emocje - teorie

11 Pages • 1,934 Words • PDF • 449.8 KB
Uploaded at 2021-09-24 17:35

This document was submitted by our user and they confirm that they have the consent to share it. Assuming that you are writer or own the copyright of this document, report to us by using this DMCA report button.


SPÓR O EMOCJE: CZY ISTNIEJE KOMPONENTA KONIECZNA I WYSTARCZAJĄCA? (dr Gawłowska, 29.02.2017)

Badacz

William James, Karl Lange

Walter Cannon, Phillip Bard

Antonio Damasio

Stanley Schechter, Jerome Singer

Nazwa teorii

Obwodowa teoria emocji

Talamiczna teoria uczuć

Hipoteza markerów somatycznych

Dwuczynnikowa teoria emocji





Główne założenia



Stan emocjonalny konsekwencją doświadczenia fizjologicznego Bodziec  odpowiedź organizmu  doświadczenie reakcji organizmu = doświadczenie emocjonalne

 

Dwie drogi prowadzące ze wzgórza (thalamus): reakcja fizjologiczna i ocena przez korę mózgową Ocena przez korę mózgową prowadzi do powstania emocji Całkowite oddzielenie emocji od reakcji fizjologicznej







Zmiany fizjologiczne  przekazanie do mózgu  przekształcenie w emocję Powiązanie reakcji fizjologicznych i emocji z biegiem czasu  powstanie markerów somatycznych Szybsze reakcje na taki sam bodziec po utworzeniu markera





Poznawcza interpretacja pobudzenia organizmu kluczowa dla interpretacji emocji Bodziec  pobudzenie  interpretacja  emocja

EMOCJE PODSTAWOWE (dr Gawłowska, 07.03.2017)

Badacz

Robert Plutchik

Nazwa teorii

Główne założenia

Silvan Tomkins

Jaak Panksepp

Paul Ekman

Teoria wrodzonych afektów



 

Podstawowe wzorce zachowań adaptacyjnych u ludzi i zwierząt Koło emocji Z emocji podstawowych powstają emocje wyższe



 



Afekt – wrodzona reakcja biologiczna na zmiany w intensywności pobudzania neuronalnego Uświadomiony afekt to uczucie (feeling) Feeling + podobieństwo uprzednich doświadczeń  emocja 9 wrodzonych afektów

Carroll Izard

Teoria zróżnicowanych emocji



 

Emocje podstawowe wywodzą się z systemów neuronalnych 7 systemów neuronalnych 3 rodzaje procesów afektywnych: – stany emocjonalne o charakterze odczuciowym – emocje – uczucia wyższe





Cechy emocji: – szybkie wzbudzanie – krótkotrwałość – mimowolne powstawanie – uniwersalny sygnał, ekspresja mimiczna (najważniejszy składnik emocji) Emocje uniwersalne: strach, smutek, wstręt, pogarda, złość, zaskoczenie, radość





3 kryteria wyodrębniania emocji podstawowych: – specyficzne systemy neuronalne – uniwersalne ekspresje mimiczne – unikalne subiektywne stany uczuciowe 9 emocji podstawowych

RÓŻNICE INDYWIDUALNE EMOCJI I MOTYWACJI (dr Ogińska, 23.05.2017)

Badacz

Nazwa teorii

Robert Yerkes, John Dodson

Optymalny poziom pobudzenia

Główne założenia

 

Prawo Yerkesa-Dodsona: w miarę wzrostu aktywacji dana czynność wykonywana jest coraz lepiej, do osiągnięcia poziomu krytycznego Dla zadań trudnych optymalny poziom jest niższy

Michael Apter

Reversal theory (teoria zmiany ukierunkowania)

   

2 optymalne poziomy pobudzenia: stan teliczny i parateliczny Stan teliczny: ukierunkowanie na realizację celu, unikanie nadmiernego pobudzenia Stan parateliczny: nastawienie na aktywność samą w sobie, poszukiwanie pobudzenia Istnieją osobowościowe (trwałe) ukierunkowania na stan teliczny lub parateliczny

Michael Apter, Ken Smith

Reversal theory



Istnieją 4 pary (domeny) stanów metamotywacyjnych – Means-Ends (środki-cele) – dwa stany w tej parze to “teliczny (“poważny”, serious) i “parateliczny” (“zabawowy”, playfull) – odnoszą się motywacji zw. z przyszłymi osiągnięciami i celami lub z cieszeniem się samym procesem, ’dzianiem się’ w danym momencie – Rules (zasady) – dwa przeciwne stany określone są jako „podporządkowanie” (conforming) i „bunt” (rebelious) – odnoszą się do tego czy dana osoba zadowala się działaniem w ramach zasad i oczekiwań innych, czy też chce być wolna i działa przeciwko strukturom – Transactions (transakcje) – dwa stany tej domeny to „mistrzostwo” (mastery) i „współczucie” (sympathy)– odnoszą się do tego czy jednostka jest motywowana przez władzę i sprawowanie kontroli, czy też przez troskę i współczucie – Transactions (związki) – dwa stany nazwane „autyczny” (autic/self) i alloiczny (alloic/other) dotyczą motywacji przez interes własny (osobista accountability i odpowiedzialność) czy przez interes innych (altruizm i transcendencja) teoria integracyjna



Martin Zuckerman

Sensation Seeking Theory (Teoria poszukiwania doznań)

 

Badania nad deprywacją sensoryczną 4 czynniki poszukiwania doznań: – poszukiwanie grozy i przygód



Jeffrey A. Gray

Neuropsychologiczna teoria temperamentu





Robert Cloninger

Model temperamentu





Charles Spielberer

STAI – State-Trait Anxiety Inventory

 

– poszukiwanie przeżyć – rozhamowanie – podatność na nudę Zgodność w zakresie sensation seeking dobrym predykatem trwałości związku

3 hipotetyczne układy odpowiedzialne za kontrolę lęku, impulsywności, reakcji emocjonalnych: – Behawioralny układ hamujący (behavioral inhibition system, BIS), sterujący wrażliwością na przejawy kary, braku nagrody lub nowości oraz reakcją na owe bodźce; jego aktywności towarzyszy odczuwanie lęku. Części mózgu odpowiedzialne za jego działanie: hipokamp, okolice przegrody oraz krąg Papeza – Behawioralny układ aktywacyjny (behavioral approach system, BAS), sterujący wrażliwością na przejawy nagrody oraz braku kary i reakcją na nie; jego aktywności towarzyszy odczuwanie emocji pozytywnych (nadzieja, uniesienie) oraz zachowanie wzmacniane pozytywnie. Neuronalne podłoże: zwoje podstawy mózgu, jądra wzgórza, okolice kory nowej oraz włókna dopaminergiczne wstępujące, wychodzące z śródmózgowia. – Układ walki/ucieczki (fight/flight system, F/FLS) obejmuje następujące struktury mózgowe: jądro migdałowate, podwzgórze przyśrodkowe, istota szara. Reakcje, sterowane przez F/FLS to, zgodnie z nazwą, ucieczka lub agresja w odpowiedzi na bezwarunkowe bodźce awersyjne Współgranie trzech układów steruje zachowaniem jednostki

4 wymiary temperamentu (inspirowane teorią Graya): – Unikanie szkody (Harm Avoidance) (lękowy, pesymistyczny vs. otwarty, optymistyczny) – Poszukiwanie Nowości (Novelty Seeking) (impulsywny, porywczy vs. sztywny, powolny) – Zależność od Nagrody (Reward Dependence) (ciepły, poszukujący akceptacji vs. chłodny, powściągliwy) – Wytrwałość (Persistence) (nie dający za wygraną, ambitny vs. łatwo poddajacy się, underachieving) 2. domena zmiennych osobowościowych: – Ukierunkowanie na JA (Self-Directedness) (rzetelny, celowy vs. obwiniający, bezcelowy) – Współpraca (Cooperativeness) (tolerancyjny, pomocny vs. pełen uprzedzeń, mściwy) – Transcendencja JA (Self-Transcendence) (uduchowiony vs. materialistyczny).

Lęk jako cecha: konstrukt teoretyczny, nabyta dyspozycja behawioralna, która czyni jednostkę podatną na postrzeganie obiektywnie niegroźnych sytuacji jako zagrażające i reagowanie na nie nieproporcjonalnie silnym stanem lęku Lęk jako stan: subiektywne, świadomie postrzegane uczucia obawy i napięcia, którym towarzyszy pobudzenie układu nerwowego

Philip Zimbardo



Nieśmiałość – lęk społeczny

Helen Fisher

 

3 systemy miłości: sex drive, romantic love, attachment 4 typy temperamentu: explorer, builder, director, negotiator

MOTYWACJA – PODEJŚCIA TEORETYCZNE (dr Gawłowska, 06/13.06.2017)

KONCEPCJE EWOLUCYJNE NURT ETIOLOGICZNY

   

Motywacja – gotowość do wykonania utrwalonego wzorca zachowania Instynkt (popęd) – biologicznie ukształtowany, stereotypowy wzorzec zachowania Wrodzony mechanizm wyzwalający – niewymagający uczenia się bodziec stanowiący konieczny i wystarczający warunek wystąpienia zachowania 3 etapy aktywności kierowanej instynktem: – narastania instynktu – apetytywny – niespecyficzne i specyficzne pobudzenie organizmu – konsumacyjny – zachowania ukierunkowane na spełnienie instynktu

Konrad Lorenz

   

Zasada podwójnej kwantyfikacji – uruchomienie zachowania jest efektem działania 2 czynników: popędu i siły bodźca wyzwalającego Słaby popęd + silny bodziec Silny popęd + słaby bodziec Imprinting (wdrukowanie) – utrwalenie u młodych wzorca zachowania rodzica; szybkie, odporne na wygaszanie, stałe

NURT SOCJOBIOLOGICZNY

 

Głównym motywem wszystkich zachowań jest tendencja do rozprzestrzeniania genów 3 czynniki: – wykorzystanie wszystkich okazji – eliminacja czynników zmniejszających prawdopodobieństwo rozprzestrzenienia genów – dobór partnera

Richard Dawkins

 

Koncepcja samolubnego genu – wszystkie zachowania są ukierunkowane na powielanie genów (np. agresja, dobór partnera, altruizm, terytorialność, dominacja) Problem z tłumaczeniem zachowań złożonych

KONCEPCJE PSYCHODYNAMICZNE 

Wyjaśnienie motywacji specyficznie ludzkiej

Sigmund Freud

     

Wszystkie zachowania są zdeterminowane Energia psychiczna – źrodło zachowań Zachowaniem rządzą wrodzone instynkty – popędy: – życia – śmierci Motywy zachowania mają charakter nieświadomy Motywacja – redukcja napięcia związanego z działaniem popędów (główny popęd to libido) Popęd: – źródło: stan organizmu – impet: wielkość napięcia – przedmiot: obiekt redukujący napięcie – zaspokojenie: usunięcie napięcia

Karen Horney

  

(w kierunku teorii poznawczych) Potrzeba bezpieczeństwa: niezaspokojona to lęk podstawowy Główna motywacja: konflikt między ja realnym a ja idealnym

Erich Fromm

  

(w kierunku teorii humanistycznych) Dążenie do integralności ja Przezwyciężanie czynników zewnętrznych ograniczających integralność ja

Harry Sulivan

 

Potrzeba przyjemności Potrzeba bezpieczeństwa

KONCEPCJE BEHAWIORYSTYCZNE   

Popęd (drive) – mniej lub bardziej ukierunkowane napięcie (niepokój) uruchamiające czynniki zmierzające do redukcji napięcia – pierwotne: nie wymagają uczenia się, związane z potrzebami podstawowymi – wtórne: powstałe w wyniku uczenia się Pobudka (incentive) – obiekt umożliwiający redukcję popędu; dwoisty charakter: niekiedy popęd stwarza pobudkę, niekiedy pobudka wywołuje popęd (np. popęd seksualny i samica) Wzmocnienie (reinforcement) – obiekt lub stan rzeczy, który zwiększa prawdopodobieństwo powtórzenia reakcji wywołanej działaniem bodźca; możliwe wystąpienie bez występowania pobudki ani popędu  Empiryczna koncepcja motywacji – siłę motywacji oceniamy post hoc (na podstawie: liczby podjętych prób, wielkości wysiłku, rodzaj uzyskanego wzmocnienia)

Clark Hull

   

Źródło motywacji: walka o byt (obecność obiektów + umiejętność ich zdobycia) Popęd – występuje w wypadku deficytu obiektów pozytywnych i nadmiarze obiektów negatywnych Zachowanie – jego intensywność jest wskaźnikiem siły popędu; prowadzi do wzmocnienia Motywacja – iloczyn nawyku i popędu; im wyższe nawyk i popęd, tym wyższa motywacja E=HxD (E = excitatory potential, motywacja zachowania; H = habit, nawyk; D = drive, popęd)

KONCEPCJE POZNAWCZE Donald Hebb

Deprywacja sensoryczna

   

Badania nad deprywacją sensoryczną Brak informacji: dezintegracja procesów mózgowych (nawet pomimo zaspokojenia podstawowych potrzeb) Badania Butlera: możliwość wyjrzenia przez otwór zamkniętego pojemnika; informacja stawała się nagrodą Stan braku informacji negatywny dla organizmów wyższych

Daniel Berlyne

Konflikt poznawczy

  

Konflikt poznawczy – negatywne napięcie, które zakłóca funkcjonowanie i wymaga redukcji Pojawia się, gdy docierające informacje są nowe, złożone, niewyraźne etc. Powoduje motywację do zachowań eksploracyjnych ukierunkowanych na rozwiązanie problemu, czyli zredukowanie konfliktu

Leon Festinger

Dysonans poznawczy

  

Gromadzenie wiedzy i tworzenie z nich struktur przez ludzi Nowe informacje są porównywane z istniejącymi strukturami 3 możliwe relacje: – brak związku między danymi – obojętność – konsonans – spójność danych, stan pozytywny; jednostka chce go przywrócić, jeśli zostanie zaburzony – dysonans – treść informacji nowej sprzeczna z istniejącymi strukturami, powstanie napięcia; motywacja do jego redukcji (= przekształcenia jednego z elementów)

KONCEPCJE HUMANISTYCZNE Abraham Masłow

Hierarchia potrzeb

 



 



Potrzeby fizjologiczne: – deprywacja: koncentracja całej uwagi na zaspokojeniu – zaspokojenie: uruchomienie nowych potrzeb (bezpieczeństwa) Potrzeby bezpieczeństwa: – deprywacja: utrudnienie realizacji potrzeb wyższego rzędu; poszukiwanie sytuacji zapewniających bezpieczeństwo – zaspokojenie: uruchomienie potrzeby przynależności i miłości Potrzeby przynależności i miłości: – deprywacja: uruchomienie poszukiwania sytuacji i ludzi zapewniających zaspokojenie + działań modyfikujących otoczenie, aby otrzymać miłość i poczucie przynależności – zaspokojenie: umożliwienie realizacji potrzeb wyższego rzędu (szacunku, samorealizacji) Potrzeby szacunku: występowanie po zaspokojeniu 3 pierwszych Potrzeby samorealizacji: różne formy, zależność od indywidualnych preferencji; obejmują: – potrzeby rozumienia świata – potrzeby wiedzy – potrzeby poznawcze – deprywacja: potrzeby prawdy  nieufność, potrzeby sprawiedliwości  utrata poczucia bezpieczeństwa, potrzeby porządku  poczucie zagrożenia 2 rodzaje motywacji: – konieczności (muszę)

 

Clayton Alderfer

ERG (Existence, Relatedness, Growth)

     

– wyboru (chcę) Różnice indywidualne istotne głównie przy średniej motywacji W sytuacji deprywacji potrzeb niższych możliwa motywacja do potrzeb wyższych

3 kategorie potrzeb E (Existence needs) – potrzeby egzystencji, fizjologiczne i materialne warunki życia; 3 pierwsze piętra u Masłowa R (Relatedness needs) – potrzeby kontaktu społecznego; potrzeba przynależności u Masłowa G (Growth needs) – potrzeby wzrostu; samorealizacja u Masłowa Możliwość równoczesnego motywowania przez więcej niż jedną kategorię czynników Frustracja, regresja: możliwość wytrzymania krótkotrwałych deprywacji

TEORIA AUTODETERMINACJI (Self-Determination Theory, SDT)

Richard Ryan, Edward Deci







3 wewnętrzne potrzeby związane z autodeterminacją: – potrzeba kompetencji – potrzeba autonomii – potrzeba relacji 3 kluczowe elementy: – naturalna tendencja do podejmowania aktywności – tendencja do wzrostu i zwiększania integralności funkcjonowania – rozwój jest naturalny, ale nie dzieje się automatycznie Rozwój jest możliwy tylko w przypadku zaspokojenia 3 wewnętrznych potrzeb

TEORIA PRZEPŁYWU (Flow Theory)

Mihály Csikszentmihályi

   

Flow – stan między satysfakcją a euforią, spowodowany całkowitym oddaniem się jakiejś czynności Motywacja wewnętrzna – wzbudzenie chęci podjęcia określonej czynności dla samej satysfakcji jej wykonania Aktywność autoteliczna – działanie celem samym w sobie Składniki przepływu:



– wyraźny cel i dążenie – zaangażowanie – natychmiastowe wychwytywanie informacji zwrotnej – wysoki poziom koncentracji – wewnętrzna lokalizacja kontroli – zatracenie poczucia siebie – utrata poczucia czasu Warunki doświadczenia flow: wysoki poziom umiejętności + wysoki poziom wyzwania

TEORIA ZACHOWANIA ZASOBÓW (Conservation of Resources Theory, COR)

Steven Hobfall

 

 

Podstawą dążeń jest uzyskanie, zachowanie i ochrona zasobów 4 kategorie zasobów: – przedmioty – warunki – zasoby osobiste – zasoby energetyczne Stres: powstaje w reakcji na zagrożenie (realne lub wyimaginowane) utraty zasobów; powoduje motywację do podjęcia działań w celu redukcji Teoria relacyjna – środowisko jest podstawą wellbeing
emocje - teorie

Related documents

11 Pages • 1,934 Words • PDF • 449.8 KB

3 Pages • 78 Words • PDF • 45.9 KB

32 Pages • 1,805 Words • PDF • 383.9 KB