emocje i motywacja wyklad

SAVE OFFLINE

Maria Finogenow

PSYCHOLOGIA EMOCJI I MOTYWACJI wykład 1 (2018)

Wprowadzenie do psychologii emocji i motywacji

TREŚCI OBOWIĄZUJĄCE NA EGZAMINIE Wykłady  Ćwiczenia (zaliczone!!!)  Literatura 

LITERATURA DO EGZAMINU 

Diener E., Lucas R. (2005). Dobrostan emocjonalny  [ w:] red. M. Lewis, J. M. Haviland–Jones Psychologia emocji Gdańsk: GWP, s. 415-426.



Franken R.(2005) Psychologia motywacji. Gdańsk: GWP  Rozdz. 10. Emocje niespójne z celem s.353-392.  Rozdz. 11. Emocje spójne z celem s. 393-414.



Maruszewski T, Ścigała E. (1998) Emocje Aleksytymia Poznanie. Wydawnictwo Fundacji Humaniora, Poznań - Rozdz. 2 Psychiczna reprezentacja emocji s. 49-96.

LITERATURA DO EGZAMINU c.d 

Oatley K., Jenkins J. (2003) Zrozumieć emocje. Warszawa: Wydawnictwo naukowe PWN  Rozdz. 9. – Funkcje emocji i ich wpływ na procesy poznawcze i perswazje s. 248-284.



Psychologia (2008) red. J. Strelau, D. Doliński Gdańsk: GWP - Rozdział 7 – Emocje i motywacja s. 511-649. ewent. Psychologia (2000) red. J. Strelau, GWP, Gdańsk  Dział VI – Emocje i motywacje s. 317-510.



Natura emocji (1998) red. P. Ekman, R.J. Davidson, Gdańsk: GWP  Rozdz.3. (Pyt.3) – Jaką funkcję pełnią emocje, s. 90-127.

EMOCJE W RÓŻNYCH DZIEDZINACH NAUKI Filozofia  Sztuka  Historia  Socjologia  Antropologia  itd. 

Rozum = PAN, MISTRZ

Emocje = NIEWOLNIK

Emocje – coś zwierzęcego, niższego Emocje i rozum to dwa odrębne rodzaje naturalne Namiętności i emocje – rozmaite uczucia, pragnienia, sentymenty, nastroje, postawy, dramatyczne reakcje 

Sokrates – V w. p.n.e.

szczęście = rozum = cnota Celem życia dobrego człowieka jest szczęście, a drogą, która prowadzi do szczęścia są cnoty mądrości, sprawiedliwości i męstwa.

Platon – V-IV w. p.n.e.

 Rozum (dusza rozumna) – mądrość  Duch motywujący do działania, temperament (dusza tymotejska) - męstwo  Popędy, apetyty (dusza pożądliwa) – umiarkowanie Emocja między Duchem a Popędami Emocje są jak narkotyk, który „mąci” rozum – nie można im ufać

Jedynym źródłem, dzięki któremu możemy poznać świat idei, jest rozum, a nie zmysły, informujące nas tylko o świecie rzeczywistym. Tylko u filozofów dominuje rozum, a więc oni powinni tworzyć elitę sprawującą władzę. Miłość – przejaw rozumu



Arystoteles – IV w. p.n.e. Poddanie w wątpliwość istnienia świata idei Platona. Nie tylko rozum, ale i zmysły decydują o poznaniu rzeczywistości. Wiedzę zdobywamy w drodze doświadczalnej (empirycznej).

Powiązanie emocji z działaniem oraz wskazanie na ich zależność od przekonań jednostki. Emocje jako filtr, który sprawia, że pewne zdarzenia postrzegane są jako jasne lub ciemne, miłe lub niemiłe.

Definiuje i omawia różne emocje  Emocje mają podstawę poznawczą  Emocje są zazwyczaj przyjemne lub nieprzyjemne  Emocje zawierają bodziec do działania  Emocje mają też skutki natury poznawczej



Seneka – przedstawiciel stoików – III w. p.n.e. Szczęście jest najwyższym dobrem i celem, a jedyną drogą do niego jest cnota. Prawdziwe źródło szczęścia jest w samym człowieku – by je osiągnąć należy wystrzegać się dóbr zewnętrznych, zminimalizować potrzeby. Człowiek nieszczęśliwy ceni dobra zewnętrzne, poszukuje w życiu przyjemności, nie ogranicza swych potrzeb, „wyrzeka się duszy a służy ciału”. Emocje to oceny (świata, miejsca człowieka w świecie). Emocje to pewien błąd poznawczy prowadzący do cierpienia. Rozwiązaniem jest „obojętność psychiczna” (apatheia).

Istnienie „wyższej”, przyczyny wobec marności świata doczesnego. Warunkiem dobrego życia jest uświadomienie sobie całkowitej bezcelowości przywiązania i zaangażowania emocjonalnego.



Psychologia chrześcijańska Szczegółowe analizy tych emocji, namiętności i żądz, które zostały uznane za grzeszne



Tomasz z Akwinu – XIII w. Zakładanie ścisłego związku między emocjami a etyką. 3 cnoty: Wiara, nadzieja, miłość. – nie były klasyfikowane jako emocje – stawiano je na równi z rozumem



Kartezjusz – XVII w. Kładzie podstawy pod nowożytną neuropsychologię. Omawia emocje na tle ich podstawy neurofizjologicznej.

Umysł – substancja inna niż ciało. Umysł i ciało spotykają się w okolicy pnia mózgu (szyszynka). HYDRAULIKA – sznurki, zaworki, rurki nerwów ruchowych Ciało wpływa na umysł za pomocą „tchnień życiowych” – te wywołują emocje i ich fizyczne przejawy. Emocje nie ograniczają się jednak tylko do percepcji cielesnej – mogą je także wywoływać spostrzeżenia, pragnienia, przekonania. Emocje występują w myślącej części naszej jaźni (duszy) – poddają się wpływowi rozumu. „Namiętności duszy” Przedstawia sześć podstawowych emocji (uczuć pierwotnych) i omawia ich aspekty cielesne. Ukazuje, w jaki sposób sześć emocji pierwotnych łączy się, by wytworzyć wiele emocji indywidualnych, którym podlegamy. Funkcje emocji.



Spinoza - XVII w. Emocje to błędne oceny (świata i miejsca człowieka w świecie) → błędna interpretacja, oczekiwania → cierpienie i frustracja Istotą jest właściwe myślenie o świecie – porzucenie myśli o możliwości kontroli świata i własnego życia. Emocje aktywne Emocje bierne, namiętności „Człowiek poddający się afektom nie jest panem siebie, lecz włada nim los” Idea akceptacji i zrozumienia naszych emocji, jako sposobu na uwolnienie się spod ich przymusu.



Hume – XVIII w. Czas oświecenia – nobilitacja nauki, kwestionowanie religii, przesądów, irracjonalności Kwestionowanie samego rozumu Protestowanie przeciwko lekceważeniu namiętności Emocje to specyficzne doznania („wrażenia”), stymulowane ruchem „tchnień życiowych” we krwi. Emocji nie można jednak utożsamiać z samym tylko wrażeniem czy doznaniem – należy je rozpatrywać w kontekście całego kompleksu wrażeń i idei. Mogą być przyjemne i nieprzyjemne. Istnieją dobre (np. duma) i złe (np. pokora) emocje. Emocje stanowią sedno społecznej egzystencji i moralności.



Kant – XVIII – XIX w. Kwestionuje możliwości rozumu, jednak pozostaje obrońcą racjonalizmu. Uwypukla rozróżnienie między rozumem a inklinacjami (emocje, namiętności, nastroje, pragnienia). Inklinacje są nieistotne (a nawet szkodliwe) dla moralności. Stosunek do emocji jest jednak ambiwalentny: „nic wielkiego na świecie nie powstało bez udziału namiętności”



Nietzsche – XIX w. Opisywał (i sławił) najbardziej mroczne, najbardziej instynktowne i najmniej racjonalne aspekty ludzkiego umysłu. Składał hołd namiętnościom. Namiętnościom (nie wszystkim) przypisywał więcej rozsądku niż samemu Rozumowi.



I wojna światowa – powrót do kultu rozumu.

Behawioryzm (Watson) – I poł. XX w. 

Sposoby reagowania mogą być analizowane w kategoriach relacji między bodźcem a reakcją.



Emocja – specyficzny wzorzec reagowania



Emocja jest wrodzoną formą reagowania, która wyzwala zmiany w cielesnym układzie jako całości, a w szczególności w podukładach trzewiowych i gruczołowych. Wzorce reagowania są formami odpowiedzi na takie zdarzenia jak utrata wsparcia, głośny hałas itd.



Zabronione stosowanie określeń emocji i podobnych terminów, ponieważ uważano je za nienaukowe.

Hebb – l. 50. 

Obserwacje w laboratorium Yerkesa – stosowanie terminów behawiorystycznych (bez nazw określających emocje) – niektóre zwierzęta były niebezpieczne, a nawet nieprzewidywalne.



Człowiek jest najbardziej emocjonalną istotą spośród wszystkich zwierząt, bo stopień emocjonalności jest ściśle uzależniony od stopnia rozwoju centralnego układu nerwowego.



Ludzką emocjonalność maskuje jednak społeczno-kulturowy mechanizm kontroli – społeczeństwo nauczyło człowieka maskować emocje.

DEFINICJA EMOCJI

Emocje – „e” + „movere” (łac.) „e” = „z” „movere” = „poruszać się”    

Poruszać się z wewnątrz Wychodzić na zewnątrz Wychodzić poza stan dotychczasowy Zakłócenie pewnego stanu rzeczy

Paul Young 

Emocje to nagły zakłócający stan, który powstaje w psychologicznej sytuacji, a który objawia się sygnalizowanymi zmianami w mięśniach gładkich, gruczołach i w całym zachowaniu (Young, 1973).



Wyróżnia 8 rodzajów zjawisk, które można nazwać emocjami.

Paul Young 

Proste uczucia przyjemności i nieprzyjemności



Negatywne organiczne odczucia i pozytywne organiczne odczucia



Uczucia związane z podejmowanymi czynnościami



Uczucia moralne, estetyczne, religijne, intelektualne, społeczne sentymenty i postawy



Nastroje



Patologiczne afekty



Czyste stany emocjonalne



Temperamenty

Definicja emocji 

„Emocja jest subiektywnym stanem psychicznym uruchamiającym priorytet dla związanego z nią programu działania. Jej odczuwaniu towarzyszą zwykle zmiany somatyczne, ekspresje mimiczne i pantomimiczne oraz zachowania. Zwykle są powodowane, potem przebiegają, a następnie wywołują konsekwencję (Doliński, 2000)”.

Składniki emocji (Reykowski) 

Afektywny: Składnik oceny pozytywności lub negatywności



Pobudzeniowy: Związany z oceną siły oddziaływania, a także



Treściowy: Związany z oceną tego, jak jest zaadresowany

przedmiotu lub czynności (ich walencji). jego ważności dla jednostki.

czynnik oddziałujący na jednostkę.

Emocje różne pod względem treści różnią się pod względem reakcji, które uruchamiają. Reakcje te mają charakter:  zachowań ukierunkowanych (ucieczka, atak, zbliżenie) jak też  zachowań ekspresyjnych (mimika, pantomimika, reakcje wokalne)

Komponenty emocji (Izard, 1993) 







Subiektywne uczucie Subiektywne doświadczenie emocji związane z jej znaczeniem osobistym (osadzenie w procesach poznawczych). Pobudzenie cielesne Aktywacja biologiczna i fizjologiczna – aktywność systemu nerwowego i układu hormonalnego. Przygotowanie do działania. Poczucie celowości Nadaje on emocji charakter ukierunkowanej motywacji pozwalającej na podejmowanie działań niezbędnych do poradzenia sobie z okolicznościami, które wyzwoliły emocję. Aspekt ekspresywno-społeczny Pojawiające się i towarzyszące każdej emocji formy ekspresji. Rola emocji w społecznym komunikowaniu się.

Pięć komponentów złożonych procesów emocjonalnych (Doliński, 2000): 1.

Zmiany fizyczne, objawiające się pobudzeniem lub zahamowaniem autonomicznego układu nerwowego;

2.

Doznania subiektywne, które mają różne nasilenie i są przyjemne (dodatni znak emocji), bądź przykre (ujemny znak emocji);

3.

Aspekty poznawcze, określające świadomość i ocenę sytuacji jako sprzyjającej lub niesprzyjającej – myśli towarzyszące sytuacji;

4.

Ekspresja mimiczna i pantomimiczna;

5.

Tendencja do podejmowania określonych działań.

Automomiczny układ nerwowy   

 

  

rozszerzanie lub zwężanie źrenicy; pobudzanie ślinianek do wydzielania śliny lub ich hamowanie; przyśpieszanie lub hamowanie czynności serca; rozkurczanie lub zwężanie oskrzeli; zwężanie naczyń krwionośnych powodujące wzrost ciśnienia tętniczego krwi/ rozszerzanie naczyń krwionośnych powodujące spadek ciśnienia tętniczego krwi; pobudzenie gruczołów nadnerczy do wydzielania; nasilenie skurczów przewodu pokarmowego; rozszerzanie/ kurczenie pęcherza moczowego

Autonomiczny układ nerwowy

Współczulny (sympatyczny)

Przywspółczulny (parasympatyczny)

Przygotowanie organizmu do walki bądź ucieczki

Odpowiedzialny za odpoczynek organizmu i poprawę trawienia

Pobudzanie

Hamowanie

Autonomiczny układ nerwowy Współczulny (sympatyczny) •wydzielanie małej ilości gęstej śliny •szybsza praca serca •zwiększenie dostawy glukozy do mięśni i mózgu •rozszerzenie źrenic •trzymanie moczu •wzmaga skurcz mięśni gładkich •zahamowanie perystaltyki jelit •podwyższenie ciśnienia tętniczego krwi (zwężenie naczyń krwionośnych) •rozszerzenie mięśni oskrzeli w płucach •pobudzenie nadnerczy do produkcji adrenaliny (hormonu walki) •stroszenie włosów •wydzielanie potu na dłoniach •wydzielanie łez

Przywspółczulny (parasympatyczny) •wydzielanie dużej ilości rzadkiej śliny •hamowanie czynności serca (zmniejszanie siły skurczu), •zwężanie źrenicy •kurczenie pęcherza moczowego – częste oddawanie moczu •nasilanie skurczów przewodu pokarmowego, •wzrost wydzielania insuliny •rozszerzanie naczyń krwionośnych powodujące spadek ciśnienia tętniczego krwi, •zwężanie oskrzeli

WSPÓŁCZESNE DEFINIOWANIE EMOCJI 5 podstawowych stanowisk: 

Motywacyjne  



Ewolucyjne  



np. Frijda, Tomkins Wzbudzanie / zmiany w gotowości do działania.

np. Tooby i Cosmides Akcentowanie przede wszystkim adaptacyjnej roli emocji.

Biologiczne  

np. Plutchnik, LeDoux Akcentowanie biologicznej natury emocji.

WSPÓŁCZESNE DEFINIOWANIE EMOCJI 5 podstawowych stanowisk: 

Komponentowe  



np. Scherer, Lazarus Emocja jako wieloskładnikowy proces, uporządkowany zespół zmian.

Społeczne  

np. Averil, Shweder Emocje jako zjawiska społeczne, kształtowane przez język i kulturę.

Czynniki odpowiedzialne za powstawanie procesów emocjonalnych 





 

 

Czynniki naturalne – wywołują emocje na podstawie wrodzonych właściwości organizmu (bodźce zmysłowe oraz bodźce pochodzące z narządów wewnętrznych – istotna rola wykonywanych przez jednostkę czynności). Czynniki związane z daną emocją przez doświadczenie jednostki – bodźce pierwotnie neutralne (bez mocy wywoływania emocji) mogą stać się dla człowieka źródłem nawet silnych emocji w wyniku określonych wydarzeń. Czynniki wynikające ze związku powstałego między oczekiwaniami jednostki, a informacjami z jakimi się styka – oczekiwania dotyczące przyszłych zdarzeń oraz wyników jego własnej czynności. Hipoteza optimum rozbieżności: - brak rozbieżności jest obojętny emocjonalnie, - mała rozbieżność wzbudza dodatnie emocje, - zbyt duża rozbieżność – coraz silniejsze emocje negatywne.

Dziękuję za uwagę