Temat 2 - ochrona własności intelektualnej

SAVE OFFLINE

Zasady redakcji umów z prawami autorskimi 1) Precyzyjne określenie utworu 2) Określenie zakresu przenoszonego prawa lub udzielanej licencji ➢ Czy umowa ma charakter licencji czy prowadzi do przeniesienia praw? ➢ Które pola eksploatacji są objęte umową? ➢ Jaki jest terytorialny zakres umowy? 3) W przypadku umowy licencyjnej: ➢ Czy licencja ma charakter wyłączony czy niewyłączony ➢ Jaki jest czas trwania umowy? ➢ Czy jest możliwość udzielania sublicencji? 4) Określenie wysokości wynagrodzenia (i z jakiego tytułu)

Rodzaje umów licencyjnych 1) Licencja wyłączona – licencjodawca zobowiązuje się do nieudzielenia upoważnienia do korzystania z utworu na tym samym polu eksploatacji innym osobom oraz do niekorzystania samemu z utworu na tym polu eksploatacji. 2) Licencja niewyłączona – licencjodawca może nadal korzystać z utworu i może udzielać dalsze licencje innym osobom. 3) Sublicencja – upoważnienie do korzystania z utworu, którego udziela licencjo odbiorca

Umowy licencyjne To umowy upoważniające do korzystania z utworu: 1) Na ustalonych w umowie polach eksploatacji; 2) W braku odmiennych postanowień umownych: ➢ Ogranicza się do terytorium polski ➢ Jest zawarta na okres 5 lat ➢ Ma charakter nie wyłączony ➢ Nie upoważnia do udzielania sublicencji ➢ Może być wypowiedziana z zachowaniem terminów ustawowych (art. 68 ust.1) 3) Umowa licencji wyłącznej powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności

Umowy z zakresu prawa autorskiego 1) Umowy o przeniesienie praw autorskich 2) Umowy o korzystanie z utworu (umowy licencyjne)

Umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych 1) Zasada specyfikacji w umowie pól eksploatacji utworu; 2) Zakaz obejmowania umową nieznanych w chwili jej zawierania pól eksploatacji utworu; 3) Zakaz zawierania umów w części dotyczącej wszystkich utworów lub wszystkich utworów określonego rodzaju tego samego twórcy mających powstać w przyszłości (wyłącza w zasadzie zawieranie sponsorskich kontraktów wieloletnich zapewniających wyłączność w zakresie twórczości danego autora); 4) Nakaz zawierania pod rygorem nieważności, w formie pisemnej; 5) Przenoszący prawa autorskie wyzbywa się całkowicie władztwa nad tymi prawami na rzecz nabywcy, a przeniesienie dotyczy pól eksploatacji wymienionych w umowie. 6) Przeniesienie własności egzemplarza utworu nie oznacza automatycznie przejścia autorskich praw majątkowych do tego utworu.

Pola eksploatacji utworu (art. 50 Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych) Pola eksploatacji to sposoby eksploatacji utworu – przykładowe wyliczenie pól eksploatacji znajduje się w art. 50 ustawy i są to: 1) W zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu - wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową; 2) W zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono - wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy; 3) W zakresie rozpowszechniania utworu w sposób inny niż określony w pkt 2 - publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.

Trzeba jednak pamiętać, że monopol autorsko prawny obejmuje każdą formę eksploatacji utworu, także taką, która nie jest uwzględniona w przykładowym wyliczeniu z art. 50 upapp

Najczęściej stosowane umowy z zakresu praw autorskich związane z utworami fotograficznymi ➢ Umowy o przeniesienie praw autorskich ➢ Umowy o korzystanie z utworu (umowy licencyjne) ➢ Umowa w sprawie rozpowszechniania wizerunku

Kiedy nie jest wymagana zgoda uprawnionego? 1) Gdy wizerunek osób jest jedynie szczegółem pewnej większej całości, np. krajobraz, zgromadzenie, publiczna impreza (art. 81 ust.1 pkt 2) 2) Przejęcie rzez osobą portretowaną wynagrodzenia za pozowanie = zezwolenie na eksploatację wizerunku (art. 81 ust 1 zd. 2) 3) Rozpowszechnianie podobizn osób powszechnie znanych (art. 81 ust. 1. Pkt. 1 – tylko wówczas, gdy wizerunek wykonano z związku z pełnieniem funkcji publicznych – nie wchodzi w grę np. reklama)

Ochrona wizerunku - aspekty prawne. Ochrona kumulatywna (łączna) na podstawie Kodeksu Cywilnego i Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych: 1) art. 23-24 KC. (dobro osobiste) + 2)

art. 81 upapp (dobro majątkowe)

3) Zgoda uprawnionego – jednostronne działanie prawne zbliżone do oświadczenia woli 4) Charakter odwołany – możliwość wprowadzenia ewentualnej kary umownej

Nowe postaci licencji w ramach dozwolonego użytku publicznego 1) Dyrektywa 2001/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 maja 2001 r. w dot. Korzystania z utworów; 2) Dla dobra osób niepełnosprawnych; 3) Dla celów bezpieczeństwa publicznego lub w celu zapewnienia sprawnego przebiegu postępowania administracyjnego, sądowych, prawodawczych lub sprawozdań z tych postępowań; 4) W związku z prezentacją lub naprawą sprzętu; 5) W celu odbudowy lub remontu obiektu budowlanego (korzystanie z utworu w postaci obiektu budowlanego, jego rysunku, planu lub innego ustalenia; 6) W celu reklamy wystawy publicznej lub publicznej sprzedaży utworów w zakresie uzasadnionym promocją wystawy lub sprzedaży z wyłączeniem innego handlowego wykorzystania.

Edukacja i nauka – drobne utwory/fragmenty rozpowszechnionych utworów w całości 1) Korzystanie w celach dydaktycznych i naukowych w antologiach (art. 29 ust. 2 (1)); 2) Ośrodki informacji lub dokumentacji naukowo-technicznej – upoważnienie do sporządzania i rozpowszechniania pojedynczych egzemplarzy fragmentów opublikowanych nie większych niż 1 arkusz wydawniczy (art. 30 ust. 1); 3) Korzystanie przez instytucje naukowe i oświatowe dla celów dydaktycznych w odniesieniu do dzieł rozpowszechnianych (art.27);

4) Korzystanie w celach dydaktycznych lub naukowych w postaci publikacji podręczników/wypisów (art. 29 ust. 2).

Cele edukacyjne i naukowe – całość utworu 1) Zwielokrotnienie w celu uzupełnienia, zachowania lub ochrony własnych zbiorów – dotyczy bibliotek, archiwów i szkół (art.28); 2) Udostępnianie dla celów badawczych lub poznawczych za pośrednictwem intranetu (art. 28); 3) Użyczanie egzemplarzy rozpowszechnionych już utworów (art. 28 pkt. 1); 4) Korzystanie dla prowadzenia własnych badań i celów dydaktycznych instytucji naukowych i instytucji oświatowych (art. 27). Wyłączenie – zwielokrotniania.

Licencja ustawowa dotycząca rozpowszechniania utworów wystawionych na stałe (art. 33) Wolno rozpowszechniać: 1) utwory wystawione na stałe na ogólnie dostępnych drogach, ulicach, placach lub w ogrodach, Uwaga! Zawsze pamiętaj o ograniczeniu z art. 35

Jednakże nie do tego samego użytku, 2) Utwory wystawione w publicznie dostępnych zbiorach, takich jak muzea, galerie, sale wystawowe, lecz tylko w katalogach i w wydawnictwach publikowanych dla promocji tych utworów, a także w sprawozdaniach o aktualnych wydarzeniach w prasie i telewizji, jednakże w granicach uzasadnionych celem informacji. 3) W encyklopediach i atlasach - opublikowane utwory plastyczne i fotograficzne, o ile nawiązanie porozumienia z twórcą celem uzyskania jego zezwolenia napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody. Twórcy przysługuje wówczas prawo do wynagrodzenia.

Wyłączenie prawa korzystania art. 31 ust. 3 3. przepisów ust. 1 i 2 nie stosuje się do korzystania z utworów podczas imprez reklamowych, promocyjnych i wyborczych.

Prawo korzystania art. 31 ➢ Art. 31.1 Wolno korzystać z utworów podczas ceremonii religijnych oraz oficjalnych uroczystości organizowanych przez władze publiczne, jeżeli nie łączy się z tym osiąganie pośrednio lub bezpośrednio korzyści majątkowej. ➢ Art. 31.2 Wolno nieodpłatnie publicznie wykonywać lub odtwarzać przy pomocy urządzeń lub nośników znajdujących się w tym samym miejscu co publiczność rozpowszechnione utwory podczas imprez szkolnych oraz akademickich, jeżeli nie łączy się z tym osiąganie pośrednio lub bezpośrednio korzyści majątkowej i artyści wykonawcy oraz osoby odtwarzające utwory nie otrzymują wynagrodzenia.

Prawo cytatu – podsumowanie Art. 29 Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych 1) Fragment cudzego utworu zostaje włączony do stworzonego przez nas dzieła; 2) Cytowanie powinno sprowadzać się do urywków utworu lub drobnych utworów w całości; 3) Cytat powinien być rozpoznawalny, czyli oznaczony w taki sposób, że każdy przeciętny czytelnik będzie wiedział, kiedy ma do czynienia z cytowanym tekstem.

Art. 29. Prawo cytatu Wolno przytaczać w utworach stanowiących samoistną całość urywki rozpowszechnionych utworów oraz rozpowszechnione utwory plastyczne, utwory fotograficzne lub drobne utwory w całości, w zakresie uzasadnionym celami cytatu, takimi jak wyjaśnianie, polemika, analiza krytyczna lub naukowa, nauczanie lub prawami gatunku twórczości.

Art. 29 (1) Prawo cytatu Wolno korzystać z utworów na potrzeby parodii, pastiszu lub karykatury, w zakresie uzasadnionym prawami tych gatunków twórczości.

Art. 29 (2) Prawo cytatu Wolno w sposób niezamierzony włączyć utwór do innego utworu, o ile włączony utwór nie ma znaczenia dla utworu, do którego został włączony.

Art. 26 – prawo przytaczania Wolno w sprawozdaniach o aktualnych wydarzeniach przytaczać utwory udostępniane podczas tych wydarzeń, jednakże w granicach uzasadnionych celem informacji.

Wyłączenie utworów plastycznych i fotografii (art. 26 (1)) Wolno korzystać w granicach uzasadnionych celem informacji z przemówień politycznych i mów wygłoszonych na publicznych rozprawach, a także fragmentów publicznych wystąpień, wykładów oraz kazań. Przepis nie upoważnia do publikacji zbiorów tego rodzaju utworów.

Warunki przeddruku art. 25 upapp 1) Aktualność artykułu (tematy aktualne – publiczne zainteresowanie w danym czasie); 2) Zachowanie integralności przyjmowanego dzieła; 3) Rzetelne wykorzystywanie dzieła; 4) Zakaz dokonywania jakichkolwiek zmian (również w tytule) 5) Obowiązek uiszczenia stosownego wynagrodzenia dla twórcy – (przy braku umowy z uprawnionym – właściwa OZZ)

Prawo przeddruku – istota (art. 25 upapp) 6) Podstawa do wykorzystania w mediach (prasie, radiu, telewizji) już rozpowszechnionych cudzych tekstów dotyczących aktualnych wydarzeń i wypowiedzi; 7) Nie jest dozwolone dokonywanie jakichkolwiek zmian w tekście; 8) Obowiązek zapłaty stosownego wynagrodzenia na rzecz twórcy; 9) Wymienienie twórcy i źródła.

Art. 25 1. Wolno rozpowszechniać w celach informacyjnych w prasie, radiu i telewizji: 1) już rozpowszechnione: a) sprawozdania o aktualnych wydarzeniach, b) artykuły na aktualne tematy polityczne, gospodarcze lub religijne, chyba że zostało wyraźnie zastrzeżone, że ich dalsze rozpowszechnianie jest zabronione, c) aktualne wypowiedzi i fotografie reporterskie; 2. Za korzystanie z utworów, o których mowa w ust. 1 pkt 1 lit. b i c, twórcy przysługuje prawo do wynagrodzenia. 3. Rozpowszechnianie utworów na podstawie ust. 1 jest dozwolone zarówno w oryginale, jak i w tłumaczeniu.

Autorskie prawa osobiste 1) Trwałe związane z twórcą – powstają zawsze i tylko na rzecz twórcy 2) Są niezbywalne (zakaz zbycia i zrzeczenia się, ale możliwość zobowiązania się do niewykonywania wobec określonej osoby danego prawa osobistego lub zezwolenia jej na realizowanie oznaczanego prawa w imieniu twórcy ). 3) Nieograniczony czas trwania

Do autorskich praw osobistych należy przede wszystkim prawo do: 1) Autorstwa utworu; 2) Oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem albo do udostępniania go anonimowo; 3) Nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania; 4) Decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności; 5) Nadzoru nad sposobem korzystania z utworu.

Dozwolony użytek osobisty art. 23 Art. 23.1. Bez zezwolenia twórcy wolno nieodpłatnie korzystać z już rozpowszechnionego utworu w zakresie własnego użytku osobistego. Przepis ten nie upoważnia do budowania według cudzego utworu architektonicznego i architektoniczno-urbanistycznego oraz do korzystania z elektronicznych baz danych spełniających cechy utworu, chyba że dotyczy to własnego użytku naukowego niezwiązanego z celem zarobkowym.

Problemy z ustaleniem „niezwiązanego z celem zarobkowym” – poprzednia wersja ustawy: „własne cele zawodowe”

Wyłączenia: 1) Programy komputerowe, 2) Elektroniczne bazy danych spełniające cechy utworu (chyba, że użytek naukowy niezwiązany z celem zarobkowym) 3) Budowanie według cudzego utworu architektonicznego - urbanistycznego

Dozwolony użytek – zagadnienia ogólne 1) Warunek: art. 6 ust. 3 – rozpowszechnienie utworu (jego publiczne udostępnienie za zgodą twórcy; uprzednia publikacja utworu art. 30 i 33 pkt 3) 2) Wymóg: art. 34 – wymienienie imienia i nazwiska twórcy oraz źródła (wyjątkowe przypadki z rezygnacji – Dyrektywa 2001/29/WE Parlamentu i Rady z dnia 22.05.2001 – art. 5 ust. 3 – „chyba, że okaże się to niemożliwe”) 3) Ograniczenie: art. 35 i następne (nie może naruszać normalnego korzystania z utworu lub godzić w słuszne interesy twórcy) 4) Orzeczenie SA w Hadze – 4.09.2003r. – dot. Kościoła Scjentologicznego (fragmenty z pism założycieli)

Dozwolony użytek publiczny obejmuje: 1) Prawo przeddruku 2) Prawo cytatu 3) Specjalne licencje dla bibliotek, archiwów i szkół

➢ Dozwolony użytek nie może naruszać normalnego korzystania z utworu lub godzić w słuszne interesy twórcy. ➢ Dozwolony użytek jest wyjątkiem od zasady, więc w żadnym wypadku nie można interpretować tych przepisów rozszerzająco.

Dozwolony użytek osobisty 1) Instytucja ta umożliwia każdej osobie fizycznej korzystanie z już rozpowszechnionego utworu w zakresie własnego użytku osobistego. 2) Zakres własnego użytku osobistego obejmuje krąg osób pozostających w związku osobistym, w szczególności pokrewieństwa, powinowactwa lub stosunku towarzyskiego. 3) Definicja stosunku towarzyskiego – zdaniem ekspertów stosunki takie powstają, gdy ludzie utrzymują znajomość przez dłuższy czas i relacje te są związane z emocjonalnym podejściem do takich związków. 4) Korzystanie utworów w ramach dozwolonego użytku osobistego nie zobowiązuje do uiszczenia wynagrodzenia na rzecz twórców. Dozwolony użytek osobisty został wyłączony w przypadku korzystania z programów komputerowych.

Jednakże nie do tego samego użytku, 2) utwory wystawione w publicznie dostępnych zbiorach, takich jak muzea, galerie, sale wystawowe, lecz tylko w katalogach i w wydawnictwach publikowanych dla promocji tych utworów, a także w sprawozdaniach o aktualnych wydarzeniach w prasie i telewizji, jednakże

w granicach uzasadnionych celem informacji. 3) w encyklopediach i atlasach - opublikowane utwory plastyczne i fotograficzne, o ile nawiązanie porozumienia z twórcą celem uzyskania jego zezwolenia napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody. Twórcy przysługuje wówczas prawo do wynagrodzenia.

Domena publiczna 1) Autorskie prawa majątkowe do utworu powstają z chwilą ustalenia dzieła, a gasną z upływem 70 lat, liczonych co do zasady śmierci twórcy. Po upływie tych 70 lat utwór wchodzi do tzw. domeny publicznej i każda osoba, pod warunkiem poszanowania autorskich praw osobistych, może swobodnie i nieodpłatnie z niego korzystać. 2) Domena publiczna uważana jest za część kulturowego dziedzictwa ludzkości. Dzieła znajdujące się w domenie publicznej nie podlegają żadnym ograniczeniom (z wyjątkiem tych wynikających z osobistych praw autorskich, które są nieograniczone w czasie) i mogą być wykorzystywane bez uzyskania zgody w jakimkolwiek celu, także komercyjnym. 3) Np. wydawca może wydać książkę znajdującą się w domenie publicznej, nauczyciel może rozdać uczniom kopie fotografii znajdującej się w domenie publicznej, bez obaw, że mogą być pozwani o naruszenie majątkowych praw autorskich.