leki recept.stałe N

SAVE OFFLINE

MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ

Sylwia Wośko Barbara Trzewik

Wykonywanie stałych leków recepturowych 322[10].Z3.03

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy Radom 2007 „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci: dr n. farm. Elwira Telejko dr n. farm. Przemysław DroŜyński

Opracowanie redakcyjne: mgr farm. Alina Krawczak

Konsultacja: dr hab. inŜ. Henryk Budzeń

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 322[10].Z3.03 „Wykonywanie stałych leków recepturowych”, zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu technik farmaceutyczny.

Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007 „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

SPIS TREŚCI 1. 2. 3. 4. 5.

6. 7.

Wprowadzenie Wymagania wstępne Cele kształcenia Przykładowe scenariusze zajęć Ćwiczenia 5.1. Proszki recepturowe i pigułki 5.1.1. Ćwiczenia 5.2. Proszki mianowane, rozcierki, olejkocukry, proszki musujące 5.2.1. Ćwiczenia 5.3. Podstawowe niezgodności w proszkach recepturowych 5.3.1. Ćwiczenia 5.4. Proszki homeopatyczne 5.4.1. Ćwiczenia 5.5. Czopki 5.5.1. Ćwiczenia Ewaluacja osiągnięć ucznia Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

3 5 6 7 11 11 11 17 17 19 19 21 21 22 22 26 42

1. WPROWADZENIE Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który mamy nadzieję będzie pomocny w prowadzeniu zajęć dydaktycznych w Medycznym Studium Zawodowym kształcącym w zawodzie technik farmaceutyczny. Poradnik dla nauczyciela ma na celu ułatwienie pracy nauczycielowi jako organizatorowi procesu uczenia się. W poradniku zamieszczono: − wykaz literatury uzupełniającej wiedzę ucznia, − wykaz umiejętności, które uczeń powinien posiadać przystępując do realizacji jednostki modułowej, − wykaz umiejętności, które uczeń opanuje realizując temat jednostki modułowej, − propozycje ćwiczeń rozwijających umiejętności praktyczne wykonywania stałych postaci leku recepturowego, Zawiera równieŜ przykładowe scenariusze zajęć dydaktycznych, które powinny być prowadzone róŜnymi metodami aktywizującymi ucznia: − wykonywania ćwiczeń laboratoryjnych, − samokształcenia kierowanego − tekstu przewodniego − metaplanu. RóŜna powinna być teŜ forma organizacyjna pracy uczniów, od samodzielnej jednorodnej lub zróŜnicowanej do pracy zespołowej jednolitej lub zróŜnicowanej. Przedstawiamy zestawy zadań testowych w celu sprawdzenia wiadomości i umiejętności ucznia, wraz instrukcją dla ucznia i nauczyciela oraz kluczem odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

322[10].Z3 Leki recepturowe i apteczne

322[10].Z3.01 Analizowanie i ocenianie zapisu leku recepturowego i aptecznego

322[10].Z3.02 Wykonywanie leków recepturowych i aptecznych z surowców roślinnych

322[10].Z3.03 Wykonywanie stałych leków recepturowych

322[10].Z3.04 Wykonywanie płynnych leków recepturowych

322[10].Z3.05 Wykonywanie półstałych leków recepturowych

322[10].Z3.06 Wykonywanie jałowych leków recepturowych

322[10].Z3.07 Kontrolowanie i wydawanie gotowego leku

Schemat układu jednostek modułowych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

2. WYMAGANIA WSTĘPNE − − − − − − − − − − − − − −

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć: przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, zasad ergonomii oraz regulaminu porządkowego pracowni, współpracować w grupie, korzystać z Farmakopei Polskiej i innych źródeł informacji, posługiwać się wagą i podstawowymi utensyliami uŜywanymi w recepturze, czytać receptę, oceniać prawidłowość jej wystawienia, oceniać prawidłowość zapisu recepty, identyfikować łacińskie nazwy substancji leczniczych, interpretować łacińskie skróty zawarte w recepcie, interpretować nazwy synonimowe substancji leczniczych, przeliczać dawki, korygować dawki przekroczone, klasyfikować substancje w zaleŜności od siły działania, oraz rozpoznawać oznakowanie naczyń w których są przechowywane, formułować ogólne zasady Dobrej Praktyki Wytwarzania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

3. CELE KSZTAŁCENIA − − − − − − − − − −

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć: scharakteryzować jednostkowe procesy technologiczne stałych postaci leku, scharakteryzować proszki, pigułki i czopki, skontrolować dawkowanie stałych postaci leku recepturowego, określić i poprawić niezgodności w receptach na stałe postacie leku, sporządzić proszki dzielone i nie dzielone z uwzględnieniem niezgodności, wykonać proszki rozcierki, sporządzić proszki homeopatyczne, przygotować czopki róŜnymi metodami, dobrać opakowanie odpowiednie dla stałej formy leku, wykonać pracę zgodnie z obowiązującymi zasadami i przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ Scenariusz zajęć 1 Osoba prowadząca Modułowy program nauczania: Moduł Jednostka modułowa:

………………………………. Technik farmaceutyczny 322[10] Leki recepturowe i apteczne 322[10].Z3 Wykonywanie stałych leków recepturowych 322[10].Z3.03 Temat: Wykonanie proszków rozcierek i zastosowanie ich przy sporządzaniu proszków recepturowych. Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności starannego wykonania rozcieńczenia proszków, wyliczenia proporcji substancji leczniczej i rozcieńczającej, doboru utensyliów.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć: − zaplanować tok pracy przy wykonywaniu rozcierki, − dobrać utensylia niezbędne do sporządzenia trituracji, − wyliczyć ilości substancji leczniczej i substancji obojętnej potrzebnej do wykonania wskazanej ilości rozcierki, − wykonać rozcierkę, − zinterpretować określenie stęŜenia rozcierki, − wyliczyć ilość rozcierki niezbędnej do wykonania proszków recepturowych. Metody nauczania–uczenia się: pogadanka z instruktaŜem, ćwiczenia laboratoryjne, dyskusja dydaktyczna.

− − −

Formy organizacyjne pracy uczniów: − praca indywidualna Czas: 6 godzin dydaktycznych. Środki dydaktyczne: poradnik dla ucznia, loŜa (stół), taboret, szafki i półki na leki, sprzęt: moździerze, pistle róŜnych rozmiarów, kliszki celuloidowe, łopatki i łyŜeczki plastikowe lub metalowe, naczynia do przechowywania substancji leczniczych, płyta szklana do rozsypywania proszków, urządzenie do ręcznego rozsypywania proszków lub łyŜeczka „dozator”, wagi apteczne: techniczne i elektroniczne, odwaŜniki, − surowce farmaceutyczne, substancje lecznicze i substancje pomocnicze, − opakowania do leków: pudełka tekturowe i winidurowe, torebki papierowe, kapsułki skrobiowe i pergaminowe, − etykiety i sygnatury do leków, − zestaw oryginalnych recept na proszki, − obowiązująca literatura fachowa, − zeszyt i przybory do pisania, − kalkulator. − − −

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

Przebieg zajęć: 1) Czynności wstępne, przywitanie grupy, sprawdzenie obecności, sprawdzenie gotowości do pracy (odzieŜ ochronna, zeszyty ćwiczeń), podanie tematu i celu zajęć. 2) Zadanie uczniom pytań sprawdzających znajomość zasad bezpiecznej pracy w pracowni (uczniowie odpowiadają na zadawane pytania). 3) Przydział zadań do wykonania. 4) InstruktaŜ wstępny (uczniowie zajmują stanowiska pracy). 5) Monitorowanie przebiegu pracy, udzielanie pomocy (uczniowie samodzielnie dokonują obliczeń, dobierają utensylia, substancje niezbędne do wykonania zadania, opakowanie i etykietkę dla końcowego produktu, samodzielnie opisują wykonywane czynności w zeszycie ćwiczeń). 6) Prezentacja wykonanych zadań (nauczyciel komentuje efekty pracy). 7) Sprawdzanie stopnia przyswojenia przez uczniów wiedzy zdobytej samodzielnie (nauczyciel zadaje pytania problemowe, na które uczniowie udzielają odpowiedzi). 8) Porządkowanie stanowisk pracy (uczniowie sprzątają sprzęt i substancje, nauczyciel kontroluje porządek w pracowni). Zakończenie zajęć Uczniowie sygnalizują, które etapy pracy sprawiały im najwięcej trudności. Nauczyciel jeszcze raz wskazuje jakie waŜne umiejętności były ćwiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich w przyszłości unikać. Nauczyciel zapowiada temat kolejnych zajęć i Ŝegna się z grupą. Praca domowa Oblicz, jaką ilość trituracji naleŜy odwaŜyć zastępując czystą substancję w przedstawionych Ci receptach (nauczyciel rozdaje uczniom xero dwóch recept będących podstawą pracy domowej). Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach: Anonimowe odpowiedzi na pytania: − Który z etapów ćwiczeń był dla Ciebie najtrudniejszy? − Który z poruszanych tematów wydał Ci się na tyle interesujący, Ŝe zachęcił Cię do poszerzenia wiedzy na ten temat? − Czy baza lokalowa i sprzętowa była wystarczająca do wykonania ćwiczeń? − Jaką punktację w skali 0–5 ( 0–najniŜsza, 5–najwyŜsza) wystawisz osobie prowadzącej, biorąc pod uwagę sposób prowadzenia zajęć, wiedzę i zaangaŜowanie?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

Scenariusz zajęć 2 Osoba prowadząca Modułowy program nauczania: Moduł Jednostka modułowa: Temat: Cel ogólny:

……………………………. Technik farmaceutyczny 322[10] Leki recepturowe i apteczne 322[10].Z3 Wykonywanie stałych leków recepturowych 322[10].Z3.03 Wykonanie czopków metodą wylewania do form. Wyrobienie umiejętności wykonywania czopków przez wylewanie do form.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć: Wyliczyć ilość masła kakaowego potrzebną do wykonania czopków z uwzględnieniem współczynnika wyparcia. − Zaplanować wszystkie czynności potrzebne do wykonania czopków. − Przygotować niezbędny sprzęt, utensylia i substancje. − Przygotować formy do wylewania czopków. − Prawidłowo stopić podłoŜe. − Rozpuścić lub zawiesić substancję leczniczą w stopionym podłoŜu. − Wyjąć czopki z formy po zastygnięciu. − Zapakować czopki po wyjęciu z formy. − Dobrać odpowiednią sygnaturkę i określić warunki przechowywania czopków. −

Metody nauczania–uczenia się: − metaplan, − samokształcenie kierowane, − ćwiczenia laboratoryjne. Formy organizacyjne pracy uczniów: − podczas dyskusji praca w zespołach 5-6 osobowych − przy wykonywaniu ćwiczeń laboratoryjnych praca indywidualna lub w zespołach 2 osobowych. Czas: 12 godzin dydaktycznych. Środki dydaktyczne: − poradnik dla ucznia, − tablice, arkusze papieru, szpilki, zestawy kartek w róŜnych kolorach i kształtach, − loŜa (stół), taboret, szafki i półki na leki, − sprzęt: moździerze, pistle róŜnych rozmiarów, kliszki celuloidowe, łopatki i łyŜeczki plastikowe lub metalowe, naczynia do przechowywania substancji leczniczych, pigulnica z deseczkami, łaźnia wodna, formy do czopków, prasa do czopków, unguator, parownice, wagi apteczne: techniczne i elektroniczne, odwaŜniki, − surowce farmaceutyczne, substancje lecznicze i substancje pomocnicze, leki gotowe, − opakowania do czopków: pudełka tekturowe i winidurowe, plastikowe foremki (będące jednocześnie formami do wylewania i opakowaniem), folia aluminiowa, − zestaw oryginalnych recept, etykiety i sygnatury do leków, − obowiązująca literatura fachowa, − zeszyt i przybory do pisania, − kalkulator. „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Przebieg zajęć: 1. Czynności organizacyjno porządkowe (zaznajomienie uczniów z tematem ćwiczeń, podział na zespoły). 2. Sprawdzenie znajomości przepisów bhp (poprzez zadawanie pytań wybranej osobie). 3. Zapoznanie grupy z metodą tworzenia metaplanu (rozdanie tablic, arkuszy papieru, szpilek, zestawu kartek w róŜnych kolorach i kształtach). 4. Tworzenie pierwszego plakatu (jakie są przyczyny otrzymywania wadliwych czopków sporządzanych przez wylewanie do form). 5. Tworzenie drugiego plakatu (jakie zastosować środki ostroŜności, aby zmniejszyć prawdopodobieństwo wykonania czopków wadliwych). 6. Prezentacje plakatów (wybór reprezentantów poszczególnych grup dyskusyjnych w celu udzielania wyjaśnień). 7. Rozdanie recept z przepisami na czopki. 8. Samodzielna praca ucznia (wielokrotne i uwaŜne czytanie recepty, jej analizowanie, usystematyzowanie wiadomości i sporządzenie notatek dotyczących właściwości substancji zapisanych w recepcie na podstawie monografii szczegółowych z Farmakopei Polskiej wyliczenie ilości masła kakaowego, zaplanowanie toku postępowania). 9. Wymiana informacji na temat przyswojonych treści (uczniowie prezentują swoje przemyślenia, co pozwoli na usystematyzowanie wiadomości, wyrabiają umiejętność samodzielnego formułowania myśli, wnioskowania oraz referowania). 10. Sprawdzenie przyswojonych wiadomości (pomiar dydaktyczny w formie ustnej, poprzez zadawanie pytań przez nauczyciela). 11. Przystąpienie do wykonania czopków przez wylewanie do form (nauczyciel nadzoruje wykonywanie wszystkich czynności, udziela wyjaśnień w sytuacjach wątpliwych). 12. Prezentacja prac i opisów sposobu wykonania zadania (nauczyciel komentuje swoje obserwacje z realizacji ćwiczeń). 13. Porządkowanie stanowisk pracy (uczniowie sprzątają sprzęt i substancje, nauczyciel kontroluje porządek w pracowni). Zakończenie zajęć Nauczyciel analizuje przebieg ćwiczeń, uczniowie zgłaszają, które etapy pracy sprawiały im najwięcej trudności. Nauczyciel jeszcze raz wskazuje jakie waŜne umiejętności były ćwiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich w przyszłości unikać. Nauczyciel zapowiada temat kolejnych zajęć i Ŝegna się z grupą. Praca domowa Wyliczyć współczynnik wyparcia znając gęstość substancji leczniczej i podłoŜa oraz porównać go z wartością zamieszczoną w podręczniku, wyznaczoną na drodze doświadczalnej. Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach: Rozmowa przeprowadzona na końcu zajęć, na temat stopnia trudności ćwiczenia, sposobu jego przeprowadzenia, czasochłonności.

−

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

5. ĆWICZENIA 5.1.

Proszki recepturowe i pigułki

5.1.1. Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Przeanalizuj poniŜsze recepty na proszki i opisz ich sposób wykonania. Rp. Dermatoli Talcii Zinci oxidi aa 15,0 M.f. pulv. D.S. zasypka Rp. Bismuthi subcarbonatis 10,0 Natrii hydrogenocarbonatis Calcii carbonatis ppt. aa 30,0 M.f. pulv. D.S. Na godzinę przed jedzeniem ½ łyŜeczki do herbaty. Rp. Phenobarbitali 0,02 Papaverini hydrochloridi 0,05 Theophyllini 0,2 M.f. pulv. D.t.d. No. X D.S. 2 x dziennie proszek Rp. Phenobarbitali 0,01 Codeini phosphatis 0,02 Paracetamoli 0,3 Acidi acetylsalicylici 0,5 M.f.pulv. D.t.d. No. XX D.S. W razie bólu proszek Rp. Phenobarbitali 0,2 Codeini phosphatis 0,25 Methamizoli natrici 10,0 M.f.pulv. Div. in part. aeq. No XII D.S. 3 x dziennie proszek

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

Rp. Magnesii oxidi 10,0 Bismuthi subcarbonatis Calcii carbonatis aa 15,0 M.f.pulv. D.S. 3 x dziennie na koniec noŜa Rp. Phenobarbitali 0,3 Papaverini hydrochloridi 0,8 Aminophyllini 6,0 M.f.pulv. Div. in part. aeq. No XX D.S. 3 x dziennie 1 proszek Wskazówki do realizacji Realizację programu naleŜy rozpocząć wykładem informacyjnym na temat proszków recepturowych i pigułek. Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni rozdział Materiału nauczania oraz poszerzyć wiadomości z literatury uzupełniającej. Wskazana jest indywidualna praca na oryginalnych receptach lekarskich, uzyskanych z aptek po upływie terminu ich archiwizowania. W celu zachowania ochrony danych osobowych naleŜy zakreślić nazwiska i adresy pacjentów. NaleŜy zwrócić uwagę na umiejętność posługiwania się literaturą uzupełniającą, a szczególnie Farmakopeą Polską. Efektem pracy uczniów powinna być umiejętność analizowania róŜnego rodzaju recept na proszki oraz prawidłowy opis ich wykonania. Sposób wykonania ćwiczenia Uczeń powinien: 1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia dotyczący proszków i poszerzyć wiadomości z literatury uzupełniającej, 2) wykorzystać podane recepty lub zestawy recept przygotowane przez nauczyciela, 3) przeczytać poprawnie receptę, 4) zanalizować receptę pod względem: – poprawności zapisu, – sposobu zapisu, 5) odszukać w Farmakopei Polskiej monografię szczegółową poszczególnych składników recepty, (zwracając uwagę na postać i właściwości substancji leczniczej, dawkę, działanie i zastosowanie, sposób przechowywania oraz przynaleŜność do wykazu leków), 6) przeliczyć dawki dla substancji silnie działających z uwzględnieniem dawkowania, 7) zaplanować poprawny tok postępowania (kolejność odwaŜania, mieszania, sposób rozdrabniania i dzielenia proszków), 8) zaproponować dobór odpowiedniego opakowania proszków, 9) opisać wykonanie recept w zeszycie ćwiczeniowym. − − − −

Zalecane metody nauczania–uczenia się: wykład informacyjny, instruktaŜ, metoda przewodniego tekstu, ćwiczenie praktyczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

− − − − − −

Środki dydaktyczne: poradnik dla ucznia, poradnik dla nauczyciela, literatura fachowa, zestaw oryginalnych recept na proszki, kalkulator, zeszyt i przybory do pisania.

Ćwiczenie 2 Wykonaj przykładowe recepty na proszki proste i złoŜone dzielone i niedzielone. Wykonanie opisz w zeszycie. Rp. Urotropini 2,0 Talci Zinci oxidi aa 25,0 M.f.pulv. D.S. zasypka Rp Methenamini Talci M.f.pulv. D.S. zasypka

10,0 30,0

Rp. Mentholi 0,1 Natrii salicylatis 3,0 Natrii chloridi Natrii benzoatis aa 15,0 M.f.pulv. D.S. ½ łyŜeczki na ½ szklanki wody do płukania gardła. Rp. Calcii carbonatis ppt. 50,0 Magnesii carbonatis 10,0 Menthae pip. olei gtt. XV M.f.pulv. D.S. Proszek do zębów. Rp. Magnesii oxidi Lactosi aa 30,0 M.f.pulv. D.S. w razie pieczenia w Ŝołądku, łyŜeczkę proszku zawiesić w 1/3 szklanki letniej wody przegotowanej i wypić.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

Rp. Bismuthi subnitratis 1,5 Magnesii carbonatis 4,5 Rhei rhizomatis pulv. 2,5 Foeniculi oleosacchari ad 10,0 M.f.pulv. D.S. Raz dziennie po ½ łyŜeczki Rp. Magnesii sulfatis Natrii sulfatis aa 25,0 M.f.pulv. D.S. ŁyŜkę stołową proszku rozpuścić w szklance przegotowanej wody i wypić na czczo. Rp. Natrii sulfatis anhydrici 15,0 Fiat pulv. Da ad scat. D.S. Na ½ szklanki wody, wypić jednorazowo. Rp. Magnesii oxidi 0,5 M.f.pulv. D.t.d. No. XII D.S. 3 x dziennie proszek Rp. Calcii carbonatis ppt. 0,5 M.f.pulv. D.t.d. No. XX D.S. 3 x dziennie proszek Rp. Tannini albuminati 0,4 M.f.pulv. D.t.d. No. X D.S. 5 x dziennie proszek Rp. Acidi acetylsalicylici 0,3 M.f.pulv. D.t.d. No. XII D.S. 3 x dziennie proszek Rp. Luminali 0,02 Papaverini hydrochloridi 0,05 Theophyllini 0,2 M.f.pulv. D.t.d. No XII D.S. 2 x dziennie proszek dla dziecka w wieku 4 lat

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

Rp. Papaverini hydrochloridi 0,6 Pyralgini 6,0 M.f.pulv. Div. in part. aeq. No X D.S. w razie bólu 1 proszek. Rp. Phenobarbitali 0,02 Papaverini hydrochloridi 0,04 Saloli 0,4 M.f.pulv. D.t.d. No. X D.S. 2 x dziennie proszek Rp. Paracetamoli Acidi acetylsalicylici aa 3,0 M.f.pulv. Div. in part. aeq. No. XX D.S. w razie bólu proszek Rp. Magnesii oxidi 0,5 Bismuthi subcarbonatis 0,1 M.f.pulv. D.t.d. No. X D.S. 2 x dziennie proszek Rp. Ephedrini hydrochloridi 0,02 Phenylis salicylatis 0,5 M.f.pulv. D.t.d. No. XII D.S. 2 x dziennie proszek Wskazówki do realizacji Podstawową metodą realizacji zajęć powinny być ćwiczenia indywidualne z wykorzystaniem oryginalnych recept lekarskich. NaleŜy zwrócić uwagę na staranne wykonanie proszków, zgodne z zasadami Dobrej Praktyki Wytwarzania, a w przypadku niedbałego lub błędnego sporządzenia leku przez ucznia naleŜy wydać mu receptę do powtórnego wykonania. NaleŜy udostępnić uczniom literaturą uzupełniającą, a szczególnie Farmakopeę Polską. Sposób wykonania ćwiczenia

1) 9) 10) 11)

Uczeń powinien: przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia dotyczący wykonania proszków i poszerzyć wiadomości z literatury uzupełniającej, wykorzystać podane recepty lub zestawy recept przygotowane przez nauczyciela, przeczytać poprawnie receptę, zanalizować receptę pod względem: − poprawności zapisu, − sposobu zapisu,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

12) odszukać w Farmakopei Polskiej monografię szczegółową poszczególnych składników recepty, (zwracając uwagę na postać i właściwości substancji leczniczej, dawkę, działanie i zastosowanie, sposób przechowywania oraz przynaleŜność do wykazu leków), 13) przeliczyć dawki dla substancji silnie działających z uwzględnieniem dawkowania, 14) zaplanować tok postępowania (kolejność odwaŜania, mieszania, sposób rozdrabniania i dzielenia proszków), 15) przygotować odpowiedni sprzęt, substancje, opakowanie i sygnaturę leku, 16) wykonać pracę zgodnie z zasadami Dobrej Praktyki Wytwarzania i przepisami BHP, 17) zapakować proszki, dołączyć odpowiednią sygnaturę i etykietę, 18) sprzątnąć miejsce pracy, 19) opisać wykonanie recepty w zeszycie ćwiczeniowym. − − − −

− − − − − −

− − − − −

Zalecane metody nauczania–uczenia się: instruktaŜ, metoda przewodniego tekstu, ćwiczenia praktyczne, opis. Środki dydaktyczne: poradnik dla ucznia, poradnik dla nauczyciela, literatura fachowa, zestaw oryginalnych recept na proszki, loŜa (stół), taboret, szafki i półki na leki, sprzęt: moździerze, pistle róŜnych rozmiarów, kliszki celuloidowe, łopatki i łyŜeczki plastikowe lub metalowe, naczynia do przechowywania substancji leczniczych, płyta szklana do rozsypywania proszków, urządzenie do ręcznego rozsypywania proszków lub łyŜeczka „dozator”, wagi apteczne: techniczne i elektroniczne, odwaŜniki, surowce farmaceutyczne, substancje lecznicze i substancje pomocnicze, opakowania do leków: pudełka tekturowe i winidurowe, torebki papierowe, kapsułki skrobiowe i pergaminowe, etykiety i sygnatury do leków, zeszyt i przybory do pisania, kalkulator.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

5.2.

Proszki mianowane, musujące

rozcierki,

olejkocukry,

proszki

5.2.1. Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Sporządź proszki rozcierki i wykorzystaj je do wykonania recept. – Atropini sulfas trituratio 1+9 – Belladonnae extractum siccum trituratio 1+1 Rp. Belladonnae extracti sicci 0,015 Bismuthi subcarbonatis 0,3 Tannalbini 0,5 M.f.pulv. D.t.d. No. XII D.S. 2 x dziennie proszek Rp. Atropini sulfatis 0,001 Papaverini hydrochloridi 0,04 Paracetamoli 0,3 M.f.pulv. D.t.d. No. XX D.S. 2 x dziennie proszek Rp. Belladonnae extracti sicci 0,02 Papaverini hydrochloridi 0,04 Lactosi 0,2 M.f.pulv. D.t.d. No. XII D.S. 3 x dziennie proszek Rp. Belladonnae extracti sicci 0,2 Theophyllini 4,0 M.f.pulv. Div. in part. aeq. No. XV D.S. 3 x dziennie proszek Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób wykonania ćwiczenia. Zaleca się aby uczniowie przeczytali odpowiedni rozdział materiału nauczania, z poradnika dla ucznia. Proponuje się, aby uczniowie pracowali indywidualnie. Efektem pracy uczniów powinno być sporządzenie proszków rozcieńczonych oraz wykonanie recept na proszki z ich wykorzystaniem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

Sposób wykonania ćwiczenia

8) 9) 10) 11) 12)

Uczeń powinien: przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia dotyczący rozcierek i poszerzyć wiadomości z literatury uzupełniającej, wykorzystać podane recepty lub zestawy recept przygotowane przez nauczyciela, przeczytać poprawnie receptę, zanalizować receptę pod względem: − poprawności zapisu, − sposobu zapisu, odszukać w Farmakopei Polskiej monografię szczegółową poszczególnych składników recepty, (zwracając uwagę na postać i właściwości substancji leczniczej, dawkę, działanie i zastosowanie, sposób przechowywania oraz przynaleŜność do wykazu leków), przeliczyć dawki dla substancji silnie działających z uwzględnieniem dawkowania, zaplanować tok postępowania (kolejność odwaŜania, mieszania, sposób rozdrabniania i dzielenia proszków), przygotować odpowiedni sprzęt, substancje, opakowanie i sygnaturę leku, wykonać pracę zgodnie z zasadami Dobrej Praktyki Wytwarzania i przepisami BHP, zapakować proszki, dołączyć odpowiednią sygnaturę i etykietę, sprzątnąć miejsce pracy, opisać wykonanie recepty w zeszycie ćwiczeniowym.

− − − −

Zalecane metody nauczania–uczenia się: instruktaŜ, metoda przewodniego tekstu, ćwiczenia praktyczne, opis.

1) 2) 3) 4)

5)

6) 7)

− − − −

− − − − − − −

Środki dydaktyczne: poradnik dla ucznia, poradnik dla nauczyciela, loŜa (stół), taboret, szafki i półki na leki, sprzęt: moździerze, pistle róŜnych rozmiarów, kliszki celuloidowe, łopatki i łyŜeczki plastikowe lub metalowe, naczynia do przechowywania substancji leczniczych, płyta szklana do rozsypywania proszków, urządzenie do ręcznego rozsypywania proszków lub łyŜeczka „dozator”, wagi apteczne: techniczne i elektroniczne, odwaŜniki, surowce farmaceutyczne, substancje lecznicze i substancje pomocnicze, opakowania do leków: pudełka tekturowe i winidurowe, torebki papierowe, kapsułki skrobiowe i pergaminowe, etykiety i sygnatury do leków, zestaw oryginalnych recept na proszki, obowiązująca literatura fachowa, zeszyt i przybory do pisania, kalkulator.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

5.3.

Podstawowe niezgodności w proszkach recepturowych

5.3.1. Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Sporządź proszki z niezgodnościami według podanych recept, a następnie wykonaj te recepty poprawnie. Wykonanie opisz w zeszycie. Rp. Camphorae 0,1 Phenylis salicylatis 0,2 M.f.pulv. D.t.d. No. III D.S. wiadomo Rp. Chlorali hydratis Phenylis salicylatis aa 0,15 M.f.pulv. D.t.d. No. V D.S. ZaŜyć proszek po jedzeniu Rp. Atropini sulfatis 0,001 Carbonis medicinalis 0,5 M.f.pulv. D.t.d. NoV D.S. 2 x dziennie proszek Rp. Acidi acetylsalicylici 0.3 Aminophenazoni 0,2 M.f.pulv. D.t.d. No. III D.S. Trzy proszki dziennie Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien przeprowadzić wykład informacyjny na temat niezgodności w proszkach oraz praktycznych sposobach ich zapobiegania. Uczniowie powinni zapoznać się z Materiałem nauczania dotyczącym niezgodności w proszkach oraz poszerzyć wiadomości z literatury uzupełniającej. Zaleca się indywidualną pracę ucznia, na podstawie zestawów recept przygotowanych przez nauczyciela. Efektem pracy ucznia powinno być wykonanie proszków z niezgodnościami, wyciągnięcie odpowiednich wniosków oraz poprawne wykonanie recept. Sposób wykonania ćwiczenia Uczeń powinien: 1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia dotyczący proszków z niezgodnościami i poszerzyć wiadomości z literatury uzupełniającej, 2) wykorzystać podane recepty lub zestawy recept przygotowane przez nauczyciela, 3) przeczytać poprawnie receptę, „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

4) zanalizować receptę pod względem: − poprawności zapisu, − sposobu zapisu, − występujących niezgodności, 5) odszukać w Farmakopei Polskiej monografię szczegółową poszczególnych składników recepty, (zwracając uwagę na postać i właściwości substancji leczniczej, dawkę, działanie i zastosowanie, sposób przechowywania oraz przynaleŜność do wykazu leków), 6) przygotować odpowiedni sprzęt, substancje, opakowanie i sygnaturę leku, 7) sporządzić proszki z niezgodnościami, 8) określić charakter niezgodności, wyciągnąć wnioski, 9) poprawnie wykonać recepty, eliminując niezgodności, 10) wykonać pracę zgodnie z zasadami Dobrej Praktyki Wytwarzania i przepisami BHP, 11) zapakować proszki, dołączyć odpowiednią sygnaturę i etykietę, 12) sprzątnąć miejsce pracy, 13) opisać wykonanie recept w zeszycie ćwiczeniowym. − − − −

− − − − − −

− − − − − − −

Zalecane metody nauczania–uczenia się: wykład informacyjny, instruktaŜ, metoda przewodniego tekstu, ćwiczenia praktyczne. Środki dydaktyczne: poradnik dla ucznia, poradni dla nauczyciela, literatura fachowa, zestaw recept na proszki z niezgodnościami, loŜa (stół), taboret, szafki i półki na leki, sprzęt: moździerze, pistle róŜnych rozmiarów, kliszki celuloidowe, łopatki i łyŜeczki plastikowe lub metalowe, naczynia do przechowywania substancji leczniczych, płyta szklana do rozsypywania proszków, urządzenie do ręcznego rozsypywania proszków lub łyŜeczka „dozator”, wagi apteczne: techniczne i elektroniczne, odwaŜniki, surowce farmaceutyczne, substancje lecznicze i substancje pomocnicze, opakowania do leków: torebki papierowe, kapsułki skrobiowe i pergaminowe, etykiety i sygnatury do leków, literatura fachowa, zeszyt i przybory do pisania, kalkulator.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

5.4.

Proszki homeopatyczne

5.4.1. Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Wykonaj proszki homeopatyczne. Wskazówki do realizacji Realizację programu naleŜy rozpocząć wykładem informacyjnym na temat homeopatii i sporządzania proszków homeopatycznych. Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni rozdział materiału nauczania z poradnika dla ucznia oraz poszerzyć wiadomości z literatury uzupełniającej. Wskazana jest indywidualna praca ucznia na podstawie recept przygotowanych przez nauczyciela. NaleŜy zwrócić szczególną uwagę na sumienne i dokładne wykonanie leku. Sposób wykonania ćwiczenia

6) 7) 8) 9)

Uczeń powinien: przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia dotyczący proszków homeopatycznych i poszerzyć wiadomości z literatury uzupełniającej, przeczytać receptę, ustalić tok postępowania, przygotować odpowiedni sprzęt, substancje, opakowanie leku i sygnatury, sporządzić proszki homeopatyczne w potencji dziesiętnej i setnej na podstawie wybranych recept, wykonać pracę zgodnie z zasadami Dobrej Praktyki Wytwarzania i przepisami BHP, zapakować proszki, dołączyć odpowiednią sygnaturę i etykietę, sprzątnąć miejsce pracy, opisać wykonanie recept w zeszycie ćwiczeniowym.

− − − −

Zalecane metody nauczania–uczenia się: wykład informacyjny, instruktaŜ, metoda przewodniego tekstu, ćwiczenia praktyczne.

1) 2) 3) 4) 5)

− − − −

− − − − −

Środki dydaktyczne: poradnik dla ucznia, poradni dla nauczyciela, loŜa (stół), taboret, szafki i półki na leki, sprzęt: moździerze, pistle róŜnych rozmiarów, kliszki celuloidowe, łopatki i łyŜeczki plastikowe lub metalowe, naczynia do przechowywania substancji leczniczych, płyta szklana do rozsypywania proszków, wagi apteczne: techniczne i elektroniczne, odwaŜniki, surowce farmaceutyczne, substancje lecznicze i substancje pomocnicze, opakowania do leków: pudełka tekturowe i winidurowe, torebki papierowe, kapsułki skrobiowe i pergaminowe, etykiety i sygnatury do leków, obowiązująca literatura fachowa, zeszyt i przybory do pisania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

5.5.

Czopki

5.5.1. Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Wykonaj czopki róŜnymi metodami. Wskazówki do realizacji Realizację programu naleŜy rozpocząć wykładem informacyjnym na temat róŜnych metod sporządzania czopków oraz praktycznym instruktaŜem budowy i działania sprzętu. Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni rozdział materiału nauczania z poradnika dla ucznia oraz poszerzyć wiadomości z literatury uzupełniającej. W czasie ćwiczeń naleŜy przestrzegać zasad Dobrej Praktyki Wytwarzania i BHP. Zaleca się indywidualną pracę ucznia, z moŜliwością pracy w małych 2-3 osobowych zespołach np. podczas wykonywania czopków z uŜyciem aparatów. Sposób wykonania ćwiczenia Uczeń powinien: 1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia, dotyczący metod sporządzania czopków i poszerzyć wiadomości z literatury uzupełniającej, 2) z oryginalnych recept lekarskich wybrać 1-3 recepty i wykonać je, w miarę moŜliwości róŜnymi metodami, 3) przed wykonaniem, przeczytać poprawnie receptę, 4) zanalizować receptę pod względem: − poprawności zapisu, − sposobu zapisu, − ewentualnych niezgodności, 5) odszukać w Farmakopei Polskiej monografię szczegółową poszczególnych składników recepty, (zwracając uwagę na postać i właściwości substancji leczniczej, dawkę, działanie i zastosowanie, sposób przechowywania oraz przynaleŜność do wykazu leków), 6) przeliczyć dawki dla substancji silnie działających z uwzględnieniem dawkowania, 7) obliczyć ilość podłoŜa z uwzględnieniem współczynnika wyparcia, w przypadku sporządzania czopków metodą wylewania i wytłaczania, 8) przygotować odpowiedni sprzęt, substancje, opakowanie i sygnaturę leku, 9) sporządzić czopki metodą wylewania do form, wytłaczania w prasie, wytaczania ręcznego oraz w miarę moŜliwości przy uŜyciu Unquatora, 10) wykonać pracę zgodnie z zasadami Dobrej Praktyki Wytwarzania i przepisami BHP, 11) zapakować czopki, dołączyć odpowiednią sygnaturę oraz informację o warunkach przechowywania, 12) sprzątnąć miejsce pracy, 13) opisać wykonanie recept w zeszycie ćwiczeniowym. − − − −

Zalecane metody nauczania–uczenia się: wykład informacyjny, instruktaŜ, metoda przewodniego tekstu, ćwiczenia praktyczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

− − − −

− − − − − −

Środki dydaktyczne: poradnik dla ucznia, poradnik dla nauczyciela, loŜa (stół), taboret, szafki i półki na leki, sprzęt: moździerze, pistle róŜnych rozmiarów, kliszki celuloidowe, łopatki i łyŜeczki plastikowe lub metalowe, naczynia do przechowywania substancji leczniczych, pigulnica z deseczkami, łaźnia wodna, formy do czopków, prasa do czopków, unguator, parownice, wagi apteczne: techniczne i elektroniczne, odwaŜniki, surowce farmaceutyczne, substancje lecznicze i substancje pomocnicze, leki gotowe, opakowania do czopków: pudełka tekturowe i winidurowe, plastikowe foremki (będące jednocześnie formami do wylewania i opakowaniem), folia aluminiowa, zestaw oryginalnych recept, etykiety i sygnatury do leków, obowiązująca literatura fachowa, zeszyt i przybory do pisania, kalkulator.

Ćwiczenie 2 Oblicz ilość podłoŜa, potrzebną do wytłoczenia czopków w prasie na przykładzie recepty: Rp. Phenobarbitali 0,01 Metamizoli natrici 0,03 Cacao olei q.s M.f.supp. anal. D.t.d. No X D.S. 2 x dziennie czopek dla dziecka 10 lat. Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni rozdział materiału nauczania z poradnika dla ucznia oraz poszerzyć wiadomości z literatury uzupełniającej. Wskazana jest indywidualna praca ucznia. Efektem pracy ucznia powinno być teoretyczne przygotowanie do praktycznego wykonania leku. Sposób wykonania ćwiczenia

2) 3) 4) 5) 6)

Uczeń powinien: przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia, dotyczący obliczania ilości podłoŜa z uwzględnieniem współczynnika wyparcia i poszerzyć wiadomości z literatury uzupełniającej, wypisać niezbędne parametry (F, f, s), podstawić do wzoru, wykonać obliczenia, opisać metody wyznaczania współczynnika wyparcia, zapisać obliczenia w zeszycie.

− −

Zalecane metody nauczania–uczenia się: metoda przewodniego tekstu, ćwiczenia praktyczne.

1)

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

− − − − −

Środki dydaktyczne: poradnik dla ucznia, poradnik dla nauczyciela, literatura uzupełniająca, zeszyt i przybory do pisania, kalkulator.

Ćwiczenie 3 Formowanie ręczne gałek i pręcików. Wskazówki do realizacji Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni rozdział materiału nauczania z poradnika dla ucznia. Proponuje się, aby nauczyciel przeprowadził krótki instruktaŜ dotyczący ręcznego formowania gałek i pręcików. Zaleca się, aby uczniowie pracowali indywidualnie na podstawie zestawu recept przygotowanego przez nauczyciela. Efektem pracy uczniów powinno być sporządzenie gałek i pręcików zgodnie z zasadami Dobrej Praktyki Wytwarzania. NaleŜy zwrócić uwagę na czystość i dokładność wykonywania leku. Sposób wykonania ćwiczenia

9) 10)

Uczeń powinien: przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia, dotyczący metod sporządzania gałek i pręcików oraz poszerzyć wiadomości z literatury uzupełniającej, z oryginalnych recept lekarskich wybrać 2-3 recepty na gałki i pręciki, przed wykonaniem, przeanalizować kaŜdą z recept pod względem: − poprawności zapisu, − sposobu zapisu, − ewentualnych niezgodności, odszukać w Farmakopei Polskiej monografię szczegółową poszczególnych składników recepty, (zwracając uwagę na postać i właściwości substancji leczniczej, dawkę, działanie i zastosowanie, sposób przechowywania oraz przynaleŜność do wykazu leków), przeliczyć dawki dla substancji silnie działających z uwzględnieniem dawkowania, określić ilość podłoŜa w zaleŜności od formy i przeznaczenia leku, wykonać gałki i pręciki zgodnie z zasadami Dobrej Praktyki Wytwarzania i przepisami BHP, zapakować gałki i pręciki, dołączyć odpowiednią sygnaturę oraz informację o warunkach przechowywania, sprzątnąć miejsce pracy, opisać wykonanie recept w zeszycie ćwiczeniowym.

− − −

Zalecane metody nauczania–uczenia się: instruktaŜ, metoda przewodniego tekstu, ćwiczenia praktyczne.

1) 2) 3)

4)

5) 6) 7) 8)

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

− − − −

− − − − −

Środki dydaktyczne: poradnik dla ucznia, poradnik dla nauczyciela, loŜa (stół), taboret, szafki i półki na leki, sprzęt: moździerze, pistle róŜnych rozmiarów, łopatki i łyŜeczki plastikowe lub metalowe, naczynia do przechowywania substancji leczniczych, pigulnica z deseczkami, wagi apteczne: techniczne i elektroniczne, odwaŜniki, surowce farmaceutyczne, substancje lecznicze i substancje pomocnicze, leki gotowe, opakowania do czopków: pudełka tekturowe i winidurowe, zestaw oryginalnych recept, etykiety i sygnatury do leków, bibuła, obowiązująca literatura fachowa, zeszyt i przybory do pisania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego Test dwustopniowy recepturowych”

do

jednostki

modułowej

„Stałych

leków

Test składa się z 25 zadań wielokrotnego wyboru, z których: zadania 1, 2, 3, 4, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25 są z poziomu podstawowego, zadania 5, 14 są z poziomu ponadpodstawowego.

− −

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt Za kaŜdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące oceny szkolne: − − − −

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 13 zadań z poziomu podstawowego, dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 16 zadań z poziomu podstawowego, dobry – za rozwiązanie 21 zadań, w tym co najmniej 1 z poziomu ponadpodstawowego, bardzo dobry – za rozwiązanie 23 zadań, w tym co najmniej 1 z poziomu ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. c, 3. d, 4. a, 5. d, 6. b, 7. a, 8. a, 9. b, 10. d, 11. b, 12. b, 13. d, 14. a, 15. d, 16. a, 17. b, 18. b, 19. c, 20. b, 21. c, 22. d, 23. c, 24. a, 25. c. Plan testu Nr Cel operacyjny zad. (mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria Poziom Poprawna celu wymagań odpowiedź

1 Scharakteryzować proszki proste

B

P

b

2 Określić rodzaj niezgodności w proszkach

A

P

c

A

P

d

4 Przygotować czopki róŜnymi metodami

C

P

a

5 Scharakteryzować proszki homeopatyczne

C

PP

d

B

P

b

3

6

Scharakteryzować czopki

Scharakteryzować jednostkowe procesy technologiczne stałych postaci leku recepturowego

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

7 Sporządzić proszki homeopatyczne

A

P

a

8 Scharakteryzować czopki doodbytnicze

A

P

a

9 Scharakteryzować proszki do uŜytku wewnętrznego

A

P

b

10 Określić rodzaj niezgodności w proszkach

A

P

d

11 Scharakteryzować podłoŜa do czopków

A

P

b

12 Scharakteryzować pigułki

A

P

b

13 Określić warunki przechowywania czopków

A

P

d

14 Obliczać ilości podłoŜy do czopków

C

PP

a

15 Dobierać opakowania do proszków higroskopijnych

C

P

d

B

P

a

B

P

b

18 Scharakteryzować proszki rozcierki

A

P

b

19 Scharakteryzować podłoŜe lipofilowe do czopków

A

P

c

C

P

b

C

P

c

22 Sporządzić proszki z uwzględnieniem niezgodności

C

P

d

23 Scharakteryzować proszki mianowane

A

P

c

C

P

a

C

P

c

Obliczać ilości podłoŜa do czopków z uwzględnieniem współczynnika wyparcia Scharakteryzować wielkość cząsteczek w proszkach 17 doustnych 16

Skontrolować dawkowanie w czopkach i proszkach dzielonych Scharakteryzować wielkość cząsteczek substancji w 21 proszkach do uŜytku zewnętrznego 20

Wyliczać ilości podłoŜa metodą przez wylewanie przy niewielkiej zawartości substancji leczniczej Scharakteryzować sporządzanie czopków przez 25 wytłaczanie 24

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

Przebieg testowania Instrukcja dla nauczyciela 1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej jednotygodniowym. 2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego. 3. Przygotuj odpowiednią liczbę testów. 4. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi 5. Zapewnij uczniom odpowiednią atmosferę oraz moŜliwość samodzielnej pracy. 6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj instrukcję dla ucznia. 7. Upewnij się, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij. 8. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych oraz karty odpowiedzi, podaj czas rozpoczęcia i zakończenia rozwiązywania testu. 9. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test. 10. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliŜającym się czasie zakończenia udzielania odpowiedzi. 11. Zbierz karty odpowiedzi i zestawy zadań testowych. 12. Sprawdź odpowiedzi a wyniki wpisz do arkusza zbiorczego. 13. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które sprawiły uczniom największe trudności. 14. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności. 15. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, które będą miały na celu uniknięcie niepowodzeń dydaktycznych w późniejszej pracy.

Instrukcja dla ucznia 1. 2. 3. 4.

Przeczytaj uwaŜnie instrukcję. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych. Test zawiera 25 zadań dotyczących „Wykonywania stałych leków recepturowych” Do kaŜdego zadania dołączone są 4 moŜliwości odpowiedzi i tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa. 5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce znak X. W przypadku pomyłki naleŜy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową. 6. Kolejność rozwiązywania zadań jest dowolna. 7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie sprawiało Ci trudność, wtedy odłóŜ jego rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. 8. Po zakończeniu rozwiązywania zadań, sprawdź w KARCIE ODPOWIEDZI, czy dla wszystkich zadań zaznaczyłeś odpowiedzi. 9. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania. 10. Na rozwiązanie testu masz 45 minut. Powodzenia

Materiały dla ucznia: − − −

instrukcja, zestaw zadań testowych, karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH 1.

Proszki proste otrzymuje się przez a) dokładne wymieszanie równomiernie sproszkowanych dwóch lub kilku substancji leczniczych, które po zmieszaniu nie zmieniają swoich właściwości w czasie przechowywania. b) sproszkowanie substancji leczniczej, surowca roślinnego lub zwierzęcego i przesianie przez odpowiednie sita. c) roztarcie substancji leczniczej silnie i bardzo silnie działającej z obojętnym proszkiem rozcieńczającym. d) dokładne wymieszanie substancji leczniczej z laktozą.

2.

Adsorpcja w proszkach polega na a) zmieszaniu dwóch lub większej ilości substancji w wyniku którego dochodzi do wzajemnego obniŜenia temperatury topnienia. b) wilgotnieniu proszków. c) zmieszaniu np. alkaloidów ze środkami adsorpcyjnymi, w wyniku którego moŜe dojść do zmniejszenia lub całkowitej utraty siły działania . d) zmieszaniu polopiryny z aminofenazonem.

3.

Suppositoria analia seu rectalia to a) czopki dopochwowe. b) pręciki docewkowe. c) pręciki dopochwowe. d) czopki doodbytnicze.

4.

Unguator jest to aparat słuŜący do a) sporządzania czopków. b) pomiaru współczynnika wyparcia. c) sporządzania proszków dzielonych. d) odwaŜania składników do czopków.

5.

Homeopatia stanowi system leczenia wprowadzony w 1796 roku przez a) Claudiusa Galenusa. b) Hipokratesa. c) Jana Szastera. d) Samuela Hahnemanna.

6.

Substancje stałe uŜyte do sporządzenia czopków powinny być bardzo miałko sproszkowane w moździerzu i przesiane przez sito a) 0,16. b) 0,08. c) 0,5. d) 0,8.

7.

Potencjonowanie w skali dziesiętnej proszków homeopatycznych polega na zmieszaniu a) 1 części substancji czynnej z 9 częściami laktozy. b) 0,1 części substancji czynnej z 9,9 częściami laktozy. c) 9 części substancji czynnej z 1 częścią laktozy. d) 0,1 części laktozy z 9,9 częściami substancji czynnej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

8.

Czopki doodbytnicze powinny mieć następujące wymiary a) długość 1-3 cm, średnicę 1-1,5 cm, masę 1-3 g. b) długość 4-8 cm, średnicę 3-5 mm, masę 1-3 g. c) długość 2-3 cm, średnicę 3-5 mm, masę 0,5-1g. d) długość 1-3 cm, średnicę 0,5-2 cm, masę 1-5 g.

9.

Proszki do uŜytku wewnętrznego przeznaczone są do a) stosowania na skórę lub błony śluzowe. b) podawania doustnego w celu uzyskania działania ogólnego. c) podawania per rectum. d) podawania doustnego w celu uzyskania działania miejscowego.

10. Kamfora połączona z mentolem tworzy mieszaninę a) adsorpcyjną. b) semitektyczną. c) higroskopijną. d) eutektyczną. 11. PodłoŜa lipofilowe uŜywane do sporządzania czopków to a) masy glicerolowi-Ŝelatynowe. b) półsyntetyczne glicerydy kwasów tłuszczowych. c) makrogole. d) glikole polioksyetylenowe. 12. Pigułki są a) postacią leku do stosowania do jam ciała. b) postacią leku doustnego o kształcie kulek. c) postacią leku o masie 2-3 g. d) postacią leku stosowaną do sporządzania roztworów. 13. Czopki naleŜy przechowywać w temperaturze a) 36,6°C. b) wyŜszej niŜ temperatura pokojowa. c) 37°C. d) nie przekraczającej temperatury 20 – 25°C. 14. Przy obliczaniu pojemności form dla czopków z masy glicerolowo-Ŝelatynowej naleŜy wziąć pod uwagę, Ŝe masa ta a) jest cięŜsza od oleju kakaowego. b) jest lŜejsza od oleju kakaowego. c) jest jednakowa z masą oleju kakaowego. d) wynosi 0,7 g. 15. Proszki dzielone z substancjami higroskopijnymi pakujemy do a) kapsułek skrobiowych. b) saszetek. c) kapsułek papierowych zwykłych. d) kapsułek pergaminowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

16. W przypadku, gdy współczynnik wyparcia wynosi 0,67, oznacza to, Ŝe 1g substancji leczniczej zajmuje a) taką samą objętość jak 0,67g podłoŜa. b) taką samą masę jak 0,67g podłoŜa. c) taką samą objętość jak 1g podłoŜa. d) taką samą masę jak 1g podłoŜa. 17. Wielkość cząstek substancji leczniczej w proszkach doustnych, zarówno prostych, jak i złoŜonych nie powinna przekraczać a) 0,2 mm. b) 0,5 mm. c) 1,6 mm. d) 5,0 mm. 18. Pulveres triturati tzw. rozcierki sporządza się przez a) roztarcie sproszkowanej sacharozy z olejkiem eterycznym. b) roztarcie substancji leczniczych silnie, bardzo silnie działających z obojętnym proszkiem rozcieńczającym. c) roztarcie silnie działających surowców roślinnych w celu doprowadzenia do określonego miana, z odpowiednią ilością laktozy lub wytrawionego surowca. d) zmieszanie substancji silnie barwiących z talkiem. 19. Olej kakaowy występuje w czterech odmianach a) polipragmazji. b) polikondensacji. c) polimorficznych. d) polimeryzacji. 20. Skrót Div. in part. aeq. w recepcie na proszki lub czopki oznacza a) daj takich dawek. b) podziel na równe części. c) niech powstanie według reguł sztuki. d) wydaj pod właściwą nazwą. 21. Pudry lub zasypki przeznaczone do stosowania na skórę, powinny być co najmniej a) bardzo miałko sproszkowane. b) grubo sproszkowane. c) miałko sproszkowane. d) zmikronizowane. 22. Podczas sporządzania proszków, kwas acetylosalicylowy naleŜy dodać a) na początku rozcierania. b) po roztarciu z etanolem. c) po roztarciu z talkiem. d) na końcu i wymieszać kliszką.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

23. Przykładem proszku mianowanego jest a) Strychnini nitras trituratio. b) Belladonnae extractum siccum. c) Adonidis vernalis herba titrata. d) Scopolamini hydrobromidum trituratio. 24. Przy obliczaniu właściwej ilości podłoŜa czopkowego nie uwzględnia się współczynnika wyparcia w przypadku a) bardzo małej ilości substancji leczniczej przepisanej na jeden czopek. b) gdy wartość współczynnika wyparcia wynosi 0,7. c) bardzo małej ilości podłoŜa czopkowego. d) gdy wartość współczynnika wyparcia wynosi 0,1. 25. Sporządzanie czopków przez wytłaczanie polega na a) przygotowaniu stopu podłoŜa z równomiernie zawieszoną lub zemulgowaną substancją leczniczą oraz wylaniu do form. b) przygotowaniu masy czopkowej z odpowiednich składników i formowaniu na pigulnicy. c) poddaniu homogennej mieszaniny podłoŜa i substancji leczniczej wysokiemu ciśnieniu, powodującemu powierzchniowe nadtopienie podłoŜa. d) ogrzaniu homogennej mieszaniny podłoŜa i substancji leczniczej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

KARTA ODPOWIEDZI Imię i nazwisko..........................................................................................

Wykonywanie stałych leków recepturowych Zakreśl poprawną odpowiedź. Nr zadania 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25

Odpowiedź a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a

b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b

Punkty c c c c c c c c c c c c c c c c c c c c c c c c c

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d Razem:

Test 2 Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Wykonywanie stałych leków recepturowych” Test składa się z 25 zadań wielokrotnego wyboru, z których: zadania 1, 2, 3, 6, 7, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 21, 22, 23, 24, 25 są z poziomu podstawowego, zadania 4, 5, 8, 9, 20, są z poziomu ponadpodstawowego.

− −

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt Za kaŜdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące oceny szkolne: − − − −

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 13 zadań z poziomu podstawowego, dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 16 zadań z poziomu podstawowego, dobry – za rozwiązanie 21 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego, bardzo dobry – za rozwiązanie 23 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. c, 3. b, 4. c, 5. b, 6. c, 7. a, 8. c, 9. d, 10. c, 11. b, 12. b, 13. c, 14. a, 15. a, 16. d, 17. c, 18. b, 19. d, 20. d, 21. d, 22. c, 23. b, 24. a, 25. b. Plan testu Kategoria Poziom Poprawna celu wymagań odpowiedź

Nr Cel operacyjny zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) 1 Scharakteryzować niezgodności w proszkach

B

P

a

2 Scharakteryzować proszki musujące

B

P

c

Interpretować zapisy na recepcie w celu sprawdzenia 3 dawki i właściwego wykonania proszków

C

P

b

4 Przygotować proszki oficynalne

D

PP

c

C

PP

b

C

P

c

B

P

a

Korzystać ze wzoru na wyliczenie ilości podłoŜa do pręcików Scharakteryzować jednostkowe procesy 6 technologiczne stałych postaci leku recepturowego 5

7 Scharakteryzować czopki dopochwowe

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

Rozpoznać niezgodność w proszkach polegającą na tworzeniu się mieszaniny twardniejącej

C

PP

c

9 Scharakteryzować homeopatyczną metodę leczenia

C

PP

d

10 Scharakteryzować pigułki

A

P

c

11 Scharakteryzować proszki rozcierki

B

P

b

12 Scharakteryzować niezgodności w proszkach

B

P

b

A

P

c

B

P

a

15 Wykonać potencje proszków homeopatycznych

B

P

a

16 Określić współczynnik wyparcia

C

P

d

17 Scharakteryzować podłoŜe lipofilowe do czopków

B

P

c

18 Scharakteryzować proszki

B

P

b

19 Sporządzić proszki z uwzględnieniem niezgodności

C

P

d

C

PP

d

B

P

d

22 Scharakteryzować podłoŜa hydrofilowe do czopków

A

P

c

23 Scharakteryzować proszki homeopatyczne

A

P

b

24 Scharakteryzować podłoŜa do czopków

B

P

a

C

P

b

8

Wyliczyć ilość podłoŜa do czopków z uwzględnieniem współczynnika wyparcia Skontrolować dawkowanie w receptach na czopki 14 i proszki niedzielone 13

Scharakteryzować substancje pomocnicze wchodzące w skład masy pigułkowej Określać wielkość cząsteczek substancji 21 w proszkach do uŜytku zewnętrznego 20

25

Wykonywać proszki z substancją leczniczą przepisaną w ilości poniŜej 0,1g

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

Przebieg testowania Instrukcja dla nauczyciela 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15.

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej jednotygodniowym. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego. Przygotuj odpowiednią liczbę testów. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi Zapewnij uczniom odpowiednią atmosferę oraz moŜliwość samodzielnej pracy. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj instrukcję dla ucznia. Upewnij się, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych oraz karty odpowiedzi, podaj czas rozpoczęcia i zakończenia rozwiązywania testu. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliŜającym się czasie zakończenia udzielania odpowiedzi. Zbierz karty odpowiedzi i zestawy zadań testowych. Sprawdź odpowiedzi a wyniki wpisz do arkusza zbiorczego. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które sprawiły uczniom największe trudności. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, które będą miały na celu uniknięcie niepowodzeń dydaktycznych w późniejszej pracy.

Instrukcja dla ucznia 1. 2. 3. 4.

Przeczytaj uwaŜnie instrukcję. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych. Test zawiera 25 zadań dotyczących „Wykonywania stałych leków recepturowych”. Do kaŜdego zadania dołączone są 4 moŜliwości odpowiedzi i tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa. 5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce znak X. W przypadku pomyłki naleŜy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową. 6. Kolejność rozwiązywania zadań jest dowolna. 7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie sprawiało Ci trudność, wtedy odłóŜ jego rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. 8. Po zakończeniu rozwiązywania zadań, sprawdź w KARCIE ODPOWIEDZI, czy dla wszystkich zadań zaznaczyłeś odpowiedzi. 9. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania. 10. Na rozwiązanie testu masz 45 minut. Powodzenia

Materiały dla ucznia: − − −

instrukcja, zestaw zadań testowych, karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

36

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH 1. Mieszaniny eutektyczne to proszki, które a) miękną, nabierają konsystencji ciasta lub topnieją. b) twardnieją. c) adsorbują ciecze. d) wydzielają wodę krystalizacyjną. 2. Po rozpuszczeniu w wodzie proszków musujących następuje wydzielanie a) tlenku węgla. b) kwasu węglowego. c) dwutlenku węgla. d) nadtlenku wodoru. 3. JeŜeli w recepcie przepisano całą ilość substancji na podaną liczbę proszków, z zaznaczeniem podzielenia całej masy proszków na równe dawki, to skrót będzie następujący: a) M.f. pulv. b) Div. in part. aeq. No….. c) D.t.d d) D.S. 4. Pulvis Magnesiae cum Rheo to a) złoŜony proszek lukrecjowy. b) proszek Dovera. c) proszek troisty. d) mianowany proszek korzenia lukrecji. 5. Ilość podłoŜa potrzebnego do sporządzenia pręcika o podanych wymiarach moŜna obliczyć ze wzoru: a) M = F – f · s b) X = 3,14 (d/2)² l · c c) X = 3,14 (d/l)² · c d) M = F + f · s 6. Proszki miałko sproszkowane, to proszki które przechodzą przez sito a) 0,016 b) 0,315 c) 0,16 d) 0,08 7. Ovula vaginalia to a) czopki dopochwowe. b) pręciki docewkowe. c) pręciki dopochwowe. d) czopki doodbytnicze.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

37

8. Mieszanina twardniejąca to: a) aspiryna, piramidon, wodzian chloralu. b) mentol, kamfora, urotropina. c) dwuwęglan sodowy, węglan magnezowy, węglan wapniowy. d) siarczan sodowy, bromek amonowy, mentol. 9. Homeopatia opiera się na zasadzie a) „Primum non nocere”. b) „homo sum”. c) „ta farmakon poieo”. d) „Similia similibus curantur”. 10. Wymiary pigułek to: a) średnica 3-5 cm, masa 0,1- 0,3 g b) średnica 3-5cm, masa 1-3 g c) średnica 3-5 mm, masa 0,1-0,3 g. d) średnica 3-5 mm, masa 1-3 g. 11. Proszek Trituratio Atropini sulfatis jest rozcieńczany najczęściej w stosunku: a) 1 + 1. b) 1:10. c) 1 + 100. d) 1:2. 12. Wodzian chloralu i salicylan fenylu to mieszanina a) higroskopijna b) eutektyczna c) adsorpcyjna d) semitektyczna 13. Symbol F podany we wzorze na obliczenie ilości podłoŜa czopkowego oznacza: a) ilość przepisanego środka leczniczego w gramach b) współczynnik uwzględniający gęstość uŜytego środka leczniczego c) pojemność formy w gramach podłoŜa czopkowego dla całej liczby czopków. d) współczynnik wyparcia 14. Skrót D.t.d. w recepcie na proszki lub czopki oznacza a) daj takich dawek. b) podziel na równe części. c) niech powstanie według reguł sztuki. d) wydaj pod właściwą nazwą. 15. Potencjonowanie w skali setnej proszków homeopatycznych polega na zmieszaniu a) 1 części substancji czynnej z 99 częściami laktozy. b) 10 części substancji czynnej z 90 częściami laktozy. c) 9 części substancji czynnej z 1 częścią laktozy. d) 1 części laktozy z 9,9 częściami substancji czynnej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

38

16. JeŜeli w tabeli nie podano współczynnika wyparcia dla danej substancji leczniczej, to przyjmuje się średni współczynnik wyparcia tj. a) 7,0. b) 0,67. c) 1.0. d) 0,7. 17. Masło kakaowe występuje w czterech odmianach polimorficznych róŜniących się a) temp. wrzenia. b) temp. parowania. c) temp. topnienia. d) temp. zamarzania. 18. Wielkość cząstek substancji leczniczej w proszkach doustnych, zarówno prostych, jak i złoŜonych nie powinna przekraczać a) 0,2 mm. b) 0,5 mm. c) 1,6 mm. d) 5,0 mm. 19. Podczas sporządzania proszków, kwas acetylosalicylowy naleŜy dodać a) na początku rozcierania. b) po roztarciu z etanolem. c) po roztarciu z talkiem. d) na końcu i wymieszać kliszką. 20. Substancje pomocnicze stosowane antyadhezyjnych to: a) syropy, polimery błonotwórcze. b) skrobia, syropy. c) Ŝelatyna, glicerol. d) zarodniki widłaka, talk.

do

formowania

pigułek

o

właściwościach

21. Pudry lub zasypki przeznaczone do stosowania na skórę, powinny być przesiane przez sito a) 0,08 mm. b) 0,05 mm. c) 0,315 mm. d) 0,16 mm. 22. PodłoŜa hydrofilowe uŜywane do sporządzania czopków to a) olej kokaowy. b) półsyntetyczne glicerydy kwasów tłuszczowych. c) makrogole. d) lasupol.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

39

23. Do potencjonowania proszków homeopatycznych stosuje się a) mannitol. b) cukier mlekowy. c) mleczan wapnia. d) laktulozę. 24. PodłoŜa czopkowe powinny a) charakteryzować się małą róŜnicą między temp. topnienia a temp. krzepnięcia. b) topić się w temp. pokojowej w celu odpowiedniego uwolnienia substancji leczniczej. c) zachować stałą konsystencję w temp. ciała ludzkiego. d) odznaczać się dobrymi właściwościami hemofilizującymi dla cieczy hydrofilowych i lipofilowych. 25. Proszki dzielone o masie mniejszej niŜ 0,1g, naleŜy uzupełnić do odpowiedniej masy np. a) Acidum lacticum. b) Saccharum lactis. c) Lanolinom anhydricum. d) Saccharinum.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

40

KARTA ODPOWIEDZI Imię i nazwisko..........................................................................................

Wykonywanie stałych leków recepturowych Zakreśl poprawną odpowiedź. Nr zadania 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25

Odpowiedź a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a

b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b b

Punkty c c c c c c c c c c c c c c c c c c c c c c c c c

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

41

d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d d Razem:

7. LITERATURA 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15.

Farmakopea Polska IV. PZWL, Warszawa 1970 Farmakopea Polska V. PTFarm, Warszawa 1995–1999 Farmakopea Polska VI. PTFarm, Warszawa 2002 Farmakopea Polska VII. PTFarm, Warszawa 2006 Jachowicz R.: Receptura apteczna. PZWL, Warszawa 2005 Janicki S., Sznitowska M., Zieliński W.: Dostępność farmaceutyczna i dostępność biologiczna leków. Polfa OIN, Warszawa 2001 Janicki S., Szulc J., Woyczikowski B.: Zbiór recept. Gdańsk 2003 Janicki S., Fiebig A., Sznitowska M.: Farmacja stosowana. PZWL Warszawa 2006 Krówczyński L.: Ćwiczenia z receptury. PZWL, Warszawa1996 Krówczyński L.: Technologia postaci leku. PZWL, Warszawa 1969 Krówczyński L.: Zarys technologii postaci leku. PZWL, Warszawa 1994 Krówczyński L., Jachowicz R. (red.): „Ćwiczenia z receptury”. Wydawnictwo UJ, Kraków 1998 Leibold G.: Homeopatia: medycyna naturalna dla kaŜdego. Videograf, Katowice 1993 Mueller R.H., Hildebrand G.E. (red.): Technologia nowoczesnych postaci leku. PZWL, Warszawa 1998 Modrzejewski F.: Farmacja stosowana. PZWL, Warszawa 1997

Literatura metodyczna: 1. Figurski J., Symela K. (red.): Modułowe programy nauczania w kształceniu zawodowym. Wyd. ITEE, Radom 2001 2. Okoń W.: Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej. Wydawnictwo Akademickie „śak”, Warszawa 2003 3. Plewka Cz.: Metodyka nauczania teoretycznych przedmiotów zawodowych, cz. I i II. Wyd. ITEE, Radom 1999 4. Symela K.(red.): Skuteczność kształcenia modułowego w Polsce w systemie szkolnej i pozaszkolnej edukacji zawodowej. Wyd. ITEE, Radom 2003

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

42