzę się za żadną kobietą. – No więc? – powiedziała deBuijk, a on zdał sobie sprawę, że czas już zaczynać. – Nie czuję się dobrze – oznajmił. Nie miał zamiaru tego mówić, ale słowa same popłynęły z jego ust. – Widzę – stwierdziła Karen deBuijk. – Proszę wypić trochę kawy. – Naprawdę? – odparł Rooth. – Aż tak to widać? – Tak… ale myślałam, że przyszedł pan porozmawiać o Ester Peerenkaas, a nie o stanie własnej duszy. – Ja nie mam duszy – powiedział Rooth. – Jeżeli człowiek czuje się paskudnie, oznacza to, że ma duszę. Właśnie tam odczuwa ból. Rooth się zastanowił. Zabrzmiało to przekonująco. – No dobrze – powiedział. – Może malutką. Ale mniejsza z tym. Mówmy o Ester Peerenkaas. Co pani sądzi? – Co sądzę? – Tak. – A o czym? – O wszystkim po kolei. Na przykład o tym, co się stało. O człowieku, z którym zaczęła się spotykać… W końcu niedawno spędziła pani z nią dwa tygodnie na którejś z Wysp Kanaryjskich. Wiem z doświadczenia, że w takich okolicznościach kobiety ze sobą rozmawiają… ale proszę mnie poprawić, jeśli się mylę. Nie rozumiem kobiet. Karen deBuijk wybuchnęła śmiechem, ale zaraz zakryła usta

dłonią, najwyraźniej uznając, że śmiech jest niestosowny w obliczu zaginięcia przyjaciółki i w towarzystwie zdołowanego inspektora policji. – Proszę mi wybaczyć. Zabawny pan jest… Tak, to oczywiście prawda. – Co jest prawdą? Że się mylę? – Nie, że sporo tam rozmawiałyśmy. – O czym? – O wszystkim możliwym. – Na przykład? Zrobiła krótką przerwę i z namysłem ugryzła ciasteczko dla psa. – Na przykład o lekkim dreszczyku niebezpieczeństwa. – Dreszczyku niebezpieczeństwa? – zdziwił się Rooth. – Tak. – Mogłaby pani rozwinąć? – O lekkim dreszczyku… – powtórzyła Karen deBuijk, przygryzając wargę jak mała dziewczynka, przez co wyglądała jeszcze śliczniej. – Tym, który sprawia, że kobieta zaczyna się interesować mężczyzną, a jednocześnie jest… niebezpieczny. Wywołuje napięcie. – Tak pani mówi? – odparł Rooth i zaczął rysować w notatniku rogatego ludzika z kresek. – Co właściwie ma pani na myśli? – Z mężczyznami tak już jest – odparła Karen deBuijk. Rooth poczuł, że bez najmniejszego wysiłku uderzyła w strunę poufności, na którą, jak mu się wydawało, nie zasługiwał, więc pod wpływem jakiegoś idiotycznego impulsu zdecydował się ją przeciąć. – Aha? – odparł neutralnym tonem. – A więc, wracając do tego Bruggera, trochę o nim opowiadała. Chociaż niewiele… mówiła, że czuje się rozdarta. – Rozdarta? – zapytał Rooth i przedzielił głowę swojego ludzika pionową kreską. – Tak. Mówiła, że ją zauroczył, ale jednocześnie ma w sobie coś takiego, co sprawia, że czuje się niepewna… Chyba po prostu nie wiedziała, co o nim myśleć.

– Może ten dreszczyk niebezpieczeństwa nie był wcale taki lekki? – zapytał Rooth. – Może… ojej. – Czy mówiła coś na temat jego wyglądu? – Nie, powiedziała tylko, że wyglądał dobrze… i chyba wspominała, że ma ciemne włosy. – Spotkała się z nim tylko raz? – Tak. – Kiedy? – W grudniu. W restauracji Keefer’s. – Jak był ubrany? – zapytał Rooth. – Nie powiedziała. – Kim był z zawodu? – Chyba miał firmę. – Jaką firmę? – Nie wiem. Był, zdaje się, prywatnym przedsiębiorcą, ale nie jestem pewna. Nie rozmawiałyśmy o nim zbyt dużo. Głównie w samolocie, kiedy wracałyśmy do domu, bo kilka dni później miała się z nim spotkać… Jesteście absolutnie pewni, że on ma coś wspólnego z jej zniknięciem? Rooth poczęstował się psim ciasteczkiem. – Raczej tak. Kilka faktów na to wskazuje. – Jakich faktów? Ona też nie czytała Musila, pomyślał Rooth. Mimo wszystko mamy coś wspólnego. – Nie mogę wchodzić w szczegóły – powiedział. – Co jeszcze mówiła o Bruggerze? – Niewiele. Wspominała o ogłoszeniu, które zamieściły z Anną Kristevą. Nie wiedziałam, że zajmowały się takimi rzeczami… Więcej mówiłyśmy o tej historii niż o Bruggerze. Rooth zajadał ciastko i się zastanawiał. – Dlaczego czuła się przy nim rozdarta? – zapytał. – Musiała chyba powiedzieć coś więcej? Karen deBuijk myślała przez chwilę. – Nie, raczej nic nie mówiła. Rozdarta to może za mocne słowo… Twierdziła, że go lubi. Dość długo rozmawiali w tej restauracji… a poza tym raz czy dwa gadała z nim przez telefon.

Chyba nie była pewna, jak bardzo jest nim zainteresowana. Czy mogłoby z tego być coś więcej, czy nie. – Rozumiem – oznajmił Rooth, przyglądając się swojemu ludzikowi, który teraz miał ogon i parę dużych piersi. Kiedy rozmawiali przez telefon… to ona dzwoniła do niego, czy on do niej? – Skąd miałabym to wiedzieć? – Pytam, żeby ustalić, czy miała jego numer. – Aha – odparła Karen deBuijk. – Tak jak powiedziałam, nie mam pojęcia. Co… co pańskim zdaniem się z nią stało? To znaczy… – Za wcześnie na wysnuwanie jakichkolwiek teorii – powiedział Rooth. Ile razy wypowiadałem już to zdanie? – pomyślał. Albo coś w podobnym stylu? Z pewnością setki. Przewrócił kartkę w notatniku i przez chwilę siedział w milczeniu. – Potrafiła się bronić – powiedziała niespodziewanie Karen deBuijk. – Słucham? – Bronić się. Ester to potrafiła. – Przed mężczyznami? Jiu-jitsu? – pomyślał. Karate? Gaz łzawiący? – Kobieta może się znaleźć w takim położeniu – wyjaśniła. – Nie musi mi pani tego mówić – odpowiedział Rooth. – Jestem policjantem od dwudziestu lat. W jaki sposób potrafiła się bronić? – Są przeróżne sposoby – oznajmiła Karen de Buijk. – Wiem – odparł Rooth. – Ester używała kwasu fluorowodorowego. – Kwasu fluorowodorowego? – Tak. Zawsze miała w torebce małą buteleczkę, żeby chlusnąć w twarz mężczyźnie, jeśli posunie się za daleko… Pokazywała mi ją. O Boże, pomyślał Rooth. Zaczął się zastanawiać, czy to typowe. Czy wiele kobiet w swoich ładnych, małych torebeczkach nosi kwas fluorowodorowy. Albo jakąś inną, podobną substancję. Czy Jasmina Teuwers bawiła się taką

buteleczką, kiedy kilka dni przed świętami jedli kolację w Mefisto’s? – Aha – powiedział. – Brzmi okropnie… Czy coś takiego powoduje poważne oparzenia? Karen deBuijk wzruszyła ramionami. – Nie wiem. Prawdopodobnie. Ale chyba właśnie o to chodzi. – Czy kiedyś tego użyła? – Nie… ale jest twarda. W stosunku do facetów… Musiała się taka stać, żeby sobie poradzić. Wie pan, że jej były uciekł z ich córką? – Tak – potwierdził Rooth. – Wiem o tym. Znów zapadła kilkusekundowa cisza, a Karen deBuijk zaczęła się niespokojnie wiercić. – Ech – powiedziała. – Tak bardzo się boję, że coś jej się stało… coś strasznego. To nie w jej stylu tak długo nie dawać znaku życia. Czy naprawdę nie ma pan żadnej teorii… – Nie – skłamał Rooth. – Niestety nie. Ale pracujemy pełną parą, żeby to wyjaśnić. Zawahała się chwilę, a następnie spojrzała mu prosto w oczy. – Sądzi pan, że ona… nie żyje? Tak, odparł w myślach Rooth. Właśnie tak sądzę. – Nie – powiedział. – Jest zaginiona, to nie to samo. – Naprawdę? Co mam powiedzieć, do cholery? – zastanawiał się. – Jest wiele innych prawdopodobnych wyjaśnień – oznajmił w końcu. Czy mógłby pan wymienić choć jedno, panie inspektorze? – zapytał sam siebie w duchu, kiedy wyszedł na ulicę. Jedno wyjaśnienie, które pozwoliłoby uznać, że Ester Peerenkaas wciąż żyje? Co takiego sugerował Reinhart? Szampan i słońce na Oceanie Spokojnym? To byłby właśnie ten wariant. Nic innego nie przychodziło mu do głowy, a kiedy przecinał Grote Torg, wróciło wspomnienie Jasminy Teuwers i cholernego faceta z kucykiem. Kursy włoskiego! – pomyślał inspektor Rooth i kopnięciem

usunął z drogi gołębia, który nie był na tyle rozsądny, żeby ustąpić mu miejsca. Lasciate ogni speranza voi ch’entrate! W przyszłym tygodniu jak nic pójdę tam i napiszę to zdanie na drzwiach klasy, pomyślał. Porzućcie wszelką nadzieję, wy, którzy tu wchodzicie! Potem zaś jego noga nigdy więcej tam nie postanie. – Może pani opisać, jak to się odbywa? – poprosił Jung i nachylił się nad ladą. Kobieta po drugiej stronie westchnęła ciężko, jakby swoim pytaniem zakłócał jej spokój w miejscu pracy. – Nie ma w tym nic nadzwyczajnego. Nadaje się i odbiera. Oczywiście o ile przyszła pisemna odpowiedź. – Nadaje i odbiera? Co pani przez to rozumie? Kobieta lekko potrząsnęła głową, prawdopodobnie chcąc zaznaczyć, co sądzi o jego zdolnościach umysłowych, a następnie oderwała wzrok od komputera. – Nadaje się ogłoszenie i wybiera godło – powiedziała. – Ludzie odpowiadają i po kilku dniach odbiera się odpowiedzi. – Rozumiem. Czyli listy z odpowiedziami leżą u was tylko przez krótki czas? – Oczywiście. Nie wiem, jak to jest w innych gazetach, ale w „Allgemejne” korzystamy z tego systemu od dwudziestu pięciu lat. Odpowiedzi, które nie zostają odebrane w ciągu miesiąca, wyrzucamy. – Dużo tego jest? – Czy dużo? – kobieta prychnęła. – Jeszcze jak. Co najmniej kilka tysięcy tygodniowo. – Oj – odparł Jung. – My szukamy odpowiedzi, która powinna była nadejść pod koniec listopada ubiegłego roku. Podejrzewam, że teraz niczego już się nie dowiemy? – Ma pan zupełną rację – stwierdziła. – Została odebrana albo wyrzucona. Tak w ogóle, o jaki rodzaj chodzi? – Rodzaj? – Łodzie, znaczki, zwierzątka domowe, miłość czy… – Chyba miłość – odparł Jung.

– Typ? – powtórzyła kobieta. – Normalna… – On szuka jej czy odwrotnie? – Odwrotnie. – Tak, tak – powiedziała kobieta. – Takich jest najwięcej. Około dziesięciu dziennie. – Aż tyle? – zdziwił się Jung. – Ile odpowiedzi zwykle dostają? Zdawał sobie sprawę, że nadzieja na znalezienie tym sposobem choćby maleńkiej poszlaki w sprawie Amosa Bruggera dawno już się ulotniła, ale zaczęło go to ciekawić. – To zależy – oznajmiła kobieta. – Młode dostają dwadzieścia–trzydzieści tygodniowo. Starsze – dziesięć do piętnastu. Teraz jednak muszę już wrócić do swoich obowiązków… Otrzymał już pan odpowiedzi na swoje pytania? – Tak, bardzo dziękuję – odparł Jung. – Nie wiedziałem, że tak wiele osób oddaje się… tej działalności. – Hmpf – mruknęła kobieta. – Samotnych nie brakuje. Najwidoczniej, pomyślał Jung, kiedy już siedział w samochodzie. Paradoksalnie chyba to jest największym wspólnym mianownikiem dla ludzi. Samotność. Po co tu właściwie przyjechałem? – pomyślał później. Anna Kristeva mówiła przecież, że wyrzuciła odpowiedź od Amosa Bruggera – tak samo jak wszystkie inne listy od mężczyzn zainteresowanych ogłoszeniem jej i Ester Peerenkaas. O tym zaś, że w redakcji zachowa się coś w rodzaju kopii, nie mógł nawet marzyć. Poza tym działał z własnej inicjatywy. Nie było to polecenie Reinharta, ale może mimo wszystko miał jego błogosławieństwo. Krótkie poranne spotkanie przekonało go, że już czas na wzięcie inicjatywy w swoje ręce. I na próbę chwycenia się brzytwy. Po chwili uświadomił sobie, że siedzi z rękoma na kierownicy i wpatruje się w deszcz. Że myśli o tajemniczym KerranieBruggerze.

On też chyba nie ma zbyt wielu znajomych, pomyślał, przypominając sobie rozmowę w biurze gazety. Być może jest najbardziej samotnym skurczybykiem pod słońcem. To bardzo prawdopodobne. Nie była to zaskakująca myśl. Mordercy rzadko kiedy są szczególnie towarzyskimi ludźmi. Zorientował się, że marznie. Świt przeszedł w zmierzch. Spojrzał na zegarek, odpalił silnik i pojechał odebrać z pracy Maureen. 35 Münster zgasił silnik, ale nie wyłączył muzyki. Dexter Gordon, saksofonista tenorowy, koncert w Village Vanguard we wczesnych latach pięćdziesiątych. Dostał tę płytę od Reinharta. – Lepiej ci się myśli z saksofonem w uchu – powiedział. Może i miał rację. W samochodzie nie było już takiej pustki jak dawniej, a melancholijna ostrość saksofonu mogła pomóc oczyścić trochę jego umysł. Stał przy Moerckstraat. Było wpół do piątej po południu, padał deszcz, a brudne światło zmierzchu spowijało osiedle mieszkaniowe jak litościwy całun. Nie trzeba go było oglądać. Choć może mimo wszystko nie jest takie złe, pomyślał Münster. A w każdym razie nie gorsze od wielu innych. O tej porze roku całe miasto wyglądało paskudnie. Ołowiana szarość i mroźne mgły. Deszcz i ostry wiatr od morza… Nie, Maardam nie miało zbyt wielkich szans na organizację zimowych igrzysk olimpijskich, to jedno było pewne. Przyjrzał się poplamionej wilgocią fasadzie. W większości okien wciąż nie paliło się światło. Może ludzie nie wrócili jeszcze z pracy? – pomyślał Münster. Albo nie zauważyli, że zaczął zapadać zmierzch. A może nie byli w stanie przebudzić się z letargu i zapalić światła? Odsetek ludzi na zwolnieniach chorobowych i bezrobotnych musiał być wysoki na takim osiedlu jak to. We

wszystkich trzech oknach mieszkania Martiny i Moniki Kammerle było ciemno. Münster wiedział, że ich rzeczy zostały oddane do depozytu, a żadni nowi lokatorzy się nie wprowadzili. Zastanawiał się dlaczego. Czyżby nadal żywe było wyobrażenie, że niebezpiecznie jest mieszkać w domu, w którym kogoś zamordowano? Ludzie są bardziej przesądni, niż mogłoby się wydawać. Domyślał się jednak, że tak czy owak trudno byłoby wynająć to mieszkanie. Stopeka, jak nazywała się ta dzielnica, uchodziła za jedną z najmniej atrakcyjnych w całym mieście, a deweloper prawdopodobnie przejechał się na tej inwestycji. Ostatnimi laty, kiedy zaczęto ograniczać napływ imigrantów, nie było łatwo znaleźć lokatorów gotowych zamieszkać w getcie z lat siedemdziesiątych. Trudno więc było się dziwić, że niektóre mieszkania świeciły pustkami. Westchnął. Zrób coś! – powiedział mu Reinhart. – Cokolwiek. Spróbuj jakoś ogarnąć tę cholerną sprawę. Ja utknąłem jak łyżwiarz na polu ryżowym! Tak, naprawdę stali w miejscu. Münster w pełni zgadzał się z analizą Reinharta. Na komisariacie rozwiązywano kolejne sprawy, ale gdy chodziło o zabójstwo pastora i dwóch kobiet z Moerckstraat, minęły ponad cztery miesiące, a oni nie mieli nawet najmniejszego śladu. Tylko nazwiska. Benjamin Kerran i Amos Brugger. Nazwiska, które podał sam morderca, jakby chcąc zagrać im na nosie. Łatwo można było sobie wyobrazić jego sardoniczny uśmiech gdzieś w oddali. W głębi pogrążonej w mroku ślepej uliczki. Związek z zaginioną Ester Peerenkaas nie był wprawdzie potwierdzony na sto procent, ale Münster wierzył w jego istnienie. O ile się orientował, pozostali byli tego samego zdania. W tej teorii wszystko do siebie pasowało. Tworzyło pewien wzór. Nawet jeśli brakowało jeszcze wyraźnych konturów, bez trudu można było sobie wyobrazić, że za zabójstwem Peerenkaas i dwóch pozostałych kobiet stoi ten sam człowiek. I że dał on o sobie znać także ubiegłego lata w Wallburgu. Wciąż były to jednak tylko przypuszczenia. Nic więcej. Ani

śladu jakiegokolwiek konkretu. Po tak długim czasie, po tych wszystkich wysiłkach… rzeczywiście nietrudno było zrozumieć niemoc Reinharta. Trzeba było w coś wierzyć, a więc wierzyli w powiązanie. Może tylko na tym to polegało? Münster westchnął i wpatrzył się w czarne prostokąty okien. Tam, w środku, Kerran-Brugger zamordował Martinę Kammerle. I może również jej córkę, choć pewnie ją gdzie indziej. Wydawało się mało prawdopodobne, żeby usunął jedną ofiarę, a pozostawił drugą. Nie działał w pośpiechu. Wyglądało na to, że miał nieograniczony czas, zważywszy na to, ile godzin musiał poświęcić na wytarcie odcisków palców. Zapewne odwiedzał to mieszkanie przed dokonaniem morderstwa. Jak często? Tego nikt nie wiedział. Raczej niezbyt często, pomyślał Münster. Żaden z sąsiadów nie zwrócił na niego uwagi. Pani Paraskevi wydawało się jedynie, że słyszała głos. A więc pewnie zjawiał się sporadycznie i przez krótki czas. Najwyżej miesiąc? Kilka tygodni? Związek z Martiną Kammerle był najbardziej prawdopodobnym powodem. Żeby nie powiedzieć: jedynym możliwym. Dlaczego jednak poczuł się zmuszony ją zabić? Zmuszony? – pomyślał Münster. Bzdury. Szaleńcy czują się zmuszeni do wszystkiego, co tylko wykluje się w ich chorych mózgach. A córka? Jak się w tym znalazła? Czy była świadkiem zabicia matki, czy też wystarczyło, że go znała? Czyżby po prostu uznał, że pozostawienie przy życiu świadka jest niebezpieczne? A może ona też odegrała w tym jakąś rolę? No i w jaki sposób…? Przestań! – nakazał sobie w myślach. Już dosyć. Brzmi to tak, jakby morderca miał powody zabić Martinę Kammerle, ale nie Monicę. Chodzę na jałowym biegu, moje myśli nie różnią się niczym od listopadowych, to ta sama cholerna jazda na łyżwach po polu ryżowym, jaką uprawia Reinhart, to samo cholerne… Pogłośnił muzykę, żeby spotęgować bodźce. Saksofon Dextera Gordona krzyczał i zawodził. Ostre, obce dźwięki dobrze pasowałyby do silnika odrzutowego.

A nazwiska? – myślał dalej. Kerran i Brugger. Co oznaczało, że morderca lubił szafować tymi grzesznymi postaciami literackimi? Po co to robił? Odchylił siedzenie do maksimum. Zamknął oczy i przez kilka minut próbował wmówić sobie, że istnieje zupełnie nowy sposób podejścia do problemu – coś, o czym nie pomyśleli wcześniej. Wątek, który im umknął. Punkt widzenia, którego nie wypróbowali. Bezskutecznie. W końcu stwierdził, że niczego takiego nie ma. Zrobiliśmy, co mogliśmy – pomyślał. To, że niczego nie ustaliliśmy, wynika z faktu, że cała sprawa jest zbyt irracjonalna. Przyczyny i motywy wywodzą się z tej samej perwersji, która nakazuje mu zabijać. Korzenie tkwią tylko tam, w głowie tego przeklętego Dusiciela. Nie zrozumiemy nic, dopóki go nie znajdziemy. Niewykluczone zresztą, że i to nie pomoże. Nie ulegało jednak wątpliwości, że to oczytany człowiek. Może z wyższym wykształceniem. – Ci po studiach są najgorsi – powiedział parę dni temu Reinhart. – Im bardziej używa się mózgu, tym większe ryzyko, że ulegnie on wykolejeniu. Trudno mu było się zgodzić z tą ponurą refleksją… Niosła ze sobą zbyt absurdalne konsekwencje, a poza tym w ostatnich dniach Reinhart był zmęczony. Münster przeszedł do rozmyślań o samotności. Samotności każdego człowieka, ale Martiny i Moniki Kammerle w szczególności. Musiała być naprawdę wielka. Mieszkały tam, za tymi ciemnymi oknami, a ich horyzonty nie wykraczały chyba daleko poza to ciasne trzypokojowe mieszkanie. Prawdopodobnie chora matka i jej izolująca się od świata córka nie miały nikogo oprócz siebie. Żadnych ludzi, z którymi by się spotykały, nie licząc człowieka, który w końcu je zabił… Okropność, ale chyba tak właśnie było. Niektórzy ludzie zostają skąpo obdarowani przez los, pomyślał Münster. Tak skąpo, że nie mają nawet szansy wpłynąć na swoje życie. Choćby najmniejszej. Monica Kammerle dożyła szesnastu lat. Szesnastu! Tyle za dwa lata będzie miał jego syn Bart. Ta myśl wiła się w jego głowie jak lodowaty robak. Drgnął.

Jaki potwór przerywa w taki sposób życie szesnastoletniej dziewczyny? Zabijając ją, odcinając nogi i grzebiąc jej ciało wśród nadmorskich wydm? Odcinając nogi! Poczuł, że wzbiera w nim gniew – jak stary znajomy, którego nie można się pozbyć. Jak beznadziejny krewny, który pojawia się nieproszony i po wieki wieków krępuje go więzami krwi. Czuł wściekłość i niemoc. Czy za tego rodzaju czynami może się kryć jakaś logika? Wzór możliwy do rozszyfrowania? Oczywiście. Wiedział, że to całkiem możliwe. Jeżeli tylko pokona obrzydzenie, stłumi poczucie niemocy i otworzy umysł, być może zacznie dostrzegać coraz więcej. Ale co? – pomyślał. Czego właściwie szukam? Portretu mordercy? Czy w ogóle da się go nakreślić w tak wczesnej fazie? Nie ma mowy. Przecież nic, do cholery, nie wiemy! Wyłączył muzykę. Akurat trwała solówka fortepianowa. Czy jazz nie może się obyć bez fortepianu? Źle mu się przy nim myślało – brzmiał zbyt lekko. Jak cienka smużka niebieskiego dymu. Postanowił, że przy najbliższej okazji spyta Reinharta, czy nie ma płyt z samymi instrumentami dętymi. Albo z instrumentami dętymi, basem i perkusją. Podkomisarz Münster potrząsnął głową. Po raz ostatni spojrzał na ciemne, nic niemówiące okna i odpalił silnik. Zaczął powoli przedzierać się przez ciasne uliczki Stopeki. Już najwyższy czas, pomyślał. Na mecz w badmintona z komisarzem był umówiony na piątą trzydzieści. Inspektor Ewa Moreno jadła wiele dobrych kolacji w kuchni Mikaela Baua, ale pierwsza nagroda i tak należała się jego bouillabaisse. – Cały sekret tkwi w soli – wyjaśnił, kiedy już skończyli jeść. – Oczywiście każda zupa rybna ma słony smak, ale wbrew temu, co sądzi większość ludzi, sól ma też aspekt jakościowy, nie tylko ilościowy. – Mówisz? – odparła Ewa Moreno. – Zła sól zabija wiele innych smaków. Dobra może pomóc je

wydobyć… To tak, jak z kilkoma kroplami cytryny… odrobiną angostury… albo połową kropli tabasco… – Naprawdę? – powiedziała Ewa Moreno i z zadowoleniem odchyliła się do tyłu. – Jak więc nadałeś słoność tej zupie? Szczerze mówiąc, to jedno z najlepszych dań, jakie kiedykolwiek jadłam. Mikael Bau nie odpowiedział. Siedział w milczeniu i przez chwilę patrzył na nią swoimi ciepłymi niebieskimi oczyma. Następnie odchrząknął i podniósł wzrok. – Podstawą jest oczywiście pancerz homara, chcesz za mnie wyjść, żebym podał ci cały przepis? – Tak – odparła Ewa Moreno. Kiedy wróciła do swojego mieszkania, nie zapalała światła. Przysunęła fotel do okna, usiadła i wpatrzyła się w szarofioletowe niebo. Czy ja zwariowałam? – pomyślała. Oświadczył mi się, a ja powiedziałam „tak”. Motywem był przepis na ilość soli w zupie rybnej. Pancerz homara? Mikael Bau oświadczał się jej już kilka razy. Mniej lub bardziej otwarcie. Nigdy jednak nie powiedziała „tak”. A teraz to zrobiła. I musiała za niego wyjść. Tego oczekuje się od osób, które w takiej sytuacji odpowiadają „tak”. Mój Boże, pomyślała. Nawet się nie zastanowiłam. Poczuła mrowienie w całym ciele. Zbierało jej się na płacz. Albo niekontrolowany śmiech. Lub też coś pomiędzy. Poczuła łzy na policzkach. W każdym razie na prawym. Jeśli będziemy mieli dziecko, któregoś dnia zapyta pewnie, jak doszło do tego, że zdecydowaliśmy się pobrać. Dowie się wtedy, że tatuś użył karty przetargowej w postaci zupy. Uśmiechnęła się do ciemnego nieba. Nagle przypomniała sobie jeden z cytatów, którymi siał Van Veeteren. Życie nie jest wędrówką po otwartym polu. Otóż to. Zanim położyła się spać, odsłuchała automatyczną sekretarkę. Była na niej nagrana tylko jedna wiadomość – od inspektora

Baasteuwela z Wallburga. Powiedział, że Moreno może zadzwonić do niego przed północą. Tak, to było coś ważnego. Spojrzała na zegarek. Pięć minut przed północą. Wystukała numer. Odebrał po sekundzie. – Ewa Moreno. Chciałeś ze mną rozmawiać. Przepraszam, że dzwonię tak późno, ale mówiłeś, że to nie przeszkadza. – No problem – odparł Baasteuwel. – Chociaż właściwie jest problem i dlatego dzwoniłem. – Mianowicie? – Staruszek miał zawał, musimy to przełożyć. – Co ty mówisz? Kto miał zawał? – Tata. To jego trzeci, mówią, że raczej z tego nie wyjdzie. Muszę przy nim siedzieć… – Twój ojciec? – Tak. Ma osiemdziesiąt dziewięć lat. Nie sądzę, żeby udało mu się doczekać dziewiątego krzyżyka. Ale zamierzam czuwać dziś w nocy i pewnie przez kilka kolejnych dni… więc może przełożylibyśmy tę rozmowę o Dusicielu? – Oczywiście – odpowiedziała Moreno. – Sprawa i tak stoi w miejscu… Masz jakieś rodzeństwo? – Nie – powiedział Baasteuwel. – Niestety. A mama umarła dziesięć lat temu, więc… no, sama wiesz. – Wiem – odparła Moreno, jednocześnie zdając sobie sprawę, że jest wręcz przeciwnie. Siedzenie przy łożu śmierci rodziców to z pewnością jedno z doświadczeń, o których nie ma się pojęcia, dopóki samemu się ich nie przeżyje. Starała się znaleźć coś, co mogłaby powiedzieć, ale słowa wydawały się równie odległe, co śmierć. – Zadzwonię – powiedział Baasteuwel. – Uważaj na siebie. – Ty też. Czy… mogę coś dla ciebie zrobić? Baasteuwel zaśmiał się krótkim, suchym śmiechem. – Nie, do cholery – powiedział. – Trzeba przyznać, że to naprawdę dziwne uczucie. Nie potrafię tego ogarnąć, ale przyznaję, że nie wierzę w tę całą gadaninę o życiu wiecznym. Nawet w przypadku mojego staruszka. Śpij dobrze, moja

piękna. – Dzięki i nawzajem – odpowiedziała Moreno. – Nie ma szans. – No tak. Jak tylko odłożyła słuchawkę, zaczęła myśleć o stanie zdrowia swoich rodziców. O swoim bracie. I o Maud. Jej nastrój sklęsł jak zakalec i nagle przypomniała sobie kolejne motto, które wisiało u niej na ścianie, kiedy była nastolatką. Jeśli nie masz odwagi ufać swojej miłości, musisz zaufać samotności. A może było tam napisane „wolności”? „Musisz zaufać wolności”? A może sile? Nie pamiętała. Następnie uświadomiła sobie, że następnego dnia nie musi wstawać o szóstej i jechać do Wallburga, i jeszcze raz podniosła słuchawkę. – Boję się – powiedziała. – Chodź do mnie. O ile naprawdę mamy pójść tą drogą. – Daj mi dziesięć sekund – odparł Mikael Bau. – Już możesz zacząć odliczać. 36 Przesuwając palcami po obolałej szyi, czytał gazetową notatkę o poszukiwaniach. Przyjrzał się też zdjęciu na pierwszej stronie i doszedł do wniosku, że bardzo dobrze oddaje jej wygląd. Ocenił, że zdjęcie musiało zostać zrobione dość dawno, może nawet dziesięć lat temu. Miała te same oczy i ten sam pewny siebie uśmiech, jednak widać w nim było większą witalność. Naiwność i zdrowie. Ciekawiło go, co się z nią stało od czasu, kiedy zrobiono to zdjęcie. I jak by to było spotkać się z nią wtedy,

zamiast w ów grudniowy wieczór, kiedy wkraczała w wiek średni. Dziesięć lat? To była cała wieczność. Tak ogromny przedział czasu, że nie był w stanie tego pojąć. Nawet na chwilę nie potrafiłby sobie wmówić, że w 1991 roku i teraz był tym samym człowiekiem. Nie było żadnej ciągłości. Żadnej spokojnej rzeki, którą można by było prześledzić, poczynając od przejrzystego źródła dzieciństwa, poprzez płaski krajobraz dorosłości, aż po ujście do morza na jesieni życia. Myślał o tym kilka dni temu, czytając Audena… W.H. Audena, jednego z jego ulubieńców, choć było ich wielu… Obecnie tylko w poezji mógł ponownie odnaleźć siebie i ducha własnego życia. Nastąpiło przesunięcie, a bezsensowność – w nim samym i we wszystkich innych – rozpostarła swą jałową pustynię na wszystkie wyschnięte bruzdy – jego i innych. Próbował pisać o tym wiersze, ale się poddał. Pustka nie potrzebuje słów. Ani gestów. Śmierć robi nam największą z przysług – pomyślał. Jednak bycie jej pomocnikiem nie jest ani szlachetne, ani złe. Jest tylko równie bezsensowne. Z nastaniem nowego roku lepiej przesypiał noce. Nie przypominał sobie, żeby od kilku tygodni cokolwiek mu się śniło. Nie licząc fragmentów wspomnień, które regularnie go nawiedzały. Bez względu na to, czy spał, czy nie. Moje pierwsze morderstwo, pomyślał. Jest tak blisko źródła, ale to nie ja je wyreżyserowałem, tylko ona… Zaplanowała je i zainscenizowała. Płonący dom w zimny lutowy poranek, uścisk jej jeszcze zimniejszej dłoni, kiedy stali na mokrej wiejskiej ulicy wśród sąsiadów i mimo szalejącego ognia wdychali zapach mokrej ziemi i mrozu. Kiedy patrzyli, jak płomienie pochłaniają dom i ojca… Jakie to dziwne, że zarówno powietrze, jak i jej dłoń mogły być tak zimne, skoro ogień z pewnością był bardzo gorący… „Jeżeli ktoś wyrządza ci krzywdę, zlikwiduj go!” – powiedziała i pocałowała go w usta. Użyła właśnie tych dziwacznych słów, a w nocy pozwoliła mu spać w jej łóżku w pensjonacie,

w którym potem przez jakiś czas mieszkali. Zlikwiduj go! Albo ją. Czuł, że znów tęskni za grecką wyspą, za czymś w rodzaju powrotu do domu, ale odepchnął od siebie tę myśl. Nabrał na palce kolejną porcję żółtej maści i ostrożnie wmasował w rany. Bolało przy najlżejszym dotyku, ale i tak było łatwiejsze do wytrzymania niż na początku. Przez pierwsze dni, nie mówiąc już o pierwszych godzinach. Jeszcze nigdy nie był tak blisko samego jądra bólu i szaleństwa… nigdy. Przeszedł do strony dwunastej i zaczął czytać o spekulacjach. Policja ustaliła, że spędzili razem wieczór w Keefer’s, ale to właściwie było wszystko. Wiedziano, że Ester Peerenkaas ósmego grudnia spotkała nieznajomego mężczyznę i że mógł on mieć coś wspólnego z jej zaginięciem. Chcieli się z nim skontaktować i apelowali do wszystkich, którzy tego wieczoru byli w restauracji, aby jak najszybciej zgłosili się na policję w Maardam. Albo w najbliższym komisariacie. Sprawdził datę na górze strony i policzył w pamięci. Pięćdziesiąt cztery dni. Mniej więcej osiem tygodni. Tyle minęło od czasu, gdy ktoś mógł zobaczyć ich razem przy ustronnym stoliku za jedną z kratek na pnącza w Keefer’s. Z drugiej strony, od „zaginięcia” upłynęło dopiero dwa i pół tygodnia, choć w poprzedzającym je spotkaniu nie brały udziału żadne osoby trzecie. Żadnych ewentualnych świadków. Tylko ona i on. Uśmiechnął się i natychmiast poczuł napięcie w okolicach policzków i szyi. Żadnego skojarzenia z pozostałymi zdarzeniami. Nie licząc wzmianki, że morderstwo z września lub to, którego ofiarą padła ta dziwka z Wallburga, mogło mieć coś wspólnego z wulgarną Ester Peerenkaas. Dyletanci, pomyślał ze zmęczeniem i ogarnęło go coś w rodzaju zimnego zadowolenia. Przyjemności wartej tyle co blady, spięty uśmiech, a jednak mimo wszystko będącej pozytywną siłą w jałowym krajobrazie jego uczuć. Jałowy krajobraz moich uczuć? – pomyślał. Nie, to się nie

trzyma kupy. A nazwiska? Co tym razem mieli do powiedzenia o jego kunsztownie dobranych pseudonimach? Na ten temat nie było ani linijki. Ani jednego słowa. Perły, stwierdził i złożył gazetę. Czarne perły przed durne wieprze. Mógłbym zabić jednego z nich, a i tak by mnie nie złapali. Ta myśl wgryzła się w jego umysł. Jednego z nich? Wydało mu się to bardziej niż interesujące.

WALLBURG – MAARDAM, LUTY 2001 37 Kiedy o wpół do dziesiątej rano Moreno zjawiła się w nadmorskim Wallburgu, miasto spowijała ciężka mgła. Piętnaście minut później, gdy do swojego gabinetu na komisariacie przy Polderplejn przybył inspektor Baasteuwel, otaczała go równie ciężka chmura tytoniowego dymu. Uśmiechnął się szerokim, wykrzywionym uśmiechem, zgniótł ósmego papierosa tego dnia i otworzył okno. – Pomyślałem, że trochę tu przewietrzę – wyjaśnił. – Fajnie cię znowu widzieć. Podróż minęła dobrze? – Tak, dzięki – odparła Moreno. – Bóg zapomniał zapalić światło, ale tak zwykle jest o tej porze roku. Powiesiła płaszcz na szafce z dokumentami i rozejrzała się w poszukiwaniu miejsca do siedzenia. Baasteuwel zdjął skrzynkę pustych butelek, skórzaną kurtkę, złamany kij bilardowy i stos starych gazet, w ten sposób odsłaniając fotel z metalowych rurek, na którym po pewnym wahaniu usiadła. – Posprzątam po południu – oznajmił Baasteuwel. – Pod moją nieobecność uzbierało się trochę pracy. Czy to nie okropne, że nie chce im się nawet załatwić zastępstwa za kogoś tak niezastąpionego jak ja, kiedy akurat jestem nieobecny? Moreno kiwnęła głową. Opowiadał jej przez telefon, że nie było go ponad trzy tygodnie ze względu na chorobę, śmierć i pogrzeb ojca. Do pracy wrócił w poniedziałek. Dziś była środa. Musiała przyznać, że trochę mu się uzbierało, szczególnie na biurku. W gabinecie również nie pachniało fiołkami, jeśli miałaby być drobiazgowa. – Można rzec, że element przestępczy zyskał trochę przewagi – kontynuował Baasteuwel. – Nic nie da się na to poradzić, ale to krótki czas łaski. I tak ich dorwę… choć w tej chwili nie mam

na myśli naszego cholernego Dusiciela. O ile dobrze zrozumiałem, jego przewaga jest dość spora? Wyciągnął rękę po paczkę papierosów leżącą wśród śmieci na biurku, ale po chwili najwyraźniej zmienił zamiar. – Zgadza się, spora – potwierdziła Moreno. – Niespecjalnie mamy się czym pochwalić. W ostatnich tygodniach nie wydarzyło się zupełnie nic… Oczywiście nie licząc kolejnych kilkuset godzin pracy, które przepadły. – Przepadły? – odparł Baasteuwel. – To prawda, tak już jest w tej branży. A ta kolejna kobieta, która również zaginęła… nie odnalazła się? W taki czy inny sposób? Moreno westchnęła i pokręciła głową. – Ani śladu. – Myślicie, że stoi za tym ten sam sprawca? Ten sam typ? – Możliwe – odparła Moreno. – Choć to nic pewnego. Gdybym musiała zgadywać, powiedziałabym, że tak. – Mhm – mruknął Baasteuwel i skinął głową. – Zastanawiałem się nad tym, co mówiłaś o nazwiskach. Wydaje się bardzo przekonujące, ale szlag mnie trafia, że ten gość nie może po sobie pozostawić niczego bardziej namacalnego. Jakiegokolwiek konkretu. – Dlatego tu jestem – stwierdziła Moreno. – Mój komisarz zaczyna być trochę zdesperowany, ale tak czy inaczej, chce, żebyśmy trochę dokładniej przyjrzeli się zbieżnościom z twoją dawną sprawą… To jedno możemy zrobić, kiedy tak stoimy w miejscu. – Nie możemy im pozwolić się zdołować – optymistycznie stwierdził Baasteuwel. – Zobaczymy, co się nam uda ustalić. Wczytałaś się w sprawę Kortsmaa? – Tak jest – odpowiedziała Moreno. – Ale nie zaszkodzi, jeśli powiesz wszystko jeszcze raz. Podejrzewam, że w tym pałacu nie ma co liczyć na kawę? Nie wypiłam żadnej po drodze. Baasteuwel znów się uśmiechnął i przeczesał palcami swoje rozwichrzone włosy. – Mon dieu – powiedział. – Wybacz mój skandaliczny brak manier. Siedź i kontempluj, wrócę migiem. Cukier i mleko? – Mleko – powiedziała Moreno. – Ale tylko kropelkę.

Ustne podsumowanie sprawy Kristine Kortsmaa, którego dokonał Baasteuwel, zajęło pół godziny, ale znalazło się w nim kilka istotnych faktów, o których wcześniej nie miała pojęcia. Kiedy opowiadał, jej koncentrację, mimo mocnej kawy, zaczęło intensywnie sabotować zniechęcenie. Dopiero kiedy wyciągnął z szafki biurka ciemnobrązowy karton, zapalił się w niej słaby płomyczek nadziei. Karton to przynajmniej coś konkretnego, pomyślała. Namacalnego. – Co to jest? – zapytała. – Materialny dowód – odparł Baasteuwel, zapalając jedenastego papierosa tego dnia. – Materialny dowód? Pan inspektor znowu bredzi. – Bredzę tylko, kiedy mam wolne. Choć nawet wtedy nie. Ale nieważne. Dowód to może za dużo powiedziane. Otworzył wieko i zaczął wyciągać foliowe woreczki, które następnie z pewną pieczołowitością kładł przed sobą na biurku. Moreno przyglądała mu się w milczeniu, dopóki nie skończył. Przeliczył przedmioty. – Trzynaście ciężkich poszlak. Nazwijmy je poszlakami, skoro panna jest tak dokładna. A właśnie, nadal jesteś panną? – Dzień i noc – odparła Moreno. – Co to takiego? – Pytasz, co to? – odparł Baasteuwel. – Rozmaite przedmioty z jej mieszkania, rzecz jasna. – Z mieszkania Kristine Kortsmaa? – A z czyjego? Oczywiście mamy też mnóstwo innych woreczków z włóknami, farfoclami i całą masą innego dziadostwa, ale to jest nieco bardziej namacalne. Podniósł jeden z woreczków, żeby Moreno mogła zobaczyć jego zawartość. – Długopis? – W rzeczy samej – odparł. – Cieszy mnie, że w policji pracują tak spostrzegawcze jednostki. Hmm… No więc poprosiłem trzy przyjaciółki panny Kortsmaa, żeby obeszły mieszkanie i wskazały rzeczy, które wydawały im się obce. I które być może… choć to najsłabsze „być może” w historii… należały do

faceta, którego poznała w pubie i zaciągnęła do domu. Innymi słowy, do mordercy… No i tym sposobem mam trzynaście zagadkowych przedmiotów. Zgodzisz się chyba, że żywot inspektora policji obfituje w dreszczyk emocji. Podniósł kolejny woreczek z czymś, co wyglądało jak bilet autobusowy lub tramwajowy. – Trochę nad tym spędziłem – oznajmił ponuro. – Obracałem na wszystkie strony, przyglądałem się i badałem przez te dziewiętnaście czy dwadzieścia miesięcy, czy ile ich tam w sumie było. Proszę bardzo, możesz przejąć cały majdan. Moreno wstała i spróbowała ogarnąć wzrokiem trzynaście ciężkich poszlak, które Baasteuwel rozłożył na stosach papierów, zajmujących biurko. Kapsel od piwa. Pudełko wykałaczek. Mały pilnik do paznokci. Nagle poczuła, że nie może się powstrzymać od śmiechu. – Pilnik? Dlaczego, na miły Bóg, miałby zostawiać pilnik na miejscu zbrodni? Żartujesz sobie ze mnie? – W żadnym wypadku – zapewnił Baasteuwel z powagą. – Nigdy sobie z nikogo nie żartuję, nawet w czasie wolnym. Pilniczek został znaleziony na podłodze pod stołem, w pokoju, w którym odkryto ciało. Żadna z przyjaciółek nie miała pewności, czy należał do ofiary. Moreno znów usiadła. – Dobrze. Olśniewająca robota detektywistyczna. Zanim ją udusił, piłował paznokcie. Czy wśród tych farfocli były jakieś ich fragmenty? – Niestety nie – odparł Baasteuwel. – Możesz zapomnieć o DNA. W każdym razie cieszę się, że to ty przejmujesz to gówno… choć jest tu jedna rzecz, która mnie ciekawi. – Naprawdę? A jaka? – To. Baasteuwel podniósł kolejny woreczek, żeby mogła zobaczyć jego zawartość. Było to coś w rodzaju małej przypinki. Wyjął ją i podał. Moreno przyglądała się sceptycznie małemu przedmiotowi, ostrożnie obracając go między kciukiem a palcem

wskazującym. Szpilka miała złoty kolor, mogła być wykonana z mosiądzu albo czegoś podobnego. Miała cztery–pięć centymetrów długości, a na jej czubku znajdowała się mała trójkątna płytka, wskazująca w dół, nie większa niż pół centymetra kwadratowego. Na ciemnozielonej emalii widać było coś, co mogło być literą S. Albo stylizowanym wężem. – Jakieś stowarzyszenie? Znaczek klubowy? Baasteuwel pokiwał głową. – Coś w ten deseń – powiedział. – A może jeden z tych znaczków świadczących o tym, że ktoś cierpi na jakąś niewidoczną chorobę… padaczkę albo cukrzycę? – Nie – odparł Baasteuwel. – Sprawdziłem każdą chorobę na północ od bieguna południowego. Żadnej z nich nie oznacza się takim symbolem. Moreno się zastanowiła. – Czyli stowarzyszenie? – Możliwe. – A jakie? – Nie mam cholernego pojęcia – powiedział Baasteuwel. – Sprawdzałeś to? – A jak myślisz? – Przepraszam. Baasteuwel po raz kolejny podrapał się po głowie i wyglądał na dramatycznie zrezygnowanego. – Przyjaciółki w każdym razie tego nie rozpoznają. Jedynym stowarzyszeniem, z którym miała cokolwiek wspólnego, był klub piłki ręcznej, do którego należała jako nastolatka, ale oni byli biedni i nie mieli żadnych klubowych oznaczeń. To jeden z tych znaczków, którzy ludzie noszą w klapie, żeby się pochwalić, że należą do jakiegoś stowarzyszenia… Anonimowych Alkoholików, Klubu Wioślarskiego Siegbrunna albo Leworęcznych Księży Przeciwnych Aborcji… czegokolwiek. W tym kraju nie ma jednak żadnego rejestru odznak. Prawdopodobnie w innych krajach też nie. Uwierz mi, poświęciłem tydzień na tę cholerną przypinkę. – Gdzie ją znaleziono? – To właśnie jest ciekawe – odparł Baasteuwel. – Oczywiście,

jeśli nie oczekuje się nie wiadomo czego. Była w jednym z butów w przedpokoju. Pod wieszakiem na ubrania i półką na kapelusze. But oczywiście należał do ofiary. Przypinka mogła odpaść od marynarki albo płaszcza. Mogła należeć do mordercy albo kogoś innego, kto przyszedł w odwiedziny… Ja mam jej już dość. Daliśmy nawet zdjęcie do gazety, ale nikt się nie zgłosił… Założę się, że kupiła ją na pchlim targu w Pradze, Casablance czy jeszcze gdzieś indziej. – A pochodzenie? Nie można się dowiedzieć, gdzie ją wykonano? – To również nam się nie udało – odparł z westchnieniem Baasteuwel. – Zajmij się nią teraz, żebyście mieli coś do roboty. – Z przyjemnością – powiedziała Moreno. – Jeżeli włożysz wszystkie materialne dowody do jednego kartonu, rozwiążemy to za was. – Doskonale – rzekł Baasteuwel i spojrzał na zegarek. – Niech tak będzie. Ale niech mnie kule biją, jeżeli to nie pora na lunch. Czy pani inspektor pozwoli, że zaproszę ją na coś do jedzenia w ramach podziękowania za pomoc? – Na razie to ja powinnam dziękować – odparła Moreno. – A ponieważ od zeszłego lata jestem ci winna co najmniej dwie wizyty w restauracji, może powinnam też stawiać. – Skąpstwo i równość płci były dla mnie zawsze gwiazdami przewodnimi – oświadczył Baasteuwel. – Ruszajmy. Podczas dwugodzinnego powrotu do Maardam uwaga inspektor Moreno nieustannie krążyła między trzema sprawami. Pierwszą było słońce na zachodnim niebie, które niespodziewanie rozpoczęło wędrówkę za morski horyzont. Skośne promienie, padające od dołu na strzępiaste chmury, okryły je czerwienią i purpurą. W tej z wolna zamierającej grze świateł kolory nabierały coraz ciemniejszych i głębszych odcieni oraz niemal apokaliptycznego ciężaru. Der Untergang des Abendlandes – przeszło jej przez myśl, kiedy stanęła przy samochodzie na parkingu, żeby przez chwilę poprzyglądać się tej scenie z otwartymi zmysłami.

Drugą sprawą był karton z woreczkami od Baasteuwela, ułożony na przednim siedzeniu. Trzynaście domniemanych poszlak, cieńszych od włosa. Albo dwanaście. Przypinka była chyba jedynym przedmiotem, któremu warto było poświęcić trochę energii. Czerwone S na zielonym tle. A może wąż w trawie? Dlaczego nie? Coś to w końcu musiało znaczyć. Ktoś musiał to nosić. Mała przypinka zapewne odczepiła się od klapy czyjejś marynarki albo płaszcza i spadła do buta. Jak wyjaśnił Baasteuwel, nie była to niestety jedna z tych czarnych szpilek, które Kristine Kortsmaa miała na sobie feralnego wieczoru. Równie dobrze mogła więc się tam znaleźć kiedy indziej. W dowolnej chwili. Choć przecież mimo wszystko o czymś świadczyła? Była maleńkim kawałkiem informacji, być może kluczowym dla całej sprawy. Nieświadomym pozdrowieniem od mordercy? Czyżbym myślała życzeniowo? – zastanowiła się. Najprawdopodobniej. Trzecią sprawą, zajmującą jej myśli, szczególnie przez ostatnie pół godziny jazdy, kiedy słońce zniknęło, a foliowe woreczki skryły się w półmroku – było pewne wyliczenie. Bardzo proste wyliczenie, które dekoncentrowało ją w czasie rozmowy z inspektorem Baasteuwelem – zarówno w jego gabinecie, jak i w restauracji Bodenthal, w której zjedli wyśmienitą potrawkę jagnięcą i równie wyśmienity sorbet cytrynowy, rozmawiając przy tym o życiu, śmierci i sensie bycia gliną. W sobotę powinna była mieć okres. Spóźniał się o cztery dni. 38 – Dlaczego tu siedzimy? – zapytał Rooth. – Jakaś przypinka czy coś takiego – odpowiedział Jung.

– Reinhart brzmiał wręcz entuzjastycznie, może szykuje się jakiś przełom? – Chodzi ci o Dusiciela? – odparł Rooth i ziewnął. – Chyba tak. – To byłoby niezłe – stwierdził Rooth. – To znaczy jeżeli coś drgnie. Wkrótce minie pół roku, a mój śledczy nos podpowiada mi, że to trochę za długo. – Ester Peerenkaas zginęła miesiąc temu – zauważył Jung. – Tak, o ile rzeczywiście trafiła akurat na niego – odparł Rooth. – Muszę przyznać, że zaczynam w to wątpić… choć dziś rano myślałem nad taką jedną sprawą. – Naprawdę? – zdziwił się Jung. – Czy to znaczy, że zaczynasz myśleć już rano? Rooth zmarszczył czoło i wyjrzał przez okno. Na zewnątrz padał deszcz. Park Wollerims wyglądał, jakby najbardziej ze wszystkiego chciał wsiąknąć w ziemię. A może nawet zaczął to robić. – No? – powiedział Jung. – Co się dzieje, masz zawał? – Czekaj, czekaj – odparł Rooth, unosząc palec wskazujący. – Zaraz sobie przypomnę. Jung westchnął. – To zawsze jednakowo ciekawe być świadkiem pracy wielkiego umysłu – powiedział i również wyjrzał przez okno. – Okropność! Nie rozumiem, skąd się bierze tyle deszczu. To tak, jakby… – O, już wiem! – przerwał mu Rooth. – Jej rodzice, to o nich myślałem… – Czyi rodzice? – Ester Peerenkaas, oczywiście. A konkretnie jej matka. Już się nie odzywa. – Co? – zdziwił się Jung. – Co masz na myśli? – Przestała się odzywać. – Słyszę, co mówisz – oznajmił Jung z irytacją w głosie. – Ale o co chodzi? – Nie mam pojęcia – odparł Rooth i rozłożył ręce. – Po prostu Krause o tym wspomniał. Przez pierwsze tygodnie dzwoniła tu raz lub dwa razy dziennie, a potem ni z tego, ni z owego

przestała. Jung się zastanowił. – Nie rozumiem, co próbujesz powiedzieć. Pani Peerenkaas przestała codziennie zamęczać policję w sprawie zaginionej córki… Czy ma to coś szczególnego znaczyć? – Nie jestem wszechwiedzący – odparł Rooth. – Tylko prawie. Gdzie się podziewa ten Reinhart? Chyba mówił: „Godzina…”. – Jestem – powiedział Reinhart, który właśnie wszedł. – Chyba nie wysiaduje pan jaj, inspektorze? – Chwilowo nie. Mimo wszystko daleko jeszcze do Wielkanocy. – Niespotykanie jasne instrukcje – stwierdził Jung, kiedy Reinhart znowu zostawił ich samych. – Nie można narzekać. Rooth pokiwał ponuro głową i utkwił wzrok w trzymanej w dłoni przypince. – Dowiemy się, skąd pochodzisz, i opowiemy o tobie najpóźniej jutro po południu podczas zebrania – powiedział. – Jeżeli nam się nie uda, zostaniemy żywcem obdarci ze skóry. Tak jest, inspektor naprawdę jasno się wyrażał. – Dobrze znać ramy, w których można się poruszać – stwierdził Jung. – Jak to zrobimy? Rooth wzruszył ramionami. – Jak sądzisz? Ja myślę, że książka telefoniczna to zawsze dobry początek. – W porządku – powiedział Reinhart i wstał. – Zacznij. Ja mam u siebie papierkową robotę na pół godziny. Ruszymy na polowanie, kiedy tylko coś wywęszysz. Rooth pogrzebał w kieszeni marynarki i wrzucił do ust dwa lub trzy cukierki. – Tak się umówmy – powiedział. – Jak oceniasz prawdopodobieństwo? – Prawdopodobieństwo czego? – Że to małe cholerstwo naprawdę należało do mordercy Kristine Kortsmaa? – Niewielkie – przyznał Jung. – Prawie zerowe. – A że w ogóle spotkała naszego Dusiciela?

– Nieco powyżej zera. – Cholerny pesymista – stwierdził Rooth. – Zostaw mnie w spokoju, żebym mógł cokolwiek zrobić. Powierzchnia sklepu nie przekraczała dziesięciu–dwunastu metrów kwadratowych, ale w podwórzu mogło być jeszcze zaplecze, gdzie odbywała się produkcja i naprawy. Tak czy inaczej, firma nosiła nazwę Kluivert & Goscinski i mieściła się między magazynem a rzeźnią, na samym końcu Algernonstraat – ciemnej i nieco pochyłej namiastki ulicy, która biegła od Megsje Boisstraat do Langgracht i stanowiła lokalizację daleką od idealnej dla kogoś, kto miał zamiar prowadzić działalność gospodarczą. Rzeźnia wyglądała na od dawna nieczynną. Choć może firma Kluivert i Goscinski była tak niszowa – Jung nauczył się tego słowa – że siedziba nie grała większej roli. „Medale, plakietki, puchary, klubowe znaczki i przypinki” – „Wyrób i sprzedaż!” – „Bezkonkurencyjne ceny!” – „Szybka dostawa!” – „Lider w branży od lat czterdziestych!”. Wszystko to było wypisane złotą czcionką na sięgającej do piersi ladzie z tekowego drewna, zaopatrzonej w szklaną taflę, na której Rooth pieczołowicie ulokował foliowy woreczek z przypinką z Wallburga. Sprzedawca – odziany w czarny garnitur chudy mężczyzna koło sześćdziesiątki, z nosem jak kil statku i wąsami jak włochata kiełbasa (które, jak pomyślał Jung, nie ułatwiały przyjmowania pokarmu, o ile w ogóle to praktykował) – podsunął wyżej okulary i przyjrzał się przedmiotowi z taką powagą, jakby chodziło o diament z pępka królowej Saby. Jung poczuł, że wstrzymuje oddech. I że Rooth także to zrobił. – No i co? – zapytał Rooth po dziesięciu sekundach. Sprzedawca schował przypinkę z powrotem do woreczka i pozwolił okularom zsunąć się po kilu. W miejscu, w którym wylądowały, znajdował się czerwony pasek. Rooth przypuszczał, że mężczyzna wykonuje ten elegancki manewr kilka razy dziennie. – Niestety – odezwał się. – Nie potrafię tego zidentyfikować. To nie od nas… a w każdym razie nie z ostatnich dwudziestu lat. Choć oczywiście może być starsze.

– Co pan powie – odparł Rooth. – Rozpoznaje pan sam symbol? – Niestety – powtórzył sprzedawca. – Niestety nie? – Niestety nie. – A gdyby miał pan zgadywać? Mężczyzna się zawahał. – Wydaje mi się, że ten przedmiot jest trochę starszy. Może mieć jakieś trzydzieści–czterdzieści lat. – Dlaczego pan tak uważa? Sprzedawca wzniósł dłonie ku górze i powoli pokiwał palcami, cokolwiek ten gest miałby oznaczać. – Z naszego kraju? – Nie sposób stwierdzić. Ale myślę, że tak. – Dlaczego? – Mocowanie emaliowanej płytki. Ale to tylko bardzo powierzchowny wniosek. Czego właściwie panowie szukają? – Mordercy – powiedział Rooth. – Prawdę mówiąc, bardzo nam zależy na zidentyfikowaniu tego małego diabelstwa. Nie wie pan, do kogo jeszcze moglibyśmy się z tym zwrócić? Sprzedawca przez chwilę gmerał w wąsach, zerkając na nich zza grubych okularów. – Goscinski – odezwał się w końcu. – Goscinski? – odparł Jung. – Ten, który… – Tak jest, Eugen Goscinski. Założyciel tego interesu. Ma osiemdziesiąt dziewięć lat, ale jeśli nie wie czegoś, co ma związek z heraldyką i symbolami, znaczy to, że nie warto tego wiedzieć… nawet jeśli chodzi o najbardziej prozaiczne kwestie. – Prozaiczne? – Zna chociażby znaki klubowe każdej drużyny futbolowej z Europy i dwustu–trzystu największych z Ameryki Południowej. Jeżeli ma czas, może też wyliczyć… – Znakomicie – przerwał Rooth. – Jak możemy się z nim skontaktować? – Mieszka przy Wickerstraat… tuż obok waszego komisariatu. Ale wiedzcie, że stary Goscinski jest trochę specyficzny… na przykład nigdy nie wychodzi na dwór zimą. Myślę, że najlepiej

będzie, jeśli najpierw umówicie się telefonicznie na konkretny termin. On raczej nie wpuszcza nikogo do domu i nie zawsze łatwo jest… – Jesteśmy z policji kryminalnej – powiedział Rooth. – I, tak jak mówiłem, chodzi o morderstwo. – Hmm – mruknął sprzedawca. – Proszę mi wybaczyć, ale nie jestem pewien, czy do Goscinskiego trafi taki argument. Zrobił się trochę… no właśnie, specyficzny. – Co zrobić – powiedział Rooth. – Jeżeli da nam pan jego adres i telefon, zajmiemy się tym. Inspektor Jung zdał egzamin z psychologii i jest wytrawnym znawcą ludzi, nie będzie żadnych problemów. – Naprawdę?! – zawołał sprzedawca ze zdziwieniem. Po raz kolejny podsunął okulary i spojrzał na Junga z nagłym zainteresowaniem. – Nie sądziłem, że… – Prosiliśmy o adres i telefon! – przypomniał Rooth. * – Powinniśmy zrobić coś z twoim językiem – oznajmił Jung, kiedy wsiedli do samochodu. – Uciąć go albo co. – Brednie – odparł Rooth. – Dziwne, że nie potrafisz nawet podziękować za komplement, kiedy go dostajesz. Jedź i nie gadaj, to zadzwonię do Goscinskiego. Jung odpalił silnik i zaczął powoli sunąć w przeciwnym kierunku ciasną ulicą, słuchając jednocześnie, jak Rooth zabiera się za starego ekscentryka z Wickerstraat. Na przekór przewidywaniom tukana ze sklepu rozmowa z Goscinskim nie nastręczyła na razie większych trudności. Dziesięć minut później zaparkowali w policyjnym garażu. Dom Goscinskiego był o rzut kamieniem od głównego wejścia do komisariatu i kiedy zadzwonili do drzwi, Jung zdał sobie sprawę, że prawdopodobnie widział go ze swojego gabinetu. Założę się, że jesteśmy na właściwym tropie, pomyślał. Ta nieprawdopodobna bliskość Goscinskiego była jednym z typowych przejawów ironicznej zabawy uprawianej przez bogów i zdziwiłoby go, gdyby nic nie znaczyła. Nie był to oczywiście racjonalny sposób rozumowania, ale

gdzie zaprowadziło ich pięć miesięcy racjonalizmu? – zapytał w duchu inspektor Jung i poczuł dobrze znane mrowienie, które zwykle oznaczało, że coś się szykuje. Przełom w sprawie lub coś podobnego. Rozległ się trzask domofonu. Rooth wyjaśnił, kim są, i drzwi otworzyły się z cichym kliknięciem. W mieszkaniu Eugena Goscinskiego czuć było ostry zapach, czemu chyba nie należało się dziwić. Było małe, ciemne i niewietrzone. Dwa koty, które wyszły do przedpokoju i zaczęły się o nich ocierać, najwyraźniej tak samo jak ich pan nie wychodziły zimą z domu. W przeciwieństwie do niego nie paliły jednak papierosów i Jung bardzo się z tego cieszył. Już i tak wystarczył mu zatęchły odór starych cygaretek i starego człowieka. Gospodarz zapalił nowego pfitzerbooma, jak tylko wprowadził ich do kuchni. Następnie rozlał czarną jak smoła kawę do trzech małych filiżanek, choć nawet nie zapytał, czy się czegoś napiją. – No? – zaczął. – Pokazujcie. Rooth skinął głową i wyciągnął foliowy woreczek z wewnętrznej kieszeni. Goscinski wyjął przypinkę i przyglądał się jej, trzymając za wierzchołek. Jung znowu zauważył, że wstrzymuje oddech. – Aha, no dobrze – wymamrotał Goscinski i zaciągnął się dymem. – No więc, co my tu mamy…? Nie, tak, tak, myślę, że to poznaję… – Dobrze – powiedział Rooth. – Poznaję, ale na razie to tylko maleńki dzwoneczek, który dzwoni gdzieś tam z tyłu głowy… Jung sączył kawę. Smakowała palonym mięsem i smołą. – Tak! – wykrzyknął Goscinski. – Już wiem! Postukał się dobitnie kostkami palców w czoło, jakby chciał podkreślić, że maszyneria w dalszym ciągu jest dobrze naoliwiona i sprawna. – Dobrze – powtórzył Rooth. – Liczyliśmy na to. No więc, co to za przypinka? – Sukulenty – powiedział Goscinski.

– Suku… co? – zapytał Rooth. – He, he – zaśmiał się z zadowoleniem Goscinski, opróżnił filiżankę jednym haustem i kilka razy obrócił przypinkę w palcach. To oni! Przyjmowałem to zamówienie, ale wyprodukowano je w fabryce Glindersa we Frigge. W pięćdziesiątym szóstym albo pięćdziesiątym siódmym, o ile mnie pamięć nie myli. Dwa tysiące sztuk, płatność gotówką przy odbiorze. – Kim są Sukulenty? – zapytał Jung spokojnym głosem. Goscinski prychnął. – Cholera ich wie. Jakieś towarzystwo. Uniwersyteckie. Mają chyba coś wspólnego z wolnomularstwem, ale niezbyt dobrze orientuję się w tym, co robią. – Towarzystwo uniwersyteckie? – spytał Jung. – Tak. Zdaje się, że zamówił je dziekan wydziału teologicznego. Duchowny. Nie pamiętam już, jak się nazywał, ale tak było. Dlaczego was to tak interesuje? Jung i Rooth wymienili spojrzenia. Jeden z kotów wskoczył na stół i zanurzył pyszczek w filiżance Goscinskiego. Zaczął wylizywać ją do czysta. – To długa historia – odparł wymijająco Rooth. – Możemy się jeszcze odezwać, jeżeli chce pan wiedzieć o postępach… albo gdy my będziemy potrzebowali dodatkowych informacji. Rozumiem, że powinniśmy teraz zasięgnąć informacji na uniwersytecie… Może w sekretariacie? – Tak, tak. U cholernych gryzipiórków. Ale przyłóżcie się do tego. Jaka jest pogoda? – Szaro i mokro – powiedział Rooth. – I wieje. Czyli jak zwykle. – Wyjdę na dwór w kwietniu – oznajmił Goscinski i spojrzał sceptycznym wzrokiem przez okno. – Koło piętnastego. Coś jeszcze, skoro nadal tu jesteście? – Nie – odparł Rooth. – Dziękujemy za pomoc. Sukulenty to właśnie to, czego szukaliśmy. – Aha. W takim razie odprowadzę was do wyjścia. Czas na moją popołudniową drzemkę.

Zanim się rozdzielili, postali jeszcze chwilę na Wickerstraat. – Co o tym myślisz? – zapytał Jung. – Sukulenty? Co to za jedni? – Na razie nic nie myślę – odpowiedział Rooth. – Ale to była najohydniejsza kawa, jaką piłem w życiu, tego jestem pewien… choć wyrobiliśmy się z robotą w jedno popołudnie. Nie uważasz, że zasłużyliśmy, żeby sobie jutro dłużej pospać? – I owszem – stwierdził Jung. – To co, zaczynamy o dziesiątej? – Powiedzmy o wpół do jedenastej – odparł Rooth. 39 Reinhartowi udało się załatwić audiencję u jednego z prorektorów uniwersytetu w Maardam dopiero w sobotę przed południem. W międzyczasie skumulował w sobie solidną dawkę wściekłości. – Co się z tobą dzieje? – zapytała Winnifred, kiedy jedli śniadanie w łóżku. – Całą noc zgrzytałeś zębami. – Co za cholerni kretyni! W tamtejszej administracji pracują ludzie, którzy trafiliby do wariatkowa, gdyby nie to, że pozwolono im pląsać sobie po uczelni i pobierać za to sowite wynagrodzenie. Winnifred przyglądała mu się przez kilka sekund z lekkim zdziwieniem na twarzy. – Wiem o tym – powiedziała. – Zapomniałeś, że ja również pracuję w fabryce talentów? To nie powód, żeby zgrzytać zębami. – To moje zęby – odparł Reinhart. – I będę nimi zgrzytał, ile mi się podoba. Odwrócił głowę i spojrzał na zegarek. – W każdym razie czas już jechać. Profesor Kuurtens, mówi ci to coś? Winnifred się zastanowiła. – Nie sądzę. Jaka specjalność? – Politolog, jeśli dobrze usłyszałem. Jego indolencja aż

poraża. Winnifred pokręciła głową i wróciła do gazety. – Zanim pójdziesz, pożegnaj się z Joanną. Reinhart zatrzymał się w drodze do łazienki. – Czy kiedykolwiek zapomniałem się pożegnać z córką? Usłyszał, jak mówi do siebie za otwartymi drzwiami sypialni, i zdał sobie sprawę, że kiedy o niej pomyślał, mięśnie szczęk się rozluźniły. Prawdopodobnie żona miała rację. Dziś w nocy zaciskał zęby. Prorektorze Kuurtens, niech pan lepiej uważa – pomyślał. Kuurtens przyjmował w gabinecie na trzecim piętrze budynku uniwersytetu. Reinhart ocenił wysokość sufitu na cztery metry, a powierzchnię pokoju na mniej więcej siedemdziesiąt metrów kwadratowych. Oprócz kilku granitowych kolumn z bezgłowymi popiersiami, gabloty z siedemnastego albo osiemnastego wieku i kilku ponurych obrazów olejnych, przedstawiających zmarłych już prorektorów, w pokoju był tylko jeden mebel: gigantyczne biurko z jakiegoś czarnego drewna, które Reinhart wstępnie sklasyfikował jako heban. Stały przy nim dwa czerwone krzesła z wysokimi oparciami. Na jednym z nich siedział profesor Kuurtens i spoglądając na świat i pustą powierzchnię biurka, oszczędnymi ruchami przesuwał warte mniej więcej pięćset guldenów wieczne pióro po białym arkuszu tłoczonego papieru. W drugim usiadł nieproszony o to Reinhart. Na wielce arystokratycznej twarzy profesora pojawiło się coś w rodzaju uśmieszku. Kuurtens miał klasyczny grecki nos, wysokie czoło, które gubiło się w olimpijskim wieńcu siwiejących loków, głęboko osadzone oczy i mocną, wzbudzającą zaufanie szczękę. Ubrany był w nieskazitelny ciemny garnitur, kremową koszulę i ciemnoczerwony krawat. Dostał pracę za wygląd, pomyślał Reinhart. Jest bystry jak woda w klozecie. – Witam, panie komisarzu. – Dziękuję.

– A może powinienem powiedzieć: „panie komisarzu kryminalny”? – Nazywam się Reinhart. Nie przyszedłem tu po to, żeby mnie tytułowano ani żeby grać w krykieta. – Hmm – mruknął profesor i spojrzał na zegarek. – Mogę panu poświęcić kwadrans. Jakiego krykieta? – Taka metafora – wyjaśnił Reinhart. – Nieważne. Sukulenty, co to za wynalazek? Prorektor Kuurtens zdjął nakrętkę z wiecznego pióra, po czym znowu ją nałożył. – O co chodzi? Chyba muszę poprosić, żeby mnie pan oświecił, zanim zaczniemy rozmowę. – O morderstwo – powiedział Reinhart. – Już jest pan oświecony. No więc? – Nie nazwałbym tego oświeceniem – stwierdził Kuurtens i splótł ręce nad kartką. – Jeżeli weźmie pan pod uwagę, że uniwersytet w Maardam liczy sobie ponad pięćset lat, zrozumie pan, że bronię wartości, których nie można ot tak kwestionować. – Co pan bredzi, do cholery? – odparł Reinhart i pożałował, że nie wziął ze sobą fajki. Byłaby to idealna okazja, żeby zatopić tego mydłkowatego politykiera w chmurze ciężkiego dymu. – Prosiłbym, żeby używał pan bardziej stosownego tonu. – W porządku. Ale jeśli jest pan na tyle prostolinijny, by twierdzić, że uczelnia nie ma zupełnie nic do ukrycia od kilkuset lat, wyświadcza pan swojej Alma Mater niedźwiedzią przysługę, proszę mieć to na uwadze. A teraz wróćmy do Sukulentów. Ja też nie mam nieograniczonego czasu. – Stowarzyszenie – wydusił w końcu Kuurtens. – Dziękuję – odparł Reinhart. – A teraz proszę rozwinąć. – Statut jest z 1757 roku. To stowarzyszenie naukowców z różnych wydziałów… założone w celu promowania badań i postępu. – Dlaczego akurat Sukulenty? Kuurtens delikatnie wzruszył ramionami. – Założycielami było kilku biologów. To aluzja do zdolności asymilacji i długotrwałego przetrwania… na przykład wiedzy.

Ale pan może nie… – Rozumiem – odparł Reinhart. – A więc mówimy o wolnomularzach? – Nie ma już wolnomularzy. – Można się o to kłócić. Ale teraz chodzi mi o dawne czasy. Kuurtens zrobił krótką pauzę i wpatrywał się w pióro. – Coś w tym rodzaju. – Istnieją od tamtego czasu? – Nieprzerwanie. – Z czerwonym S na zielonym tle jako symbolem? Profesor zatoczył głową łuk w kształcie banana. Była to mieszanka potwierdzenia i protestu. – Tak, choć to już nowszy wynalazek. Z późnego dwudziestego wieku. – Rozumiem – powiedział Reinhart. – Ilu członków liczy dziś stowarzyszenie? – Około stu. – Mężczyźni i kobiety? – Tylko mężczyźni. – Pan sam też do niego należy? – Ujawnianie członkostwa osobom postronnym jest zabronione. – Skąd może pan to wiedzieć, jeśli nie jest członkiem? Profesor Kuurtens nie odpowiedział. No właśnie, pomyślał Reinhart. Noblistą to on nie jest. – Tak się składa, że wiem, iż jest pan wysokim członkiem Sukulentów, i zakładam, że pozwoli mi pan zapoznać się z listą osób należących do stowarzyszenia. W tej chwili. Nie widzę, żeby cokolwiek stało na przeszkodzie. – To… nie wchodzi w grę! – zawołał profesor. – Myśli pan, że może tak po prostu włazić tu z butami i żądać wglądu w… co tylko pan zechce? Reinhart skrzyżował ręce na piersi. – Tak – powiedział po prostu. – Tak właśnie myślę. Jeżeli wśród waszych pobratymców jest jakiś prawnik, z pewnością wytłumaczy panu, że mam pełne prawo… włazić tu z butami, jak pan to trafnie ujął.

Profesor wpatrywał się w niego przez chwilę. Następnie schował pióro do kieszeni na piersi i się przeciągnął. – Nie udostępnię panu żadnej listy członków – oznajmił szorstko. – Sukulenty to całkowicie niezależna organizacja, niemająca żadnych oficjalnych związków z uniwersytetem. To nie moja działka. Reinhart patrzył na niego przez chwilę, powoli kręcąc głową. – Niech pan nie będzie śmieszny. I proszę się nie zachowywać jak akademicki pajac. Tu chodzi o morderstwo, a nie o działkę. Ma pan pięć minut na pójście po rozum do głowy. Jeżeli nadal będzie się pan stawiał, przyjadę po pana radiowozem i zaaresztuję pod zarzutem utrudniania śledztwa. Rozumiemy się? Prorektor zbladł. – Pan… pan przekracza swoje uprawnienia – wydusił. – Niewykluczone – przyznał Reinhart. – Chociaż nie sądzę. Tak czy inaczej, warto by było ulokować pana na tylnym siedzeniu jednego z naszych samochodów… W pierwszej kolejności porozmawiałbym też z kimś z tutejszej gazety. Widzi pan to w wyobraźni? Idę o zakład, że ten materiał trafiłby na pierwszą stronę. Przymierzał pan kiedyś kajdanki? Teraz posunąłem się za daleko, pomyślał, ale profesor Kuurtens, rażony powagą sytuacji i jeżącą włosy na głowie perspektywą, która właśnie została przed nim odmalowana, zrobił się biały jak kreda. Przez pół minuty siedział nieruchomo, niespokojnie błądząc rękoma po arkuszu papieru. Reinhart zaczął odczuwać rosnące wewnętrzne zadowolenie. Wygląda jak gipsowa figura, pomyślał. Można by położyć jego głowę na jednym z tych bezgłowych popiersi. Dobrze by pasowała. Dziś w nocy nie będę musiał zgrzytać zębami. – Pomyślmy – odezwał się w końcu prorektor Kuurtens. – Jeżeli trochę rozwinie pan temat, może uda nam się znaleźć rozwiązanie. – Nie mogę zdradzić wiele więcej – wyjaśnił cierpliwie Reinhart. – Pracując nad sprawą morderstwa, weszliśmy w posiadanie przypinki członkowskiej Sukulentów. Jeden z pańskich kolegów powiedział nam przez telefon, że zostały

one wyprodukowane w 1957 roku i że są wydawane nowym członkom. – Który kolega? – To nie pańskie zmartwienie – powiedział Reinhart. – Tak czy inaczej, przypinka odgrywa pewną rolę w śledztwie, dlatego potrzebna mi jest kopia aktualnej listy członków stowarzyszenia. Więcej powiedzieć nie mogę. Kuurtens kilka razy przełknął ślinę i podniósł wzrok na sztukaterie. – Tak, te przypinki… – odezwał się – nie mają zbyt wielkiego znaczenia. Pojawiły się, tak jak pan mówi, w 1957 roku… z okazji dwusetnej rocznicy… i każdy taką dostaje, kiedy zostaje wybrany… – Jak przebiega wybór? – Wyłącznie na podstawie rekomendacji co najmniej trzech innych członków. – Ilu w skali roku? – Niewielu. Najwyżej sześciu. Poza tym trzeba mieć doktorat. – Naturalnie – powiedział Reinhart. – No więc jak, zdecydował się pan już? Jeżeli nie chce pan mieć na głowie wielkiego skandalu, proponuję wyjąć tę listę. Może pan sobie chyba wyobrazić, jak to będzie wyglądało w mediach, kiedy wy – półtajna organizacja wolnomularska, działająca w środowisku akademickim – zostaniecie powiązani ze sprawą morderstwa… a mogę zdradzić, że w grę wchodzi więcej niż jedna ofiara… I kiedy wyjdzie na jaw, że robi pan wszystko, żeby utrudnić i zaciemnić sprawę. Profesor Kuurtens wziął dwa głębokie wdechy i wstał. Na wszelki wypadek trzymał się blatu biurka. – Nie podobają mi się pańskie metody – powiedział, desperacko próbując zabrzmieć uszczypliwie. – Naprawdę mi się nie podobają. Ale niestety nie pozostawia mi pan wyboru. Proszę pójść ze mną do mojego gabinetu, a dostanie pan kopię listy. Proszę jednak, żeby zachował pan najwyższą możliwą dyskrecję. – Dyskrecja jest jedną z moich najmocniejszych stron – oznajmił Reinhart. – Chodźmy. A więc ma pan też gabinet?

Czym wobec tego jest miejsce, w którym się znajdujemy? – To pokój audie… spotkań – powiedział prorektor z zaciętą miną. – Od 1842 roku, kiedy to oddano do użytku ten budynek. – Hmm – mruknął komisarz Reinhart i zszedł za nim po schodach. Liczba członków Solidacium Sapientiae Cultorum Succulentorum, jak według statutu z 1757 roku brzmiała oficjalna nazwa, wynosiła obecnie 152. Reinhart pośpiesznie przebiegł wzrokiem kolumny z nazwiskami, latami przyjęcia i specjalizacjami. Następnie złożył na pół cztery arkusze papieru i schował je do wewnętrznej kieszeni. Przez chwilę patrzył na profesora Kuurtensa, po czym podał mu rękę, życząc w dalszym ciągu owocnej soboty. Odwrócił się i opuścił budynek uniwersytetu. No dobrze, pomyślał komisarz Reinhart, idąc przez park w kierunku kościoła Keymer. Ładnie to zawęziliśmy. Co zawęziliśmy? – pomyślał zaraz potem. Co ja próbuję sobie wmówić? Czy naprawdę myślę, że w wewnętrznej kieszeni mam nazwisko mordercy? Jedno spośród stu pięćdziesięciu dwóch? Włożył rękawiczki, podniósł ramiona, żeby ochronić się przed zimnem, i myślał. Doszedł do wniosku, że to czyste myślenie życzeniowe. Zrodzone z tych wszystkich bezowocnych tygodni i miesięcy równie naturalnie, jak pleśń albo rakowa narośl. Mówiąc obrazowo. A może istniała taka realna możliwość. Trudno powiedzieć, stwierdził. Trudno w tak ekscytującej chwili rozstrzygnąć, co jest myślą, a co jedynie uczuciem i nadzieją. Posiadanie nazwiska mordercy wśród stu pięćdziesięciu jeden innych nie było wprawdzie wymarzoną sytuacją, ale i tak stanowiło znaczącą poprawę w porównaniu z dotychczasową – do tej pory mieli bowiem tyle co mucha nasrała. Teraz mogli posunąć się do przodu. Przynajmniej w teorii.

Nagle dysponowali polem do zaorania. Morderca był częścią dużej grupy, ale grupa ta miała przynajmniej wyraźnie wytyczone granice. Kiedy zaś zaczną się przyglądać owym szemranym naukowcom, grupa zawęzi się jeszcze bardziej, chociażby na podstawie samego kryterium wieku. Można mieć nadzieję, że będzie to całkiem konkretne zawężenie – trudno było sobie wyobrazić, żeby członkowie takiego stowarzyszenia byli szczególnie młodzi. Reinhart przypuszczał, że pozostawali w nim dożywotnio, a ponieważ statut wymagał zarówno doktoratu, jak i solidnej rekomendacji, nie mogło chyba być mowy o przyjęciu przed trzydziestym piątym rokiem życia. Dusiciel nie mógł zaś mieć więcej niż czterdzieści pięć lat – stwierdziło tak kilka osób z otoczenia ofiary. A więc lista powinna tchnąć nowe życie w to cholernie dychawiczne śledztwo. Nieprawdaż? Zauważył, że spaceruje w tempo furioso, a do tego zaczął gwizdać. Zrozumiał, że czas się opanować. Wrzuć na luz, baranie! – napomniał sam siebie. Jeśli skierujecie wszystkie środki na jeden tor, a okaże się on fałszywy, nigdy nie rozwiążecie tej zasranej sprawy. Nigdy, przenigdy! Praktycznie rzecz biorąc, ten przeklęty znaczek mógł trafić do buta Kristine Kortsmaa w dowolny sposób. Mogła go gdzieś znaleźć. Któryś z braci Sukulentów mógł ją odwiedzić, mając jak najbardziej pokojowe zamiary… chociażby erotyczne… i przypadkiem go zgubić. Ktoś inny mógł wejść w jego posiadanie… Przyjmijmy na przykład, pomyślał Reinhart, że morderca znalazł znaczek na ulicy, wziął go ze sobą i podłożył w mieszkaniu ofiary, żeby ich zmylić… Nie, nie, to chyba za bardzo naciągane. Mogłoby się obronić w trzeciorzędnym angielskim kryminale, ale nie w rzeczywistości. Tak czy inaczej, możliwych wariantów nie brakowało – to jedno było pewne. A jeżeli chodzi o liczbę przypinek… było ich w bród. W 1957 wyprodukowano w sumie dwa tysiące. Jak wyjaśnił prorektor Kuurtens, w magazynie zostało jeszcze ponad trzysta, więc przez wiele lat nie trzeba będzie

produkować nowych. Niech to szlag, pomyślał Reinhart. Wierzę w to wszystko czy nie? Niezdecydowany jak osioł przed stu pięćdziesięcioma dwoma żłobami wyszedł na dość zatłoczoną Keymerstraat i wtedy się to stało. Wystarczyła zaledwie sekunda. Nie rozumiejąc, jak to możliwe, zderzył się z jednym z przechodniów i uskoczył w bok. Autobus wjeżdżający na przystanek przy Keymer Plejn potrącił go prawym bokiem. Reinhart przeleciał łukiem nad chodnikiem, uderzył w małą, szarą skrzynkę z prądem i w końcu wylądował przed delikatesami serowymi Heerenwijk’s, w których czasem w soboty kupował jeden lub kilka deserowych serów. Tej soboty niczego jednak nie kupił. Jeszcze zanim uderzył o ziemię, stracił przytomność i pozostał w błogiej nieświadomości – zarówno co do wszystkich złamań w jego ciele, jak i krzyku młodej kobiety w błękitnej puchowej kurtce, tak rozdzierającym, że serca przechodniów podskoczyły do gardeł. Kobieta nazywała się zresztą Vera Simanowa, kształciła się na śpiewaczkę operową i dysponowała sopranem, który tego dnia na krótką chwilę rozbrzmiał w całym centralnym Maardam. Choć nie w uszach komisarza Reinharta. A w każdym razie nie potrafił sobie tego później przypomnieć. 40 Van Veeteren podniósł swoją wnuczkę i powąchał. Więcej niż powąchał. Wchłonął. Przyłożył nos do jej karku i wziął kilka głębokich, przepełnionych rozkoszą oddechów. Mój Boże, pomyślał. Co za zapach. Jak coś tak bosko cudownego może istnieć w świecie, który tak wygląda? Niepojęte. Andrea zachichotała. Domyślił się, że ma łaskotki. Erich i Jess

także je mieli. Zwłaszcza na karku. Poza tym tak samo pachnieli. Jednakowo rozkosznie. Podniósł ją na wyprostowanych ramionach. Andrea krzyknęła z uciechy i wypuściła z ust strużkę śliny. – Czasami – odezwała się Ulrike Fremdli, która siedziała na drugim końcu kanapy i wyglądała, jakby oczy zaszły jej łzami szczęścia – czasami żałuję, że nie spotkałam cię trochę wcześniej. Na przykład dwadzieścia pięć lat temu. – To, że w ogóle mogłem cię spotkać, jest i tak wystarczającą łaską – odparł Van Veeteren. – Niech to cholera weźmie, ależ ona jest słodka! Rozumiesz, jak to możliwe, że w jednej osobie jest aż tak cholernie dużo słodyczy? – Nie – przyznała Ulrike. – To nie do pojęcia. Ale rozumiem, że kiedy już będzie w odpowiednim wieku, nauczysz ją przeklinać. Tak, Andrea to prawdziwa perła. Cudownie, że ten żłobek jest nieczynny w niedzielę… bo właśnie tego ci trzeba – pobyć dziadkiem przez kilka godzin w każdy weekend. – To rzeczywiście świetne – zgodził się Van Veeteren i położył Andreę brzuchem do góry na swoich udach. – Ga – powiedziała Andrea. – No pewnie, że tak – odparł Van Veeteren. Ulrike wstała. – Nastawię zapiekankę. Marlene będzie tu za pół godziny. Ale powiedz szczerze. Jak myślisz, czy znaleźlibyśmy się, gdybyśmy w młodości dostali taką szansę? – Oczywiście – odpowiedział Van Veeteren. – Znalazłbym cię wszędzie, nawet na dnie morza, gdyby była taka konieczność, a poza tym czytałem gdzieś, chyba u Heerenmachta, że dróg do celu jest legion. O ile tylko… Nie zdążył rozwinąć myśli, gdyż zadzwonił telefon. Odebrała Ulrike. – Tak? Następnie mówiła kolejno: „tak”, „tak”, „co?”, „nie” i „tak, siedzi tutaj”, po czym zasłoniła ręką słuchawkę i wyszeptała: – Komendant. – Yy? – wyjąkał Van Veeteren.

– Hiller. Komendant. Chce z tobą porozmawiać. – Nie ma mnie w domu. – On bardzo nalega. – Powiedz mu, że spóźnił się o cztery lata. – Ale on… – Poza tym jest niedzielne popołudnie. Nie wie, że jestem zajęty? – To ma coś wspólnego z Reinhartem. – Z Reinhartem? – Tak. – Co z nim? – Właśnie o tym chce ci powiedzieć. Van Veeteren chwilę się zastanawiał. Następnie westchnął i zamienił wnuczkę na słuchawkę telefonu i głos szpetnego komendanta. Rozmowa zajęła prawie pół godziny, a tuż po tym, jak odłożył słuchawkę, weszła Marlene Frey, która właśnie skończyła niedzielną harówkę w Mercx, centrum handlowym, w którym pracowała od dwóch miesięcy. Nie było więc okazji, żeby przedyskutować nieoczekiwane i przebiegłe złamanie przez komisarza zasad szabasu. Mogli to zrobić dopiero po kolacji, kiedy matka z córką poszły do domu, a gospodarz i gospodyni opadli z powrotem na kanapę. – Dziwne – powiedział Van Veeteren. – Trochę tak, jakby nie dawało mi to spokoju. – Naprawdę? – odparła Ulrike Fremdli neutralnym tonem. – Co takiego nie daje ci spokoju? Van Veeteren się zastanowił. – Coś. – Coś? – Tak. Nie umiem tego jeszcze sprecyzować, ale wiem, że mnie prześladuje. Pestka oliwki, pastor i nieszczęsna jaskółka Strawińskiego… Pamiętasz ten jesienny poranek tuż po powrocie z Rzymu? Ulrike skinęła głową. – Te uduszone kobiety… i Robert Musil! A teraz może jeszcze

następny. – Następny Musil? – Nie, niestety. Następny trup. – Jeszcze jedna uduszona kobieta? – Tak. A przynajmniej wskazują na to pewne fakty. Choć jeszcze jej nie znaleźli. Ma status zaginionej, więc może jest jeszcze nadzieja. – O cholera. – No właśnie. I tym razem też nie jest to wesoła historia. Choć takie właśnie jest zgniłe sedno policyjnej roboty. – Jakie? – Że kiedy człowiek wykona już wszystkie swoje obowiązki i wszystkie karty są już odkryte, i tak nigdy nie czuje się dobrze. Nie zaznaje zadowolenia ani podczas pracy, ani po niej. Bardziej przypomina to… udaną amputację, coś w tym stylu. – Rozumiem – powiedziała Ulrike. – Ale co w takim razie zostaje amputowane? – Kawałek duszy – odparł Van Veeteren. – Jej jasnej strony. Ale przecież, dzięki Bogu, już z tym skończyłem, więc dlaczego się zamartwiamy? Ulrike pokiwała z namysłem głową i wzięła go za rękę. – Co się stało z Reinhartem? – zapytała. – Leży w Gemejnte – odpowiedział Van Veeteren. – Potrącił go autobus. – Co? Potrącił… – Tak jest. Jak coś takiego może się w ogóle zdarzyć? To było wczoraj, na Keymerstraat. Złamania nogi w trzech miejscach. Pęknięcia w całym ciele. Operowali go osiem godzin, ale się udało. Hiller twierdzi, że wszystko poszło dobrze. – Czyli wypadek? – Tak. Zdarzył się w niefortunnym momencie, ponoć właśnie trafili na jakiś nowy trop w sprawie tego dusiciela. A teraz prowadzący śledztwo leży w gipsie… dlatego zadzwonił Hiller. – Aha? – No. W pokoju zapadła cisza. Van Veeteren patrzył w sufit. Ulrike patrzyła na niego znad okularów do czytania. Upłynęło pięć

sekund. – No i? –… – Dawaj. Nie musisz mówić tego białym wierszem. Van Veeteren westchnął. – No dobrze. Chce, żebym wkroczył jako komisarz – wolny strzelec i przejął dowodzenie, dopóki okręt nie zawinie do portu. Mają też mnóstwo innych spraw. Był bardzo przekonujący. Chyba wcześniej to trenował. – Aha? – Ulrike przysunęła się trochę bliżej. – A czy wolno spytać, co mu odpowiedziałeś? – Nic wiążącego – odparł Van Veeteren i przyjrzał się jej z namysłem. – Szczerze mówiąc, nie mam ochoty znowu się w to bawić, ale muszę najpierw pogadać z Münsterem i Moreno… i z Reinhartem, kiedy już będzie mówił. Mimo wszystko… mimo wszystko gdzieś tam grasuje morderca. Pokręcił głową i wyjrzał przez okno. – To właśnie jest sedno – kontynuował, gładząc jej nagie przedramię. Człowiek siedzi sobie bezpiecznie na kanapie z kochającą kobietą, a gdzieś tam w świecie wszystko wygląda inaczej. – To prawda – zgodziła się Ulrike. – Choć może nie trzeba cały czas wyglądać przez okno. Kiedy zamierzasz z nimi porozmawiać? – Jutro – odparł Van Veeteren. – Jutro spotkam się z całą trójką. A potem zobaczymy. – Z pewnością – powiedziała Ulrike. – Myślę, że powinniśmy się teraz położyć, żebyś był wypoczęty. Van Veeteren spojrzał na zegarek. – Wpół do dziewiątej? – zapytał zdziwiony. – O co ci właściwie chodzi? – Czy można to opacznie zrozumieć? – odparła Ulrike Fremdli i pociągnęła go w kierunku sypialni. – Gdzie się podziała twoja słynna intuicja? Van Veeteren poczuł, że się uśmiecha.

41 – Piłem kiedyś amerykańskie piwo – wyznał Van Veeteren. – Podkreślam: tylko raz. Nie licząc tego błędu, jest to najmniej treściwa zupa, z jaką miałem do czynienia. Przyjrzał się dwójce byłych współpracowników z miną powściąganego niezadowolenia. – Metaforyka pana komisarza nie pogorszyła się, odkąd został księgarzem – zauważył trzeźwo Münster. – Pewnie, że mało treści, ale smak jest moim zdaniem dość wyraźny. – Otóż to – włączyła się Moreno. – Może to i zupa, ale kryje się w niej nić przewodnia… cienka nić. A hair in my soup, pomyślał Münster, ale zdecydował się trzymać język za zębami. – Tak, tak – wymamrotał Van Veeteren i wypił łyk dużo bardziej treściwego piwa Adenaara. – Rozumiem, co macie na myśli… czyli mielibyśmy do czynienia z człowiekiem nauki? Kimś zatrudnionym w takim czy innym charakterze na uniwersytecie w Maardam. Pewnie doktorem habilitowanym albo profesorem, a do tego członkiem Sukulentów… Znam ich, ale tylko z nazwy. Tak, przepraszam, że się tak z wami droczę, oczywiście, że widać tu schemat. Ale przecież każdy mógł zgubić tę małą przypinkę w Wallburgu, nieprawdaż? – Oczywiście – odparła Moreno. – Nawiązania do książkowych morderców dobrze pasują do reszty – odezwał się Münster. – Benjamin Kerran i Amos Brugger… Przecież od początku zakładaliśmy, że sprawca musi być wykształcony. – Nie trzeba wykształcenia, żeby czytać śmieciowe angielskie kryminały – zauważył Van Veeteren. – To spaja wszystkie te morderstwa – powiedziała Moreno. – Pastora, Moniki i Martiny Kammerle były powiązane od początku, ale teraz możemy być w zasadzie pewni, że ma na sumieniu także Kristine Kortsmaa i Ester Peerenkaas. A jeżeli można wybierać, zawsze lepiej jest szukać jednego mordercy niż kilku… Pamiętam, że mawiał tak pewien komisarz. – Tak, jeżeli można wybierać – odparł sceptycznie Van

Veeteren. – Czyli w sumie będzie pięć ofiar? – Tak – westchnął Münster. – Na to wygląda. Sporo. Choć najważniejsze pytanie brzmi, jak mamy sobie poradzić z tymi cholernymi wolnomularzami. Musimy ich sprawdzić, nawet jeśli okaże się to ślepą uliczką… Niełatwo będzie przekonać ich do współpracy. To jedno z tych bractw, których członkowie solidaryzują się ze sobą bez względu na wszystko. Taka myśl leży u podstaw tego interesu… Ty umyjesz mi zęby, a ja obetnę ci paznokcie u nóg… – Camorra – powiedział Van Veeteren. – Coś w rodzaju państwa w państwie, macie rację. Ale Bóg mi świadkiem, że w dzisiejszych czasach nie są szczególnie wpływowi… poza kręgami czysto akademickimi. Obsadzanie stanowisk i takie tam… Nie zaczęliście im się jeszcze przyglądać? Münster pokręcił głową. – Zanim zaczniemy, musimy trochę zawęzić temat. Wykluczyć tych, którzy wydają się najmniej prawdopodobni. Jedenastu Sukulentów ma na przykład więcej niż osiemdziesiąt lat. Możemy ich chyba odrzucić bez większego namysłu. – Zapewne – powiedział Van Veeteren. – Jeżeli, dajmy na to, określimy granicę wieku jako pięćdziesiąt lat, zostaną nam czterdzieści trzy osoby… choć nie to jest największym problemem. – A co nim jest? – spytała Moreno. – Z mojego punktu widzenia – ciągnął Münster – i z punktu widzenia Reinharta, o ile dobrze zrozumiałem jego bełkotanie, błędem byłoby zacząć teraz przesłuchiwać ich wszystkich, jednego po drugim. Niezależnie od tego, ilu kandydatów wytypujemy. Reinhart miał wyraźne trudności z uzyskaniem listy członków od samego szefa, prorektora Kuurtensa. Jeśli zwalimy im się na głowę, nie będą chcieli gadać… kiedy zrozumieją, że chodzi nam o jednego z nich. – Mój Boże– powiedziała Moreno. – W którym wieku oni żyją? – W każdym razie nie w tym – odparł Münster i westchnął. – W poprzednim też chyba nie. Van Veeteren odchylił się do tyłu i zapalił świeżo skręconego papierosa. Münster i Moreno wymienili spojrzenia, dochodząc

do wniosku, że teraz przydałoby się trochę ciszy. Siedzieli przy jednym ze zwykłych stolików przy oknie już od ponad godziny. Komisarz dowiedział się wszystkiego, czego potrzebował, żeby móc podjąć decyzję, i prawdopodobnie na tym etapie był już odporny na wszelkiego typu perswazyjne sztuczki i proste fortele. Przynajmniej o ile Münster mógł się zorientować. Jeżeli będzie miał ochotę się zaangażować, zrobi to. Jeżeli nie, będą zmuszeni ciągnąć ten wózek w mniejszym składzie. Należało się z tym pogodzić. Münster wyjrzał przez okno i stwierdził, że tego dnia również nie świeci słońce. – No i tak to właśnie wygląda – powiedziała Moreno po chwili. – Zrozumiałem – odparł Van Veeteren. – Czy sprawa jest dla ciebie jasna? – zapytał ostrożnie Münster. – Jak budweiser. Tak się właśnie nazywały te wodniste jankeskie szczyny. – Aha, czyli to był bud? – odezwał się Münster. – Rzeczywiście niespecjalne. Tak czy siak, szkoda Reinharta. Zwłaszcza że stało się to w takiej chwili. Van Veeteren wzruszył ramionami. – Nie ma dobrej chwili na wpakowanie się pod autobus. No dobra, zobaczę, co się da zrobić. Niczego nie obiecuję. Moreno i Münster kiwnęli jednocześnie głowami i czekali. – Dziś wieczorem pojadę do szpitala i porozmawiam z Reinhartem. Możecie przekazać Hillerowi, że jutro rano powiadomię go o mojej decyzji. Czy tak może być? – Oczywiście – zapewnił Münster. – Ale naprawdę przydałaby nam się twoja pomoc. Mamy jeszcze kilka innych spraw, jest trochę roboty. Rooth twierdzi, że schudł dwa kilogramy. – To zły omen – stwierdził Van Veeteren. – Tak jak powiedziałem, nic nie obiecuję. Opróżnił kufel i spojrzał na zegarek. – Ups. Czas otwierać sklep, jeśli mam sprzedać jakieś książki. Dzięki za darmowy lunch. – Cała przyjemność po naszej stronie – zapewniła inspektor Moreno i w odpowiedzi otrzymała klepnięcie w głowę.

* – Zderzyłem… się… z auto… buszem – wybełkotał Reinhart. – Widzę – powiedział Van Veeteren i przysunął krzesło do skraju łóżka. – Numer… czternaszcze… pamiętam… że… to… był… numer… czternaszcze. – Brawo – odparł Van Veeteren. – Oto prawdziwy policjant. To potrwa, pomyślał. – Nie… szkretyniałem – oznajmił Reinhart. – Tylko… żłamałem… koszcz… szczęki. Van Veeteren poklepał go pocieszająco po zagipsowanej nodze i przyjrzał się jego posiniaczonej, opuchniętej twarzy. – Wyglądasz jeszcze gorzej niż zwykle – powiedział przyjaznym tonem. – Przyjąłeś główną siłę uderzenia na twarz? Reinhart zakasłał i przez chwilę rzęził. – There… isch… a… crack… in… every… sching – wystękał, wskazując głowę niezagipsowaną ręką. – Thatsch… how… the… light… getsch… in. – Otóż to – przytaknął Van Veeteren. – Pamiętasz, co się stało? Reinhart próbował pokręcić głową, ale ruch był tak gwałtowny, że się skrzywił. – Tylko… auto… busz… numer… szedłem… i… myszlałem… o… tych… żaszranych… szuku… lentach… obudżyłem… sze… w… karetce… cholera… ależ… jesztem… żmęczony. – Dzwonił Hiller – powiedział Van Veeteren. – Wiem – odparł Reinhart na jednym oddechu. – Chce, żebym się przyłączył. Reinhart zrobił niemożliwą do zinterpretowania minę. – Jeszcze się nie zdecydowałem. – To… nie… była… moja… propo… szyczja… – Wierzę ci. Ale wygląda na to, że przez jakiś czas nie będziesz zdolny do pracy. – Potrwa… pewnie… parę… dni – wystękał Reinhart i się skrzywił. – Ale… mam… życzenie… – Naprawdę? – Szchwytajcie… tego… pieprzonego… duszyczela…

Van Veeteren przez chwilę myślał, a Reinhart pił sok z kartonika i stękał. – Mam pytanie – odezwał się Van Veeteren, kiedy pacjent opadł z powrotem na poduszki. – Chcę wiedzieć, jak ty na to patrzysz. Czy teoria o przypince naprawdę trzyma się kupy? Wierzysz w to? Reinhart zamknął oczy i nie otwierał ich przez pięć sekund, a następnie odpowiedział: – Pięczdżesząt… jeden… proczent – wydusił. – Jesztem… na… pięczdżesząt… jeden… procz… ent… pewien! – Wyśmienicie – powiedział Van Veeteren. Siedział jeszcze przez chwilę, słuchając słabego szumu wentylacji i przypominając sobie własną operację sprzed sześciu lat, a kiedy zobaczył, że komisarz Reinhart zasnął, wstał ostrożnie i wyszedł z sali. Ze szpitala do domu wracał w deszczu. Pamiętał, że rano, opuszczając Klagenburg, wziął ze sobą parasol, który pewnie nadal leżał w antykwariacie. Albo u Adenaara. W każdym razie nie zostawił go u Reinharta, tego był pewien. Niezdecydowanie gryzło go jak w pełni zasłużone mdłości. Rozumiał, że najważniejsze jest znalezienie metody. Sposobu na rozstrzygnięcie sprawy. Czegoś nieracjonalnego. Mógłby na przykład oprzeć się na tym, kogo najpierw spotka, wychodząc zza rogu Wegelenstraat – kobietę czy mężczyznę. Albo czy pod kinem Paradiso będzie parzysta, czy nieparzysta liczba rowerów. Po prostu wyciągnąć los i oddać decyzję w ręce świata. Nie było to bowiem łatwe. Myśl o powrocie do roli komisarza – nawet na krótką chwilę – była wyjątkowo nieprzyjemna. Z drugiej strony, nieudzielenie pomocy w śledztwie byłoby równie złe. Tym bardziej że miał na sumieniu odprawionego z kwitkiem pastora. Pastora Gassela, który swoją ziemską wędrówkę zakończył na torach kolejowych. A Hiller spodziewał się otrzymać jutro wiadomość. Niech to

szlag. Chociaż, pomyślał, kiedy minął Zuyders steeg i oparł się pokusie wstąpienia na godzinę do lokalu Towarzystwa, może istnieje trzecie wyjście? Kompromis? Ta myśl wgryzła się w jego psychikę i męczyła go przez całą drogę powrotną. Czy więc istniała możliwość, żeby odmówić, a jednocześnie wypełnić swój obowiązek, pomagając w tej przedłużającej się sprawie? Czy możliwe było znalezienie takiego rozwiązania? Moralnej krótszej drogi? Byłoby to na wagę złota. Van Veeteren uznał, że z całą pewnością warto się nad tym zastanowić. Ulrike nie było w domu. Pamiętał, że mówiła coś o przyjaciółce, która ma jakiś problem. Zapalił tylko lampę podłogową w dużym pokoju i zasiadł w fotelu przy oknie. Po chwili wstał, włączył płytę Zbigniewa Preisnera Requiem dla mojego przyjaciela i wrócił na fotel. Zaczął powoli powtarzać sobie wszystko, co się wydarzyło od tamtego jesiennego dnia, kiedy to ugryzł nieszczęsną oliwkę. Pastora Gassela. Samotne – i martwe – kobiety z Moerckstraat. Proboszcza z Leimaar o dziecięcej twarzy i jego liberalne podejście do seksualności. Benjamina Kerrana. Moosbruggera. Kobietę z Wallburga i zaginioną Ester Peerenkaas, które najprawdopodobniej poznały swojego mordercę przez ogłoszenie. A także nieprawdopodobną małą przypinkę z czubkiem wskazującym na szacowne środowisko uniwersyteckie. No i wreszcie Reinharta, którego potrącił autobus. Co za historia, pomyślał. Co za całkiem nieprawdopodobna historia. Myślenie o niej przypominało niepewną wędrówkę po ruchomych piaskach. Albo po bagnie, nieznanym i bezdennym, gdzie między jednym a drugim kawałkiem stabilnego lądu były długie przerwy. Do tego nić, która je łączyła, była cienka. Tak cienka, jak Moreno i Münster twierdzili u Adenaara.

A jednak tam była. Cienka, lecz wytrzymała. To również stwierdzili jego dawni koledzy i nie miał ich analizie nic do zarzucenia. Pięć morderstw, jeden sprawca. Myśląc o tym, wiedział, że wszystkie inne warianty wydają się znacznie mniej prawdopodobne. Lepiej szukać jednego mordercy niż kilku, jak stwierdziła Moreno i jak podobno kiedyś powiedział on sam. Całkiem możliwe, do diabła. Poza tym coś jeszcze sobie przypomniał… choć może to za mocne słowo. Było to zwykłe skojarzenie, powiązanie z czymś, co na razie było zagrzebane w jego podświadomości, ale przy odrobinie szczęścia powinno samo wypłynąć na powierzchnię, tak że nie będzie musiał się wysilać ani zarywać nocy. Skojarzenie będące potwierdzeniem? Tak, chyba właśnie tak. Rozumiał funkcję, zanim rozpoznał zawartość, co samo w sobie było trochę dziwne. Odkrył szczegół, który pasował do wszystkich dziwacznych okoliczności: Kerrana, Moosbruggera, świata uniwersyteckiego… Co? – pomyślał. Jaki cholerny szczegół? Przyniósł sobie ciemne piwo, żeby pobudzić zagadkowe mechanizmy pamięci. W momencie kiedy wypijał ostatni łyk, otrzymał nagrodę. Jasna cholera, to jest to! – pomyślał. Jak amen w pacierzu. Siedział jeszcze kwadrans, pogrążony w myślach, z głośników popłynęły Agnus Dei i Lux aeterna, aż wreszcie rozpoczęła się Lacrimosa, najpiękniejsza część. Kiedy muzyka dobiegła końca, przyniósł do biurka kolejną butelkę i zaczął pisać wiadomość do komendanta Hillera. 42 – Wyglądasz jakoś inaczej – stwierdziła inspektor Sammelmerk, przyglądając się Ewie Moreno, która właśnie weszła do środka. – Coś się stało?

– Czuję ulgę – uśmiechnęła się Moreno. – Stąd moje różowe policzki. Ale to banał. Irene Sammelmerk zastanawiała się dwie sekundy. – Okres? – Tak. Dostałam wczoraj. Dziesięć dni po terminie. Możesz mi powiedzieć, dlaczego musimy przez to przechodzić? – Tak zapisano w kontrakcie. W kolejnym życiu możesz być mężczyzną albo kwiatkiem doniczkowym, wtedy nie będziesz miała tego problemu. – Można wybierać? – Wybierać? – Między mężczyzną a kwiatkiem doniczkowym. – Chyba tak. Myślałam zresztą, że zdecydowałaś się na chłopaka, który mieszka piętro niżej? – No tak – odparła, siadając we wnęce okiennej. – Chyba się zdecydowaliśmy. Ale tylko na to, żeby razem zamieszkać… no i chyba też na ślub. Ale czy to nie dobry pomysł? Sprawdzić, jak wytrzymujemy ze sobą pod jednym dachem, zanim zaczniemy wydawać na świat potomstwo? Chyba gdzieś o tym czytałam. Sammelmerk zmarszczyła czoło. – Można i tak na to spojrzeć. Choć muszę przyznać, że sama nigdy nie wypróbowałam tego modelu. Nie miałam czasu. Ale dajmy sobie spokój z filozofią. Co masz dzisiaj w planach? Moreno westchnęła. – Pracę przy biurku. Ale chyba na wszystko jest czas. Może to i dobrze, że krwawię… Cholera, co ja wygaduję… A ciebie co czeka? – To samo… Mam na myśli pracę przy biurku. Choć, miejmy nadzieję, tylko przed południem. Jeżeli uda mi się przeforsować mój pomysł, po lunchu zrobię sobie małą wycieczkę do Willby. – Do Willby? Po co? – Dobre pytanie – odparła Sammelmerk. – Chodzi o Clarę Peerenkaas, to ją mam na celowniku. Rooth uznał, że trochę za długo się nie odzywa… Nie wiem, czy pamiętasz, ale tuż po zaginięciu córki dzwoniła tu codziennie. Potem nagle przestała… ni z tego, ni z owego. Może to nic nie znaczy, ale

chyba warto to przynajmniej sprawdzić. Moreno się zamyśliła. – Może i tak – powiedziała. – Jeżeli dzięki temu unikniesz siedzenia w papierach przez pół dnia, jest to jak najbardziej właściwe posunięcie. Ale jeszcze nie dostałaś zielonego światła? Sammelmerk rozłożyła ręce. – Jak miałabym je dostać? Przecież na razie nawet nie wiemy, do kogo się z tym zwrócić. Myślisz, że wkroczy słynny VV? Byłoby fajnie go poznać. Moreno wzruszyła ramionami. – Nie wiem – powiedziała. – Naprawdę nie mam pojęcia. Czy i ty nie miałaś się przypadkiem spotkać z Hillerem o dziesiątej, żeby się tego dowiedzieć? Sammelmerk spojrzała na zegarek. – Tak jest – powiedziała. – Ja też zostałam wybrana. Już za dwie dziesiąta. Idziemy? Komendant Hiller nie był w najlepszej formie tego ponurego lutowego poranka, ale rzadko kiedy było inaczej. Moreno pomyślała, że przypomina fanatycznego niemieckiego kolekcjonera znaczków i mordercę dzieci, którego widziała w kiepskim filmie kilka miesięcy temu. Zastanawiała się, jak to możliwe, że ma pięcioro dzieci i żonę, która wytrzymała z nim te wszystkie lata. Czyli koło czterdziestu, uświadomiła sobie z przerażeniem. – Hm, no dobrze – rozpoczął. – Wszyscy na miejscach? Spojrzał po sali. Moreno zrobiła to samo. Münster, Rooth, Jung, ona i Sammelmerk. No i obiecujący inspektor Krause. Wyglądało na to, że wezwano właśnie ich. Grupę kryminalną. Choć prawdę mówiąc, nie było już nikogo więcej. Opadła na błyszczącą skórzaną kanapę koło Junga i zamknęła oczy, czekając, aż Hiller sporządzi w notatniku listę obecności. Próbowała sobie przypomnieć, jak wszystko wyglądało osiem lat temu, kiedy zaczynała pracę w wydziale kryminalnym. Którzy funkcjonariusze wciąż jeszcze tu byli i przede wszystkim: kogo brakowało. Nie było oczywiście Heinemanna. Starego, nieśmiałego

podkomisarza Heinemanna, który pracował we własnym tempie, ale często dogrzebywał się do odpowiedzi i rozwiązań, obok których inni tylko przebiegali… No i deBriesa, który półtora roku temu odebrał sobie życie. Żeby uniknąć wstydu. Wciąż jeszcze tylko ona, Münster i Van Veeteren wiedzieli, co było powodem. Znali prawdziwy motyw jego samobójstwa. Przesadne zainteresowanie młodymi dziewczynami. A właściwie dziewczynkami. Na samą myśl o tym przebiegł ją dreszcz. Czy kogoś jeszcze brakowało? Oczywiście Van Veeterena. Komisarza. Czy naprawdę wróci? Trudno jej było w to uwierzyć. Bardzo trudno. U Adenaara nie wykazywał specjalnego entuzjazmu. Otworzyła oczy i widząc posępny wyraz filatelistycznej twarzy komendanta, doszła do wniosku, że jej przypuszczenie jest prawidłowe. A nowe twarze? Te, których nie było osiem lat temu? Krause dostał się do stałej ekipy. Dzięki pilnej pracy, skrupulatności i ambicji. Może kiedyś będzie dobrym policjantem. Zastanawiała się jednak, czy kiedykolwiek będzie mężczyzną. Zastanawiała się również, dlaczego w jej głowie pojawiła się taka protekcjonalna myśl. Z Widmarem Krausem wszystko, rzecz jasna, było w porządku. Ale czy był mężczyzną, czy kwiatkiem doniczkowym? Że też człowiek czasem daje się zawładnąć takim uprzedzeniom… pomyślała. Dołączyła do nich Sammelmerk. Myśląc o tym, Moreno czuła nagły przypływ wdzięczności i żywiła nadzieję, że Irene już z nimi zostanie. Więcej nowych twarzy nie było. Teraz pracowali zresztą w mniej licznym składzie, choć nie można było powiedzieć, żeby przestępczość spadła. Dziś zaś było ich jeszcze mniej z powodu wypadku Reinharta. To dlatego tu przyszli. Ze względu na niego. Ewa Moreno zakryła usta dłonią, tłumiąc ziewnięcie. – Dzień dobry wszystkim – zaczął komendant i otworzył notatnik na kolejnej stronie.

– Dzień dobry, komendancie – odezwał się Rooth. Pozostali siedzieli cicho. – Sytuacja jest nieciekawa. Wybitnie nieciekawa. Przeciągnął dłonią po głowie, żeby się upewnić, że rzadkie włosy są ułożone tak jak powinny, po czym kilka razy pstryknął najnowszym długopisem marki Ballograf. – Bardzo nam przykro z powodu nieszczęścia, jakie spotkało komisarza Reinharta… Wszyscy mieliśmy nadzieję, że uda się przekonać Van Veeterena do chwilowego powrotu. To się jednak nie udało, chociaż w niedzielę odbyłem z nim porządną dyskusję… Wyjął kartkę z wewnętrznej kieszeni i nią pomachał. – Dziś rano otrzymałem jego odpowiedź. Odmówił… Z żalem, ale definitywnie, jak pisze. Z drugiej strony, zamierza, cytuję: „podjąć pewne działania śledcze na własną rękę”. Cokolwiek to znaczy, do cholery. Jakieś komentarze? Rooth skorzystał z okazji i kichnął, ale poza nim nikt nie miał nic do dodania. – Jest, jak jest – podjął komendant. – A zwłaszcza Van Veeteren jest, jaki jest. Tak czy inaczej, musimy od nowa rozdysponować siły, biorąc pod uwagę nieobecność Reinharta… Münster, ty poprowadzisz śledztwo w starej sprawie Kammerle–Gassel… czy jak ją tam teraz nazywacie. Spodziewam się szybkiego finału. W ostatnim czasie ruszyła chyba trochę z miejsca, a przecież nie możemy pozwalać, żeby ten dusiciel był na wolności nie wiadomo jak długo – ludzie powoli tracą wiarę w sprawiedliwość… W razie potrzeby możesz korzystać z pomocy, ale tylko w razie potrzeby – pamiętaj, że mamy też mnóstwo innych spraw! – Dziękuję za zaufanie – powiedział uprzejmie Münster. – Poza tym, na miły Bóg, kontaktujcie się z Van Veeterenem – ciągnął Hiller. Kto wie, co on zamierza… Prywatne śledztwo… można dostać gęsiej skórki! Okazał swoją frustrację, zgniatając faks z odpowiedzią komisarza i wyrzucając go do kosza. – Nie mam zamiaru angażować się w działania operacyjne w tej sprawie, o ile nie będzie to absolutnie, podkreślam,

absolutnie konieczne. Nikt z zebranych nie uważał, że taka konieczność może zajść w bliskiej przyszłości, a ponieważ nie mieli też nic do dodania, Hiller pozwolił im się rozejść i zacząć pracę w terenie. – Uporządkujcie ten bajzel! – dodał na koniec. – Tak naprawdę za to wam płacą. Ludzie mają prawo oczekiwać, że pewien odsetek spraw uda się rozwiązać. Inspirujące zebranie, pomyślał Münster, kiedy zamknął za sobą drzwi. Trwało pięć i pół minuty. Może warto na kilka tygodni dać się zapakować w gips? Van Veeteren siedział zatopiony w fotelu w wewnętrznym pokoju. W antykwariacie między półkami ostrożnie przechadzało się dwóch klientów. Słyszał ich kroki i dyskretne wertowanie stron jak echo z innego świata. Powiedział im jednak, że mogą dać mu znać, gdyby potrzebowali pomocy. Albo gdyby po prostu chcieli coś kupić. Na kolanach miał kopię listy członków towarzystwa Sukulentów, którą Münster dał mu w niedzielę u Adenaara. Liczyła cztery strony. Widniały na niej sto pięćdziesiąt dwa nazwiska. Sto pięćdziesiąt jeden z nich trzeba było odrzucić. Miało zostać jedno. Nazwisko Benjamina Kerrana vel Amosa Bruggera vel Dusiciela. To właśnie było zadanie. Idealne rozwiązanie. Wypił łyk kawy z kubka stojącego na poręczy fotela, w głowie pojawiło mu się przelotne, idiotyczne skojarzenie z redukcją sosu (w wyniku której z dziesięciu litrów płynu zostaje pół litra boskiego nektaru) i zaczął pracę. Po dziesięciu minutach miał już tylko jedenaście nazwisk. Po piętnastu – sześć. Po kolejnych pięciu – cztery. Dalej nie dotarł. Nie był w stanie dłużej redukować. Sos nie mógł już być gęstszy. Wypisał nazwiska na osobnej kartce i nauczył się ich na pamięć.

Erich Lambe-Silbermann Maarten deFraan David Linghouse Mariusz Dubowski Pierwsi dwaj – Lambe-Silbermann i deFraan – mieli tytuły profesora. Linghouse był doktorem habilitowanym, a Dubowski adiunktem. Jeżeli chodzi o wiek, mieli kolejno: czterdzieści osiem, czterdzieści dwa, trzydzieści osiem i czterdzieści jeden lat. Jeden z nich, pomyślał Van Veeteren. Jeden z tych mężczyzn zamordował pięć osób. Muszę wierzyć w tę metodę, a niepewność na razie odwiesić do szafy. Łatwiej było powiedzieć, niż zrobić, ale z determinacją przełknął wszelkie wątpliwości. Tak czy inaczej, był zadowolony, że to nie on prowadzi śledztwo. Jego sposób a zwyczajowe, akceptowalne metody pracy policji dzieliły lata świetlne. Pokręcił głową. Podniósł słuchawkę i wystukał numer do szpitala Gemejnte. Przełączano go tu i tam, aż w końcu usłyszał Reinharta. – Jak się dziś czujesz? – zapytał. – Lepiej, dzięki – odparł Reinhart. W jego głosie słychać było, że mówi prawdę. – Byłeś tu wczoraj, prawda? Van Veeteren przyznał, że rzeczywiście złożył mu krótką wizytę. – Szlag by to trafił – powiedział Reinhart. – Nie potrafię nawet odróżnić rzeczywistości od snu… to znaczy, do niedawna nie potrafiłem. Nafaszerowali mnie kilkoma kilogramami morfiny, ale w tej rzeźni to norma. Od dzisiaj biorę proces leczenia w swoje ręce. – Tak mówi prawdziwy facet – odparł Van Veeteren. – W maju będziesz mógł przebiec maraton. – Ten pomysł nigdy nie postałby mi w głowie – zaprotestował Reinhart. – Czego ty chcesz, do cholery? Nie mów mi, że znowu założyłeś uprząż? Nie chcę, żebyś… – Bez obaw – powiedział Van Veeteren. – Ale bawię się

w prywatnego detektywa… Marzyłem o tym od ósmego roku życia, to daje nieco większe pole manewru… – W prywatnego detektywa? – Coś w tym guście. Zresztą nazywaj to, jak chcesz. Mam pewien pomysł dotyczący tego mordercy, którego szukacie, ale jest on nieco niekonwencjonalny, więc wolę realizować go w cieniu. – Stary księgarz mówi językami – stwierdził Reinhart. – Au!… Cholera, zapomniałem, że jestem niepełnosprawny! Ja też jestem cieniem samego siebie. Mów mi tu, o co ci, do cholery, chodzi! – Chciałem wykorzystać twoją żonę – oświadczył Van Veeteren. – Moją żonę? – Tak. – Winnifred? – A masz ich więcej? – Nie. Ale… – Dobrze. I nie masz nic przeciwko temu? Reinhart przez chwilę kaszlał i jęczał. – Co zamierzasz zrobić z moją żoną? – zapytał w końcu. – Pracuje na wydziale anglistyki, prawda? – Tak… zgadza się. – Hmm… a więc wyszło mi, że Dusiciel też tam pracuje. W słuchawce zapadła chwilowa cisza. – Przepraszam – powiedział w końcu Reinhart. – Musiałem sprawdzić, czy mi się to nie śni. Dlaczego, do wszystkich diabłów, miałby pracować na wydziale anglistyki? – Wszystko ci opowiem w najbliższych dniach – obiecał szczodrze Van Veeteren. – Chcę tylko najpierw przetestować wytrzymałość mojej teorii. Nie masz nic przeciwko temu, żebym najpierw skonsultował się z Winnifred? – Nie, dlaczego? – Świetnie. To kobieta, która zna się na ludziach, prawda? – Wybrała mnie – powiedział Reinhart. – Czy coś może świadczyć o tym dobitniej? – Hmm – mruknął Van Veeteren. – Pewnie nie. Cieszy mnie,

że jesteś w dobrym humorze. Nie wiesz przypadkiem, czy zastanę ją w domu dziś wieczorem? – Jeżeli nie będzie siedziała tutaj, jak dobra, kochająca żona. Joanna uważa, że szpitale są super, więc pewnie zajrzą na chwilę. – Rozumiem. W takim razie może uprzedź, że się odezwę. – Masz to jak w banku – zapewnił Reinhart. – Czy pozostali wiedzą, co kombinujesz? Van Veeteren zrobił pauzę. – Jeszcze nie. Pod twoją nieobecność śledztwem kieruje Münster. Dam mu znać, jeżeli to się uda. Ale tylko wtedy. – Gdybym nie był zagipsowany – wymruczał Reinhart – wydusiłbym z ciebie, czym, do jasnej cholery, się zajmujesz. Chcę, żebyś zdał sobie z tego sprawę. – Ale tak się składa, że jesteś zagipsowany – odparł Van Veeteren. – I z tego akurat zdaję sobie sprawę. Odłożył słuchawkę i dopił kawę. 43 Było kilka minut po dziesiątej wieczorem, kiedy zadzwonił do drzwi mieszkania przy Zuyderstraat 14. To Winnifred Lynch wybrała tę porę, ale kiedy otworzyła drzwi, Van Veeteren zauważył, że wygląda na wyjątkowo zmęczoną. – Jestem padnięta – powiedziała, jak tylko otworzyła. – Praca, przedszkole, szpital, gotowanie, kąpanie, kładzenie do łóżka, bajka… A day in the life of, jak słowo daję. Muszę się napić whisky. Też masz ochotę? – Poproszę – odparł Van Veeteren, wieszając płaszcz. – Obiecuję, że będę się streszczał, ale w miarę możliwości musisz wykazać się bystrością umysłu. Reinhart twierdził, że zwykle ci się to udaje. – W naszej rodzinie to ja jestem ta bystra – odparła Winnifred. – Nic się nie martw. Siadaj, przyniosę szklanki. Z wodą? Z lodem? – Centymetr kranówki, jeśli można prosić – powiedział Van

Veeteren i poszedł do salonu. Podobał mu się. Lubił tu przychodzić. Oszczędne, zapełnione regały na książki. Pianino. Prawie gołe ściany i duże, wygodne kanapy. Żadnego telewizora. Cienki, czarny sprzęt grający i palma, przekrzywiona pod sufitem. Dyskretne oświetlenie. Zdał sobie sprawę, że nie był tu od czterech–pięciu lat… w zasadzie odkąd Reinhart związał się ze swoją urodziwą żoną. Dlaczego? – pomyślał. Co robimy ze swoim życiem i przyjaciółmi? Reinhart jest przecież jednym z najmilszych ludzi, jakich znam. Winnifred wróciła ze szklanką w każdej ręce. – Zdrowie – powiedziała, opadając na sofę naprzeciwko. – Muszę powiedzieć, że mnie zaciekawiłeś. Nie wspominając o tym, co zrobiłeś z moim kochanym mężem. – Bardzo przepraszam – odparł Van Veeteren. – Nie miałem zamiaru być tajemniczy, uważam po prostu, że głupio tak głosić swoje mądrości na prawo i lewo. Ale, jak powiedziałem, potrzebuję twojej pomocy. – Domyśliłam się. – Chodzi o to, że szukam drogi na przełaj… skrótu, prowadzącego prosto do celu. Jeśli to okaże się błędne, lepiej, żeby jak najmniej osób wiedziało o tych moich bzdurach. – Zgadzam się – powiedziała Winnifred i wypiła kolejny łyk whisky. – Jestem padnięta, ale mój umysł działa jak należy, daję słowo. – Warunkiem jest twoja dyskrecja. – Nie urodziłam się wczoraj. – Dobrze. A teraz mocno cię zaniepokoję. – Już jestem zaniepokojona. – I oczernię twoich kolegów. Winnifred wybuchnęła nagłym śmiechem. – Nie zapominaj, że dowiedziałam się już tego i owego ze szpitala. Możesz sobie darować preludium. – W porządku – powiedział Van Veeteren. – Chcę się tylko upewnić, że znasz nuty i wiesz, w jakiej tonacji będziemy śpiewać. Nie odpowiedziała. Van Veeteren wyjął kartkę z nazwiskami.

Przez chwilę milczał, ale Winnifred wyglądała na tak spokojną i zrelaksowaną jak bogini po kąpieli. Albo po akcie miłosnym. A przecież kilka minut wcześniej była tak zmęczona. Niesamowite, jak szybko zmieniła aurę. Niektóre kobiety mają coś w sobie… pomyślał i zorientował się, że traci wątek. Odchrząknął i pochylił się do przodu. Przesunął złożoną na pół kartkę po stole, ale wciąż trzymał ją dwoma palcami. – Są tu nazwiska czterech twoich kolegów z wydziału anglistyki – wyjaśnił powoli. – Chcę, żebyś się im przyjrzała i skupiła się na ludziach, którzy za nimi stoją. Wyobraź ich sobie. Nie musisz się śpieszyć… możemy milczeć przez pół godziny, jeśli będzie taka potrzeba. Chcę się dowiedzieć, który z nich mógłby zabić pięć osób. Winnifred nie odpowiedziała. Kiwnęła tylko lekko głową. Van Veeteren zrozumiał, że czegoś podobnego się spodziewała. Mimo wszystko. Rozmawiała z Reinhartem i wyciągnęli wspólne wnioski. Zdziwiłby się, gdyby było inaczej. – Jeżeli intuicyjnie nie zatrzymasz się przy którymś z nich, daj sobie spokój. To nie ma nic wspólnego z normalną pracą policji, ale zaufaj mi. Jeżeli nie będzie to nikt z tej czwórki albo jeżeli wskażesz niewłaściwą osobę, zostanie to między nami. Nie będzie miało absolutnie żadnego znaczenia. Choć… – Choć jeśli wytypuję dobrze… – …ułatwi to cały proces i pomoże ująć mordercę. – Naprawdę? – Przynajmniej można mieć taką nadzieję. Odpowiedzialność spoczywa, rzecz jasna, tylko i wyłącznie na mnie. Czy zgadzasz się na te warunki? Przyglądała mu się przez krótką chwilę, a jej usta wyrażały wręcz coś w rodzaju rozbawienia. Następnie odpowiedziała: – Tak. Zgadzam się. Van Veeteren cofnął palce i odchylił się do tyłu. – No to proszę.

Inspektor Sammelmerk miała wiele zalet i tylko jedną manię. Kochała brać prysznic. Nie miało to nic wspólnego z nadmiernym uwielbieniem czystości. W żadnym wypadku. Ogólnie rzecz biorąc, bardziej łączyło się z duszą niż z ciałem, choć cielesna przyjemność była oczywiście pomostem łączącym jedno i drugie. Kiedy ciepłe strumienie – tak ciepłe, że ledwo można było wytrzymać – trafiały w punkt pomiędzy siódmym kręgiem szyjnym a pierwszym kręgiem piersiowym, po jej ciele rozchodził się rozkoszny prąd i czasem zadawała sobie pytanie, czy Pan Bóg omyłkowo nie umieścił jej punktu G w niewłaściwym miejscu. Choć działała tylko gorąca woda, a dotyk nie, więc może nie była tak całkiem nienormalna. Tak czy inaczej, kąpała się pod prysznicem chętnie i długo. Czasem zapadała w łazience w coś w rodzaju transu, czemu członkowie jej rodziny coraz mniej się dziwili. Dwudziesto-, trzydziestominutowe ablucje nie były niczym nadzwyczajnym. Z czasem zarówno geniusz komputerowy, jak i latorośl nauczyli się, że tak już musi być. Każdy człowiek ma prawo do zaspokojenia swoich podstawowych potrzeb – mawiała Sammelmerk. – Gdybym próbowała zwalczyć tę niegroźną perwersję, z pewnością zastąpiłoby ją coś o wiele gorszego. Suma ludzkich słabości jest wartością stałą. Zresztą nie zawsze zapadała w trans. Pod prysznicem zdarzało jej się także poczuć jasność umysłu. Właśnie w tych kontemplacyjnych chwilach najchętniej podejmowała ważne decyzje i rozwiązywała skomplikowane problemy. To wówczas chaotyczne myśli uspokajały się, a wszystkie stresy spływały razem z wodą. Kiedy zastanawiała się nad przyczyną tego nieco dziwnego stanu rzeczy, najbardziej spójne wytłumaczenie, jakie przychodziło jej do głowy, było takie, że urodziła się pod znakiem Ryb. Po prostu. Pozostali członkowie rodziny byli spod znaków ziemi i powietrza, nie można więc było oczekiwać, że w pełni zrozumieją znaczenie wody. Tego dnia stała pod prysznicem już dwadzieścia minut

i zajmował ją tylko jeden problem. Jeden jedyny. Rozmowa z Clarą Peerenkaas. Podkomisarz Münster bez namysłu zgodził się na jej propozycję odnowienia kontaktu z niespokojnymi rodzicami z Willby, zwierzając się przy okazji, że to jego rodzinne miasto. Zadzwoniła i zapowiedziała swój przyjazd, a o czwartej przyjęto ją w schludnym, pomalowanym na żółto szeregowcu nad kanałem, w malowniczym miasteczku nad rzeką Gimser. Mąż był nieobecny. Inspektor Sammelmerk siedziała na śliskiej pluszowej kanapie, popijała herbatę, jadła ciasteczka i usiłowała rozstrzygnąć, co przeszkadza jej w zachowaniu pani Peerenkaas. A jeżeli nie przeszkadza, to przynajmniej dziwi. Było bowiem coś takiego. Subtelne i nieuchwytne, ale jednak. Niepokój o córkę wydawał się w każdym razie autentyczny. Na bezpośrednie pytanie, dlaczego ona i maż przestali się kontaktować z policją, odpowiedziała, że straciła do tego zapał, ponieważ nic się nie działo. Zastanawiali się nad zatrudnieniem prywatnego detektywa, ale nie podjęli jeszcze decyzji. Skupili się za to na próbach radzenia sobie z niepokojem i strachem. Sammelmerk uznała takie wyjaśnienie za dość wiarygodne. – Jesteśmy wierzący i nasza parafia bardzo nas wspiera – powiedziała pani Peerenkaas. – Na przykład kilka razy w tygodniu modlą się w intencji Ester. Jeśli człowiek nie może nic zrobić sam, jego obowiązkiem jest złożyć swój los w ręce Boga. Ze spokojem i ufnością. Wszystko to brzmiało w miarę przekonująco. Dopiero kiedy inspektor Sammelmerk siedziała w samochodzie w drodze powrotnej do Maardam, zaczęła mieć wątpliwości co do świadectwa własnych zmysłów. Potrzebny był jej do tego dystans. Teraz zaś, stojąc pod strumieniem wody, szybko ustaliła, w czym tkwi problem. Ona kłamała. W którymś momencie pani Peerenkaas nie powiedziała prawdy. Bóg jeden wie w którym, pomyślała i zaraz przyszło jej na

myśl, że można to potraktować dosłownie, biorąc pod uwagę wszystko, co mówiła o modlitwach i zaświatach. Tak czy inaczej, coś tu się nie zgadzało. Pani Peerenkaas coś ukrywała i nie do końca udało jej się to zamaskować. Coś w tym stylu. Właśnie tu był pies pogrzebany. Co takiego ukrywała? – zastanawiała się inspektor Sammelmerk. Zwiększyła temperaturę wody o pół stopnia. Nie pomagało. Nie pomagało też to, że stała pod prysznicem trzydzieści pięć minut, woda była już tak gorąca, że ledwo dało się wytrzymać, a najmłodszy syn zaczął łomotać w drzwi i pytać, czy zamierza spędzić tak całą noc i czy przypadkiem nie zamienia się w fokę. Nic nie pomagało. Wiedziała jednak, że coś jest nie tak. Pani Peerenkaas w którymś momencie minęła się z prawdą. Nie wiedziała tylko w którym i doprowadzało ją to do szału. Winnifred Lynch złożyła kartkę i wypiła ostatnie krople whisky. – Skończyłam – powiedziała. Van Veeteren drgnął i zorientował się, że już prawie zasnął. Spojrzał na zegarek. Minęło dopiero kilka minut. Cisza była jednak wręcz namacalna. Jak próżnia. Przesunęła kartkę po stole tak samo jak on wcześniej. Jak ostatnią, ukrytą kartę, której brakuje do pokera. Van Veeteren wziął ją do ręki i rozwinął. – Kto? – zapytał. – Maarten deFraan – odpowiedziała. – Numer dwa. Van Veeteren przez kilka sekund wpatrywał się w nazwisko, pocierając policzek. Zauważył, że jest nieogolony. – DeFraan? – zapytał. – Jesteś pewna? Było to dla niego tylko nazwisko. Nic więcej. – Jeżeli mam wybrać spośród tych czterech, to tak. Pozostali są wykluczeni. – Skąd wiesz? – Wiem.

Van Veeteren zastanowił się chwilę. – Czy to możliwy kandydat? Czy tylko najmniej nieprawdopodobny? Zwlekała z odpowiedzią. Przyciskając do siebie koniuszki palców, przyglądała się swoim dłoniom. – Mogę… mogę go sobie wyobrazić w tej roli. Zawsze wywoływał we mnie nieprzyjemne uczucia. – Dobrze go znasz? – Wcale. Pamiętaj, że na naszym wydziale pracuje ponad trzydzieści osób. Widuję go od czasu do czasu, ale nasze gabinety są oddalone… więc zwykle spotykamy się na zebraniach i tym podobnych. – Co o nim wiesz? – Niewiele. Prawie nic. Wydaje mi się, że zaczął pracę na wydziale rok przede mną. Mianowano go profesorem literatury angielskiej. Ja mam raczej zacięcie językoznawcze. O ile się nie mylę, DeFraan mieszkał wcześniej w Aarlach. Można powiedzieć, że ma na koncie duże osiągnięcie, rzadko kto zostaje profesorem przed czterdziestką. – Żonaty? – Nie sądzę. – Wiesz, gdzie mieszka? – Nie. Wydaje mi się, że dość blisko uczelni. Jeśli chcesz, mogę sprawdzić wszystkie jego dane w komputerze. – Doskonale – powiedział Van Veeteren. – Mogę dostać to jutro? – Oczywiście. Czy wolno zadać pytanie wyroczni? – Wyrocznia odpowiada tylko, jeśli zna odpowiedź – oznajmił Van Veeteren. – Fair deal – powiedziała Winnifred z przelotnym uśmiechem. – Co takiego doprowadziło cię do… do tych czterech pracowników naszego wydziału? Van Veeteren przez chwilę się zastanawiał. – Okej – powiedział w końcu. – Kilka mniej lub bardziej wyraźnych wskazówek. Znasz tę sprawę? – Trochę – przyznała Winnifred. – Rozmawialiśmy o niej kilka razy w wannie… no i oczywiście po południu w szpitalu.

– W wannie? – zdziwił się Van Veeteren. – Ty i Reinhart? – Tak, tam nam się najlepiej rozmawia. Hmm… – Rozumiem – powiedział Van Veeteren. – Nic szczególnego, jak to zwykle bywa. Dość szybko wyszło na jaw, że człowiek, którego szuka policja, jest oczytany. Kiedy zaś pojawiły się informacje wskazujące na świat akademicki, trzeba było tylko znaleźć odpowiedni wydział. I kierunek. Robert Musil jest oczywiście dostępny dla wszystkich i nie musiał wskazywać na osobę władającą językiem niemieckim, ale ten Benjamin Kerran z zapomnianego angielskiego kryminału… i do tego T.S. Eliot w restauracji Keefer’s… Jak dla mnie wystarczy. – Może i tak – zgodziła się Winnifred po namyśle. – Ale to nic pewnego, prawda? – Nigdy tego nie twierdziłem. Tak czy owak, w tym całym towarzystwie Sukulentów jest jedenastu twoich kolegów z wydziału. Siedmiu odpadło ze względu na kryterium wieku. Ale oczywiście jest tak, jak mówisz – te obserwacje są mocno niepewne. Pamiętaj też, że chodzi tu tylko o metodę i o nic więcej, margines błędu jest wręcz ogromny. Jak tylko się dowiem, że deFraan nie ma nic do ukrycia, będziemy mogli zapomnieć o całej sprawie i nikomu nic się nie stanie… A właśnie. Wiesz może, w czym on się specjalizuje? Winnifred przez chwilę myślała, aż wreszcie w jej głowie wyraźnie zapaliła się żarówka. – Jasny gwint – powiedziała. – To się może zgadzać. Jestem prawie pewna, że jego rozprawa dotyczyła angielskiej literatury popularnej. Underground, kryminały i tym podobne… Chyba z początku XX wieku. – Aha. To może naprawdę działać na jego niekorzyść. No dobrze, nie będę ci już dłużej przeszkadzał. Nie muszę chyba przypominać, jak ważna może się okazać twoja pomoc? – Ani o tym, że mam trzymać gębę na kłódkę – odparła Winnifred Lynch. – Dziękuję ci, to było… interesujące. Chcesz, żebym jutro przefaksowała jego dane do antykwariatu? Van Veeteren pokręcił głową. – Wolałbym przyjść po nie na uczelnię. Nie zaszkodzi, jeśli się trochę rozejrzę.

– Twoje życzenie jest dla mnie rozkazem – powiedziała Winnifred. – Znajdziesz mnie w moim gabinecie między dwunastą a czwartą, ale na wszelki wypadek zadzwoń. Van Veeteren obiecał, że tak zrobi. Włożył listę z nazwiskami do kieszeni i wstał. Wyszedł do przedpokoju i się ubrał, a wtedy Winnifred zadała ostatnie pytanie. – Ile osób zabił? – Jeżeli to naprawdę on, możliwe, że zdążył zabić pięć. – O Boże – wyszeptała Winnifred. Van Veeteren zrozumiał, że dopiero teraz dotarło do niej, o co tak naprawdę chodzi. I że nie rozmawiają o jakimś teoretycznym zagadnieniu. – Połóż się i pomyśl o czymś innym – zaproponował. – Dobrze, ale najpierw wypiję jeszcze jedną whisky. Co ty na to? Van Veeteren podziękował i wyszedł. Kiedy wrócił do Klagenburga, Ulrike już spała. Może to i dobrze, pomyślał. Nie umiałby się powstrzymać przed dyskutowaniem o odbytej przed chwilą rozmowie, a najrozsądniej byłoby oczywiście nie mieszać do tego żadnej innej osoby. Nawet Ulrike. Nawet jako doradcy. Jego metoda i plany nie zniosłyby nieograniczonych dawek kobiecej logiki i punktów widzenia. Choć z drugiej strony plany nie były jeszcze zbyt sprecyzowane. Ale miał już nazwisko. Nazwisko bez twarzy. Nie widział jeszcze Maartena de Fraana, ani na zdjęciu, ani na żywo. Dziwnie się z tym czuł. W istocie był to osobliwy sposób tropienia mordercy. Zastanawiał się, czy kiedykolwiek wcześniej szukał sprawcy, posługując się podobną, analityczną metodą. Prawdopodobnie nie. Z pewnym niezdecydowaniem zajrzał do spiżarni w poszukiwaniu ciemnego piwa, ale w końcu spasował. Gdyby w domu była whisky, wypiłby jeszcze kilka kropel. Wiedział jednak, że ostatnią wypili w Boże Narodzenie i od tego czasu nie uzupełnili zapasów. Za mocnym alkoholem również nie przepadał. Lubił czerwone wino i piwo. Im ciemniejsze, tym lepsze. Tyczyło się to jednego

i drugiego. Ulrike była do niego podobna także i pod tym względem. Teraz jednak nie chodziło o ulubione trunki. Chodziło o Dusiciela. Znalazł suitę Für Alina Arvo Pärta i włączył, zmniejszając głośność. Wyciągnął się po ciemku na kanapie i przykrył kocem. Profesorze de Fraan, pomyślał. Kim pan, do cholery, jest? Prywatny detektywie Van Veeteren, pomyślał zaraz potem. Za kogo ty się, do cholery, uważasz? Dobre. To sformułowanie mógł wykorzystać w swoich pamiętnikach, jeżeli kiedykolwiek je skończy. Nie pisał już od ponad trzech miesięcy. Cholerna sprawa G znowu nie dawała mu spokoju. Jedyna, jakiej nie udało mu się rozwiązać po ponad trzydziestu latach na służbie. Nie był to oczywiście zły wynik, ale G wciąż czasem nie pozwalał mu zasnąć. Precz! – powiedział do G. Teraz koncentrujemy się na Dusicielu. Wziął głęboki wdech i zamknął oczy. Zaczął myśleć o swoich planach. Co robić? Jak się do niego zbliżyć? Jak, mówiąc wprost, sprawić, żeby profesor deFraan się ujawnił? Jaki rodzaj konfrontacji był tym właściwym? W jakim wypadku mógłby zrzucić maskę na tyle, żeby zauważył to zaprawiony w bojach antykwariusz? Żeby zarejestrował ów absolutnie wyjątkowy błysk, jaki w pewnych sytuacjach pojawia się w oczach każdego mordercy. Może nie każdego, poprawił się po chwili. Ale większości. W momencie kiedy morderca po raz pierwszy zostaje skonfrontowany ze spojrzeniem drugiego człowieka. Człowieka, który wie. W tej właśnie chwili, myślał Van Veeteren, w tym ułamku sekundy, oko mordercy przesłania zasłona. Jeżeli tylko zna się ten mechanizm, nie może być już nic wyraźniejszego. Jest też inny rodzaj morderców, przypomniał sobie. Ci, których oczu nigdy nie okrywa zasłona wstydu. Jak na przykład G. Van Veeteren musiał znowu zmusić się do tego, żeby przestać o nim myśleć.

Jeżeli zaś Maarten deFraan rzeczywiście jest winny, a przy tym równie twardy jak G, ta metoda nigdy nie zadziała. Należało jednak poczekać, żeby się tego dowiedzieć. Na wiele rzeczy należało poczekać – to jedno było pewne. Ziewnął. Zaczął się zastanawiać, czy poleżeć jeszcze na kanapie, chwilę pospać i dosłuchać do końca płyty Pärta, czy też przejść do sypialni, w której spała Ulrike. Nie był to trudny wybór. 44 Sala wykładowa wyglądała tak, jakby mogło się w niej zmieścić ponad sto osób, i była wypełniona mniej więcej w trzech czwartych. Zdecydował się na w miarę dyskretne miejsce w przedostatnim rzędzie. Usiadł, rozłożył mały blat i próbował wyglądać jak dwudziestotrzyletni student. Nie przychodziło mu to łatwo. Rozejrzawszy się po sali, doszedł do wniosku, że jest tu najstarszy – z marginesem co najmniej piętnastu lat. Tylko kobiety siedzące dwa rzędy przed nim wyglądały jakby przekroczyły czterdziestkę, co stanowiło pewne pocieszenie. Może kierował się stereotypami, ale wyglądały mu na nauczycielki z liceum, którym udało się wziąć wolne na jeden semestr, żeby podciągnąć się trochę z języka i literatury angielskiej. I nie musieć uczyć. Poza tym sala pełna była utalentowanej młodzieży. Podobnie wyglądało to, kiedy sam spędzał parę lat na uniwersytecie około roku 1960. Studiując rozmaite kierunki i z rozmaitym skutkiem. Ku swojemu zdziwieniu poczuł, że mu tego brakuje. Że tęskni za tymi czasami, jednocześnie zazdroszcząc młodym ludziom, których życie wciąż jeszcze było niezapisaną kartką. Choć oczywiście zdawał sobie sprawę, że nie było tak łatwo. Ani wtedy, ani teraz. On już miał za sobą mnóstwo życiowych pomyłek i fałszywych kroków, a większość tych młodych talentów dopiero to czeka. Trudno było rozstrzygnąć, komu powinno się bardziej zazdrościć. Przypomniał sobie również zapach. Nie wiedział, czy wydziela

go ta przestronna sala z wysokimi szczeblinowymi oknami, wysiedziane drewniane ławki i zakurzone kaloryfery, czy po prostu dwudziestoparoletni ludzie zawsze tak pachną. Ale było mu to obojętne. Tak wtedy, jak i teraz. Czuł się tak, jak gdyby nieoczekiwanie wylądował w zagięciu czasoprzestrzeni, którego czterdzieści lat nie było w stanie wyprostować… Może było to coś w rodzaju gniazda oporu? Mimo tego tak zwanego postępu. Z biegiem lat nasza koncepcja czasu coraz bardziej zaczyna przypominać koło, pomyślał. Zaś odstęp między dniem wczorajszym a jutrzejszym staje się coraz większy. Nie jest to oczywiście szczególnie dziwne. Wyjął notatnik i kartki, które dostał od Winnifred Lynch, i zaczął się zastanawiać, czy będzie sprawdzana obecność. Nie żeby to miało jakieś znaczenie – Winnifred twierdziła, że to wysoce nieprawdopodobne i że na pewno nie zostanie wyproszony z sali. Wykład profesora deFraana na temat Conrada, Borrowa i Trollope’a był otwarty dla studentów różnych kierunków i zdarzało się, że przychodzili też ludzie po prostu zainteresowani tematem. Nie musiał więc się czuć jak ktoś obcy. Nawet jeśli taki był. Dane Maartena deFraana zajęły dwie ciasno zadrukowane strony. Otrzymał je pięć minut temu w gabinecie Winnifred Lynch i zdążył tylko rzucić na nie okiem. Jeżeli wykład okaże się zbyt usypiający, będzie mógł dyskretnie zrobić to znowu. To również było dziwnie znajome – szukanie sobie pobocznego zajęcia, żeby zająć czymś myśli podczas wykładu. Prawdopodobnie tak właśnie rozumował już w latach sześćdziesiątych, kiedy siedział tu na serio. Nic dziwnego, że nie poczyniłem zbyt wielkich postępów w tym akademickim cyrku, pomyślał Van Veeteren i ziewnął. W tym przypadku jednak również nie było sensu płakać nad rozlanym mlekiem. DeFraan i miarowy szacunku pozwalało

wkroczył do sali dokładnie piętnaście po jedenastej szum zamienił się w coś, co przypominało pełną ciszę. Pierwsze wrażenie Van Veeterena nie stwierdzić, że to właśnie człowiek, którego szukają.

Niestety. Ale może żądał zbyt wiele. DeFraan wyglądał na zdrowego i dość wysportowanego. Był nieco powyżej średniego wzrostu i dość mocnej budowy, a z twarzy przypominał Van Veeterenowi amerykańskiego aktora, którego nazwisko już dawno wyleciało mu z pamięci. Włosy miał średniej długości, ciemne i lekko przyprószone siwizną. Cienkie, owalne okulary i starannie przystrzyżona broda sprawiały, że otaczała go aura siły i intelektualnej niezależności. Miał ciemną koszulkę polo i prostą, szaro-czarną marynarkę. Można było uwierzyć, że jest to człowiek, który podoba się kobietom. Przywitał zebranych. Zdjął zegarek, położył przed sobą na katedrze i bez dalszych wstępów rozpoczął wykład. Krótkie, lecz eleganckie exposé na temat dziewiętnastowiecznej powieści angielskiej zajęło niecałe pięć minut. Następnie przystąpił do omawiania pierwszego z trzech pisarzy, wymienionych w tytule wykładu: Josepha Conrada. Od czasu do czasu pisał coś na tablicy. Van Veeteren ze zdziwieniem zauważył, że wszyscy zebrani skrzętnie notują. Niektórzy słuchacze mieli nawet ze sobą małe przenośne dyktafony. Czterdzieści lat temu takich nie było, pomyślał Van Veeteren i zaczął podejrzewać, że profesor deFraan jest tu uważany za autorytet. Sam miał za to problemy z koncentracją. W pomieszczeniu najprawdopodobniej brakowało tlenu. Nie można też było zapominać o grawitacji, której działanie wywierało niebagatelny wpływ na powieki. Van Veeteren czytał i Conrada, i Trollope’a. Miał swój osobisty stosunek przynajmniej do tego pierwszego i nie potrzebował, żeby ktokolwiek rewidował jego poglądy. A w każdym razie żeby robił to potencjalny morderca. Borrowa znał właściwie tylko z nazwiska. Poczuł, że znowu ziewa. Szczęka zatrzeszczała. Dziwne, jak uspokaja mnie siedzenie w tej sali, pomyślał. Głos deFraana był mocny, a profesor dobrze nim operował. Kiedy rozwodził się nad brzemieniem białego człowieka w Jądrze ciemności, Van Veeterenowi coraz trudniej było przypisać mu rolę, z myślą o której tu przyszedł.

Po prostu deFraan nie zachowywał się jak Dusiciel. Nie brzmiał jak morderca. „Nie zachowywał się jak morderca”? Van Veeteren pokręcił głową na myśl o tej amatorskiej opinii. Trzeba zdawać sobie sprawę, że nawet przestępcy najczęściej zachowują się całkiem normalnie – brzmiała reguła, którą wiele lat temu wpoił mu stary Borkmann. „Bywają okoliczności, w których nie odróżniłbyś autobusu pełnego psychopatów od takiego, którym podróżuje grupa zupełnie nieszkodliwych, praworządnych obywateli – dodał, wykrzywiając usta w charakterystycznym uśmiechu. – Na przykład przedsiębiorców pogrzebowych na niedzielnej wycieczce”. Van Veeteren uśmiechnął się w duchu, kiedy zdał sobie sprawę, że pamięta to co do słowa. „Nie brzmiał jak morderca”! Borkmann wyśmiałby takie sformułowanie. Bo oczywiście nigdy nie wiadomo. Jak zwykle. Van Veeteren postanowił zostawić profesora w jądrze ciemności i w międzyczasie przyjrzeć się bliżej informacjom na jego temat, które Winnifred Lynch znalazła w komputerze. Przeważająca część dotyczyła rzecz jasna kwalifikacji naukowych. Zdane egzaminy. Miejsca pracy. Opublikowane książki i artykuły. Sympozja i konferencje, w których deFraan brał udział, projekty naukowe, którymi się zajmował… Van Veeteren szybko przebiegł wzrokiem te informacje. Dowiedział się, że tytuł jego rozprawy doktorskiej brzmiał Narrative Structures in Popular Fiction i że wykładał angielski na uniwersytecie w Maardam od 1996 roku. Wcześniej przez cztery lata był lektorem na znacznie mniej prestiżowej uczelni w Aarlach, której sam był absolwentem. Bardziej osobiste informacje zajmowały mniej więcej połowę drugiego arkusza. Można się było dowiedzieć, że deFraan urodził się w Lingen 7 czerwca 1958 roku. Był kiedyś żonaty, ale w 1995 roku owdowiał. Nie miał dzieci i mieszkał przy Kloisterstraat 24.

Poza tym niewiele więcej. Van Veeteren przeczytał wszystko jeszcze raz od deski do deski, chcąc zobaczyć, czy znajdzie się tam coś – choćby najmniejszy szczegół lub okoliczność, która wskazywałaby na to, że jest człowiekiem, którego szukają. Dusicielem. Osławionym, nieuchwytnym szaleńcem, który gołymi rękoma zabił pięć osób. Mordercą przez duże M. Van Veeteren oderwał wzrok od kartki i przyjrzał się dobrze ubranemu mężczyźnie przy białej tablicy. Właśnie zapisywał na niej tytuły książek i lata. Czy te ręce… ta dłoń (na której grzbiecie, jak odruchowo zauważył, był naklejony plaster), czy te palce, które teraz trzymały niebieski mazak i kreśliły litery, w innych okolicznościach mogły zacisnąć się na szyi kobiety i… Wydawało mu się to niedorzeczne. Wiele razy w ciągu swej kariery spotykał wilki w owczej skórze, ale to było wyjątkowo mało prawdopodobne. Prywatny detektyw westchnął i spojrzał na zegarek. Do końca wykładu zostało jeszcze dwadzieścia minut. Poczuł, że chce mu się pić. Żeby się czymś zająć, wyjął z teczki Strangler’s Honeymoon i zaczął przeglądać. Szukał tej książki od początku grudnia i w końcu, w połowie stycznia, dostał egzemplarz z londyńskiego Dillman’s. Przeczytał, ale niewiele mu to dało. Prześladowało go tylko przeklęte nazwisko. Kerran. Benjamin Kerran. Trudno mu było je połączyć z tym eleganckim akademickim snobem. Niezwykle trudno. Niech Borkmann mówi sobie, co chce. Dwie studentki – jedna niska, przysadzista i czarnowłosa, a druga wysoka, z jasnymi włosami spiętymi w koński ogon – miały pewne refleksje na temat Trollope’a, którymi chciały się podzielić z profesorem. Van Veeteren musiał więc odczekać chwilę, zanim mógł porozmawiać z nim na osobności. Wreszcie dziewczyny skończyły. Widać było, że chętnie porozmawiałyby dłużej, ale brakowało im kompetencji. Prawdopodobnie zarówno intelektualnych, jak i czysto kobiecych. Podziękowały

mu przesadnie gorąco, schowały długopisy i notatki do toreb na ramieniu, dygnęły i powłóczystym krokiem wyszły z sali. DeFraan poprawił okulary i obdarzył Van Veeterena bacznym, pytającym spojrzeniem. – Przepraszam – odezwał się Van Veeteren. – Czy ma pan wolną chwilę? DeFraan lekko się uśmiechnął i schował notatki z wykładu do żółtej plastikowej teczki. – Oczywiście. – Dziękuję. Nazywam się Van Veeteren. Jestem współwłaścicielem antykwariatu Krantzego w zaułku Kupinskiego. – Aha? – Kilka dni temu otrzymałem pewną książkę i zastanawiam się, czy mógłby mi pan z nią pomóc… a raczej z jej autorem… Nazywa się Henry Moll. Kompletnie go nie znam. Wręczył mu nieco wysłużone wydanie w miękkiej oprawie. DeFraan wziął je do ręki i przez chwilę mu się przyglądał, unosząc jedną brew. Znowu poprawił okulary, otworzył książkę na pierwszej stronie, sprawdził notę copyrightową i rok wydania. – Przykro mi – powiedział. – Nigdy o niej nie słyszałem. Ale w latach dwudziestych i trzydziestych wychodziło mnóstwo tego rodzaju literatury. Dlaczego się pan nią zainteresował? – Przeczytałem ją i mi się spodobała. – Naprawdę? DeFraan spojrzał najpierw na książkę, a potem na Van Veeterena. Jego usta wyrażały lekkie szyderstwo lub niedowierzanie. – Oczywiście to nie żadna nadzwyczajna literatura – powiedział Van Veeteren, starając się wyglądać na zawstydzonego (choć, jak sam zauważył, bez specjalnego powodzenia), ale jest coś intrygującego w samej fabule… i w postaci głównego bohatera… mordercy. DeFraan nie zareagował. Zaczął z roztargnieniem wertować książkę. – Benjamin Kerran. To nazwisko również nic panu nie mówi?

– Kerran? – Tak. DeFraan zamknął książkę i spojrzał na zegarek. – Nie. Przykro mi, ale chyba panu w tym nie pomogę, panie… – Van Veeteren. – Van Veeteren. Poza tym za parę minut mam spotkanie, więc jeśli pan wybaczy… Van Veeteren wziął do ręki książkę i schował ją do teczki. – No dobrze – powiedział. – W każdym razie dziękuję, że poświęcił mi pan czas. I dziękuję za interesujący wykład. – Nie ma za co – odparł deFraan i bez pośpiechu opuścił salę. Van Veeteren powoli wyszedł za profesorem. Pod okazałymi marmurowymi schodami, wypolerowanymi przez mniej lub bardziej żwawe kroki studentów przez półtora wieku i obramowanymi przez kolumny, znalazł kawiarnię. Pamiętał, że już kiedyś tu był – nie przed półtora wiekiem, ale może ze czterdzieści lat temu. Usiadł przy wolnym stoliku z filiżanką kawy i papierosem i próbował przeanalizować sytuację. Diabli wiedzą, pomyślał. Może tak, a może nie. Nic więcej nie wymyślił. Nie dało się. Partia w każdym razie została otwarta. To jedno było pewne. Zdobycie dysertacji zajęło Winnifred niecałe dziesięć minut. Nie miała jej u siebie w pokoju, ale wystarczyła wizyta w wydziałowej bibliotece, żeby wróciła z grubym, błękitnym tomem. Pełny tytuł brzmiał: Narrative Structures in Early 20th Century English Popular Fiction. Van Veeteren podziękował, włożył ją do teczki obok Henry’ego Molla i zostawił uniwersytet Maardam własnemu losowi, jakikolwiek by on był. W Huewelinck’s kupił kanapkę bez oliwek i tuż przed wpół do drugiej stawił się z powrotem w antykwariacie. Siadł w aneksie kuchennym i powoli żując kanapkę i pijąc ciemne piwo Bettelheim, zaczął czytać. Kiedy kanapka i piwo się skończyły, przestał. Otworzył

dysertację na spisie treści i znalazł to, czego szukał. Moll, Henry p. 136 Wrócił do podanej strony. Pisarzowi Henry’emu Mollowi autor poświęcił dokładnie trzynaście linijek. Wspomniał o Strangler’s Honeymoon i o trzech innych tytułach. W neutralnych, a może nawet pozytywnych słowach. Van Veeteren zamknął i schował książkę. Wysączył ostatnie krople piwa. Diabli wiedzą, pomyślał po raz kolejny. Ale chyba zaczyna tego być coraz więcej. Wieczorem poszedł z Ulrike do kina. Obejrzeli stary rosyjski film Komisarz – zapomniane arcydzieło z lat sześćdziesiątych. Następnie spędzili godzinę u Krausa, rozmawiając o tym, jak to możliwe, że w warunkach, które panowały w Związku Radzieckim dekadę po śmierci Stalina, udało się stworzyć tak kompletne arcydzieło. O poruszającej scenie, w której żydowski szewc obmywa nogi swojej żonie. O funkcji, jaką pełnią w życiu rzeczy słone i gorzkie. Rozmawiali o Karelu Inningsie, mężu Ulrike, zamordowanym w akcie zemsty przez kobietę dokładnie pięć lat temu, i o Erichu, synu Van Veeterena, który nie żył już od ponad dwóch lat. Nieczęsto poruszali te tematy, ale teraz to zrobili. Czy naprawdę było tak, że smutki każdego z nich zbliżyły ich do siebie? Pogłębiły ich związek i sprawiły, że w jakimś sensie stał się mocniejszy niż w zwyklejszych okolicznościach? Były to trudne pytania, a do tego pewnie źle sformułowane, więc oczywiście nie doszli do żadnych odpowiedzi. Nie tego wieczoru. Kiedy jednak w lekkim deszczu wracali do domu, czuł, że kocha ją tak, jak rozbitek musi kochać tratwę zmierzającą w jego kierunku, kiedy już stracił wszystkie siły. Zgadza się, dokładnie ten obraz stanął mu przed oczami. Kiedy wrócili do Klagenburga, było już prawie wpół do dwunastej, postanowił więc przełożyć rozmowę na następny

dzień. Tuż po przebudzeniu ludzie zawsze niżej trzymają gardę, więc ten czas będzie bardziej odpowiedni na zadanie dość niedyskretnego pytania. Nastawił budzik na siódmą i przysunął się do Ulrike z przewrotnym uśmiechem na ustach. – Co z tobą? – zdziwiła się. – Wygląda na to, że rozpiera pana energia, mister Yang. Sprawdził i stwierdził, że Ulrike ma rację. – Obudził się we mnie stary myśliwy. Myślę, że coś zwietrzył. – Mnie? – spytała Ulrike i zachichotała. Zamknął oczy i próbował oszacować, ile może być warta kobieta, która ma pięćdziesiąt osiem lat, a wciąż chichocze jak dziecko. Doszedł do wniosku, że wiele. – No tak – powiedział. – Oczywiście, że ciebie, ale coś jeszcze. – Zdobycz? – Coś w tym stylu. – Zgaś lampę i przytul mnie mocniej. Zrobił, o co prosiła. – DeFraan. – Mówi Van Veeteren. Dzień dobry. – Kto? – Księgarz Van Veeteren. Wczoraj po pańskim wykładzie mieliśmy przelotne spotkanie. – Aha? – Dotyczące tej książki Henry’ego Molla. – Tak… oczywiście, pamiętam pana. Ale dlaczego dzwoni pan tak wcześnie? Nie ma nawet wpół do ósmej. – Przepraszam. Chciałem pana złapać, zanim wyjdzie pan do pracy. – Udało się panu. – Zastanawiam się nad jedną sprawą. – Ach tak? W takim razie słucham, ale bardzo proszę, żeby pan się streszczał. – Naturalnie. Nie chciałem pana obudzić… Mam jedno pytanie. Czy nadal utrzymuje pan, że nie zna Henry’ego Molla

i książki, którą panu pokazywałem? – Jak to czy utrzymuję? Nie rozumiem… Zapadła dwusekundowa cisza. – Jak brzmiał jej tytuł? – Strangler’s Honeymoon. Wydana przez Thornton & Radice w 1932 roku. – Nie przypominam sobie. I nie rozumiem, dlaczego mnie pan w ten sposób napada. Proszę, żebyśmy zakończyli rozmowę, nie sądzę… – Czytałem fragmenty pańskiej rozprawy. – Czego? – Pańskiej rozprawy. Narrative Structures in Popular Fiction… Tak chyba brzmi jej tytuł, prawda? Nie było odpowiedzi. – Zastanawiam się nad jedną rzeczą. – Mianowicie? Czyżby po raz pierwszy w jego głosie pojawiła się nutka strachu? A może tylko to sobie wmawiał, ponieważ tak bardzo na to liczył? – W swojej pracy pisze pan zarówno o Mollu, jak i o książce, a mimo to twierdzi pan, że ich nie zna. – Moll? – odparł deFraan z namysłem. – Tak, możliwe, że się z nim zetknąłem, ale czy pan nie rozumie, że skończyłem pisać tę dysertację ponad piętnaście lat temu? O ile dobrze pamiętam, wymieniłem tam ponad dwustu pisarzy i trzy razy tyle książek. Nie można żądać, żebym… – A Benjamin Kerran? – Kerran? Nie wiem, o czym pan mówi. O co panu, do cholery, chodzi? Naprawdę nie mam zamiaru… – Czyli nie pamięta pan również nazwiska Benjamin Kerran? Wydaje mi się, że wczoraj kilka razy je panu podawałem… To morderca z książki. Dusiciel. Cisza trwała tym razem pięć sekund. Potem deFraan odłożył słuchawkę. Van Veeteren zrobił to samo. Następnie z powrotem odchylił się w łóżku, opadając na poduszki. Pierwsza runda, pomyślał. Żadna ze stron nie ma na razie

przewagi. Jeżeli jednak zasadziłem się na właściwą ofiarę, myślał dalej, to wie już, że ja wiem. Bez wątpienia. Człowiek, z którym mam do czynienia, z pewnością nie jest głupi. Równie pewne jest, że to zmieniło sytuację przed wszystkimi przyszłymi rundami. W radykalny sposób. A jednak, myślał piętnaście minut później, stojąc pod prysznicem, jednak czegoś brakuje. Na przykład wstydu mordercy – tego spojrzenia albo charakterystycznie stłumionego głosu – nie wyczuł nawet śladu jednego lub drugiego. Zagrał dość mocną kartą i osiągnął… no właśnie, co? Nic – takie podsumowanie aż cisnęło się na usta. Niech to szlag. Czuł, jak niepewność i niezdecydowanie zaczynają go gnębić. Znajome jak chroniczne bóle, na które cierpiał, jednak zamiast im się bliżej przyjrzeć, wyszedł spod prysznica. Starannie się wytarł, nastawił wodę na kawę i przystąpił do rozwiązywania zagadki szachowej w „Allgemejne”. Mat w trzech ruchach z samymi niewiadomymi. Na wszystko jest czas. 45 Reinhart spał. Wyglądało na to, że śnią mu się dwa różne sny, jeden gorszy od drugiego. W pierwszym jego córka Joanna i jej rudowłosa przyjaciółka Ruth zapiekały jego lewą nogę w czymś w rodzaju ciasta. Dlatego wydawała się taka ciężka… Wyjawiły mu, że zamierzają zapiec go całego i zaprezentować jako wyjątkowo imponujący okaz na przyjęciu urodzinowym w ich przedszkolu. Ciasto miało zostać udekorowane mnóstwem ładnych, drobnych przedmiotów: rozgwiazdami, małymi flagami i świecącymi kamieniami i zapewnić im pierwszą nagrodę w konkursie – wycieczkę do paryskiego Disneylandu. Sama myśl o tym przyprawiała Reinharta o dreszcze obrzydzenia, ale nie mógł zaprotestować, ponieważ najpierw podały mu

porządną dawkę morfiny. Jego język był śnięty jak wyrzucona na brzeg meduza. To wszystko było naprawdę obrzydliwe… W drugim śnie szedł przez pełne hałaśliwe miasto do miejsca, w którym wydarzył się wypadek. Jego wypadek. Coś miało się stać, nie było jeszcze wiadomo co, ale szedł w kierunku własnego losu tak pewnie, jakby to była powtórka starego filmu, który oglądał po raz siódmy, na leżąco… Leżał bezbronny, z zapieczonymi nogami, ciężkimi jak ołów, a jednocześnie widział, jak przepycha się przez niebezpieczny tłum w niebezpiecznym mieście. O ile się nie mylił, było to znajome Maardam i znajoma Zuyderstraat, ale znajdowały się tam również dziwne, obce elementy, których nie rozpoznawał – zawalone mosty i wysadzone w powietrze domy z jakiegoś dotkniętego wojną kraju… Zdezorientowany próbował przyciągnąć uwagę Joanny, rudej Ruth i swojej żony i poprosić o przerwanie filmu, zanim będzie za późno, ale bez rezultatu. Meduza w jego ustach była tylko obojętnym, umierającym jednokomórkowcem, który zaczął właśnie schnąć na wiór, coraz bardziej przyklejając się do podniebienia. Zrozumiał, że wszystkie jego wysiłki są daremne i pozbawione sensu. Dotarło to do niego tuż przed samym wypadkiem. Wtedy też poczuł uderzenie w lewe ramię i dostrzegł postać znikającą w tłumie. Sen się urwał. Stracił równowagę, poczuł się tak, jak gdyby nic nie ważył, a następnie obudził się zlany potem. Przez krótką chwilę nie wiedział, gdzie się znajduje. Bolały go nogi. Bolały uda i ramiona. Język się kleił. Sen wciąż jednak wisiał w powietrzu. Nie Joanna, ruda Ruth, przyjęcie w przedszkolu i ciasto z flagami, ale uderzenie. Pchnięcie w ramię. Popatrzył na nieskazitelnie biały sufit. Spojrzał na swoje zagipsowane nogi. O Boże, pomyślał i z wysiłkiem oderwał język od podniebienia. Ktoś tam był. Ktoś mnie popchnął.

W czwartek Van Veeteren ponownie skontaktował się z Winnifred Lynch i dowiedział się, że tego samego dnia późnym popołudniem profesor deFraan miał wykład. Konkretnie między piątą a siódmą. Zapytał, czy nadal chce mu pomagać w tej wątpliwej sprawie, a Winnifred odpowiedziała twierdząco. Bez specjalnego wahania, jak mu się wydawało. – Zastanawiam się nad kilkoma sprawami. Po pierwsze: ludzie z jego otoczenia. Czy na wydziale jest ktoś, kto jest mu bliski… albo przynajmniej wie coś niecoś o jego zwyczajach? Tego typu informacje bardzo by nam się przydały. – Sprawdzę to – obiecała Winnifred. – Wiem, że od czasu do czasu umawia się z Dubowskim na drinka. Ale czego właściwie chcesz się dowiedzieć? Nie mogę tak po prostu… – Nie, nie – przerwał Van Veeteren. – Musisz postępować ostrożnie. On może się domyślać, że czegoś szukam, ale pod żadnym pozorem nie może powziąć podejrzeń, że na wydziale jest wtyczka. Drugi szczegół jest w pewnym sensie ważniejszy i jeżeli uda ci się go ustalić, będzie to jeszcze więcej warte. – Mów. – To tylko strzał – przyznał Van Veeteren. – Ale głupio byłoby tego nie sprawdzić. Chodzi o październik 1999 roku… Czy to możliwe, żeby deFraan wyjeżdżał wtedy w jakiejś służbowej sprawie do Wallburga? Jeżeli taka informacja znajduje się w jakichś dokumentach, a ty możesz je sprawdzić bez ujawniania się, gotów jestem postawić piwo, że to mimo wszystko nasz człowiek. – Hm – mruknęła Winnifred. – Co oznacza „hm”? – zapytał Van Veeteren. – Obawiam się, że będę musiała załatwić to przez Beatrice Boorden. Jest sekretarką wydziału. Nie przepadam za nią, ale coś wymyślę. – Ostrożność – powtórzył Van Veeteren. – Nie zapominaj o tym. Żadnego niepotrzebnego ryzykanctwa. DeFraan może mieć na sumieniu pięć osób, nie wolno ci się wystawiać na niebezpieczeństwo. – Rozumiem warunki – zapewniła Winnifred Lynch i odłożyła słuchawkę.

Warunki? – pomyślał Van Veeteren. A czy ja sam je rozumiem? Jeżeli deFraan rzeczywiście jest Dusicielem, na pewno jakoś zareaguje, wiedząc, że ten cholerny antykwariusz węszy. Jak? Co powinien zrobić? Jakie poczynić kroki? Dobre pytania. Pobudzenie deFraana w taki sposób było oczywiście jego celem, ale jeżeli rzeczywiście się powiodło, nie był to raczej powód do zadowolenia. Prędzej do niepokoju. Jak przy jakiejś mieszaninie chemicznej, którą po kropelce przelewa się pipetą do retorty, nie wiedząc, czy eksploduje, czy nie. Cholera, pomyślał Van Veeteren. Czy naprawdę mam kontrolę nad sytuacją? Wiedział, że musi dobrze przemyśleć kolejne posunięcia. Tuż po szóstej zajął pozycję w kawiarni Kramera naprzeciwko schodów uczelni. Siedział tam, palił papierosy i sączył ciemne piwo, a jednocześnie miał doskonały widok przez okno. Jeżeli deFraan po wykładzie pójdzie tą samą drogą co zwykli ludzie, raczej go nie przeoczy. Co innego, jeśli profesor postanowi wymknąć się tylnymi drzwiami. Van Veeteren przesadnie się nie śpieszył. Wiedział, że jeżeli tego wieczoru nie uda mu się dodać kolejnych kropel mieszaniny, będzie mógł to zrobić w ciągu kilku następnych dni. Może nawet przydałaby się krótka przerwa? Małe opóźnienie? Trudno było stwierdzić. Nawet to. Między uniwersytetem a kawiarnią wiał rześki wiatr. Mimo hałasu panującego w środku słyszał, jak liny, na których zamocowano flagi, obijają się o maszty. Wąskie przejście działało prawie jak tunel aerodynamiczny i ludzie przebiegali tamtędy skuleni. Zobaczył muzułmankę, przyciśniętą do jednego ze słupów, otaczających okazałe podwójne drzwi, która próbowała znaleźć schronienie przed wiatrem. Najwyraźniej na kogoś czekała. Widać było, że marznie, choć włosy i twarz okrywała jej chusta. Ogólnie rzecz biorąc, nie była to pogoda do wychodzenia na zewnątrz. Przez całe popołudnie nad miastem

przechodziły krótkie ulewy. Od rana w antykwariacie pojawiła się tylko garstka klientów, zamknął więc pół godziny przed czasem. Nie chciał zaniedbać obowiązków prywatnego detektywa. Ciężkie drzwi na górze co jakiś czas się otwierały i ze środka wychodzili studenci. Najczęściej parami lub grupkami, a tuż po wpół do siódmej pojawiła się tak duża grupa, że drzwi nie zamykały się przez całą minutę. Van Veeteren domyślił się, że wykład deFraana na temat Wilde’a i Shawa dobiegł końca, choć oczywiście równie dobrze mogły to być jakieś inne zajęcia. Na wszelki wypadek dopił piwo i wytężył uwagę, żeby w razie czego szybko zerwać się z miejsca. Miał rację. DeFraan pojawił się zaledwie kilka minut później. Zszedł ukosem po schodach i zatrzymał się na chwilę na dole, jakby zastanawiając się, w którą stronę iść. Zawiązał ciaśniej szalik i zapiął płaszcz. Van Veeteren wstał od stolika. Teraz, pomyślał. Niech się dzieje, co chce. Na Alexanderlaan deFraan skręcił w lewo. A więc nie zamierza iść do domu, stwierdził Van Veeteren i ruszył za nim w odległości dwudziestu–trzydziestu metrów. Muzułmanka najwyraźniej nie spotkała tego, na kogo czekała. Znajdowała się jakieś dziesięć metrów za profesorem. Na Grote torg deFraan skręcił między zaparkowane samochody i skierował się w stronę knajpy Zimmera, która leżała na rogu Vommersgraacht i nie należała do ulubionych lokali Van Veeterena. Nie pamiętał, żeby jego noga postała tam w ciągu ostatnich dziesięciu–dwunastu lat. Zatrzymał się przy małym kiosku z gazetami i zobaczył, że profesor wchodzi oświetlonymi drzwiami. Z umiarkowanym zdziwieniem zauważył również, że muzułmanka zrobiła to samo. Wyciągnął maszynkę do papierosów. Kiedy jednak spostrzegł, że zapas gotowych skrętów się skończył, zamknął klapkę i schował ją z powrotem do kieszeni. Przez chwilę się namyślał, po czym kupił w kiosku wydanie „Telegraafu” i również wszedł do Zimmera. Jeżeli rzeczywiście przydałaby się przerwa, zrobi ją innym razem. Niech się dzieje, co chce.

Nie było jeszcze siódmej i w podłużnej sali znajdowało się raczej niewiele osób. Od razu zobaczył deFraana. Siedział przy stoliku kawałek dalej po lewej stronie i brał menu od kelnerki. Van Veeteren zaczekał, aż ciemnoskóra dziewczyna zejdzie mu z drogi, a następnie minął deFraana, nie zwracając na niego uwagi, nawet nie patrząc w jego kierunku. Wiedział jednak, że deFraan zdążył go zauważyć. Kątem oka spostrzegł, że profesor na ułamek sekundy zawiesił na nim wzrok, po czym szybko wrócił do lektury menu. No dobrze, pomyślał Van Veeteren, siadając przy stoliku kilka metrów dalej. Jeszcze jedna kropla mieszaniny. On wie, że tu jestem, i czuje na plecach moje spojrzenie. Z pewnością zachodzi w głowę, dlaczego się nie przywitałem. Było jasne, że deFraan przyszedł do Zimmera, żeby zjeść kolację. Van Veeteren zadowolił się pieczywem czosnkowym, sałatką i małą karafką czerwonego wina. Zaczął przeglądać „Telegraaf”, drugim okiem łypiąc na obserwowany obiekt, a jednocześnie próbował się odprężyć. To ostatnie nie było łatwe. Szybko zauważył, że optymistyczna chemiczna metafora zaczyna ustępować miejsca wątpliwościom – jak najbardziej uprawnionym pytaniom, które z takim powodzeniem trzymał w szachu od samego rana. Na kilka sekund naprawdę zatopiły w nim pazury. Rozumiał, że już czas. Czym ja się właściwie zajmuję? – pomyślał. Po jaką cholerę tu siedzę? Dobre pytania. Wyjątkowo dobrze umotywowane refleksje. Wypił łyk wina i westchnął. Czy w zachowaniu lub reakcjach Maartena deFraana było coś, co świadczyłoby o tym, że to on jest Dusicielem? Cokolwiek? To, że nie przypomniał sobie książki i autora, jednego z kilkuset, o których pisał piętnaście lat temu? Że się zdenerwował, kiedy dwadzieścia po siódmej rano obudził go telefon od namolnego księgarza? Że po wykładzie siedział w knajpie i jadł kolację? Wyjątkowo podejrzane, pomyślał Van Veeteren i wypił jeszcze pół kieliszka wina.

Można było powiedzieć, że obciążało go w takim samym stopniu jak ciąg poszlak, który do niego doprowadził. Dwóch literackich szwarccharakterów. Przypinka w bucie w Wallburgu. Zaawansowany proces redukcji stu pięćdziesięciu dwóch wolnomularzy do jednego. Kurwa, pomyślał, przyglądając się żałosnej sałatce z astronomiczną obojętnością. Co za cholerny pajac ze mnie! Po pierwszym tego dnia niewątpliwie słusznym wniosku i szczerej samokrytyce poczuł się nieco lepiej. I tak nikt nie wie, czym się zajmuję, próbował przekonać sam siebie. Oczywiście z wyjątkiem Winnifred Lynch (i pewnie Reinharta), ale z tym jakoś sobie poradzi. Powybierał z sałatki cienkie plasterki mozzarelli i zjadł. Podobnie zrobił z suszonymi pomidorami. Następnie odsunął talerz, skręcił papierosa i zaczął palić. DeFraan nadal jadł. Wyglądał na rozluźnionego. Van Veeteren wypił resztkę wina i kiwnął na kelnerkę, żeby zapłacić i iść do domu. Ponieważ jednak obiekt (ofiara? zwierzyna? Dusiciel?) jednocześnie zrobił to samo, pies tropiący postanowił poobserwować go jeszcze trochę, skoro i tak zdecydował się grać rolę pajaca. Pajaca tropiącego? Prawdopodobieństwo, że deFraan zamierza po prostu pójść do swojego mieszkania na Kloisterstraat, było dość spore. Sprawdzenie tego będzie kosztowało nie więcej niż kilka kolejnych zmarnowanych minut tego zmarnowanego dnia. Wóz albo przewóz! – pomyślał Van Veeteren. Pozostaje mieć nadzieję, że nie doniesie na mnie na policję. Jego prosty plan pokrzyżowała jednak drobna okoliczność: deFraan dostał swój rachunek jako pierwszy, a kiedy transakcja dobiegła końca, wstał z miejsca. Zirytowany księgarski pajac starał się przyciągnąć uwagę kelnerki, ale ta poszła w inną stronę. Przez chwilę rozważał, czy nie zostawić na stole banknotu z nawiązką pokrywającego koszty, ale zmienił zdanie, kiedy zobaczył, że z jednej z wnęk po drugiej stronie kasy i baru w ślad za deFraanem wychodzi kobieta w chuście. Van Veeteren został na miejscu, a po głowie kołatała mu się zupełnie nowa myśl. Co, do diabła? Co, do… Szybko przywołał w myślach jej obraz. Przypomniał sobie, jak

czekała przy jednym ze słupów koło uczelni. Jak opuściła posterunek, kiedy deFraan zszedł po schodach. Jak podążała za nim w deszczu i wślizgnęła się do tej samej restauracji. Oraz jak wyszła zaledwie kilka sekund po nim. Czy mogły to być zbiegi okoliczności? Nigdy, pomyślał. Nigdy w życiu. Najwyraźniej więcej osób interesowało się tym, co profesor deFraan mówi i robi tego ponurego lutowego wieczoru. Ale muzułmanka w chuście, śledząca profesora literatury angielskiej? To wydawało się, delikatnie mówiąc, dziwaczne. Van Veeteren przez chwilę nie ruszał się z miejsca. Palił i pił wodę z lodem. Następnie bez pośpiechu zapłacił i postanowił, że kiedy tylko wróci do domu, jeszcze raz porozmawia z Winnifred Lynch. I może jeszcze z którymś z prawdziwych psów tropiących z Maardam. Nawet jeśli mieszanina nie zachowała się tak, jak na to liczył, było w niej więcej składników, niż przypuszczał. 46 Podkomisarz Münster patrzył na brzuch swojej żony. Nigdy w życiu nie widział nic piękniejszego. No, może dwa razy, kiedy była w ciąży z Bartem i Marieke. Ale to było wieki temu. – Jestem jak jakiś cholerny hipopotam – westchnęła Synn. – Choć nie tak zwinna. – Bzdury – odparł Münster. – Jesteś tak piękna, że wręcz chciałbym już zawsze widzieć cię w tym stanie. Uderzyła go poduszką, przewróciła się na bok i wyszła z łóżka. – Łatwo ci mówić. Jeżeli to nie będzie noblista, nigdy nie pomyślę, że było warto się męczyć. – Jeszcze tylko dwa miesiące – pocieszył ją Münster i również wstał. – Potem wszystkim się zajmę. – Karmieniem też? – zapytała Synn.

– Sure – obiecał wielkodusznie Münster i zaczął ją całować. – Jak to się właściwie robi? Już prawie zapomniałem. Roześmiała się. Nie wypuszczając go z objęć, przez chwilę bawiła się jego językiem. – Choć, szczerze mówiąc, podoba mi się to – wymamrotała. – I tak lubię się kochać w tym stanie… Dziwne, prawda? Przecież nie ma to chyba biologicznego uzasadnienia? – Miłość cielesna zawsze ma uzasadnienie. To najbardziej naturalne ze wszystkiego i nieważne, czy jest biologiczne, czy nie… Ale chyba muszę już iść do pracy. – Naprawdę musisz? – Chyba tak. Chociaż dwa razy w zwykły poranek to nie jest zły pomysł… Naprawdę mówisz poważnie? Synn spojrzała na zegarek. – O mój Boże! Dzieci już się obudziły? Nie ma mowy, żeby zdążyły do szkoły. – Nie przejmuj się tym – powiedział Münster. – Kiedy byłem młody, też raz spóźniłem się do szkoły, dobrze to pamiętam. Jadąc samochodem na komisariat, myślał, że nigdy jeszcze nie był tak szczęśliwy jak teraz. Nie chodziło tylko o ten poranek. Miał na myśli dni, tygodnie, cały spędzony razem czas. Wspominał już o tym w swoim żółtym notatniku, w którym zapisywał najlepsze i najgorsze okresy swojego życia. Oczywiście trudno było zestawiać ten czas z innymi, porównywać je, ale nie było takiej potrzeby. Nauczył się, że szczęścia nie konkurują ze sobą. Najważniejsze było, że ich związek trwał i że naprawdę, naprawdę zaczynał wierzyć, że tak już będzie zawsze. Właśnie dzięki temu czuł się szczęśliwszy niż kiedykolwiek przedtem. On i Synn. I dzieci. Marieke, Bart i jeszcze jedno, którego płci ani imienia na razie nie znali. Nowością było pozytywne drugie dno. Nigdy nie będzie już musiał szukać innej kobiety. Synn nigdy nie znajdzie sobie innego mężczyzny zamiast niego. Za trzydzieści lat, rozciągnięci na plażowych leżakach, będą wracali do tego myślami. Będą trzymali się mocno za pomarszczone ręce

i przypominali sobie miliony szczegółów, zdarzeń i myśli, które splotły ich ścieżki… patrząc na słońce powoli zachodzące za horyzont. Romantyczny mięczak ze mnie, pomyślał Münster, zjeżdżając do policyjnego garażu. Ale mam to gdzieś. Obraz Synn, rodziny i przyszłości zniknął, kiedy jechał windą na trzecie piętro, gdzie mieścił się jego gabinet. Zwykle tak było. Winda stanowiła bufor między życiem a pracą. Z biegiem lat – a zwłaszcza po tym, jak we Frigge został ugodzony nożem w nerkę – nauczył się oddzielać te dwie sfery. Nie przynosić spraw do domu. Nie rozmyślać o nich, kiedy siedział przed telewizorem albo pomagał Bartowi w lekcjach. Czy kiedy Synn domagała się jego pełnej obecności. Myśli o pracy dopuszczał do siebie dopiero w windzie między garażem a gabinetem. Oczywiście łatwiej było powiedzieć, niż zrobić, ale trening czyni mistrza. Tego również nauczył się z czasem. Tego konkretnego poranka, 25 lutego 2001 roku, jego pierwsza myśl dotyczyła rozmowy z Van Veeterenem. Czemu nie należało się dziwić. Komisarz zadzwonił koło dziewiątej ubiegłego wieczoru. Rozmawiali prawie pół godziny i już w trakcie rozmowy odniósł wrażenie, że jest ona bardzo dziwna. Dawne role – Van Veeterena jako gburowatego szefa i jego samego, jako kogoś w rodzaju podległego mu doradcy, te same, które przez wszystkie lata tak bardzo się z nimi zrosły – uległy teraz swoistemu przesunięciu. Przynajmniej na początku. Münster, pod nieobecność Reinharta, prowadził śledztwo. Van Veeteren zaś, wedle własnych słów, bawił się w prywatnego detektywa. Szczerze mówiąc, z bardzo mizernym skutkiem… jak cierpiąca na reumatyzm kura na pokazie umiejętności latania (również i to skromne stwierdzenie pochodziło od samego komisarza). Na początku rozmowy brzmiał wręcz pokornie, a nie było to w jego stylu. Opisał swoją niepewność w sprawie profesora deFraana, opowiedział o swoich poczynaniach i ogólnie rzecz

biorąc, nie pałał zbytnim optymizmem. Dopiero kiedy doszedł do dziwnego incydentu z muzułmanką, nabrał trochę werwy. Münster musiał się zgodzić, że było to zadziwiające. Dlaczego, do diaska, kobieta w chuście miałaby przemykać za deFraanem, jakby go śledziła? Na pierwszy rzut oka wydawało się to nieprawdopodobne, choć z drugiej strony nie wiedzieli jeszcze nic o życiu i zwyczajach deFraana. W sprawie Dusiciela nie pojawił się wątek tajemniczej kobiety, a nawet jeśli go śledziła, nie musiało to oznaczać, że deFraan jest tym, kogo szukają. Van Veeteren i Münster byli co do tego zgodni. Chyba każdy ma prawo, żeby chodziły za nim kobiety w chustach? Jeżeli go to kręci. Najważniejszym dla Münstera aspektem rozmowy nie był jednak wątek tej tajemniczej postaci, lecz to, że komisarz pozwolił sobie umówić z nim pewną osobę. Już na następny dzień. Czyli na dzisiaj, pomyślał Münster, spoglądając na zegarek. Była dziesiąta. Oznaczało to, że do spotkania zostało dwadzieścia minut. Właśnie ze względu na ów skąpy margines czasu Van Veeteren postanowił zakłócić spokój rodziny Münstera i zadzwonić o tak późnej porze. Zadał sobie nawet trud, żeby wytłumaczyć to bardzo dokładnie, i kilka razy podkreślił, że w normalnych okolicznościach nic podobnego nie przyszłoby mu do głowy. Miał jednak nadzieję, że podkomisarz mu wybaczy. Nie, pomyślał Münster. Dawniej nie zachowywał się w ten sposób. * Jego gościem okazała się Ludmilla Parnak. Była starą znajomą profesora deFraana i zgodziła się porozmawiać z podkomisarzem Münsterem, ponieważ tego dnia akurat była w Maardam. Na co dzień mieszkała w Aarlach. – To, że Winnifred Lynch akurat teraz spotkała ją w mieście, jest jak palec boży – stwierdził Van Veeteren. Pół żartem, pół serio, jak wydawało się Münsterowi. Swoje

poglądy na temat palca bożego zachował dla siebie. Ostatnie pięć minut rozmowy częściowo przywróciło dawne pozycje komisarza i podkomisarza. Van Veeteren wydał mu szczegółowe instrukcje, zarówno dotyczące trudnego położenia, w jakim znajdowała się pani Parnak, jak i sposobu, w jaki powinien przeprowadzić rozmowę. – Delikatna sprawa! – podkreślił kilka razy. Cholernie delikatny, cienki lód. W żadnym wypadku nie wolno jej się domyślić, o co podejrzewamy deFraana. Trzeba działać delikatnie, podkomisarzu! Delikatnie? – myślał Münster, wchodząc do swojego gabinetu. No proszę. Pokora Van Veeterena nie utrzymała się zbyt długo. Jeszcze raz spojrzał na zegarek i pomyślał, że już najwyższy czas zaplanować jakieś zasłony dymne. * – Ważne, żeby zdawała sobie pani sprawę, że ta rozmowa jest całkowicie nieoficjalna. Nie wiem, jakie informacje pani przekazano… Ludmilla Parnak rozłożyła ręce w geście, który wskazywał, że kiepsko orientuje się w sytuacji. Münster obserwował ją dyskretnie, chodząc po pokoju, przygotowując filiżanki i nalewając kawę. Była chudą kobietą koło czterdziestki, którą otaczała energetyczna aura. Miała czarne włosy obcięte na pazia, czyste rysy i czujne, niebieskie oczy. Dziwnie niebieskie, biorąc pod uwagę, jak ciemna jest jej twarz, pomyślał. O ile się orientował, przyjechała do Maardam w interesach, nie wiedział tylko w jakich. – Powiedziano mi jedynie, że chodzi o Maartena deFraana – powiedziała. – Będę wdzięczna, jeśli trochę zaznajomi mnie pan ze sprawą. Münster wskazał dwie mazarynki, które udało się naprędce kupić pani Katz, ale Ludmilla Parnak pokręciła głową. – Dziękuję, wystarczy mi kawa. – Mnie też – odparł Münster i pomyślał, że zawsze może zjeść potem obie. – Tak jest, chcę porozmawiać trochę z panią na

temat Maartena deFraana, ale obawiam się, że nie mogę zdradzić powodów. Czasami my, jako policja kryminalna, jesteśmy zmuszeni pracować w ten sposób. Przyjrzała mu się sceptycznie. – Dlaczego? Jest o coś podejrzany? – Niekoniecznie. Ale należy do grupy osób – bardzo dużej grupy – w której znajduje się przestępca. Wszyscy pozostali są niewinni, więc musimy przeprowadzić coś w rodzaju procesu eliminacji… Jest też absolutnie konieczne, żeby utrzymała pani naszą rozmowę w tajemnicy. Przed wszystkimi. Na koniec podpisze pani oświadczenie, że zgadza się na te warunki. – A jeżeli odmówię? – Na tym się zakończy. Przez kilka sekund patrzyła na niego przenikliwymi niebieskimi oczami. – W porządku. Nie rozumiem tylko, dlaczego wybraliście akurat mnie. – Co chce pani przez to powiedzieć? – Nie znam deFraana zbyt dobrze. A ściślej mówiąc, nie znam go w ogóle. Nie widziałam go od pięciu–sześciu lat. Ani z nim nie rozmawiałam. – Ale spotykała się pani z nim, kiedy mieszkał w Aarlach? – Trochę. Niezbyt często. On i mój mąż byli kolegami z uczelni. Raz na jakiś czas spotykaliśmy się w czwórkę… Wtedy Christa jeszcze żyła. Odkąd zniknęła, nie widziałam go już chyba ani razu. – Kiedy to było? – Latem 1995. Mój mąż i Maarten spotykali się oczywiście jesienią tego roku, zarówno służbowo, jak i prywatnie, ale nigdy już nie odwiedził nas w domu. A potem dostał pracę tutaj i się przeprowadził. Czego… czego właściwie chce się pan dowiedzieć? Münster wzruszył lekko ramionami, starając się wyglądać niewinnie. – Niczego konkretnego. Interesują mnie ogólne informacje na jego temat. Wygląda na to, że w tym mieście nie miał zbyt wielu znajomych, więc musimy zataczać trochę szersze kręgi.

– Skąd mieliście moje nazwisko? – Podał panią jako osobę kontaktową, kiedy zaczynał pracę na uczelni. Mam na myśli uniwersytet w Maardam. To standardowa procedura, najczęściej wybiera się oczywiście bliskiego krewnego, ale deFraan nikogo takiego nie miał. Ludmilla Parnak przez chwilę milczała. – Musiał być bardzo samotny? – Zapewne – odparł Münster. – Z tego co ustaliliśmy, to raczej typ odludka. Upiła łyk kawy i wyglądała tak, jakby zastanawiała się, co powiedzieć, a co przemilczeć. Münster opuścił wzrok na notatnik i czekał. – W Aarlach też był raczej nieprzystępny. – Tak? – Tak. Szczerze mówiąc, nie mieliśmy wiele wspólnego… Zakładam, że obowiązek zachowania dyskrecji nałożył pan nie tylko na mnie, ale również na siebie? – Oczywiście – zapewnił Münster. – Może pani traktować mnie jak dziurę w ziemi. Uśmiechnęła się. Widział, że doceniła ten gest męskiej skromności. – Ale Christę lubiłam. I ona mnie też… Spotykałyśmy się czasem tylko we dwie. Niezbyt często, ale byłam nowa w tym mieście i potrzebowałam kogoś, kto poda mi dłoń… rozumie pan? – Oczywiście. Jak umarła? – Nie wie pan tego? – Nie – przyznał Münster. – Dopiero niedawno zainteresowaliśmy się profesorem deFraanem. – Zaginęła – powiedziała Ludmilla Parnak. – W Grecji… podczas wakacji z mężem. Przypuszczano, że utonęła. Że któregoś wieczoru poszła wykąpać się w morzu i porwał ją prąd. – Nigdy jej nie znaleziono? – Nie. – Przykra sprawa. – Musiało to być dla niego traumatyczne. Dlaczego założono,

że tak właśnie się to odbyło? Ludmilla Parnak znowu rozłożyła ręce. – Nie do końca wiem. Wydaje mi się, że brakowało jej stroju kąpielowego… a na plaży pozostał ręcznik i ubranie. Ale nie jestem pewna. Ciała w każdym razie nigdy nie odnaleziono. Mój mąż rozmawiał sporo z Maartenem po jego powrocie, ale ja nie. – Mówiła pani, że to był 1995 rok? – zapytał Münster i zapisał to w swoim notatniku. – Tak. Może wolał wyjechać z Aarlach, bo w nowym miejscu byłoby mu łatwiej zacząć wszystko od początku. Jeśli tak, byłoby to zrozumiałe… choć jednocześnie bardzo mu zależało, żeby dostać gdzieś profesurę. – Miał znaczące osiągnięcia naukowe? – O, tak. Maarten deFraan był zawsze uważany za kogoś w rodzaju geniusza. Nawet przez mojego męża, a on nie ma w zwyczaju szafować takimi określeniami. Münster znów zanotował, po czym milczał przez chwilę. – Nie mieli dzieci – powiedział w końcu. – Jak wyglądał ich związek? Ludmilla Parnak się zawahała. – Nie wiem – powiedziała. – Christa nie chciała o tym rozmawiać, mimo wszystko aż tak dobrze się nie znałyśmy. Byli razem już dość długo, myślę, że w pewnym sensie go podziwiała… jak wiele osób. Choć może z czasem zaczęło to ustępować… Podziw nie jest dobrym fundamentem związku, nie sądzi pan? W każdym razie na dłuższą metę. – Moje doświadczenie podpowiada mi to samo – stwierdził Münster. – Nie wie pani, czy miał na boku inne kobiety? – Nie mam pojęcia – przyznała Ludmilla Parnak. – Nie wydaje mi się, ale właściwie by mnie to nie zdziwiło. Christa była w każdym razie wierna, o ile ją znałam. Szczera, nie miała skłonności do krętactwa. – Była sympatyczna? – Bardzo – odparła Ludmilla Parnak. – Straszna szkoda, że nie dane jej było pożyć dłużej. Dożyła zaledwie trzydziestu dwóch–trzydziestu trzech lat. Nigdy się chyba z tym nie

pogodziłam… Münster oparł się na krześle i wyjrzał przez okno. Zauważył, że przez pokrywę chmur przedziera się słońce. – Trzydzieści trzy lata to krytyczny moment. Jezus dożył takiego wieku… i Mozart, i Aleksander Wielki, o ile się nie mylę. Spojrzała na niego z umiarkowanym zdziwieniem. Następnie popatrzyła na zegarek. – Myśli pan, że już dowiedział się pan wszystkiego, czego chciał, panie podkomisarzu? Münster skinął głową. – Dziękuję, że się tu pani pofatygowała. Jak ustaliliśmy, to zostanie między nami. Może darujmy sobie podpisywanie dokumentu… Czy mam zamówić dla pani samochód? Ludmilla Parnak rzuciła okiem przez okno, przez które patrzył Münster, i się uśmiechnęła. – Chyba wolę się przespacerować – powiedziała. – Mam niedaleko, a poza tym to prawie wiosenna pogoda. Wstała, podała mu rękę i wyszła. Kiedy zamknęła za sobą drzwi, zawahał się, a następnie przysunął krzesło do okna. Dolał kawy do dzbanka-termosu, wziął na kolana półmisek z mazarynkami i położył nogi na parapecie. Siedział, czekając na słońce, i zaczynał dostrzegać kontury mordercy. Van Veeteren obudził się gwałtownie i rozejrzał się dookoła. Książki po prawej. Książki po lewej i naprzeciwko. Nie było wątpliwości. Zasnął w fotelu w antykwariacie. Na poręczy stała do połowy opróżniona filiżanka kawy. Spojrzał na zegarek. Było kilka minut przed piątą. A więc spał najwyżej piętnaście minut, jak zwykle. Czyżby zadzwonił dzwonek do drzwi? Raczej nie – kiedy nadstawił uszu, nic nie usłyszał. Coś jednak się stało. Musiało się stać. Z niepotrzebną brutalnością został wybity ze snu przez jakiś drobny szczegół, pojedynczą myśl. Czuł, że ma to na końcu języka i gdyby tylko przypomniał sobie sam sen,

powinien chyba… Blake! To było to. Na końcu języka miał nazwisko Williama Blake’a, tak cholernie istotne, że nie mógł go utrzymać pod kruchą powierzchnią snu. Ani nazwiska, ani siebie. Dziwne. Blake? Znalezienie kontekstu zajęło mu kolejne pięć sekund. Monica Kammerle – William Blake – Maarten deFraan. Siedział jeszcze chwilę bez ruchu, próbując przetestować wytrzymałość tego łańcucha. Kammerle – Blake – deFraan. Pamiętał dzień przed pięcioma–sześcioma miesiącami, kiedy to stał w mieszkaniu przy Moerckstraat i przeglądał Songs of Innocence and of Experience. Pamiętał, z jakim zdziwieniem znalazł takiego pisarza wśród lektur szesnastoletniej dziewczyny. Przypominał sobie też, że było to ładne wydanie. Nie żadne tanie, kieszonkowe. Musiało sporo kosztować. Nie była to książka z rodzaju tych, które młode dziewczyny kupują za tygodniówkę. A więc prezent? To wydawało się najbardziej prawdopodobne. Od osoby, której sercu bliska jest literatura angielska? To było w każdym razie do pomyślenia. – Profesor deFraan – wymamrotał i wstał. Jak brzmiał ten wers? Rude thought runs wild in contemplation’s field? A przynajmniej coś w tym stylu. Wyszedł do sklepu i zobaczył, że nie ma żadnych klientów. Następnie wrócił do aneksu kuchennego i nastawił nową wodę na kawę. Co robić? – myślał. Jak wykorzystać ten nowy kawałek układanki, który nagle się pojawił? Co najmniej potencjalny kawałek. Jeszcze jeden pisarz. Jeszcze jeden literacki trop. Było w tym coś uderzającego. A może tylko on sam konstruował te wzory i powiązania z powodu jakiejś dziwacznej choroby zawodowej? Dlaczego

nie? Książki to długa droga do mądrości i krótka droga do szaleństwa, jak powiedział kiedyś pewien przetrącony geniusz. Trudno stwierdzić. A może nawet jest to niemożliwe. Powinienem znaleźć sposób na sprawdzenie wytrzymałości tej gównianej teorii, pomyślał z irytacją i zalał wodą kawę w proszku. Blake! Ale jak? W jaki sposób, do cholery? Choć był tylko starym, dopiero co obudzonym antykwariuszem o nader wątpliwych zdolnościach umysłowych, znalezienie odpowiedzi nie zajęło mu wiele czasu. Mniej więcej tyle, ile potrzeba na wypicie połowy filiżanki kawy i wypalenie jednego papierosa. Podniósł słuchawkę telefonu i zadzwonił do Münstera na komisariat. Dowiedział się, że pan podkomisarz właśnie wyszedł. Wybrał numer domowy. – Jeszcze nie wrócił do domu – oznajmił jego syn Bart. Cholerny ślamazara, pomyślał Van Veeteren, ale tego nie powiedział. Poprosił, żeby Bart przekazał ojcu, aby ten zadzwonił do antykwariatu Krantzego, jak tylko wsunie kinol za drzwi. – Kinol? – zdziwił się Bart. – Jak tylko będzie w domu – uściślił Van Veeteren. Czekając, skontrolował pogodę za oknem. Padało. To dziwne, pomyślał. Czy kiedy zasypiałem w fotelu, nie świeciło słońce? Münster odezwał się dopiero po trzydziestu minutach, a na swoją obronę miał jedynie to, że po drodze do domu robił zakupy. Van Veeteren prychnął, ale przymknął na to oko. – Jakie jest ich mienie ruchome? – zapytał. – Jakie jest czyje co? – odparł Münster. – Rzeczy z Moerckstraat, a cóż by innego? Weź się w garść! Chodzi mi o rzeczy, które pozostawiły po sobie młodsza i starsza Kammerle. – Nie wiem – rzekł Münster. – Nie wiesz? Co z ciebie za prowadzący śledztwo?

– Dzięki… Pewnie są gdzieś zmagazynowane. Dlaczego… – Dlatego że musimy się do nich dostać. W słuchawce zapadła cisza. – Podkomisarzu, jesteś tam? – Tak… Pewnie, że jestem – odpowiedział Münster. – Dlaczego musimy dostać się do ich rzeczy? – Ponieważ możemy tam znaleźć rozstrzygający dowód, który potwierdzi tożsamość mordercy. – Doprawdy? – odparł Münster profesjonalnym tonem. – Chodzi o książkę – rzekł Van Veeteren. – Dziewczyna miała u siebie na półce książkę Williama Blake’a i przeczuwam, że morderca zostawił w niej swoje odciski. Po raz kolejny zapadła krótka cisza. – Skąd komi… Skąd możesz to wiedzieć? – To nie jest kwestia wiedzy, Münster! Powiedziałem już, że tak czuję. Zresztą mniejsza o to, dopilnuj, żeby znaleźć książkę, gdziekolwiek by była, i postaraj się, żeby chłopaki od odcisków palców zrobili, za co im płacą! Jutro albo pojutrze dostaniesz do porównania inne odciski. Jeżeli będą pasowały, sprawa załatwiona! Münster znów przez chwilę nie miał nic do powiedzenia. Van Veeteren słyszał jednak w słuchawce jego oddech. Brzmiał, jakby podkomisarz był przeziębiony. Albo podekscytowany. A może sceptyczny? – DeFraana? – odezwał się w końcu. – Masz na myśli odciski palców profesora deFraana? – Zgadłeś – powiedział Van Veeteren i się rozłączył. Odczekał kilka minut. Następnie zadzwonił do Winnifred Lynch, która już jakiś czas temu wróciła z pracy i ze szpitala, by udzielić jej nowych instrukcji i wydać kolejne rozkazy. Nie, nie rozkazy. Kobietom kalibru Winnifred Lynch się nie rozkazuje, pomyślał. Raczej prosi się je o pomoc. I apeluje o ostrożność. Po tej zawiłej pracy psa tropiącego dopił stygnącą kawę, zamknął antykwariat i w deszczu wrócił do domu.

47 W sobotę i niedzielę czas stał w miejscu. A przynajmniej on tak to odczuwał. Deszcz na przemian zaczynał i przestawał padać, mokra ziemia wsysała światło dnia, a on rozumiał już w pełni, jak mocno zaangażował się w polowanie na tego mordercę. Bez względu na to, czy był nim Maarten deFraan, czy ktoś inny. Jeszcze jeden raz. Jeszcze jeden złoczyńca, którego trzeba przyskrzynić. Łatwo można było odnieść wrażenie, że to się nigdy nie skończy. W sobotni wieczór grał z Mahlerem w szachy w lokalu Towarzystwa i przegrał obie partie tylko i wyłącznie przez brak koncentracji. Mimo że Mahler był świeżo po operacji nogi. Mimo udanej obrony Nimzowicza. W niedzielę po południu jak zwykle opiekował się Andreą, ale nawet w tym czasie nie potrafił nie myśleć o deFraanie. Ulrike pytała, jak się naprawdę czuje, i w końcu dał za wygraną i spróbował jej to opisać. Polowanie. Zwietrzenie zdobyczy. Łup. Nie wspomniał nic o imperatywie moralnym. Ani o obowiązku. To ona podjęła ten wątek i był wdzięczny, że tak się stało. Zawsze miał kłopoty z odkrywaniem u siebie dobrych pobudek. Czy nawet wiarą w nie, cokolwiek mogło być tego przyczyną. Kiedy kolacja dobiegła końca, a Marlene i Andrea zostawiły ich samych, wziął do ręki telefon i wystukał domowy numer deFraana. Nikt nie odbierał. Może to i dobrze, pomyślał Van Veeteren. I tak nie był pewien, co mu powiedzieć. Po umyciu naczyń i obejrzeniu telewizyjnych wiadomości snuł się przez chwilę po domu jak zjawa. Następnie oznajmił Ulrike, że musi się przejść, żeby oczyścić umysł ze szlamu, wziął płaszcz przeciwdeszczowy i wyszedł z domu. Lepiej jej zrobi, jeśli pobędzie chwilę beze mnie, pomyślał.

Zaczął od rundki po cmentarzu. Zapalił znicz na grobie Ericha, a następnie, korzystając z okazji, że miał niedaleko, a wieczór był ciepły, ruszył w stronę mieszkania profesora na Kloisterstraat. Bez szczególnych celów ani oczekiwań. Kiedy wszedł na wydzielony dziedziniec dużego secesyjnego kompleksu, było kilka minut po ósmej. Nie pamiętał, żeby kiedykolwiek wcześniej trafił w to miejsce. Fakt, że przez wszystkie te lata jego noga nie postała tu ani razu, trochę go zaskoczył, choć może niepotrzebnie. W Maardam nie brakowało przecież adresów, których nigdy nie miał powodów szukać. Przestępczość, mimo wszystko, nie była jednak nieskończona. Dziedziniec ze wszystkich czterech stron otaczały ciemne ściany domów. Na małym, pokrytym trawą okrągłym wzniesieniu rósł nagi kasztanowiec i stały dwie ławki. Oprócz tego był jeszcze stojak na rowery pod zardzewiałym blaszanym dachem oraz niski drewniany budynek na śmieci i odpadki. Van Veeteren naliczył pięć par zamkniętych drzwi i pięć domofonów. Dwa domy były czteropiętrowe, a pozostałe trzypiętrowe. Miały czarne, spadziste blaszane dachy i wysokie starodawne okna. Dwie trzecie były rozjaśnione – z czego połowa światłem żarówek, a druga połowa – niebieską poświatą telewizorów. Na zewnątrz nie było nikogo. Van Veeteren usiadł na jednej z ławek i zapalił papierosa. Czy gdzieś tam na górze czai się morderca? – myślał. Genialny, nadmiernie utalentowany profesor z pięcioma kobietami na sumieniu? Czy wiesz, że tu siedzę i na ciebie czekam? A jeżeli tak, to co zamierzasz z tym zrobić? Nie będziesz chyba siedział z założonymi rękami i czekał, aż po ciebie przyjdę? Wiedział, że właśnie ta ostatnia myśl jest źródłem jego niepokoju. W każdym razie najgłębszym ze źródeł. Co prawda od piątkowego popołudnia czas stał w miejscu, ale dotyczyło to tylko jego własnego czasu. Prywatnych godzin. Samo to, że on – księgarz, były komisarz i pajac tropiący – nie wie, co robić

i nie ma w zanadrzu ani jednego szachowego ruchu, nie znaczyło przecież, że jego inteligentna ofiara również siedzi w domu i czeka. Jak ranny ptak albo zwykły głupek. A może mimo wszystko nie zrozumiał? Niczego nie przeczuwał? Albo – cóż za straszna myśl – mimo wszystko był niewinny? Może Van Veeteren ustawił celownik na niewłaściwego człowieka? Nie zdziwiłoby mnie to, pomyślał ponuro. Tak zwany łańcuch poszlak, w którym znajdował się deFraan, był tak cienki i rozciągnięty, że każdy prokurator wyśmiałby biednego śledczego, który przyszedłby z czymś takim. Bez dwóch zdań. Szemrane postaci literackie, przypinka znaleziona w bucie, grupa nieszkodliwych uczelnianych wolnomularzy… a wszystko to pływające w morzu rozbuchanych domysłów i spekulacji! Konkretne dowody? Śmiechu warte. Suchego, zimnego śmiechu, który wywołać może tylko pięć trupów. Niech to szlag, pomyślał Van Veeteren po raz sto dziesiąty od piątkowego wieczoru. Lepiej, żeby te przeklęte odciski palców naprawdę były na książce, bo inaczej będę zmuszony rzucić ręcznik. Zdjąć króla z szachownicy i przyznać się do porażki. Podniósł głowę i omiótł spojrzeniem pogrążone w mroku fasady. Nawet nie wiem, gdzie mieszkasz, pomyślał z rezygnacją. Nie wiem, czy jesteś w domu. Nie odebrałeś telefonu, ale nie ma przepisu, który by to nakazywał. Rzucił niedopałek na trawę i przydepnął. Przeszedł przez bramę i wrócił na ulicę. Zdążył jeszcze dostrzec postać w samochodzie zaparkowanym po drugiej stronie. Kobieta. W świetle latarni, padającym ukośnie na boczną szybę, wyraźnie zobaczył chustę na jej głowie. Nie dostrzegł jednak włosów i tylko przelotnie zobaczył twarz. W tej krótkiej chwili zdążył jednak spojrzeć jej w oczy. Zaraz potem kobieta uruchomiła silnik i odjechała. Nie zobaczył numerów rejestracyjnych. Poczuł tylko, że serce zrywa mu się do galopu.

* W końcu nastał poniedziałek. Rankiem, kiedy spotkał Winnifred Lynch, czuł się tak, jakby ostatni raz widział ją miesiąc temu. – No i? – zapytał i pomyślał, że gdyby wierzył w jakiegoś boga, odmówiłby teraz modlitwę. Modlitwę o to, żeby przynajmniej jeden element trafił na swoje miejsce. Żeby nie wszystkie haczyki, które zarzucił, okazały się puste. Winnifred Lynch odchrząknęła i wyjęła kartkę z torby na pasku. – Wszystko zapisałam – powiedziała i uśmiechnęła się przepraszająco. – Choć oczywiście nie ma takiej potrzeby. Van Veeteren splótł ręce. Słyszał już gorsze wstępy. – Zaczynaj – poprosił. Kilka sekund przyglądała się temu, co napisała. – Chyba zaczyna to mieć ręce i nogi – powiedziała. – Choć to do ciebie należy ocena. – Zrobię, co w mojej mocy. – Wszystko to jest potwierdzone przez świadków. – Zaczynaj, daj już sobie spokój z preludiami. – W porządku. Po pierwsze, to z Wallburgiem chyba się zgadza. W czerwcu 1999 roku deFraan uczestniczył tam w czterodniowym sympozjum, mógł więc spotkać tę kobietę. – Doskonale – stwierdził Van Veeteren, majstrując przy maszynce do papierosów. Czuł coraz mocniejsze pulsowanie w tętnicy szyjnej. – Po drugie, załatwiłam odciski palców. Wzięłam parę rzeczy z jego biurka… Jakieś książki, kubek na herbatę, kilka plastikowych teczek. Przed paroma godzinami zostawiłam je na komisariacie. Musi otrzymać za to jakąś gratyfikację, pomyślał Van Veeteren. Jeśli uda się to rozwiązać, osobiście wyduszę od Hillera tysiąckoronowy banknot. Albo dwa. – A po trzecie, mój biedny mąż powiedział coś, co sprawiło, że serce mi stanęło. – Reinhart? Co masz na myśli?

Winnifred wzięła głęboki wdech. – Byłam u niego wczoraj wieczorem, jutro albo pojutrze ma zresztą wrócić do domu… i mówił mi, że śniło mu się… a może zaczął sobie przypominać… co się stało, zanim został potrącony. Uważa, że ktoś go wepchnął pod ten autobus. Van Veeteren poczuł, że w jego wnętrzu nastąpiło krótkie spięcie. Czaszkę rozjaśniło oślepiające białe światło i musiał zamknąć na chwilę oczy, żeby odzyskać równowagę. – Co, do cholery… – wysyczał, czując, że krew tłucze mu się w skroniach jak młot parowy. – Chcesz powiedzieć, że ktoś… Winnifred kiwnęła poważnie głową. – Tak. On tak mówi. – Powiedział to? – Tak. Myślał dwa dni, zanim mi to wyjawił. Więc jest raczej pewien. Van Veeteren starał się znaleźć właściwe słowa. Bezskutecznie. Następnie uderzył pięścią w stół i wstał z krzesła. – Do ciężkiej cholery! – wystękał. – Co za pieprzony… Wielki Boże, miał szczęście, że się z tego wykaraskał! – Też tak uważam. – Pastor pod pociągiem i policjant pod autobusem… Tak, masz rację, teraz to zaczyna mieć ręce i nogi! Winnifred przygryzła wargę i nagle zrozumiał, jak bardzo jest przerażona. Opadł z powrotem na krzesło i nieco nieporadnie pogładził ją po ramieniu. – Spokojnie – rzekł. – Zajmiemy się tym. Już po wszystkim. Spróbowała się uśmiechnąć, ale wyszedł jej tylko grymas. – Jest jeszcze jedna rzecz – powiedziała. – Odwołał wszystkie swoje wykłady do końca tygodnia. – Co? Odwołał… – Tak. DeFraan. W sobotę wysłał faks do sekretariatu. Bardzo zwięzły, napisał tylko, że wyjeżdża i żeby powiadomić studentów. W głowie Van Veeterena eksplodowały cztery tysiące myśli, ale z jego ust dobyło się jedynie przekleństwo. – Kurwa!

We wtorek rano nadeszła wiosna. Ciepłe, południowozachodnie wiatry oczyściły niebo z chmur, a kiedy szedł przez park Wollerims w kierunku komisariatu, czuł, że ziemia pęcznieje mu pod stopami. W zaroślach krzątały się drobne ptaszki. Starsze panie siedziały na ławkach z gołymi głowami i w porozpinanych płaszczach. Jakiś człowiek w T-shircie i krótkich spodenkach trenował jogging. Przeżyłem jeszcze jedną zimę, pomyślał z nagłym zdziwieniem. Udanie się na komisariat w Maardam wymagało siły woli, zwłaszcza w taki dzień, ale było już za późno, żeby cokolwiek zmieniać. Podkomisarz Münster zaproponował miejsce spotkania, podczas którego mieli przedyskutować sprawy, a on nie wniósł sprzeciwu. Z jakiegoś powodu. Zbliżając się do ocienionego wejścia, ze słońcem padającym ukośnie na plecy, czuł się prawie jak Dante u wrót piekieł. Koniec z odniesieniami literackimi! – postanowił. W tej historii było ich aż nadto. Wszedł do środka i nie oglądając się, wjechał windą na trzecie piętro. Münster przywitał go kawą i krzywym uśmiechem. – Zetrzyj z twarzy ten grymas – powiedział Van Veeteren. – To tylko błyskawiczna wizyta. – Wiem – odparł Münster. – Ale tak czy inaczej, fajnie cię widzieć. – Fajnie? – powiedział Van Veeteren. – Upadł pan na głowę, panie podkomisarzu? No nic, zaczynamy. Ateny, zgadza się? Münster skinął głową i spoważniał. – Tak. Samolot z Sechshafen, niedziela rano. Wylądował jakoś koło południa. Co o tym myślisz? – Co myślę? Że zwiał, to jasne. A jak tam odciski palców? – To wymaga trochę więcej czasu – odparł Münster. – Właśnie zaczęli badać tę książkę… – Blake’a? – Tak, Williama Blake’a. Mulder mówi, że powinno być tam

parę nadających się do czegoś odcisków. Te z gabinetu deFraana są już oczywiście gotowe… ale skąd, u licha, mogłeś wiedzieć, że trzymał tę książkę w rękach? Wytarł przecież całe mieszkanie do czysta. Van Veeteren wzruszył ramionami. – Ja też jej dotykałem – stwierdził sucho. – Poczekajmy z owacją do momentu, aż będziemy wiedzieli, czyje odciski znajdą. – Okej – zgodził się Münster. – Tak czy siak, powinni skończyć po południu. Ale to na pewno on, nie musimy już chyba dłużej w to wątpić? Van Veeteren westchnął. – Nie. Chyba nie musimy. Stawiam duże piwo, że to deFraan zamordował ich wszystkich… i próbował też zabić Reinharta. Ale dowody, podkomisarzu! Jakie, do cholery, mamy dowody? Jeżeli nie będziemy mogli dopasować tych odcisków… a on nie podda się i nie przyzna, będziemy mieli problem, prawda? – Tak sądzę – przyznał Münster i popatrzył na słońce. – Myślałem nad tym. Nawet jeśli jego odciski są na książce, nie będzie to specjalnie wiążące. Poza wszelkimi wątpliwościami i tak dalej… – Wiem – wymruczał Van Veeteren. – Może jeszcze tego nie opowiadałem, ale też kiedyś byłem policjantem. Münster odszukał kartkę. – W każdym razie zaczęliśmy trochę szperać w jego życiorysie. Nie mamy jeszcze zbyt dużo, ale będzie więcej… Krause i Moreno są tego samego zdania. Van Veeteren wziął kartkę do ręki i czytał w milczeniu. Kiedy skończył, odrzucił ją na bok i przez chwilę mamrotał do siebie. Wyjął maszynkę do papierosów i zaczął napełniać ją tytoniem. – Co robimy? – zapytał Münster po trzydziestu sekundach. Van Veeteren podniósł wzrok. Zamknął klapkę maszynki i schował ją do kieszeni. – Chcę mieć o nim wszystkie informacje, jakie tylko uda nam się uzyskać. Jutro rano. Do tego czasu czekamy, a później sporządzę plan. Możesz powiedzieć Hillerowi, że od tej chwili pracuję za najwyższą stawkę.

– Że pracujesz… – Dobrze słyszałeś. Münster spróbował kolejnego krzywego uśmiechu. – Nie zamierzam jednak robić tego tutaj. – Tak podejrzewałem – odparł Münster. – Na zewnątrz jest ładna pogoda. Van Veeteren wstał i wyjrzał przez okno. – W Atenach jest jeszcze ładniejsza – oznajmił i wyszedł z pokoju.

ATENY, KEFALONIA, MAARDAM, MARZEC 2001 48 Hotel nazywał się Ormos i mieścił się w uliczce prowadzącej na plac Sindagma. Rzut kamieniem od Grande Bretagne, w którym mieszkał wieki temu. Minęło tyle lat, tyle wody, życia i cierpienia przepłynęło pod tymi ciemnymi mostami. Niewiele już zostało. Niewiele. Zaczął dzwonić do Vasilisa jeszcze z Maardam, ale nikt się nie zgłaszał. Przez pierwsze popołudnie i wieczór próbował dalej. Wreszcie, tuż przed dziesiątą, połączył się z kobietą o imieniu Dea, która prawdopodobnie była jego nową żoną. O ile zrozumiał, bo mówiła tylko po grecku. Wystarczyły mu jednak najważniejsze informacje – Vasilis był w Salonikach i miał wrócić dopiero za trzy–cztery dni. Nie chodziło o konferencję, po prostu jego matka się rozchorowała. Ale to nic bardzo poważnego, nie leżała na łożu śmierci. Tak powiedział: w środę lub w czwartek. Poprosił o numer telefonu i otrzymał dwa – jeden na komórkę i drugi do matki. Komórka była zresztą niepewna, bo sama Dea nie mogła się dodzwonić przez cały dzień. Dea albo Thea. Podziękował i się rozłączył. Nagle przypomniał sobie, jak Vasilis mówił, że jest ruda. Czy Grecy – albo Greczynki – mogą mieć rude włosy? Dziwne, pomyślał. Cholernie dziwne. Zaśmiał się na tę myśl i zaczął pocierać ranę na szyi. Już nie piekła, ale samo pocieranie weszło mu w krew. Na ręce wciąż jeszcze miał plaster. Mógł go wprawdzie zerwać, ale tego nie zrobił. Robiło mu się niedobrze, kiedy patrząc na własne dłonie, widział ranę. Po rozmowie wypalił kilka papierosów. Usiadł na plecionym krześle na ciasnym balkonie i zaciągał się dymem i oparami

benzyny. Przypomniał sobie, jak pachniało, kiedy był tu po raz pierwszy, w lipcu dwadzieścia lat temu, kilka lat przed wizytą w Grande Bretagne. Oddychanie w tych nieznośnie gorących godzinach południowych było trudne, prawie niemożliwe. Teraz było lepiej. Temperatura wynosiła zaledwie dwanaście– piętnaście stopni. Jutro płuca przywykną i nie będzie nawet czuł oparów. Wszystko prędzej czy później wchodzi w nawyk, pomyślał. Wszystko. A więc musiał zostać w mieście cały tydzień. Mniej więcej. Nie przewidział tego, ale nie zamierzał teraz zmieniać planów. To się musi odbyć tak, jak zaplanował, a kiedy tylko skontaktuje się z Vasilisem, z pewnością otrzyma wszelką pomoc, jakiej tylko potrzebuje. Ich znajomość taka już była i nie miał powodu w to wątpić. Wszedł do środka i sprawdził numer komórki. Mimo przewidywań Dei schrypnięty głos Vasilisa rozległ się już po trzecim sygnale. W tle słychać było odgłosy restauracji. Ktoś grał na buzuki. – My friend! A voice from the past! Where are you? – W Atenach – wyjaśnił. – And in deep shit. Potrzebuję pomocy w jednej sprawie. – No problem, my friend! W jakiej sprawie. – Broń. W słuchawce zapadła cisza. Przez pięć sekund słychać było tylko restauracyjny gwar i buzuki. – Broń! What the fuck happened, my friend? – Pogadamy o tym, kiedy tu przyjedziesz. When? Kolejna chwila ciszy. – Środa. I promise you Wednesday, my friend! But what the hell…? Podał mu numer swojej komórki, ale nie podawał numeru do hotelu. – Take care! – I will – odpowiedział. Teraz rana na szyi naprawdę zaczęła go piec.

Ze względów bezpieczeństwa w poniedziałek zmienił hotel. Bo nigdy nic nie wiadomo. Bo był przecież ten przeklęty księgarz i ta kobieta. Zameldował się w podrzędnym pensjonacie na Lykabettos, gdzie zapłacił z góry i nie musiał pokazywać dowodu. Godzinami leżał na łóżku i myślał o Mersaulcie z Obcego Camusa. Nie czuł pragnienia ani głodu. Nie miał też ochoty siedzieć w oknie i patrzeć na dziewczyny. Jak Mersault. Nawet gdyby w tej ciasnej uliczce jakieś były. Nawet gdyby roiło się tu od cipek. Myślał za to o swojej matce. I o przysłowiu z tych stron. Grek kocha siebie i swoją matkę przez całe życie, a żonę przez sześć miesięcy. Zaczęły kiełkować w nim złość i obrzydzenie. Trzymał je pod przykryciem, ale wzbierały nieubłaganie, sprawiając, że pokój wirował z wolna, kiedy tylko zamykał oczy. Dźwięki dobiegające od ulicy i z budynku stawały się wówczas zniekształcone, męczące i natarczywe. W tajemniczy sposób zestrajały się z ruchami pokoju i wwiercały w mózg. Mimo to trudno mu było nie zamykać oczu. Jak gdyby coś go przyciągało. Była to swoista walka. Zapasy z matką, gniewem i obrzydzeniem. Z zamkniętymi oczyma. Walka na oślep, wyrażająca się tylko dźwiękami i wirowaniem pokoju. Jego telefon był wyłączony. Kiedy zaczęło się gwałtownie ściemniać, wyszedł do toalety na korytarzu i próbował zwymiotować. Bezskutecznie. Wrócił do łóżka. Zdarł plaster z wierzchu dłoni i przyglądał się uszkodzonej skórze. Poczekał na zmrok i wyszedł na miasto. Wrócił po północy, lekko wstawiony po ouzo i taniej retsinie. Nic nie jadł, nie było w nim miejsca na jedzenie. Spróbował tylko kilku oliwek i kawałka fety, na które zapraszał właściciel tawerny. Na leżąco wypalił kolejnych dziesięć–dwanaście papierosów, a kiedy zasnął spocony, czując lekkie mdłości, było parę minut po trzeciej. Czuł pustkę. Swoistą pustkę, której nie umiał już wypełnić. Śnił o pożarze i o matce. O tym, jak w dniu dwunastych

urodzin po raz ostatni ssał jej piersi. Nie mam już mleka, a ty jesteś teraz mężczyzną. Pamiętaj, że jesteś mężczyzną i żadna kobieta nigdy nie może ci odmówić. Nawet twoja matka. Wierz mi na słowo. Wierz mi. Wtorek był taki sam jak poniedziałek. Środowy wieczór, Plakas. On chciał siedzieć na dworze, Vasilis nalegał, żeby weszli do środka, bo jeszcze nawet nie zaczęła się wiosna. Jakby to miało jakieś znaczenie. Wybrali stolik mniej więcej w połowie, przy oknie wychodzącym na ulicę Tripodon. Lokal nazywał się Oikanas. Vasilis przytył piętnaście kilo od ich ostatniego spotkania. Kiedy to było? Siedem, osiem lat temu? Sam czuł się już pijany. Było to oczywiście cholernie niepotrzebne, ale wszechogarniające uczucie obrzydzenia nie opuszczało go przez całe popołudnie i zmusił się, żeby trochę wypić. Vasilis mówił w kółko: „My friend, my friend, my friend…”. Wkrótce nie mógł już tego słuchać. Powiedział Vasilisowi: „Cut the crap”, dodał „Bullshit” i zapytał, kiedy dostarczy mu tę pieprzoną broń. Przecież chodziło tylko o to i o nic innego. – When, my friend? Przekonanie Vasilisa zajęło trochę czasu, ale nie zdradził choćby ułamka swojego planu i zamiarów. Ani swojej historii. Uważał się za obdarzonego o wiele silniejszą wolą i szybszego niż Vasilis i miał nad nim przewagę, nawet tak pijany jak teraz. W końcu także i Grek opróżnił wystarczającą liczbę szklanek, zrobił się ociężały i dał za wygraną. Śródziemnomorska flegma dała o sobie znać. – Fuck you, my friend. All right. – Kiedy? When? Vasilis sączył drogie wino boutari, przeczesując palcami komunistyczną brodę z czasów junty. Dziś bardziej siwą niż czarną. Bardziej burżuazyjno świńską niż rewolucyjną. – Piątek wieczorem. Tutaj. To samo miejsce. All right, my friend? – All right.

*

Czwartek był taki jak wtorek. W małym biurze podróży kupił bilet na prom. Okazało się, że musi poczekać do niedzieli, ponieważ było poza sezonem. Mógł też oczywiście polecieć samolotem linii Olympic Airways, ale tylko w teorii, bo na sobotni lot nie było już miejsc. Zapytali, czy chce zająć kolejkę oczekujących na miejsca rezerwowe. Ochi. Nie. Zamiast tego usiadł w parku i patrzył na kobiety. Wyobrażał je sobie bez ubrań. Nagie i martwe. Po raz kolejny wezbrało w nim obrzydzenie. I doznał erekcji. To było jedyne, co mogło wypełnić pustkę. Wszystko inne należało już do przeszłości. Jego palce znów były sejsmografami. Onanizował się w krzakach. Podczas orgazmu głośno krzyczał, ale nikt nie zwrócił na to uwagi. Park świecił pustkami, był dzień powszedni i ludzie siedzieli w pracy. Było pochmurno, ale ciepło. Następnie przez pięć lub sześć godzin leżał w łóżku i palił papierosy. Prawie nic nie jadł, jeszcze raz próbował się onanizować, ale nie miał nawet wzwodu. Piekła go szyja. Próbował wymiotować w łazience, ale żołądek był pusty. Wyszedł na zewnątrz, kupił kilka ciasteczek sezamowych, butelkę wody i dwie paczki tutejszych papierosów. Pił i marzył o włosach łonowych matki. Z biegiem lat dość mocno się przerzedziły. Piątek był taki jak środa. Kontrolowane upicie się. Krótkie spotkanie z Vasilisem w tej samej tawernie w Plakas. Z jakiegoś zasranego powodu zgolił większą część komunistycznej brody i twierdził, że się martwi. Dotrzymał jednak słowa i dostarczył pistolet w pudełku po butach i foliowej torbie. – Markarov – wyjaśnił. – Rosyjski, dziewięć milimetrów. Trochę nieporęczny, ale pewny. Na osiem naboi, dostajesz gratis całe pudełko. Trzydzieści tysięcy drachm. To tanio. Tanio jak cholera – powtarzał. – Do czego będziesz go używał? Nie odpowiedział. Zapłacił i wyszedł. Wiedział, że nigdy

więcej się nie spotkają. My Friend. Sobota nie dostarczyła wielu wspomnień. Leżał na łóżku. Palił i wypił kilka szklanek ouzo, ale dość mocno rozcieńczonego. Onanizował się trochę raz na jakiś czas, miał wzwód, ale nie miał wytrysku. Jakimś sposobem także i tam był pusty. W niedzielę rano również nie mógł wyłowić żadnego fragmentu nocnych snów. Pojechał taksówką do Pireusu i wsiadł na prom. Prom nosił nazwę „Ariadne” i nie był zbyt wielki. Wiał dość silny wiatr. Mieli kilka godzin opóźnienia, ponieważ nie mogli wypłynąć na pełne morze, ale nie schodził na ląd. O drugiej odbili od brzegu. Poczuł ulgę, bo zaczynało mu się trochę dłużyć. Przez całe przedpołudnie czuł lekkie mdłości. Teraz od razu usiadł w barze i zamówił zwykłe piwo. Otworzył biografię Byrona autorstwa Isaaca Nortona. Wziął ją ze sobą jako lekturę na podróż, ale dopiero teraz zebrało mu się na czytanie. Byron? – pomyślał. Zbyt długo zwlekałem z tą podróżą. Ludzie musieli cierpieć bez potrzeby. Teraz jednak już mu się nie śpieszyło. 49 We wtorek piątego marca, o dziewiątej rano, kiedy prom M/S „Aegina” wypłynął z Pireusu, niebo było niebieskie jak nieskazitelny szafir. Temperatura wynosiła mniej więcej dwadzieścia stopni w cieniu, a w otwartym salonie rufowym na pokładzie B nie czuło się żadnego wiatru. Tylko powoli wschodzące, poranne słońce. Nie trzeba było okrywać nóg kocem ani nawet mieć na sobie długich spodni. Van Veeteren zaopatrzył się nawet w słomkowy kapelusz. – Całkiem nieźle – powiedział Münster, zwracając twarz ku słońcu. – Powinieneś był zostać astronautą – wymamrotał Van

Veeteren. – Astronautą? – zdziwił się Münster. – Tak, jednym z tych Amerykanów, którzy latali na Księżyc. Słyszałem, jak pierwszy człowiek na Księżycu próbował wyrazić swój zachwyt oniemiałym masom na Ziemi… Wiesz, co powiedział? – Nie. – It’s great up here. – It’s great up here? – Tak. Trochę się nie postarał. – Rozumiem – odparł Münster i popatrzył w dal. – A jak sam pan księgarz chciałby to wyrazić? Van Veeteren zastanawiał się pięć sekund, wodząc spojrzeniem po morzu, niebie i linii brzegowej. Następnie zamknął oczy i delektował się smakiem piwa. – O, jaka błogość być młodym w świetle poranka na morzu!4 – powiedział. – Całkiem nieźle – przyznał Münster. – Może powinniśmy powymieniać się myślami na temat naszej misji – podsunął Van Veeteren, kiedy Münster wrócił na leżak z dwiema butelkami napoju cytrynowego (swego rodzaju prymitywnego substytutu piwa – było dopiero wpół do dziesiątej rano, a balans płynów zasługiwał na uwagę w tak gorących promieniach słońca). Żebyśmy wiedzieli, na czym stoimy. – Z chęcią – odparł Münster. – Ja sam nie mam nawet pewności, czy płyniemy na właściwą wyspę. Ale jestem tylko policjantem prowadzącym śledztwo. Van Veeteren ściągnął buty i skarpetki i z wyraźną przyjemnością pokiwał palcami u nóg. – Jasne, że tak – zapewnił. – DeFraan zamierza zatoczyć koło, nie wiem dokładnie jak, ale to się okaże. – Chodzi ci o to, że chce wrócić do miejsca, w którym zginęła jego żona? – Masz jakieś inne pomysły? 4 Fragment Łanowskiego.

Speranzy

Svena

Delblanca

w przekładzie

Zygmunta

Münster zaprzeczył. Prawie nie rozmawiali o tej sprawie od dwóch dni, mimo że prawie ciągle przebywali w swoim towarzystwie. Van Veeteren przespał cały lot, a wczoraj wieczorem, ku niezadowoleniu Münstera, oddał się swojej dawnej irytującej słabości do zasłon dymnych i mistyfikacji. Wolał mamrotać pod nosem, komentując grecką kuchnię, zamiast wymieniać z nim myśli, by wyjawić, co naprawdę dzieje się w jego głowie. Przez lata pracy na stanowisku komisarza policji często demonstrował tego rodzaju niedostępność. Münster rozpoznawał ją i potrafił zidentyfikować jak stare znamię. Albo obtarcie od buta. Było, jak było. Podkomisarz to wszystko dobrze znał. Jednak najwyraźniej nadszedł wreszcie czas na uchylenie rąbka tajemnicy. Lepiej późno niż wcale. Münster wypił łyk wody i czekał. – Z dowodami jest, delikatnie mówiąc, tragicznie – zaczął Van Veeteren. – Nie sądzisz? – Zgadzam się – odparł Münster. – Poza tym to przykre, że prokurator nie wydał zgody na przeszukanie mieszkania deFraana. – Jasne, że przykre. Ale chyba nie ma wątpliwości, z czego to wynika. – Prokurator Ferrati należy do Sukulentów? – Oczywiście. Jeżeli będzie miał szansę utrudnić śledztwo, zrobi to. Pamiętaj, że ich dewiza brzmi: Singillitam mortales, cunctim perpetui! – Co to znaczy? – W pojedynkę jesteś śmiertelny, w grupie – wieczny. – Nie wiedziałem, że znasz łacinę. – Sprawdziłem – przyznał Van Veeteren. – Jak może wiesz, od czasu do czasu sprzedaję książki, więc nie było to takie trudne. Tak czy inaczej, Reinhart twierdzi, że Ferrati zostanie wymieniony na kogoś innego, więc ten drobny problem za kilka dni się rozwiąże. – Zapewne – odparł Münster i znów zwrócił twarz ku słońcu. Nie chce mi się w to wierzyć, pomyślał jednocześnie. Czy on naprawdę wie, co robi?

– Gdyby deFraan miał trochę więcej zimnej krwi – ciągnął Van Veeteren – przyczaiłby się, zamiast tak panicznie uciekać. Nie jest głupi, z pewnością zdał sobie ze wszystkiego sprawę. Jak myślisz, o czym to świadczy? – Jego ucieczka? – Tak. Münster pośpiesznie się zastanowił. – Że jest już tym zmęczony? – Otóż to – powiedział Van Veeteren, poprawiając słomkowy kapelusz. – Też doszedłem do takiego wniosku. Wie, że my wiemy, i jego szaleństwo nie jest już pod kontrolą. Przynajmniej nie całkowicie. To zaś doprowadzi go do zguby. Nie ma już siły, powiedziałbym, że jest kompletnie wykończony… Nic dziwnego, swoją drogą. – Odciski palców w książce Blake’a trochę go pogrążają – zauważył Münster. – Nie są, oczywiście, rozstrzygające, ale stanowią dowód, że miał coś wspólnego z rodziną Kammerle. Van Veeteren pokiwał głową. Przez chwilę milczał, wpatrując się w trzymaną w dłoni szklankę z napojem cytrynowym. – Jasne. – Ale dobry adwokat w dziesięć sekund wyciągnąłby z rękawa równie wiele dowodów na jego niewinność. To samo się tyczy tej cholernej przypinki… Wszystkie ślady prowadzące do deFraana są tak nikłe, że w sądzie nie będą miały żadnego znaczenia, na tym właśnie polega problem. Tym niemniej bardzo chętnie usiadłbym z nim oko w oko… Mam nadzieję, że się uda. – Dlaczego? – zapytał ostrożnie Münster. – Dlaczego chcesz się z nim spotkać? – Ludzka ciekawość – powiedział Van Veeteren, zapalając papierosa. – A może nieludzka? – podsunął Münster. – Możliwe. Chcę wiedzieć, co to za człowiek i co się za tym wszystkim kryje. To cholernie nieprzyjemne, kiedy wielka inteligencja tak długo dotrzymuje kroku równie wielkiemu szaleństwu. To musi być czuły potwór, nie widzę tego inaczej. Jednak nawet potwory składają się z ciała, krwi i nerwów… a przynajmniej zawsze tak sobie tłumaczyłem.

Münster założył świeżo zakupione okulary przeciwsłoneczne i rozpiął kilka guzików koszuli. – Wygląda na to, że nikt go za dobrze nie znał, prawda? – Zupełnie nikt. Jeżeli ta Parnak widywała go przez tyle lat, a mimo to miała tak mało do powiedzenia, to kto w takim razie mógłby rzucić na niego więcej światła? – Jego żona? Gdyby żyła. – Właśnie do niej płyniemy – stwierdził Van Veeteren. – Szkoda że nie zdążyliśmy porozmawiać z jej siostrą, może przynajmniej coś by nam to podpowiedziało. Münster pokiwał głową. Udało im się namierzyć byłą szwagierkę profesora deFraana, niejaką Laurę Fenner, z domu Markovic, zamieszkałą w Bostonie, ale tuż przed wyjazdem z Maardam dowiedzieli się od Krausego, że pani Fenner pojechała akurat na narty do Lake Placid i nie można się z nią skontaktować. – Co sądzisz o śmierci Christy deFraan? – zapytał Münster. Van Veeteren przez chwilę siedział w milczeniu, kiwając palcami u nóg. – Sądzę to, co sądzę – wyjawił w końcu. O czwartej po południu wysiedli z taksówki przy placu w Argostoli. Van Veeteren przez chwilę stał koło walizki, kiwając z zadowoleniem głową i rozglądając się dookoła. Münster zapłacił kierowcy i zaczął robić to samo. Nietrudno było zrozumieć, dlaczego komisarz ma tak zadowolony wyraz twarzy. Agora była duża i kwadratowa, a z trzech stron otaczały ją restauracje, tawerny i kawiarnie. Dookoła widać było niskie, wypłowiałe budynki o płaskich dachach i ocieniające je platany i oleandry. Miasto wspinało się po zboczu góry i opadało do morza. Palmy trzeszczały cicho w ciepłym wietrze. Małe dzieci bawiły się i jeździły na rowerach. Starsi panowie spacerowali albo grali w tavli. Wokół pustej małej sceny z prostym zestawem głośników dziobały ospałe gołębie. – Ach – westchnął Van Veeteren. – Dotarliśmy do prawdziwego świata, Münster. Pascal nigdy tego nie widział. – Pascal? – zdziwił się Münster. – Jak to?

– Twierdził, że człowiek nie jest stworzony do spędzania długiego czasu w jednym miejscu i że właśnie z tego biorą się wszystkie nieszczęścia… na przykład zło. Jednak na tym placu można spędzić całą wieczność. Zgodzisz się, prawda? Przynajmniej jeśli ma się piwo i gazetę. Münster rozejrzał się dookoła. – Oczywiście – powiedział i wziął do ręki walizkę. – A ten hotel też nie wygląda źle. To w nim się zatrzymamy? Wskazał Ionean Plaza, duży budynek po północnej stronie placu. Fasada w kolorze jasnej ochry była skąpana w popołudniowym słońcu. Hotel miał trzy poziomy, eleganckie balkony z kutego żelaza, zielone okiennice i wyczuwalny francuski sznyt. Van Veeteren kiwnął głową i spojrzał na zegarek. – Tak jest – powiedział. – Ale nie zapominajmy, że ta wyspa też ma swoją historię. Współczesną historię. – Doprawdy? – odparł Münster. – W czasie wojny bardzo ucierpiała… pod wieloma względami. Niemcy urządzili tu na przykład masakrę kilku tysięcy włoskich żołnierzy. Palili ich na stosach. Poza tym w 1953 roku było tu straszliwe trzęsienie ziemi. – Myślałem, że podczas wojny Niemcy i Włochy stały po tej samej stronie – stwierdził Münster. – Włosi też tak myśleli – rzekł Van Veeteren. – No dobrze, zapomnijmy na chwilę o wojnie i Pascalu i zameldujmy się w hotelu. Może powinniśmy coś ustalić również dzisiaj? Co pan podkomisarz na to powie? – Dobry pomysł – stwierdził Münster. – Będziemy spokojniejsi… zwłaszcza że mamy tu spędzić niekończący się wieczór. Biuro podróży Fauner mieściło się na południowo-zachodnim krańcu agory. Münster został przyjęty przez dwie blondynki w niebieskich uniformach. Wyglądały na jakieś trzydzieści lat, z powodzeniem mogły być bliźniaczkami. Chwilowo jedynym ich zajęciem było siedzenie przed zgaszonymi monitorami i popijanie kawy. Münster wiedział, że właściwy sezon

turystyczny zacznie się dopiero za cztery–pięć tygodni, i dziwił się, że biuro było czynne już od pierwszego marca. Choć może od czasu do czasu trafiał się jakiś wczesny amator morskiej włóczęgi. Albo podkomisarz policji. Zwrócił się do blondynki, która siedziała bliżej, i podał swoje imię i nazwisko. – To pan dzwonił? – Tak. Uśmiechnęła się lekkim, czarterowym uśmiechem. Münster też się uśmiechnął. – Tak, sprawdziłam to – powiedziała i wyjęła z teczki kartkę. – Maarten i Christa deFraanowie byli tu na dwutygodniowych wakacjach w sierpniu 1995 roku, tak jak pan mówił. Kupili u nas wycieczkę i zatrzymali się w jednym z hoteli w Lassi. Zaledwie kilka kilometrów stąd, to właśnie tam są plaże i tam chce mieszkać większość turystów. Hotel nazywał się Olympos, już nie istnieje… Szczerze mówiąc, nie należał do tych z górnej półki. Trzy lata temu przestaliśmy z niego korzystać, a w zeszłym roku zupełnie go zamknięto. Teraz chyba przerabiają go na centrum handlowe. Ale nie jestem pewna. Münster zanotował te informacje. – Nie wie pani nic na temat wypadku, który wydarzył się podczas ich pobytu? Pokręciła głową. – Nie. A o co chodzi? – Nie pracowała tu pani wtedy? W 1995 roku? – Nie, nie, przyjechałam w zeszłym roku… Agnieszka też. Domniemana bliźniaczka spojrzała znad gazety i uśmiechnęła się na potwierdzenie tych słów. – Mam te dane z komputera. – Rozumiem – odparł Münster. – W tamtej okolicy jest sporo hoteli, prawda? – Oczywiście. Korzystamy z około dziesięciu, ale w sumie jest ich dwadzieścia pięć do trzydziestu. Choć większość jest jeszcze zamknięta. Sezon trwa od Wielkanocy do końca września. – Jasne – powtórzył Münster i przez kilka sekund spoglądał na powoli obracający się wentylator u sufitu. – Ale rozumiem,

że w tym tygodniu nie mieliście żadnej rezerwacji na nazwisko Maarten deFraan? Dziewczyna rozłożyła ręce. – Niestety. W tym okresie mamy niewiele roboty. Głównie planowanie przed rozpoczęciem sezonu… Sprawdzamy standard hoteli, załatwiamy autobusy wycieczkowe i tak dalej. Choć, jak pan widzi, urzędujemy przez kilka godzin każdego popołudnia. Münster pokiwał głową. – A jak z tutejszą policją? – zapytał. – O ile dobrze zrozumiałem, Argostoli jest stolicą wyspy? – Tak. Prefektura policji mieści się w porcie. Rzadko mamy z nimi do czynienia… Na szczęście jest tu raczej spokojnie. Ale mają trzy wydziały: policję drogową, turystyczną i kryminalną… chociaż to ostatnie to żaden wydział. Nazywa się Yakos. Dimitrios Yakos. – Poszedł już do domu – powiedział Van Veeteren godzinę później, kiedy usiedli z piwem pod zielonymi parasolami przed Ionean Plaza. – Komisarz Yakos. Dzwoniłem. Sekretarka nie była nawet pewna, czy dzisiaj tam się zjawił… Chyba go nie widziała. Nie myślałeś o tym, żeby się przenieść? – Przecież tu siedzę – odparł Münster. – Tak jest, siedzisz – stwierdził Van Veeteren, wyjmując maszynkę do papierosów. – Tak czy inaczej, miała mu przekazać, że chcę z nim porozmawiać jutro przed południem. Jasna cholera, zastanawiam się, gdzie teraz jest nasz chłopaczek… Ma już nad nami kilka dni przewagi. Chłopaczek? – pomyślał Münster. – Zabił co najmniej pięć osób. Cokolwiek by o nim myśleć, na pewno nie jest żadnym chłopaczkiem. – Czy to komisarz Yakos prowadził śledztwo w 1995 roku? – zapytał. – O ile można to nazwać śledztwem – odparł Van Veeteren, który nagle zaczął wyglądać znacznie bardziej posępnie. – W każdym razie mam nadzieję, że mówi po angielsku lepiej

niż jego sekretarka. Ale może chodzi właśnie o to, żeby za przestępczość odpowiadali miejscowi, a nie turyści. Münster przez chwilę milczał i patrzył na plac, nad którym nagle zaczął zapadać niebieski śródziemnomorski zmierzch, rozmywający kontury. Sprawiało to, że miejsce było jeszcze piękniejsze i przypominało wielki salon pod gołym niebem. Temperatura, jak się domyślał, nadal wynosiła mniej więcej dwadzieścia stopni, a na placu było teraz więcej ludzi. Widział starszych panów czytających gazety albo rozmawiających przy mikroskopijnych filiżankach kawy. Starsze kobiety z siatkami lub bez, we wdowich welonach lub bez nich. Nastolatków, siedzących z papierosami na małym podwyższeniu. Motocyklistów, którzy stali przy swoich maszynach i pozwalali się podziwiać. Małe dziewczynki ganiające się ze śmiechem i chłopców grających w piłkę. Psy i koty. Raczej niewielu turystów. W kawiarniach i tawernach, które miał w zasięgu wzroku, mogło ich być około dwudziestu. Jak my go znajdziemy, do cholery? – pomyślał. Nie wiemy nawet, czy jest na tej wyspie. Czy księgarz Van Veeteren naprawdę miał jakiś plan? Nawet nie pytał, wiedział bowiem, że i tak nie uzyska konkretnej odpowiedzi. Zadowolił się ukradkową obserwacją swojego dawnego przełożonego, który chwilowo był równie nieprzenikniony, co niedawno wykopany antyczny posąg. Sączył piwo, a między wskazującym a środkowym palcem prawej ręki trzymał świeżo skręconego i zapalonego papierosa. Choć posągi zwykle nie palą tytoniu i nie piją piwa, pomyślał Münster. Chyba rzeczywiście jestem astronautą. Tak czy owak, Van Veeteren ufa swoim przeczuciom, w tej kwestii nic się nie zmieniło, kontynuował myśl. Ale prędzej czy później nawet on będzie musiał wejść na minę. A może było inaczej? Może zawsze miał większą pewność, niż chciał to przyznać? Wiedział więcej, niż wynikało to z jego zachowania? Niewykluczone, choć z drugiej strony… – Jasny szlag! – przerwał jego rozważania Van Veeteren. – To przecież całkiem możliwe! – Co takiego?

– Ta muzułmanka. – Co z nią? – Wcale nie musi przecież… Münster czekał. – Może równie dobrze… Münster westchnął. – O czym ty mówisz? – Cisza – powiedział Van Veeteren. – Nie wypytuj mnie tak, próbuję myśleć. Masz przy sobie telefon? Prowadzący śledztwo podkomisarz westchnął i wręczył mu komórkę. 50 Kiedy czekały w gabinecie inspektor Sammelmerk, Ewa Moreno rozważała kwestię czasu i przestrzeni. Czy raczej zdarzeń i chwil, w których następują. Konkretniej zaś – osobliwe zjawisko, polegające na tym, że jedne wydarzenia potrafią przyciągać inne. Był to swoisty magnetyzm. Pamiętała, że dyskutowali o tym kiedyś z Münsterem. Przypominali sobie długie, nieznośne okresy – w życiu prywatnym, ale zwłaszcza w pracy policjanta – kiedy nie działo się zupełnie nic. Rozwlekłe dochodzenia i te piętrzące się dni, tygodnie i miesiące, całkowicie wyzute z faktów, które mogłoby popchnąć sprawy do przodu. I nagle, ni z tego, ni z owego, dwa, trzy lub cztery kluczowe zdarzenia rozgrywają się prawie jednocześnie. Tak było i teraz. Tego marcowego dnia, kiedy wiał ciepły wiatr, a w powietrzu wisiała zapowiedź wiosny. Ewa Moreno całe popołudnie siedziała w swoim gabinecie przy szeroko otwartych oknach. Połączenie z Grecją nadeszło dokładnie dziesięć po piątej, kiedy papierkowa robota z całego tygodnia właśnie dobiegła końca, a Moreno była ostatnią osobą trwającą na posterunku w przerzedzonym wydziale kryminalnym. Rozmowa z komisarzem przypadła więc właśnie jej. Trwała zaledwie pięć minut, bo tylko tyle było potrzeba. Po

wszystkim Ewa Moreno odłożyła słuchawkę i przez chwilę patrzyła w okno, zastanawiając się, jakie poczynić kroki. I co on tam, u diabła, kombinował. Chwilę później po raz kolejny zadzwonił telefon. Tym razem centrala połączyła ją z Anną Kristevą. Już po kilku minutach okazało się, że sprawa wymaga spotkania twarzą w twarz. Umówiła się na konkretny termin, odłożyła słuchawkę i spojrzała na zegarek. Nie było jeszcze wpół do piątej. A więc obie rozmowy dzielił zaledwie kwadrans. Dziwna sprawa. Cóż za osobliwe fale czasu wywołały takie przyspieszenie biegu zdarzeń? Co sprawiło, że Van Veeteren i Anna Kristeva podjęli decyzję niemal równocześnie? Księgarz i prawniczka. Dwoje nieznających się ludzi, oddalonych od siebie o kilka tysięcy kilometrów? Co prawda, w przypadku komisarza nie była to żadna decyzja. Raczej instynkt. Kilka synaps, które nagle zadziałały, i obserwacji, które zyskały kontekst. Mówiło się na to intuicja. Anna Kristeva podjęła jednak decyzję. Myślała nad nią tygodniami i miesiącami. Jej nerwy były napięte do granic możliwości, a sen o kilka godzin krótszy od niezbędnego minimum. Pewnie dlatego ma takie ciemne kręgi pod oczami, pomyślała Moreno, kiedy kilka minut po siódmej Anna Kristeva pojawiła się na komisariacie. – Dwie policjantki? – zdziwiła się, kiedy już się przedstawiły. – Tego się nie spodziewałam. Czy na moich oczach rodzi się nowa psychologia prowadzenia przesłuchań? – To czysty przypadek – zapewniła inspektor Sammelmerk. – Proszę siadać. Czego się pani napije? Kawy? Wody? – Poproszę wodę – powiedziała Anna Kristeva i kilka razy przejechała dłońmi po swojej lekko wymiętej marynarce. Następnie zwróciła się do Moreno: – To z panią rozmawiałam wczoraj przez telefon? Nie skojarzyłam, że już się wcześniej widziałyśmy… – Tak jest – odparła Moreno. – I muszę przyznać, że mnie pani zdziwiła. Cieszyłybyśmy się, gdyby opowiedziała pani

wszystko od początku. Musimy to nagrać, bo w grę może wchodzić rozstrzygający dowód. Później sporządzimy protokół, który podpisze pani w ciągu kilku najbliższych dni. To, że tak powiem, standardowa procedura. – Rozumiem – odparła Anna Kristeva i utkwiła wzrok w podłodze. – Wiem, że powinnam przyjść do was dużo wcześniej, ale się nie złożyło. To… nie było łatwe. Sammelmerk włączyła dyktafon. – Przesłuchanie Anny Kristevy, komisariat w Maardam, piąty marca dwa tysiące pierwszego roku – powiedziała. – Jest godzina siódma piętnaście. W przesłuchaniu uczestniczą inspektor Moreno i inspektor Sammelmerk. Czy mogłaby nam pani powiedzieć, dlaczego pani tu przyszła? Anna Kristeva wzięła głęboki oddech i kilka razy przeniosła spojrzenie z jednej inspektor na drugą. – Ester Peerenkaas – powiedziała w końcu. – Chodzi o Ester Peerenkaas, moją przyjaciółkę, która zaginęła… tak, już ponad półtora miesiąca temu. Większość zakładała, że zginęła… zamordowana przez tego mężczyznę, który wcześniej zabił kilka kobiet. Ale tak nie jest. Ester żyje. W czasie tego wstępu wpatrywała się w dyktafon. Następnie ucichła na chwilę, podniosła wzrok i wypiła łyk wody. – Proszę mówić dalej – odezwała się Moreno. Anna Kristeva odstawiła szklankę na stół i splotła ręce na kolanach. – Ja też myślałam, że ona nie żyje… jeżeli mam być szczera. Ale dwa tygodnie temu, wieczorem, zadzwoniła do mnie. To był dziewiętnasty lutego, poniedziałek. Oczywiście ogromnie się zdziwiłam… i ogromnie ucieszyłam. Na początku myślałam, że ktoś robi sobie ze mnie żarty. Tak, nic nie ucieszyłoby mnie bardziej niż ten telefon… choć wtedy nic nie wiedziałam jeszcze o jej historii. Zapytała, czy może u mnie pomieszkać przez kilka dni, i kazała mi obiecać, że nikomu nie powiem, że żyje. Nie wiedziałam dlaczego, aż do chwili kiedy ją zobaczyłam i usłyszałam o wydarzeniach tamtego wieczoru… i o jej planie… – Jej planie? – Tak.

Anna Kristeva zrobiła krótką pauzę i pokręciła lekko głową, jak gdyby trudno jej było uwierzyć we własne słowa. – Tego samego wieczoru pojawiła się z torbą podróżną, a kiedy zobaczyłam jej twarz, doznałam szoku. To było straszne, od razu skojarzyła mi się z ofiarami pożarów, pokazywanymi czasem w telewizji i gazetach. Choć w przypadku Ester był to kwas fluorowodorowy. Wiedzą panie, jak taki kwas działa na skórę? Jak potrafi zniekształcić twarz? Moreno wymieniła spojrzenie z Sammelmerk, która siedziała ze zmarszczonym czołem i z pytającym spojrzeniem. – Kwas fluorowodorowy? – zapytała. – Tak… Jest o wiele gorszy od solnego i siarkowego. Dużo głębiej wnika w skórę… Chyba nie muszę opowiadać ze szczegółami? – Chyba kiedyś widziałam, jak to wygląda – oznajmiła Sammelmerk. – Zgadzam się… To coś okropnego. Chce pani powiedzieć, że oblano jej tym twarz? – Tak. – Jak to się stało? – spytała Sammelmerk. – Pamiętam, jak jej przyjaciółka wspominała, że zawsze miała przy sobie buteleczkę kwasu. Czy to ten, który… Anna Kristeva pokiwała głową. – Tak jest. Zawsze nosiła tę buteleczkę. Chodziło jej o to, żeby obronić się przed gwałcicielami. I tak też się stało, choć nie do końca zgodnie z jej intencją. Ester nie chciała wchodzić w szczegóły… Bardzo się zmieniła, nie tylko na twarzy. Dojście do tego zajęło mi trochę czasu, ale… Ester jest szalona. Obłąkana i niebezpieczna. Trudno było mi ją u siebie gościć, jest jak… czarna dziura. Próbowałam z nią rozmawiać, skłonić, żeby dostrzegła jakieś światło w ciemności, ale w ogóle mnie nie słuchała. Kiedy podeszłam za blisko, wskazała tylko na swoją zeszpeconą twarz i kazała mi spierdalać… Jest opętana tym, co jej się przytrafiło. W stu procentach opętana. – A co takiego się stało? – przerwała Moreno. – Mówiła pani, że Ester przynajmniej coś o tym wspomniała. Anna Kristeva pokiwała głową. – Tak, wiem, co się wydarzyło, choć tylko w ogólnym zarysie.

On próbował ją zabić. Nie zgwałcić, a przynajmniej nie na początku. Trzymał ręce na jej szyi i chciał ją udusić. Udało jej się wyciągnąć buteleczkę z kwasem… ale zrobił jakiś unik, chyba stał za jej plecami. Prawie całą zawartość wylała na siebie. Choć odrobinę też na niego, co chyba uratowało jej życie… W jakiś sposób udało jej się uciec z mieszkania. On, wyjąc, poleciał do łazienki i włączył prysznic. Ester ochlapała sobie twarz zimną wodą z kranu… zebrała swoje rzeczy i wybiegła z mokrym ręcznikiem na głowie… no i zapewne w potwornym bólu. – Jak duża część twarzy została uszkodzona? – zapytała Moreno. – To musiało być nie do zniesienia. – Cud, że w ogóle dotarła do domu – potwierdziła Anna Kristeva. – Cały prawy policzek aż do oka jest zmasakrowany… oprócz tego kawałek nosa i czoło. Wygląda groteskowo… jak trędowata. Zachowała przynajmniej wzrok w prawym oku, ale skóra jest… No, prawie nic z niej nie zostało. Ester sypia z mokrym ręcznikiem na twarzy. – O Boże! – zawołała Sammelmerk. – Czy nie da się jakoś… tego naprawić? Anna Kristeva westchnęła. – Nie bardzo wiem. Nie chciała o tym rozmawiać, ale skontaktowałam się z lekarzem… oczywiście nie mówiąc, w czym rzecz. Powiedział mi, że można jako tako zrekonstruować twarz. Nawet mocno zniekształconą. Wymaga to serii drobnych operacji i przeszczepów, w ciągu jakichś pięciu–sześciu lat. Problem polega na tym, że Ester nie jest zainteresowana takim rozwiązaniem… przynajmniej na razie. – Rozumiem – odparła Moreno i ostrożnie przesunęła dwoma palcami po policzku. Poczuła gęsią skórkę. – Co zrobiła tego wieczoru po powrocie do domu? – zapytała Sammelmerk. – Myślałam, że jak najszybciej zgłosiła się do lekarza. – Oczywiście. Ale w tym przypadku było inaczej. Mówiła, że całą noc i dzień spędziła zamknięta w domu – polewając twarz wodą, smarując maściami i wszystkim, co tylko było pod ręką. Wieczorem pojechała nocnym pociągiem do Paryża. Miała

chustę, która zakrywała głowę i twarz… no i oczywiście ciemne okulary. W Paryżu spędziła miesiąc. – Miesiąc? – odparła Moreno. – Gdzie dokładnie? I dlaczego? – U przyjaciółki. Zna tam sporo osób. Mieszkała w Paryżu, kiedy była mężatką. Zgłosiła się do znajomego dermatologa, który trochę jej pomógł… Tak, po prostu ukrywała się u tej przyjaciółki. A jednocześnie szykowała powrót. Anna Kristeva przez kilka sekund przyglądała się Moreno i Sammelmerk. Jakby jej historia była tak nieprawdopodobna, że co jakiś czas musiała przerwać i upewnić się, że nie straciła uwagi słuchaczek. – Po jakimś czasie skontaktowała się z matką. Powiedziała, że żyje, ale jeśli komukolwiek o tym wspomną, nigdy więcej jej nie zobaczą. Zaś dwa tygodnie później pojawiła się u mnie. Przebrana za muzułmankę. Żeby jej zakryta twarz wyglądała naturalnie. Usłyszałam w zasadzie te same warunki co jej rodzice. Musiałam po prostu trzymać jej istnienie w tajemnicy. Byłam zszokowana tym, że ona w ogóle żyje, i… obiecałam, że zrobię, co w mojej mocy, żeby jej pomóc. Jak może panie pamiętają, to ja miałam się spotkać z tym mężczyzną w grudniu w restauracji Keefer’s. Tak naprawdę. Ale się rozchorowałam i wyszło, jak wyszło… – Przepraszam – przerwała Moreno, wpatrując się w dyktafon. – Mówi pani o Maartenie deFraanie, profesorze anglistyki z uniwersytetu w Maardam? – Tak, deFraan. To jego nazwisko. Na początku nie chciała mi go wyjawić, ale po kilku dniach udało mi się to z niej wydusić… ale najstraszniejsze w tym wszystkim jest, że Esteer Peerenkaas nie jest już dawną Ester. To inna osoba, w jej głowie tkwi teraz tylko jedna jedyna myśl: zemścić się na tym człowieku. Rozłożyła ręce w geście bezradności. – Dlaczego po prostu nie pójdzie na policję? – zapytała Sammelmerk. – Sądzi pani, że jej o to nie pytałam? – odparła Anna Kristeva z lekkim prychnięciem. – Że nie namawiałam jej dniami i nocami? – Ale dlaczego? – powtórzyła Moreno. – Dlaczego nie policja?

Ten człowiek ma przecież więcej na sumieniu, nie tylko jej uszkodzoną twarz… Anna Kristeva po raz kolejny westchnęła głęboko, po czym wyprostowała plecy. – To by jej nie wystarczyło – powiedziała. – Zwykła kara to byłoby za mało. Ester już wcześniej zraziła się do wszelkich instytucji… Nie wiem, czy znają panie jej historię. Mąż zabrał ich córkę i zniknął, dwa lata walczyła o swoje prawa, aż w końcu się poddała… Takie rzeczy odciskają na człowieku piętno. Ona po prostu nie ufa policji. Zamierza własnoręcznie zabić Maartena deFraana… i nie tylko zabić. Moreno drgnęła. – Jak to? Nie tylko zabić? Anna Kristeva wypiła kilka łyków wody. Przez chwilę milczała. – Zamierza go torturować – dodała po chwili ściszonym głosem. – Dorwać go, poddać bolesnym, długotrwałym męczarniom i w końcu zabić. Proszę mnie nie pytać jak. W każdym razie jest tym owładnięta. Tylko to trzyma ją przy życiu. Jakby… w ogóle nie chodziło o nią. Chyba traktuje siebie jak narzędzie… przedstawicielkę wszystkich kobiet, które były i są prześladowane przez mężczyzn. Uważa to za swoją misję – zemścić się za wszystkie prześladowania, którym nasza płeć była poddawana przez wieki… i wyładować się na nim. Jakby była jakimś wybrańcem. Mówiłam już, że jest szalona… Znów ucichła na chwilę. – …choć oczywiście ją rozumiem. Nie jest to szczególnie dziwne, że się taka stała. Dlatego nie chciałam jej zdradzić. Starała się nawiązać kontakt wzrokowy z Moreno i Sammelmerk, jakby szukając potwierdzenia. A przynajmniej czegoś w rodzaju zrozumienia. Moreno poczuła, że najchętniej uniknęłaby wzroku Anny Kristevy, i tylko pokiwała lekko głową. – Oczywiście – odparła z namysłem. – To chyba zrozumiałe. Być może zrozumiałby to nawet policjant-mężczyzna. A przynajmniej większość z tych, których znam. – Bez wątpienia – powiedziała Sammelmerk. – Ale chyba nie

powinnyśmy się teraz zanadto wgłębiać w kwestię ról płciowych. Tak czy inaczej, nie sądzę, żeby musiała się pani martwić, że tak długo trzymała to w tajemnicy… Cała sprawa jest już nieprzyjemna sama w sobie. Jak wygląda obecna sytuacja? Bo chyba nie doprowadziła nas pani do dnia dzisiejszego, że się tak wyrażę. Anna Kristeva odchrząknęła i mówiła dalej. – Ester miała te muzułmańskie szaty. Jakimś sposobem zdobyła je w Paryżu. Zasłona na twarz i takie tam. Nie wiem, czy można kupić je w zwykłym sklepie, ale może tak. Problem polegał na tym, że kiedy wróciła, nie wiedziała nawet, jak on się nazywa. Jak wiecie, nie posługiwał się swoim prawdziwym nazwiskiem. Znała jednak jego adres i wkrótce ustaliła, kim jest. Śledziła go kilka dni, układając plan… Prawdopodobnie ją zobaczył, bo któregoś dnia niespodziewanie wyjechał z Maardam. Chyba było to w ubiegłą niedzielę. Poza tym, jak stwierdziła Ester, deFraana śledził ktoś jeszcze… jakiś detektyw albo policjant od was, o ile ją dobrze zrozumiałam. Moreno zrobiła zachęcający ruch głową. – Tak czy owak, deFraan musiał zauważyć któreś z nich… albo oboje. Pewnie zrozumiał, że stąpa po cienkim lodzie, i któregoś dnia po prostu zniknął. Ester się wściekła, nie spała przez dwie noce, nawet nie kładła się do łóżka. Naprawdę wydawało mi się, że tego dnia straci panowanie nad sobą. Z pewnością była na jakichś tabletkach. A potem… potem zniknęła. – Zniknęła? – zapytała Moreno. Anna Kristeva pokiwała głową. – Mówi pani, że Ester Peerenkaas zniknęła raz jeszcze? – uściśliła inspektor Sammelmerk, jednocześnie sprawdzając, czy w dyktafonie obraca się taśma. – Po tym, jak Maarten deFraan opuścił Maardam? – Tak – potwierdziła Anna Kristeva zmęczonym głosem. – Właśnie to mówię. W środę w zeszłym tygodniu nagle zobaczyłam, że już jej nie ma. Zabrała torbę i ulotniła się bez słowa wyjaśnienia. – Gdzie ona jest? – spytała Moreno po kilku sekundach ciszy. Anna Kristeva z rezygnacją wzruszyła ramionami.

– Nie wiem – odparła. – Nie mam bladego pojęcia. Ale wiem, na kogo poluje, i nie chciałabym być w jego skórze. Moreno spojrzała na Sammelmerk. Ta wyglądała przez okno, postukując długopisem w dolną wargę. – Maarten deFraan – powiedziała powoli. – Dusiciel. Podejrzany o zabicie pięciu osób… a może tylko czterech? Twierdzi więc pani, że to na niego poluje Ester Peerenkaas? – Tak – odparła Anna Kristeva z kolejnym westchnieniem. – Nie wiecie przypadkiem, gdzie on teraz jest? – Mamy pewne przypuszczenia – oznajmiła Moreno. Inspektor Sammelmerk wyłączyła dyktafon. – Niech to diabli! – zawołała. – Przepraszam, ale muszę odpowiedzieć off the record. Cóż za straszna historia. Jest tak, jak mówi inspektor Moreno, chyba zaczęliśmy go osaczać… ale oczywiście lepiej nie zapeszać. – Gdzie? – zapytała Anna Kristeva, ale nie otrzymała odpowiedzi. – Dziękujemy, że pani tu przyszła – powiedziała Moreno. – To nie było łatwe. Anna Kristeva zmusiła się do bladego, bardzo krótkiego uśmiechu. – Nie – powiedziała. – Łatwe to na pewno nie było. Kiedy zostały same, inspektor Sammelmerk podeszła do drzwi i zgasiła światło. – Dobry Boże – jęknęła, opadając z powrotem na krzesło. – I co ty na to? – Cóż można powiedzieć? – odparła Moreno. Sammelmerk przez chwilę się zastanawiała, przygryzając dolną wargę i patrząc przez okno. – Powiedzmy, że nadal będziemy trzymać się z dala od zagadnienia ról płciowych. Dokąd nas to zaprowadzi? – Do Grecji, rzecz jasna. – A co ty myślisz? – O czym? – O tym wszystkim. Myślisz, że ona też tam pojechała? – No idea – odparła Moreno. – Ale myślę, że tak czy inaczej

powinnyśmy zafundować sobie rozmowę telefoniczną. Irene Sammelmerk odczekała kilka długich sekund. Następnie przesunęła telefon po biurku. – Ty to zrób – powiedziała. – Znasz naszych tamtejszych reprezentantów lepiej niż ja. Wybrać za ciebie numer? – Nie ma potrzeby – odparła Moreno. – Mam dobrą pamięć do cyfr. 51 Prefektura policji w Argostoli mieściła się w biało-niebieskim dwupoziomowym budynku przy ulicy Joanisa Metaksasa naprzeciwko kapitanatu. Młody, wysportowany funkcjonariusz poprowadził Van Veeterena długim korytarzem do niebieskich drzwi, na których wisiała wypisana odręcznie wizytówka Dimitriosa Yakosa. Nazwisko zapisane było greckimi i łacińskimi literami. Policjant zapukał ostrożnie, a po kilku sekundach drzwi się otworzyły. Stał w nich przysadzisty mężczyzna o przerzedzonych włosach, na oko pięćdziesięcioletni. W kąciku ust miał papierosa, w jednej ręce trzymał filiżankę kawy, w drugiej złożoną gazetę. Van Veeteren mimo woli zaczął się zastanawiać, jak udało mu się nacisnąć klamkę. – Commissioner Van Veeteren? – powiedział uroczyście i odstawił trzymane przedmioty. – I am very pleased to meet you. Van Veeteren uścisnął mu dłoń, a młody policjant wrócił do recepcji. Komisarz Yakos poprosił gościa, aby usiadł, i zaczął elokwentnie przepraszać za to, że nie było go poprzedniego dnia. Miał pewną sprawę, która wymagała jego obecności i pełnej uwagi. Teraz jednak – jak wyjaśnił – był do dyspozycji na one hundred and fifty percent. – Europe is a big town, isn’t she? – powiedział. Van Veeteren pokiwał głową i poczęstował się papierosem z błyszczącego, metalowego etui. Pośpiesznie rozejrzał się po ciasnym gabinecie z zakratowanym oknem wychodzącym na

ulicę i port i stwierdził, że (nie licząc krat) bardziej przypomina pokój studencki niż urząd. W środku był niski stolik z dwoma fotelami. Regał z segregatorami, książkami i gazetami. Co najmniej dwadzieścia oprawionych portretów rodzinnych i mała burcząca lodówka, z której Yakos wyćwiczonym ruchem wyjął dwie puszki piwa. Otworzył je bez pytania. Cały czas mówił, udowadniając, że obawy Van Veeterena dotyczące bariery językowej były całkowicie bezpodstawne. Angielszczyzna Yakosa prawie równała się angielszczyźnie Van Veeterena – nie licząc metaforyki, głęboko zakorzenionej w greckim sposobie myślenia. Kiedy Van Veeteren spróbował piwa i rozsiadł się w jednym z foteli, nagle poczuł, że być może mimo wszystko uda się doprowadzić sprawy do szczęśliwego końca. Po pięciu minutach Yakos skończył wstępne objaśnianie swojej sytuacji rodzinnej i zawodowej. Odpalił nowego papierosa od poprzedniego, splótł owłosione dłonie i przyjrzał się swojemu gościowi z wytężoną uwagą. – Proszę wdrożyć mnie w sprawę. Współpraca z panem będzie dla mnie przyjemnością. – Szukam mordercy – powiedział Van Veeteren po krótkim zastanowieniu. – Ach – odparł komisarz Yakos i lekko mlasnął, jakby właśnie spróbował świeżej figi. – Tu? Na wyspie osłów i herosów? – Tu – potwierdził Van Veeteren. – Nazywa się Maarten deFraan i mam powody podejrzewać, że przebywa w Argostoli… albo w Lassi. Prawdopodobnie przybył tu niedawno i zameldował się w jakimś hotelu lub pensjonacie. Być może pod przybranym nazwiskiem, ale niewykluczone, że używa prawdziwego. Potrzebuję pomocy w znalezieniu i zatrzymaniu tego człowieka. Zakładam, że otrzymał pan moje upoważnienie? Komisarz Yakos skinął głową. – Oczywiście. Nie ma problemu. Van Veeteren wręczył mu zdjęcie deFraana. Yakos trzymał je ostrożnie między kciukiem a palcem wskazującym, a jego brwi uformowały się w daszek.

– Morderca? – Tak. – Ile osób ma na sumieniu? Ze zdjęcia nie widać. – Nie wiemy dokładnie. Cztery albo pięć. – Aha – odparł Yakos i oddał fotografię. – Czy można oczekiwać komplikacji? Jest uzbrojony? Van Veeteren przez chwilę zastanawiał się nad odpowiedzią. – Możliwe – stwierdził. – Trudno powiedzieć, czy jest niebezpieczny, czy nie. Proponuję, żebyśmy poczekali z oceną do chwili, kiedy go namierzymy. Jak pan myśli, ile czasu potrzebujemy? Komisarz Yakos spojrzał na zegarek i wykrzywił usta w przelotnym uśmiechu. – Proszę się odezwać po południu – powiedział. – Na dobrą sprawę musimy tylko sprawdzić hotele. Potrwa to kilka godzin, mam do pomocy kilku podwładnych. Jeżeli go nie znajdziemy, wszystko stanie się oczywiście bardziej kłopotliwe… ale po co przewidywać trudności, których może nie być? – No właśnie, po co – zgodził się Van Veeteren. Dopił piwo i wstał. – Zajrzę więc koło czwartej, dobrze? – Po południu – rzekł Yakos z uśmiechem sugerującym swobodne podejście Greków do zagadnienia czasu. – Jeżeli coś wydarzy się przedtem, dam znać. Drugiego dnia, przed rozpoczęciem swojej dniówki, sprawdziła zawartość materiałowej torby. Była tam krótka żelazna rurka, oklejona kawałkiem tkaniny pościelowej. Dwie butelki – jedna z kwasem fluorowodorowym, a druga z benzyną. Opakowanie soli. Zapałki. Dwa różne noże. Małe obcęgi. Wyobrażając sobie scenariusz, liczyła na to, że dane jej będzie użyć tych przedmiotów mniej więcej w takiej kolejności. Poczuła nagły dreszcz, biegnący wzdłuż kręgosłupa i nóg. Zakręciło jej się w głowie. Zawiązała cienki szal tak, że zakrywał włosy i dolną część twarzy. Co za ulga – wreszcie pozbyć się tych muzułmańskich szat, pomyślała. Przejrzała się w lustrze, a następnie uzupełniła kamuflaż dużymi, okrągłymi okularami

przeciwsłonecznymi. Chwyciła torbę i wyszła z pokoju. Na ulicy powitał ją grecki poranek – słońce i ciepło. Rozejrzała się dookoła. Dzielnica Lassi składała się tylko z jednej ulicy, co stanowiło niezaprzeczalny atut. Przekrzywiła okulary i popatrzyła w niebo. Było w zasadzie bezchmurne, temperatura na pewno wynosiła już osiemnaście–dwadzieścia stopni. Dzień był ciepły, ale nie gorący. Tłumaczyła sobie, że kryje się w nim nutka obietnicy. Coś, co przepowiadało, że koniec jest już blisko. Ulica była długa, miała co najmniej dwa kilometry. Wczoraj wieczorem spacerowała nią tam i z powrotem, mijała tawerny i hotele, bary, butiki i sklepy, nie wzbudzając niczyjego zainteresowania. Dlaczego zresztą miałaby je wzbudzać? Cienki szalik to zwyczajny atrybut, a okulary słoneczne były tu niemal obowiązkowe. Idealnie. Wiedziała, że prędzej czy później go namierzy. W Lassi można było chodzić tylko tędy. Prędzej czy później. – Co teraz robimy? – zapytał Münster. Van Veeteren podniósł wzrok. – Czekamy – powiedział. – Nie mamy wielkiego wyboru. Możemy jeszcze przejść się po dzielnicy portowej i popatrzeć na sklepy. A może podkomisarz chciałby wykąpać się w morzu? Jestem gotów stać w pobliżu z ręcznikiem. – Jest szósty marca – stwierdził Münster. – Spasuję. Za to chętnie się dowiem, co myślisz o pani Peerenkaas. Wstali od stolika w kawiarni i ruszyli w stronę ulicy Joanisa Metaksasa. Van Veeteren zdjął słomkowy kapelusz i otarł czoło papierową serwetką. Pytanie Münstera wisiało w powietrzu pół minuty, zanim komisarz poczuł się w obowiązku na nie odpowiedzieć. – Myślę, że jest śmiertelnie niebezpieczna. Niestety. I to chyba nie tylko dla deFraana. Mam nadzieję, że tu nie dotarła. Możesz się porozglądać, masz lepszy wzrok. Nosisz służbową broń? Münster poklepał się pod ramieniem i pokiwał potwierdzająco głową. To opóźniło ich wyjazd o cały dzień, ale

Van Veeteren upierał się, żeby choć jeden z nich był uzbrojony. Dziwne, pomyślał Münster. Zwykle nie wykazywał zainteresowania bronią. W każdym razie nie własną. – Ryzyko mimo wszystko istnieje – stwierdził Münster. – Ona może tu być. Jeżeli rzeczywiście, tak jak mówił Krause, kiedy tu przyjechaliśmy, dotarła już do Aten… Szczerze mówiąc, nie mam pojęcia, czego się po niej spodziewać. – Hmm – mruknął Van Veeteren, poprawiając słomkowy kapelusz. – To chyba nie takie trudne. Ona nie śledzi deFraana, tylko nas, mój drogi Watsonie. Ciebie i mnie. Dwóch ciężko myślących policjantów, którzy robiąc wokół siebie mnóstwo hałasu, rezerwują hotele i wycieczki pod prawdziwymi nazwiskami. DeFraan z pewnością zrobił wszystko, żeby się od niej uwolnić, ale co mu z tego przyjdzie, skoro my jesteśmy tak widoczni jak kolorowe hipopotamy w kojcu dla drobiu? Münster zmarszczył i wygładził czoło. – W porządku – powiedział. – Bez wątpienia tak to właśnie wygląda. Ale co mamy zrobić, jeśli dostrzeżemy ją w tłumie? Zaaresztować? – Za co? – odparł Van Veeteren. – O ile mi wiadomo, nie ma nawet na sumieniu parkowania w niedozwolonym miejscu. Münster się zastanowił. – To prawda – stwierdził. – Co więc nam pozostaje? – Czekanie – rzekł Van Veeteren. – To właśnie próbowałem ci wytłumaczyć. Nie pamiętasz już, co mówiłem o Pascalu? Cholera, pomyślał Münster, zagryzając zęby. Łazimy tu sobie spokojnie jak kolorowe hipopotamy, choć tak naprawdę polujemy na człowieka, który gołymi rękami zabił co najmniej cztery osoby… i na kompletną wariatkę. A on mówi o Pascalu! Życie w antykwariacie nie pozostaje bez wpływu na człowieka. Poprawił pistolet wbijający mu się w pachę i zanurkował pod czerwoną markizę, gdzie Van Veeteren właśnie próbował niezwykle dużych i grubych oliwek. – Uważaj na pestki – pomyślał na głos. – Co? – odezwał się Van Veeteren. – Nie najgorsze. Co mówiłeś? – Nic, nic – odpowiedział Münster.

Dostrzegła go kątem oka. Mało brakowało, a zupełnie by go przeoczyła. Nikos Rent-a-car. Na północnym krańcu zabudowań, gdzie droga zaczynała piąć się do góry w kierunku Argostoli. Minęła budynek i zatrzymała się kilka metrów dalej. W środku był on. Maarten deFraan. Poczuła przyspieszone bicie serca i metaliczny posmak w ustach. To było dziwne. Przez kilka sekund stała nieruchomo na chodniku, ziemia zdawała się wirować jej pod stopami i miała wrażenie, że stado cykad próbuje przepiłować jej bębenki uszne. Jak gdyby coś – a może nawet wszystko – miało za chwilę eksplodować. Wrażenie szybko ustąpiło. Wzięła dwa głębokie oddechy i doszła do siebie. Koncentracja zaczęła napływać wartkim strumieniem. Teraz, pomyślała. Już niedaleko. Bardzo blisko… ale co on zamierzał? Zamierzał wynająć samochód. Albo jakiś motocykl. To było jasne jak słońce. Ale dlaczego? Co takiego planował? Co w ogóle robił na tej przeklętej wyspie? I co mam teraz zrobić? – pomyślała. Rozejrzała się. Zobaczyła powoli nadjeżdżającą biało-zieloną taksówkę i odruchowo podniosła rękę. Kierowca się zatrzymał i wskoczyła na tylne siedzenie. W tej samej chwili z budynku wyszedł pracownik – opasły młody mężczyzna we wzorzystej koszuli rozpiętej aż do pępka, a wraz z nim deFraan. Najwyraźniej podpisali już dokumenty i wszystko było w porządku. Podeszli do niebiesko-czerwonego skutera, który stał na chodniku w pewnym oddaleniu od pozostałych dwukołowców. Zrozumiała, że deFraan wybrał go, jeszcze zanim wszedł do wypożyczalni. Pracownik wręczył mu klucze i udzielił krótkich instrukcji. DeFraan pokiwał głową i wsiadł na skuter. Poprawił mały plecak i zamienił jeszcze kilka słów z młodym człowiekiem. Następnie przekręcił klucz w stacyjce i odpalił silnik. Popatrzył na drogę, a następnie ostrożnie zjechał z krawężnika i terkocząc, oddalił się w kierunku Argostoli.

– Where are we going, miss? – zapytał kierowca, spoglądając na nią pytająco w lusterku. Wyciągnęła z torebki banknot o nominale dziesięciu tysięcy drachm i wskazała odjeżdżający skuter. Po chwili wahania kierowca chwycił banknot między wskazujący a środkowy palec. Schował go do przedniej kieszeni swojej białej koszuli i ruszył. – Rozumiem – powiedział Van Veeteren. – Namierzony, ale wciąż jeszcze na wolności? Czekam na kolejne raporty. Wręczył telefon Münsterowi. – Możesz go wyłączyć. Nie wiem, gdzie jest ten przycisk. Münster wyłączył i schował komórkę do kieszeni na piersi. – Yakos? – zapytał. – Znaleźli go? – Niezupełnie. Van Veeteren przystanął i spojrzał na pobielone zabudowania, zajmujące całą zachodnią stronę zatoki. Przeszli po małym kamiennym mostku, a teraz wracali. Było wpół do dwunastej i słońce zaczęło już porządnie grzać. – Nie – kontynuował komisarz. – Znaleźli hotel… w Lassi, tak jak myśleliśmy, ale ptaszek wyfrunął z gniazda. Wydaje im się, że wyjechał koło dziesiątej. Może leży sobie na leżaku, a może ma inne plany. – Na przykład jakie? – zapytał Münster. Van Veeteren postawił stopę na niskiej kamiennej balustradzie i spojrzał w dół na połyskującą wodę. Przez chwilę się nie odzywał. – Bóg jeden wie – powiedział w końcu i wyprostował plecy. – Musi jednak zdawać sobie sprawę, że depczemy mu po piętach… Nie tylko my, ale i pewna kobieta. Wie, że gra wkrótce się skończy, ale może chce mieć coś do powiedzenia w kwestii finału. Jak ci się wydaje? Münster usiadł na balustradzie i się zamyślił. – Trudno dopatrzyć się w nim logiki – stwierdził. – W pewnych wypadkach potrafi być kompletnie szalony, zaś w innych zdaje się funkcjonować mniej lub bardziej normalnie…

– Nie jest to aż tak niezwykłe – oznajmił Van Veeteren, zapalając papierosa. – Ty i ja mamy swoje dziwactwa, ale u deFraana jest to nieco bardziej skomplikowane. Odznacza się wybitną inteligencją, a ludzie wyjątkowo chętnie używają inteligencji do uzasadniania swoich dziwactw. Motywowania odrażających popędów i mrocznych instynktów… Gdybyśmy tego nie robili, nie potrafilibyśmy wytrzymać sami ze sobą. Münster pokiwał głową. – Tak, zawsze dziwiło mnie, że pewni ludzie potrafią żyć dalej. Gwałciciele, damscy bokserzy, mordercy dzieci… Jak oni mogą potem spojrzeć sobie w oczy? – Mechanizmy obronne – odparł komisarz zmęczonym głosem. – Mnie i ciebie również to dotyczy. Rozciągamy siatkę bezpieczeństwa nad przepaścią. DeFraan musiał chyba wykorzystać wszystkie swoje zdolności, żeby to się udało. Jego zaburzenie w sferze kontaktów z kobietami musiało być głębokie, niezwykłe głębokie… Czas pokaże, czy kiedykolwiek poznamy jego źródło. – Czas pokaże też, czy go schwytamy – dodał Münster. – Mam nadzieję, że komisarz Yakos potrafi się tym zająć. Van Veeteren wzruszył ramionami i zaczęli wracać do portu. – Na pewno potrafi – powiedział. – Przynajmniej równie dobrze, jak my. Kiedy tuż po dziewiątej wieczorem komisarz Yakos usiadł przy ich stoliku, wyglądał na zmęczonego. Przywołał kelnera, zamówił grecką kawę, piwo, ouzo i orzeszki ziemne. Zdusił papierosa i zapalił kolejnego. – Bardzo mi przykro – powiedział. – Ale nie udało nam się go złapać. – Czasami potrzeba czasu – stwierdził Van Veeteren. – Od wczorajszego poranka nie było go w hotelu. Całe popołudnie czuwał tam nasz funkcjonariusz, to niemożliwe, żeby go nie zauważył. – A skuter? – zapytał Münster. Komisarz Yakos pokręcił ponuro głową. – Nie odstawił go do wypożyczalni. Zgodnie z umową miał

zostać zwrócony przed dziewiątą… O tej godzinie zamykają. Obawiam się, że dziś niewiele więcej ustalimy. Mój człowiek w hotelu Odyssevs nie schodzi z posterunku. Jeśli deFraan się pojawi, rzecz jasna, zareagujemy od razu. Położył na stoliku swój krwistoczerwony telefon, chcąc zaznaczyć, że sieć kontaktów jest w najwyższej gotowości. – Doskonale – powiedział Van Veeteren. – Poinstruował pan swojego człowieka, że nie wolno mu działać na własną rękę? Mamy tu do czynienia z mordercą, który może się okazać bardzo niebezpieczny. Komisarz Yakos opróżnił kieliszek ouzo. – Nie ma takiego ryzyka. Maramides to najbardziej tchórzliwy osioł na całej wyspie. – Doskonale – powtórzył Van Veeteren. – A ten skuter? Czy ktoś go szuka? Yakos popatrzył na swoich gości ze sztywnym uśmiechem. – Moi drodzy przyjaciele – powiedział wolno i dobitnie. – Jestem komisarzem w Argostoli od dwudziestu lat. Tu się urodziłem… dwa dni po trzęsieniu ziemi i o tydzień za wcześnie – to wstrząsy wywołały u mojej matki skurcze porodowe… No więc, tak czy inaczej, gwarantuję wam, że każdy policjant, właściciel baru i taksówkarz na tej wyspie wie, że szukam niebiesko-czerwonego skutera marki Honda o numerze rejestracyjnym BLK 129. Nie doceniacie mnie. – Bardzo przepraszam – powiedział Van Veeteren. – Czekając, wypijmy butelkę dobrego boutari i zjedzmy trochę sera. Komisarz Yakos uśmiechnął się i rozłożył ręce. – Dlaczego nie? – powiedział. 52 – Problem… – powiedział jej dziadek na łożu śmierci – … problem polega na tym, że Bóg nie istnieje. Często przypominała sobie te słowa, a w ostatnich tygodniach wracały do niej z somnambuliczną regularnością. „Bóg nie

istnieje”. Dziadek zmarł na raka, ostatnie miesiące życia spędził w szpitalu, zaś dwa dni przed jego śmiercią siedziała samotnie przy jego łóżku. Czuwały na zmianę – ona, jej matka i ciotka. Wiadomo było, że nie zostało już wiele czasu. Siedziała w niebieskim fotelu na specjalnym oddziale dla umierających. Pacjentów w stanie terminalnym. Dziadek z resztkami sił, do nieprzytomności nafaszerowany morfiną, i jego szesnastoletnia wnuczka. Rak zaatakował trzustkę. A przynajmniej jej część. Dowiedziała się, że gdyby można było wybierać, jaki organ ma zostać zaatakowany przez nowotwór, trzustkę należałoby omijać szerokim łukiem. Jak się miało później okazać, była to jego przedostatnia noc. Nad ranem, tuż przed szóstą, ocknął się i wyciągnął do niej rękę. Najwyraźniej zasnęła, bo obudził ją jego dotyk. Próbował podźwignąć się do pozycji półsiedzącej. Najpierw przypatrywał jej się przez krótką chwilę zupełnie przytomnym wzrokiem. Pomyślała nawet, że to ta słynna chwila jasności tuż przed śmiercią, ale tak nie było. Miał przed sobą jeszcze dobę. I wtedy właśnie wypowiedział te słowa, głośno i wyraźnie: „Problem polega na tym, że Bóg nie istnieje”. Następnie puścił jej dłoń, zamknął oczy i z powrotem zapadł w sen. Przez całe życie był głęboko wierzący. Na pogrzebie kościół był tak wypełniony, że dla części zebranych zabrakło miejsc siedzących. Ona miała szesnaście lat i nigdy nikomu o tym nie wspomniała. Nie, pomyślała, siedząc w taksówce z dłońmi ciasno splecionymi na kolanach. Bóg nie istnieje i dlatego musimy wymierzać sprawiedliwość na własną rękę. Jazda trwała niecałe piętnaście minut. W końcu taksówka zatrzymała się na ostrym zakręcie nad wąwozem. O ile się dobrze orientowała, do przejścia na północną stronę wyspy został jeszcze kawałek. Za sobą wciąż jeszcze dostrzegała kawałek wąskiego i starego kamiennego mostu nad cieśniną

prowadzącą do portu w Argostoli. Poprosiła kierowcę, żeby zatrzymał się za następnym skalistym występem. Podziękowała i wysiadła. Taksówka pojechała dalej pod górę – prawdopodobnie trudno byłoby zawrócić na wąskim pasku asfaltu, a poza tym mogły istnieć również inne drogi do stolicy. Kiedy samochód zniknął jej z pola widzenia, obeszła zakręt i znów go zobaczyła. Stał przy niebiesko-czerwonym skuterze, zwrócony do niej plecami, i patrzył w dół wąwozu. Strome skalne ściany były pozbawione roślinności, ale na samym dnie, jakieś trzydzieści metrów niżej, widać było gąszcz suchych, ostrych krzewów i śmieci, które zrzucają lekkomyślni kierowcy. Papiery, foliowe torby, puste puszki. Coś, co wyglądało jak lodówka. Stał tam w całkowitym bezruchu. U stóp miał mały płócienny plecak w szarozielonym kolorze, a w prawej dłoni trzymał rewolwer. Pomacała palcami zniszczoną skórę na twarzy, a następnie włożyła rękę do torby na pasku. Chwyciła zawiniętą rurę. On najwyraźniej nie zorientował się, że tu jest. To dobrze, pomyślała. Dzieliło ich zaledwie dwadzieścia metrów, nie dała sobie czasu na zastanowienie, dlaczego on tam stoi, dlaczego trzyma w dłoni rewolwer i co zamierza. Wystarczyło, że znała swój plan. Wystarczyło aż nadto. Boga nie ma, myślała, pomału się zbliżając. Nie widział jej – albo nic sobie nie robił z jej obecności – aż do momentu kiedy znalazła się tuż obok. Wyglądał na mocno skoncentrowanego, kiedy jednak w końcu usłyszał jej kroki i wyczuł, że tu jest, drgnął i gwałtownie się odwrócił. – Excuse me – powiedziała po angielsku i ścisnęła rurę spoczywającą w torbie. – Nie wie pan przypadkiem, która jest godzina? – Godzina? Takie pytanie, zadane pośrodku pustego skalistego krajobrazu, brzmiało dziwnie. Spojrzał na nią ze zdumieniem. – Tak, byłabym wdzięczna. Podniósł rękę, w której nie trzymał rewolweru, i spojrzał na

zegarek. – Dwunasta – powiedział. – Jest za minutę dwunasta. Podziękowała i poprawiła szal zakrywający twarz. Nie poznaje mnie, pomyślała. Nie ma pojęcia, kim jestem. – Ładnie tu – powiedziała i zrobiła krok do przodu, jakby chciała przejść obok niego. On znów spojrzał na wąwóz. Nie odpowiedział. Ręka z rewolwerem wisiała luźno u boku. Nagle spostrzegła, że nad szczytem góry przelatuje drapieżny ptak. Zatoczył koło i znieruchomiał w powietrzu kawałek od nich. Wyciągnęła rurę z torebki. Bóg… myślała, kiedy podniosła rękę do góry. On odwrócił głowę i przez ułamek sekundy wpatrywał się w nią z otwartymi ustami. Podniósł pistolet tak, że dotykał jego głowy, jego prawej skroni. …nie istnieje, dokończyła w myślach i zamachnęła się rurą. 53 Komisarz Yakos nie wyglądał na o wiele bardziej rześkiego. – Ten cholerny taksówkarz spędził noc u kochanki – powiedział. – To dlatego odezwał się dopiero dzisiaj rano. Pochylił się do przodu. Oparł ręce na kolanach i ciężko oddychał. Münster rozejrzał się dookoła. Widok był wręcz oszałamiająco piękny i w eterycznym przedpołudniowym świetle podkomisarz nie mógł pozbyć się uczucia nierzeczywistości… Wydawało mu się, że śni albo gra w jakimś surrealistycznym filmie. Poza tym źle spał tej nocy. Nie tak jak wspomniany taksówkarz, lecz sam jak palec w hotelowym pokoju. Dopiero koło trzeciej nad ranem udało mu się zasnąć. Teraz było wpół do jedenastej. Znajdowali się kilka kilometrów nad miastem. Słońce stało jakieś dziesięć centymetrów nad wysokim szczytem na wschodzie i oświetlało niżej położone nagie zbocza, gaje oliwne na wybrzeżu i rzadko rozmieszczone, bielone budynki po drugiej stronie cieśniny. Niebieskawe sylwetki wysepek widać było aż po horyzont, tak wyraźny, jakby wyryto go suchą igłą, choć niebo i morze miały

prawie ten sam odcień błękitu. Nieco bliżej, około stu metrów w głąb drogi, rysowały się równie wyraźnie ruiny jakiejś budowli. Münster domyślał się, że to coś w rodzaju młyna, koło którego rosły dwa drzewa oliwne. Jeszcze bliżej, przy niskim, częściowo zerodowanym kamiennym murku, który oddzielał drogę od urwiska, stał niebiesko-czerwony skuter marki Honda o numerze rejestracyjnym BLK 129. Münster poprawił służbową broń i przekrzywił głowę. Tuż pod nim ział wąwóz – dwie strome ściany, tworzące głęboką, pokrytą kolcami literę V. Jej koniec znajdował się jakieś trzydzieści–czterdzieści metrów niżej, a pokrywały go splątane zarośla i śmieci. Był całkowicie niedostępny dla kogokolwiek. Mimo to nad urwiskiem roiło się od ludzi. Ubrani na czarno młodzi mężczyźni mieli liny, haki i wszelki możliwy sprzęt. Nad ich głowami kołował śmigłowiec, bezwzględnie zakłócając ciszę pięknej okolicy. Münster jeszcze mocniej przekrzywił głowę i spojrzał na Van Veeterena, który stał dwa metry od niego z niezapalonym papierosem w ustach. On także wyglądał na niewyspanego. A może ciężkie rysy jego twarzy wyrażały rozczarowanie i frustrację. Był rozczarowany, że nie udało im się schwytać Maartena deFraana żywego. Wiadomość o znalezisku otrzymał od Yakosa koło siódmej. Od tego czasu był zdenerwowany i drażliwy. Münster domyślał się – a może wręcz miał nadzieję – że to arogancka uwaga o Pascalu była źródłem niesmaku, jaki odczuwał. Między innymi. Martin deFraan był bowiem martwy. I to bardzo. Nigdy już nie uda się spotkać go oko w oko. Nie uda się zarzucić haczyków w czarne odmęty jego psychiki. Ani Van Veeterenowi, ani nikomu innemu. Komisarz Yakos otarł ręcznikiem czerep błyszczący od potu. Właśnie pokonał całą drogę pod górę z miejsca, w którym dokonano znaleziska. Mokre plamy pod jego pachami rozmiarem przypominały uszy słonia. – Chcecie zejść i popatrzeć? – zapytał, wędrując wzrokiem

między Van Veeterenem a Münsterem. – Niekoniecznie – powiedział Van Veeteren. – Ale byłbym wdzięczny, gdyby mógł pan to szczegółowo opisać. Zakładam, że na miejscu robione są zdjęcia? – Setki – potwierdził Yakos. – Darujcie sobie lepiej wspinaczkę, tam na dole wygląda to paskudnie. Paskudnie… Zrobił pauzę, jakby smakował to słowo, próbując rozstrzygnąć, czy jest odpowiednie. – …a więc dwa ciała. A właściwie jedno ciało i jeden szkielet. Doktor Koukonaris mówi, że szkielet może mieć od trzech do trzydziestu lat, ale większą pewność będziemy oczywiście mieli po wykonaniu wszystkich badań. Tak czy owak, wygląda na szkielet kobiety… – To jego żona – przerwał Van Veeteren. – Nazywała się Christa deFraan i leżała w tej rozpadlinie od sierpnia 1995 roku. Komisarz Yakos przypatrywał mu się chwilę, a jego brwi formowały daszek. Wydmuchał cienką strużkę powietrza. – Naprawdę? – zapytał. – No, skoro pan tak mówi, to… Tak czy inaczej, drugie ciało jest nieco świeższe. Mężczyzna, leżał tam najwyżej dobę. Raczej nie ma powodu wątpić, że to profesor deFraan, którego szukaliście. Ale jest mocno poharatany, więc nie możemy jeszcze mieć pewności… – Poharatany? – odezwał się Van Veeteren. – Jak poharatany? Komisarz Yakos zaciągnął się mocno papierosem i popatrzył na morze. – Chcecie znać szczegóły? – Poprosimy. – Nie miejcie do mnie pretensji… choć oczywiście i tak będziecie musieli to zobaczyć, kiedy go wyciągniemy… Okropne, jak już mówiłem. – Zrozumieliśmy – odparł Van Veeteren z odrobiną irytacji w głosie. – Niechże pan będzie tak dobry i opowie. Yakos pokiwał głową. – Po pierwsze, kula przeszła na wylot przez głowę – wleciała jedną skronią, a wyleciała drugą. Nie znaleźliśmy broni, ale to

raczej duży kaliber… może dziewięć milimetrów. Będziemy oczywiście szukać dalej. – Oczywiście – powiedział Van Veeteren. – Nie to jest jednak najgorsze – ciągnął Yakos. – Nie? – Ma obrażenia od upadku? – zapytał Münster. Komisarz Yakos z powagą pokiwał głową. – Tak, lekarz mówi, że niewiele kości jest całych, więc to jasne, że spadł stąd… albo został zepchnięty… ale nie o te obrażenia mi chodzi. Znów się zaciągnął i najwyraźniej zawahał. – Proszę mówić dalej – odezwał się Van Veeteren. – Podkomisarz i ja mamy za sobą w sumie pięćdziesiąt lat w tej branży, nie potrzeba nam cenzury. – W porządku, skoro nalegacie. Zwłoki są prawie nagie i pełne ran niespowodowanych upadkiem. Na całym ciele są rany kłute i ślady po pchnięciach nożem. Część wygląda jak przeżarta rdzą. Szczególnie twarz… a raczej to, co z niej zostało. Nie da się go rozpoznać. Oczy są wydłubane, a… penis i jądra odcięte. Dłonie i stopy są związane nylonową linką. Ręce założone za plecy. Niektóre paznokcie wyrwane. Poza tym duże partie ciała są pokryte oparzeniami – zwłaszcza klatka piersiowa i brzuch. Wygląda to tak, jakby ktoś oblał go benzyną i podpalił. Wszystko wskazuje na to, że był… torturowany… tam w dole… Wskazał mały występ skalny kilka metrów niżej. Münster zauważył kilka czarnych plam na kamieniach i osmalone resztki jakiegoś materiału albo ubrania. – Nie wiemy jeszcze, czy działo się to przed tym, czy po tym, jak kula przeszyła jego głowę. Ja… muszę powiedzieć, że nigdy nie widziałem nic gorszego. Umilkł. Münster przełknął ślinę i powiódł wzrokiem za śmigłowcem, który zniknął nad szczytem góry. Pod jego szarozielonym brzuchem widział linę, na której coś wisiało. Van Veeteren stał nieruchomo i zerkał w dół wąwozu, z rękoma skrzyżowanymi na plecach. Ktoś z dołu krzyknął coś po grecku, a komisarz Yakos mu odpowiedział.

Nie, pomyślał Münster. Po co schodzić i na to patrzeć, skoro to nie jest konieczne? Prędzej czy później i tak stanie z tym oko w oko. Jeden z policjantów wyszedł na drogę z foliowym woreczkiem, w którym znajdowało się coś ciemnego. Münster nie potrafił tego zidentyfikować. Yakos wziął woreczek do ręki i przekazał Van Veeterenowi. Ten patrzył na przedmiot przez dwie sekundy, po czym oddał go z powrotem młodemu policjantowi. Komisarz Yakos wydał podwładnemu krótkie polecenie po grecku, ten zaś wsiadł do jednego z samochodów, stojących w rzędzie wzdłuż drogi. – O cholera – powiedział Van Veeteren. Yakos pokiwał głową. – Jego penis. Mówiłem, że to paskudne. Co za szajbus robi takie rzeczy… Spodziewaliście się czegoś w tym stylu? Co tu się właściwie wydarzyło? Van Veeteren odpowiedział nie później niż po trzydziestu sekundach, ale dla Münstera było to jak wieczność. Odcienie błękitu, otaczające ich ze wszystkich stron w ten idealny poranek, nieco pojaśniały. Samotna cykada zaczęła leniwy koncert, a znad wybrzeża nadleciał drapieżny ptak, zajmując miejsce, które właśnie opuścił śmigłowiec. Komisarz Yakos rzucił wypalonego w połowie papierosa na skraj drogi i przydeptał. Münster zaczął pośpiesznie powtarzać sobie całą historię w głowie. Niemal wbrew woli. Kolejne obrazy stawały mu przed oczami jeden po drugim: małe mieszkanie przy Moerckstraat, martwy pastor i jego biseksualny przyjaciel, uduszona Monica Kammerle na wydmach w Behrensee, rozmowy z Anną Kristevą i wszystkimi innymi, zamieszanymi w tę boleśnie rozwlekłą tragedię, przypinka w bucie w Wallburgu, Sukulenty i kobieta w chuście. Ester Peerenkaas. Nemezis. Czyżby zdążyła na czas? No i sam morderca. Profesor Maarten deFraan, który niecałe sześć lat temu najwyraźniej zamordował żonę w miejscu, w którym stali, a następnie podążył dalej tą samą drogą… Kolejne cztery osoby zostały pozbawione życia tylko dlatego,

że… no właśnie, co? – pomyślał Münster. Co takiego kryło się w jego oszalałym umyśle? Czy wytłumaczenie w ogóle istniało? Czy szukanie go miało jakikolwiek sens? Zaburzenie – jak określił to Van Veeteren. Może kiedyś, pomyślał zmęczony. Teraz nie rozumiem tej sprawy… ale rozumiem, że już dobiegła końca. Natychmiast zdał sobie sprawę, że ten ostatni wniosek również był pochopny, nie zdążył jednak go zrewidować, bo Van Veeteren odchrząknął i zaczął odpowiadać na pytanie komisarza Yakosa. – Co się stało… – zaczął powoli. – Bóg jeden wie. Ale jeżeli rzeczywiście chcemy znać odpowiedź, wystarczy rzecz jasna poczekać na wyniki sekcji. To ciało zostało zmasakrowane… pytanie brzmi tylko, czy stało się to przed, czy po tym, jak kula weszła w skroń… albo, albo. Muszę jednak przyznać, że dla mnie to bez różnicy. Komisarz Yakos spojrzał na niego z autentycznym zdumieniem. – Bez różnicy? Proszę wybaczyć, ale nie rozumiem, co pan mówi. Ten człowiek został zamordowany, a… – Dziękuję – przerwał Van Veeteren. – Nie musi pan mnie oświecać. Istnieje też możliwość, że popełnił samobójstwo, proszę o tym nie zapominać… i że rany zostały zadane już po śmierci. Po obdukcji będziemy wiedzieli, która wersja jest prawdziwa. – Dlaczego… – zaczął komisarz Yakos. – Dlaczego, u diabła, ktoś miałby chcieć… Van Veeteren położył mu dłoń na ramieniu. – Mój drogi przyjacielu – powiedział. – Jeśli przyjdzie pan dziś wieczorem do naszego hotelu, opowiem panu pewną historię. Komisarz Yakos znów się zawahał. Następnie skinął głową, wzruszył ramionami i popatrzył na morze. – Piękny poranek – oznajmił.

54 Następnego dnia słońce wzeszło nad tym samym szczytem. Opromieniło łagodnym światłem te same łyse zbocza i szarozielone gaje oliwne. I ten sam rynek w Argostoli w kolorze jasnej ochry, ze spacerującymi lub pijącymi kawę dżentelmenami, bezpańskimi psami, terkoczącymi skuterami i bawiącymi się dziećmi. Van Veeteren i Münster jedli późne śniadanie przed Ionean Plaza, czekając, aż komisarz Yakos wróci z najświeższymi informacjami od patologa i techników. – Te drzewa oliwne – powiedział Münster, wskazując zbocza. – Słyszałem, że mogą mieć kilkaset lat. – Wiem. Czego się z tego dowiedziałeś? – odparł Van Veeteren i postukał łyżeczką w pięciostronicowy faks, który kilka godzin wcześniej przyszedł z Maardam. Münster odebrał go w hotelowej recepcji, przeczytał trzy razy z rzędu i przekazał komisarzowi. – Krause potrafi być bardzo efektywny, kiedy się postara – odpowiedział dyplomatycznie. – Jeżeli chodzi o ilość, nigdy nie można było mu nic zarzucić – zgodził się Van Veeteren. Ale rzeczywiście, wyłania się z tego dziwny obraz deFraana… a przynajmniej można się go domyślać. Nie sposób nie zastanawiać się nad jego dzieciństwem, a wtedy zaczynamy krwawić… – Krwawić? – zapytał Münster, ale nie otrzymał odpowiedzi. Van Veeteren zaczął przeglądać kartki. Odchrząknął. – Posłuchaj tego: „Kiedy de Fraan miał sześć lat, jego ojciec zginął w traumatycznych dla niego okolicznościach. Ich dom rodzinny w Oudenzee doszczętnie spłonął. Ojciec, w przeciwieństwie do syna i matki, nie zdążył uciec. Śledczy przez krótki czas podejrzewali matkę o podłożenie ognia, ale w końcu nie postawiono jej zarzutów”. Co o tym sądzisz? Münster się zastanowił. – Nie wiem – powiedział. – To w zasadzie tylko takie wrażenie. – Tylko takie wrażenie! – prychnął Van Veeteren

z niezadowoloną miną. – Wszystko zaczęło się od wrażenia… nawet ty! – Interesująca teoria – rzekł Münster. – Można prosić o rozwinięcie? Van Veeteren wpatrywał się w niego przez chwilę, a następnie wrócił do faksu. – Słuchaj tego: „Na pogrzebie matki w 1995 roku, zgodnie z życzeniem w testamencie, był obecny tylko jej syn. Po jej śmierci przez cztery miesiące przebywał na zwolnieniu chorobowym”. Cztery miesiące, podkomisarzu! Co ty na to? – No tak – powiedział Münster. – Zauważyłem. Zalatuje mi to Freudem. Cóż można powiedzieć? Choć i tak żołądek najbardziej wywraca się na myśl o znalezisku w zamrażarce. Van Veeteren odszukał odpowiedni fragment tekstu Krausego i zaczął czytać. – „Podczas wczorajszej rewizji w mieszkaniu deFraana w jego zamrażarce dokonano makabrycznego odkrycia: były tam dwie ludzkie nogi, odcięte tuż pod kolanami. Zapewne są to zaginione kończyny Moniki Kammerle. Prawdopodobne wyjaśnienie jest takie, że deFraan odciął nogi ofiary, żeby zmieściła się w jego torbie golfowej. Torba ta została znaleziona w szafie, a jej wnętrze obfitowało w ślady krwi”. – „Wnętrze obfitowało w ślady krwi!” – powiedział Münster. – Boże, jak on się wysławia. No ale mniejsza z tym, wszystko się zgadza. DeFraan ją zabija, odcina nogi, wpycha ciało do tej torby golfowej i przykrywa osłoną przeciwdeszczową… wkłada ją do samochodu, odjeżdża i grzebie ją w Behrensee. Jasna cholera, cieszę się, że nie będę musiał się z nim spotykać. Van Veeteren odsunął kartki. – Tak – powiedział z namysłem. – Może to i dobrze, że nie schwytaliśmy go żywcem. – Co komi… Co chcesz przez to powiedzieć? – zapytał Münster. Van Veeteren podrapał się po zaroście i wyglądał, jakby rozważał coś w myślach. – Tylko to, że pewnie i tak nigdy bym go nie zrozumiał. Teraz nie muszę nawet próbować.

Münster przez chwilę milczał i patrzył na plac. Z jednej z uliczek wyszedł brązowoczarny pies, zrobił wokół nich kilka kółek, a następnie dał za wygraną i położył się pod sąsiednim stolikiem. Pojawił się kelner z nowym dzbankiem kawy. – Jak myślisz, co tam się stało? – zapytał w końcu Münster. – Tylko bez mistyfikacji, proszę. – Mistyfikacji?! – zawołał zdziwiony Van Veeteren. – Przecież zazwyczaj chyba nie wdaję się w żadne mistyfikacje? – W takim razie powiedz, co myślisz. – W porządku – odparł Van Veeteren. – Choć to w miarę oczywiste. Nasz przyjaciel deFraan zdecydował się zatoczyć koło i zakończyć życie w tym samym miejscu, co jego żona, którą zabił sześć lat temu. Wszystko zaczęło się od niej, a przynajmniej mordowanie. Pani Nemezis zdążyła w samą porę. Pojechała za nim tą taksówką… Ja na jej miejscu skorzystałbym z okazji i wrócił do Argostoli jego wynajętym skuterem, ale może nie umiała go odpalić. – W samą porę? – odezwał się Münster. – Chcesz powiedzieć, że torturowała go jeszcze za życia? Van Veeteren dokładnie wytarł chusteczką kąciki ust. – A skąd mam wiedzieć? – odparł. – Ustalenie tego nie powinno być trudne dla patologa, więc wkrótce pewnie się dowiemy. – Pewnie tak – zgodził się Münster. – I zobaczymy też, jak długo Ester Peerenkaas uda się pozostać w ukryciu… Przez ten czas powinna już chyba dotrzeć przynajmniej do Aten? – Miejmy nadzieję – powiedział Van Veeteren i zaczął napełniać maszynkę tytoniem. – Jeśli wolno mi to powiedzieć, myślę, że nie powinniście wkładać zbyt wiele energii w szukanie jej. – My nie powinniśmy? – Nie łap mnie za słowa. Ta kobieta straciła córkę przez pewnego gnoja. Jeszcze większy gnój zniszczył jej wygląd… Jeżeli w tym wąwozie udało jej się coś w rodzaju rewanżu, jestem wręcz gotów jej pogratulować. Münster myślał przez chwilę. – Może i tak – powiedział. – Szkoda, że ten taksówkarz nie

widział nic więcej… Zastanawiam się, czy damy radę ją z tym powiązać. Van Veeteren wyjął papierosa i zapalił. Popatrzył na Münstera zza zasłony dymu. – Cieszy mnie, że nie muszę się martwić o ten drobny szczegół – powiedział. – Domyślam się – powiedział Münster. – Szkoda że nie można tu zostać na kilka dni – stwierdził Münster kilka godzin później, kiedy komisarz Yakos zostawił ich samych. Dziś musi być koło dwudziestu pięciu stopni. Co to za książki? Van Veeteren położył prawą dłoń na stosie książek na stole. – Swoisty kanon. Kanon tej sprawy. Nie mogłem się powstrzymać przed ściągnięciem ich z półek. Może tu jest jakaś wskazówka. Podawał je Münsterowi jedną po drugiej. William Blake. Robert Musil. Ponury kryminał Henry’ego Molla. Elegie duinejskie Rilkego. Münster przyjmował je i lekko zdziwiony kiwał głową. Jakaś wskazówka? – myślał. – Rappaport? Determinanta? To, co my… – Zgadza się – odparł Van Veeteren. – Ale po szwedzku, więc raczej nie będę czytał. Münster milczał przez chwilę, przenosząc wzrok z komisarza na książki i z powrotem. – Rozumiem – powiedział w końcu. – W każdym razie samolot odlatuje za cztery godziny. Może na wszelki wypadek powinniśmy zamówić taksówkę. – Ehum – odparł Van Veeteren. – Zrób to. Münster spojrzał na niego sceptycznie. – Co znaczy „ehum”? Van Veeteren wzruszył ramionami i zsunął słomkowy kapelusz na kark. – Nic szczególnego – wyjaśnił. – Poza tym, że potrzebuję trochę odosobnienia, żeby pisać moje pamiętniki. Napomknę tam na przykład o sprawie G… A właśnie, jutro przyjeżdża

Ulrike. Wspominałem ci chyba, że zostajemy tu na tydzień? Mówiła, że w Maardam bez przerwy pada…. ehum. Münster wziął ostatnią oliwkę z talerzyka i włożył ją do ust. W porządku, pomyślał wielkodusznie. Jakaś część mnie prawie mu tego zazdrości.

Tytuł oryginału SVALAN, KATTEN, ROSEN, DÖDEN Redakcja Małgorzata Denys Projekt graficzny serii Magda Kuc Projekt okładki Paweł Panczakiewicz Zdjęcie na okładce MayaTheB / shutterstock Korekta Ewa Jastrun Redaktor prowadzący Anna Brzezińska Copyright © Håkan Nesser, 2002 First published by Albert Bonniers Förlag, Stockholm, Sweden Published in the Polish language by arrangement with Bonnier Group Agency, Stockholm, Sweden Copyright © for the Polish edition by Wydawnictwo Czarna Owca, 2014 Copyright © for the Polish translation by Maciej Muszalski ISBN 978-83-7554-866-2 Wydawnictwo Czarna Owca Sp. z o.o. ul. Alzacka 15a, 03-972 Warszawa