METODOLOGIA mini

SAVE OFFLINE

Metodologia stanowi dział logiki i w tym kontekście jest rozpatrywana przez pryzmat zasad logicznych, które organizują proces poznania naukowego, te zasady są fundamentem konstrukcji wszystkich nauk i tworzonych w ich obrębie teorii naukowych. Metodologia (wg Mieczysława Łobockiego) jest to nauka o metodach i sposobach postępowania badawczego przy czym przez te metody rozumiemy ogólne dyrektywy rządzące procesem poznania, zaś sposoby to bliżej sprecyzowane techniki gromadzenia danych. Metodologia jest zatem z jednej strony narzędziem nauki, pozwalającym na odkrywaniu i weryfikowaniu faktów naukowych, z drugiej strony jest czymś w rodzaju metanauki, a więc teorią o budowaniu teorii naukowej. Stanowi również system jasno określonych reguł i procedur, do których odwołują się badania będące podstawą ewaluacji wiedzy. System ten nie jest ani nieznany ani niezawodny, jest ciągle udoskonalany. Wg Kotarbińskiego: metodologia- związana z logicznym działaniem (działania uznają SENS, są UŻYTECZNE i SKUTECZNE) ---prakseologia= użyteczność -znaczenie epistemologiczne skojarzone z właściwą metodą działania Aspekty myślenia o metodologii:  logika  prakseologia  metoda 4 rodzaje metodologii: 1) Metodologia NAUK EMPIRYCZNYCH (stanowiąca podstawę budowania teorii pedagogicznych) [socjologia, psychologia, biologia, pedagogika] 2) Metodologia NAUK FORMALNYCH [matematyka, logika] 3) Metodologia SZCZEGÓŁOWA (dotyczy jednej, wybranej, konkretnej dziedziny nauki) 4) Metodologia NORMATYWNA (zawiera zasady charakteryzujące wzorzec, przebieg procesu badawczego); ma charakter najbardziej UNIWESALNY Czemu służy metodologia?  Pozwala uniknąć chaosu organizacyjnego  Pozwala odróżnić wiedzę naukową od nienaukowej  Zmusza do wielopłaszczyznowego spojrzenia na problem  Pozwala krytycznie spojrzeć na teksty i oceniać je pod kątem poprawności  Uprawnia do formułowania praw, określania prawidłowości i budowania teorii naukowej Najczęściej występujące uchybienia metodologiczne (Łobocki)  Brak potwierdzenia wniosków w teorii  Tendencyjność analiz  Brak uzasadnienia wyboru tematu  Brak precyzji w formułowaniu twierdzeń i wniosków  Wykorzystywanie pojęć bądź terminów niezdefiniowanych wcześniej  Nadmiar cytatów Cele poznania naukowego:  Cele zewnętrzne: wynikają z funkcji jakie pełni nauka (Brzeziński) w społeczeństwie  Cele wewnętrzne: osobiste cele badacza Poznanie o charakterze naukowym cechuje się: 1. Operowaniem danymi empirycznymi 2. Systematyczną i kontrolowaną obserwacją 3. Replikacją (możliwością powtórzenia badań w innym czasie) 4. Posługiwaniem się zdefiniowanymi pojęciami (np. ”pociecha”) 5. Obiektywizmem 6. Stosowaniem trafnych i rzetelnych narzędzi pomiaru (narzędzie jest trafne kiedy mierzy faktycznie to, co ma być zmierzone) Rodzaje trafności:  Treściowa (oznacza, że treść pytania, np.: w ankiecie jest adekwatna do zjawiska, które nas interesuje)  Prognostyczna (narzędzie pozwala z dużą dozą prawdopodobieństwa przewidywać jakiś stan rzeczy)  Kongruencyjna (warunek trafności jest spełniony, gdy zachodzi pozytywna korelacja między wynikami naszego badania z wykorzystaniem naszego narzędzia, a wynikami uzyskanymi na podstawie innego narzędzia  Teoretyczna (ustanowiona na podstawie zgodności z teorią dotyczącą danego zjawiska) Kiedy pomiar w naukach społecznych ma charakter POŚREDNI- wnioskujemy o czymś tylko na podstawie określonych wskaźników, musimy mieć dystans względem naszych wniosków „prawdopodobnie”, „być może” itp. I RELATYWNY (Łobocki) Proces badawczy jest to całościowy schemat badań, które są podejmowane w celu wytworzenia wiedzy, a czasami chodzi o jej weryfikację lub potwierdzenie pewnej koncepcji. Etapy według Łobockiego 1. Odczucie sytuacji problemowych 2. Wyodrębnienie problemów ogólnych i szczegółowych 3. Wysuwanie hipotez roboczych 4. Wybór terenu badań i osób badanych 5. Przygotowanie procedury badań 6. Przeprowadzenie badań Pilch: (Faza koncepcyjna, czyli wymyślanie) 1. Problemy badawcze 2. Hipotezy 3. Wybór terenu i dobór próby 4. Typologia zmiennych 5. Schemat wyjaśniania związków między zmiennymi 6. Typologia wskaźników do zmiennych 7. Metody, techniki, narzędzie badań 8. Definicje teoretyczne ważniejszych pojęć 9. Badania pilotażowe 10. Ostateczna wersja problemów badawczych Pilch: (Faza wykonawcza) 1. Przeprowadzamy badania 2. Porządkujemy materiały 3. Opracowanie klucza kodyfikującego (ważne w badaniach jakościowych) 4. Opracowanie jakościowe lub ilościowe (statystyczne) Cechy badacza;  Obiektywizm [ wolność od własnych przekonań, trzeba się oczyścić z tego co już wiem] silnie zakorzenione w badaniach jakościowych, prekonceptulacja, musimy się dowiedzieć wszystkiego o danym środowisku, jak chciałabym to zbadać.  Intelektualna dociekliwość  Śmiałość ale jednocześnie ostrożność trzeba sprawdzać nasze metody  Krytycyzm - podejście krytyczne, analityczne, racjonalne podejście do zjawiska, trzeba się jemu przyglądać ale trzeba myśleć tez za jak i przeciw  Systematyczność  Ścisłość i precyzja  Otwartość poznawcza- może mnie spotkać wszystko, nie mogę zakładać ze wiem wszystko  Twórcza postawa wobec rzeczywistości eksplorowanej Teoria naukowa- suma praw prawidłowości i wszystkich twierdzeń o określonej dziedzinie czy obszarze rzeczywistości.- Pozwala nam prognozować rzeczywistość, np. co będzie się działo u dzieci z rodzin alkoholicznych Teoria naukowa powinna być;  Uporządkowana  Dowiedziona empirycznie  Nie sprzeczna wewnętrzne [zasada koherencji]  Komunikatywna  Oryginalna Status naszej teorii pedagogicznej, ma charakter specyficzny bo jest ograniczony czasoprzestrzennie. Tzn. ze prawa odkrywane na gruncie pedagogiki i psychologii maja prawa historyczne, są na jakiś czas aktualne i nie zawsze w całości odrzucane po kilku latach przy weryfikacji ale musza być zweryfikowane. Prawa historyczne traktują o pewnych prawidłowościach które mogą lecz nie musza wystąpić. Cechuje j tzw. otwartość ontologiczna i epistemologiczna. -Wiele zależy od tego, jakie badacz przyjmuje założenia, co myśli ogólnie o świecie, człowieku, jakie króluje w nim przekonanie. Wiedza naukowa jest zawsze sformułowana w języku treści pojęciowych, jest uporządkowana, spójna i empirycznie uzasadniona. Jest gromadzona systematycznie z przestrzeganiem zasad jawności procesu badawczego i intersubiektywnej czyli dostępnej innym osobom kontroli. Język nauki jest wolny od ocen zaś procedura badawcza musi być jawna a poczynione generalizacje [pewne uogólnienia] powinny być uzasadnione empirycznie. Wiedza potoczna z kolei jest zbiorem przypadkowych i osobistych spostrzeżeń opartych i wynikających z jednostkowego doświadczenia życiowego charakteryzuje ja często niespójność i fragmentaryczność. Staje się bezpodstawna oczywistością. Opiera się o potoczne sformułowania i mało precyzyjny niejednoznaczny język wypowiedzi. Pedagogika jest nauką, w której przedmiot badań może być rozpatrywany w wymiarze humanistycznym lub przyrodniczym. Przedmiotem badań jest zjawisko dotyczące człowieka. Humanistyczny – koncentrujemy się na osobie, odkrycie fenomenu pojedynczego człowieka. Badania idiograficzne – koncentrują się na jednostkowych faktach które składają się w całość. Jeśli postrzega się człowieka przez pryzmat badań przyrodniczych (ilościowych) to uznaje się, że rządzą nim pewne prawa i prawidłowości, które się powtarzają i są wspólne dla większości ludzi. Badacz nastawiony przyrodniczo (pozytywistycznie) zmierza do ustalenia tych reguł oraz ich uogólnienia. Obowiązuje tu ścisła procedura i maksymalna precyzja zarówno na etapie konceptualizacji jak i podczas fazy wykonawczej. Model nomotetyczny (przyrodniczy) – zmierza do wyjaśnienia opartego na zestawieniu ograniczonej liczby czynników w obrębie nomotetycznej. Istnieją trzy główne kryteria przy ustalaniu związków przyczynowych. 1. Zmienne muszą być empirycznie związane i skorelowane. 2. Zmienna będące przyczyną musi być pierwotna do zmiennej, która jest skutkiem. 3. Obserwowany skutek nie może bądź nie powinien być wyjaśniony przez pryzmat innej niż dobrana zmienna niezależna. Perspektywa nomotetyczna jest zdecydowanie odmienna od idiograficznej, która polega na odkrywaniu tego, co swoiste, niepowtarzalne, a poznanie dokonuje się poprzez uczenie się i rozumienie, nie weryfikacje przyjętych założeń. Badania pedagogiczne mogą służyć określonym celom. Wynika to ze specyfiki nauki jaka jest pedagogika. Zdaniem Kunowskiego pedagogika jest jako nauka praktyczna (empiryczna), koncentruje się wówczas na badaniu np. doświadczeń wychowawców, rodziców i jest związana z badaniami praktycznymi w których musimy brać udział. Jest również nauką eksperymentalną zajmującą się wyjaśnieniem a zależnością między zjawiskami i zmierzającą do ich uogólnienia. Jest tez nauką normatywną wskazującą określone działanie i funkcjonowanie modeli. Jest też nauką teoretyczną, zmierzając do skonstruowania teorii scalającej wszelkiego rodzaju dane, teorie, prawa i prawidłowości. Stanisław Palka – skonstruował typologie badań pedagogicznych – badania opisowe i diagnostyczne, badania sprawdzające i weryfikujące, badania biograficzne, badania porównawcze, badania w działaniu. Ewa Zaręba – 1. Zachowanie i działanie wg ściśle określonych reguł, 2. Najbardziej należy cenić nauki ścisłe, 3. Badania szczegółowych obiektów, 4. Uwzględnia się potrzeby metod statystycznych. W badaniach ilościowych bazujemy na z góry zaplanowanych kategoriach badawczych. Do ograniczeń badań ilościowych zlicza się nieuwzględnianie starszego kontekstu. Mówi się o statycznym ich charakterze oraz o niedosycie interpretacji. We wstępie pracy dyplomowej piszemy uzasadnienie danego tematu. Zawiera on również wyniki badan z tematu, który jest przez nas opracowywany. Każdy wstęp zawiera opis struktury pracy, opisujemy z ilu rozdziałów składa się praca dyplomowa i co w tych rozdziałach umieściliśmy. Badania ilościowe postrzegamy przez pryzmat badań weryfikacyjnych. Badania sondażowe są nazywane badaniami ilościowymi, ale nie oznacza to, że mają charakter badań weryfikacyjnych. Badania sondażowe służą poznawaniu opinii. Badania weryfikacyjne służą ustalaniu zależności miedzy zmiennymi. Badania sondażowe (diagnostyczne) są całkowicie odmienną grupą badań od weryfikacyjnych. Ich cele są zupełnie inne. Wspólną cechą, jedyną, jest to, iż są robione na dużej grupie. Oba typy badań są realizowane wśród dużej grupy osób. Badania diagnostyczne (za Danutą Skulicz) mają głównie na celu deskrypcje, opis, zmierzają do rozpoznania pewnych faktów i zjawisk na podstawie ich objawów. Badania jakościowe są to sposoby diagnozowania i analizowania zjawisk obejmujący kontekst społeczno-podmiotowy (!) i wykorzystujące podejście fenomenologiczne i hermeneutyczne. Badania jakościowe wyrastają z nurtu pedagogiki zorientowanej humanistycznie. Nie ma jednej, dokładnej i ostatecznej definicji badań jakościowych. Mają one prowadzić do dokładnego poznania świata zewnętrznego i wewnętrznego badanych jednostek bądź grup, instytucji, jego opisu, interpretacji i wyjaśnienia. Charakteryzują się całościowym, czyli holistycznym podejściem wobec opisu sytuacji i kontekstu w jakim tkwi badana jednostka bądź grupa, a poznanie dokonuje się poprzez zrozumienie sytuacji w taki sposób, w jaki czyni to osoba badana. Niezbędne jest tuta wczucie się w sytuacje osoby badanej. Badania jakościowe zalicza się do tzw. badań miękkich przeprowadzanych za pomocą niestandaryzowanych metod i technik badawczych. W proces badania jakościowego wpisana jest zmiana i kreatywność oraz wyjście poza schematy. Te badania nazywa się czasami badaniami subiektywnymi, elastycznymi, terenowymi, uczestniczącymi, naturalistycznymi, hermeneutycznymi, idiograficznymi, fenomenologicznymi. W toku badania stosujemy introspekcje, uruchamiamy empatię, aktywne słuchanie, stawiamy się na równi z osobą badaną. Triangulacja oznacza łączenie rożnych technik, metod, materiałów, perspektyw teoretycznych, obserwacji np. jeśli ktoś robi badania ilościowe i jakościowe tzn. że dokonał triangulacji badania SCHEMATY BADAWCZE ( 1-3 ilościowe; 4-5 jakościowe) 1. Eksperyment, jako ujawnienie skutków oddziaływań. 2. Badanie porównawcze; różnice między realnymi populacjami. 3. Badanie przeglądowe( survey): poznawanie własności obiektów pojedynczej populacji i ujawnianie związków między nimi. 4. Badania etnograficzne: zbieranie i przetwarzanie różnorodnych danych o kulturowych sposobach życia grupy społecznej. 5. Studium przypadku: zbieranie i analiza danych pojedynczego obiektu (jednostki), reprezentującej zjawisko ogólne. BADANIA ILOŚCIOWE 1. Polegają na opisie i analizie faktów, zjawisk i procesów, przedstawiając je w formie zestawień (tabele, diagramy) i obliczeń statystycznych (statystyka matematyczna i opisowa). 2. Od pomiaru dydaktycznego różnią się: teoretycznym uzasadnieniem własnej koncepcji podejmowanych badań, precyzyjnym sformułowaniem celów badawczych i hipotez roboczych, operacyjnym zdefiniowaniem i wyszczególnieniem zmiennych i przypisywanym im wskaźników, uważną konstrukcją narzędzi badawczych, uporządkowaniem danych

i przeprowadzeniem obliczeń statystycznych. 3. Obiektem badań są ściśle zdefiniowane zmienne, wynikające z hipotez. 4. Zaplanowanie i wystandaryzowanie narzędzia, a typowe techniki to: Wywiad kwestionariuszowy ( bez pytań otwartych), testy, techniki eksperymentacyjne i socjometryczne analiza treści oraz obserwacja kontrolowana. 5. Celem jest ustalenie powiązań przyczynowo skutkowych. 6. Standaryzacji podaje się także maksymalną liczbę sytuacji badawczych. 7. W organizowaniu procesu badawczego z góry uwzględnia się potrzeby metod statystycznych: losowy dobór próby, kategoryzacja narzędzi, kodowanie, statystyczne procedury analizy danych, ilościowy opis wyników. Wnioski wysuwane z badań ilościowych wyrażane są w kategoriach prawdopodobieństwa, a nie konieczności. BADANIA JAKOŚCIOWE Polegają na dokonywaniu całościowej (holistycznej) analizy badanych zjawisk. Na wyróżnianiu w nich elementarnych, składowych, na wykrywaniu między nimi związków i zależności, na charakteryzowaniu ich struktury całościowej, na interpretacji ich sensu lub spełnianej przez nich funkcji. Jakościowy opis faktów, zjawisk i procesów odbywa się głównie w formie narracyjnej lub eseiostycznej, z wykluczeniem na ogół wszelkich zawitych zestawień liczbowych i obliczeń statystycznych. Badacz nastawia się na indukcyjny opis kontekstu, w jakim tkwi jednostka lub zjawisko, w celu zrozumienia sytuacji tak, jak czyni to osoba badana -> utożsamianie się z osobą badaną (empatia), interpretującą indywidualnie rzeczywistość, bez narzucania przypuszczeń i schematów. Miarą trafności badań jakościowych jest uznanie osób badanych, że opis badacza faktycznie przedstawia ich życie. Badania są bardziej nastawione na procesy, ciągi zdarzeń niż rezultaty Nie stawiane są hipotezy. W chwili rozpoczęcia badań trudno mówić o ich strukturze, aby nie zawężać perspektywy badawczej. Dane gromadzone są w sposób otwarty za pomocą niestrukturyzowanych metod, technik i narzędzi np. swobodny wywiad z ogólnym planem zagadnień, wywiad interakcyjny, niekontrolowany, obserwacja uczestnicząca , jakościowa, analiza dokumentów osobistych, studium przypadku, analiza biograficzna. Badania jakościowe często nazywane są badaniami etnograficznymi, terenowymi, alternatywnymi lub antropologicznymi, ekologicznymi. Celem jest opis i interpretacja zjawisk, wydobywanie ich znaczenia. Badacz zbiera teksty, analizuje przekształca je w inne teksty będące relacjami. Teren badań jest konkretny dla badanego. Badanych wybiera się w sposób intencjonalny. Badania nie SA reprezentatywne. Preferowany jest mieszany typ badań: jakościowo-ilościowy lub ilościowo- jakościowy. PODZIAŁ BADAŃ ZE WZGLĘDU NA ICH CELE 1. BADANIA TEORETYCZNE ZWANE PODSTAWOWYMI – mające zasadnicze znaczenie dla rozwoju nauki i jej społecznej użyteczności. - Polegają na poznaniu zmierzającym do gromadzenia wiedzy teoretycznej, pozwalającej budować uogólnienia, generalizacje, prawa rozwoju i przemian badanej rzeczywistości. - dostarczają informacji o zależnościach między badanym zmiennej, wzbogacają wiedzę danej dyscypliny naukowej o różne informacje, nowe pojęcia, nową wiedzę poprzez jej poszukiwanie i gromadzenie - wnoszą podstawy w kład w rozwój i precyzowanie teorii naukowych, tworzenie ogólnych praw w określonej dyscyplinie naukowej. - w każdym badaniu empirycznym jest cząstka teoretycznego poznania. Badanie teoretyczne z intencją ogólną i indywidualną: • Badania mające intencje ogólną maja na celu ustalenie ogólnych prawidłowości zbiorów, przedmiotów, ich uwarunkowań przyczynowych, istniejących korelacji cech powiązań zależnościowychwykorzystuje się w nich teorie ogólne np. teorię dysonansu poznawczego. • Badania mające intencję indywidualną mają za zadanie identyfikację jednostkowych przedmiotów, jednostkowych przebiegów ich wyjaśnienie genetyczne , określenie znaczenia dla większych całości, podanie przewidywanego rozwoju – wykorzystuje się w nich teorie jednostkowe np. teorię rewolucji przemysłowej. 2. BADANIA STOSOWANE (PRAKTYZCNE): podejmowane są z myślą o uzyskaniu odpowiedzi na pytania o charakterze praktycznym: • opierając się na wiedzy teoretycznej zmierzającej do wdrażania jej do praktyki społecznej np. kształcenia, zarządzania, kierowania. • Wykorzystują wiedzę skonstruowaną w wyniku prowadzenia badań podstawowych modernizują i formułują wskazania użyteczne dla praktyki – rozwiązania konkretnych problemów. • Jednostki będące podmiotem badań powinny mieć tego świadomość natomiast powinny być do nich przygotowani pod względem merytorycznym. • Teoria powinna być sprawdzana w praktyce, co powoduje potrzebę jej modernizacji. Gdy jest wiarygodna stanowi podstawę rzetelnej wiedzy, pomaga wyjaśnić oraz przewidywać zjawiska, a stąd podejmować właściwe decyzje praktyczne. Badania praktyczne mają rozwiązywać trudności ich odbiorcy. 3. STUDIA EKSPLORACYJNE: mają za zadanie odkrycie pewnych zależności i prawidłowości, czasami tylko w ograniczonej, niewielkiej liczbie przypadków np. dostępnych dla jednego badacza. Są one szczególnie ważne w psychologii i socjologii oraz pedagogice resocjalizacyjnej i terapii pedagogicznej. 4. BADANIA WERYFIKACYJNE : polegają na sprawdzeniu skutków zastosowanych rozwiązań, skutków działania jakiegoś układu, a także poszukiwania cech, właściwości zdarzeń i procesów. • Ich celem jest sprawdzenie empiryczne, kontrola prawidłowości jednego bądź też całego zespołu, ogólnych twierdzeń o związkach między pewnymi, ogólnie zdefiniowanymi klasami zjawisk. • Angażują najczęściej sporą grupę badaczy, prowadzących badania na szerszym materiale np. wybieranych osobach z całej populacji miasta lub kraju. • Sprawdzają skutki wprowadzanych reform oświatowych, innowacji pedagogicznych, programów nauczania, podręczników, zmian strukturalnych, zwiększenie aktywności szkoły itp. 5. BADANIA DIAGNOSTYCZNE: polegają na określeniu stron rzeczy lub zdarzenia, czyli ich celem jest ustalenie cech czy zasad funkcjonowania pewnego konkretnego wycinka rzeczywistości, będącego głównym przedmiotem poznawczych zainteresowań. • znamy objawy, skutek – poszukujemy przyczyn, źródeł okoliczności i uwarunkowań. • Diagnoza umożliwia dokonanie interpretacji stanu istniejącego, jak i sformułowanie praktycznych wniosków do przeprowadzenia zmian poszukując odpowiedzi na pytania. Dlaczego tak jest? Jakie są przyczyny istniejącego stanu rzeczy? • Celem diagnozy jest rozpoznanie i opisanie procesów edukacyjnych. Problem badawczy to bodziec intelektualny wszczynający procedurę badań naukowych empirycznie uzasadnione, proste, jasne, dokładne i wyczerpujące. (S. Nowak) problem badawczy to tyle, co pewne pytanie lub zespół pytań, na które odpowiedzi ma dostarczyć badanie. Typy problemów badawczych: 1. deskryptywne (opisowe) 2. demonstracyjne (doświadczane) 3. eksplikacyjne (tłumaczące) 4. definicyjne (określające) 5. eksploracyjne (wyjaśniające) 6. dowodzące (np. założeń, teorii) 7. diagnostyczne 8. relatywizujące (wskazujące na różne zależności między danymi zjawiskami) 9. optymalizujące Rodzaje pytań badawczych: • Pytania typu rozstrzygnięć : Czy? Dotyczą cech zmiennych, czyli pytań o pojedyncze fakty, - Przykłady: Czy studenci w swych pracach magisterskich zawierających wyniki badań ilościowych zawsze stosują metody statystyczne – pyt. Zamknięte: tak lub nie. • Pytania ilościowe – stawia się wtedy, gdy teoria mówiąca że jedno zjawisko wpływa na drugie , nie jest w stanie przewidzieć siły tego wpływu. • Pytania typu dopełnień: Jak? Kto? Co? Kiedy? Ile? Dotyczą relacji związków między zmiennymi, czyli pytań o złożone zależności, często hipotetycznie rozstrzygane. Mają postać pytań otwartych, w których nie przesądza się jednocześnie rodzaju i liczby możliwych odpowiedzi Zmienna to pewna kategoria zjawisk, których wielkość częstotliwości występowania może ulegać zmianą w zależności od okoliczności: to czynnik przypisujący różne wartości w badanym zbiorze. RODZAJE ZMIENNYCH • zmienne ilościowe (mierzalne)- można je mierzyć, podać ich wartości w określonych jednostkach np. wzrost, waga, staż pracy wiek.. Wartość zmiennej ilościowej mogą występować w postać zmienności ciągłej i zmienności skokowej. • Zmienna jakościowa – można jedynie utwierdzić fakt ich występowania lub ich braku Określenie zmiennej jakościowej polega na zakwalifikowaniu danego obiektu do dokładnie jednej z dopuszczalnych kategorii np. płeć. • Zmienne pośredniczące - poziom dysfunkcyjności rodziny - deficyty rozwojowe młodego człowieka - wpływ grupy rówieśniczej - wpływ szkoły WSKAŹNIK- to pewna cecha, zdarzenie lub zjawisko, na podstawie zajścia którego wnioskujemy z pewnością lub z pewnym prawdopodobieństwem, iż zachodzi zjawisko, które nas interesuje. Dokonując pomiaru wskaźników badacz powinien kierować się precyzją i poprawnością oraz rzetelnością i trafnością. WSKAŹNIKI: • definicyjne – poprzez definicję badanego zjawiska • empiryczne – (ustalone w trakcie eksperymentu) • referencyjne – jako wynik wnioskowania lub domniemywania ZMIENNA ZALEŻNA: postawy młodzieży- akceptowane społecznie, obojętnie, nie akceptowane społecznie. - Postawy akceptowane społecznie: np. wspieranie słabszych i osoby starsze, zainteresowania rozbudzające aspiracje edukacyjne i zawodowe - Postawy obojętne: naśladowcze np. moda, muzyka- włosy, makijaż, język ciała, język bohaterów przekazów medialnych - Postawy nie akceptowane społecznie: np. konsumpcja, agresja, przemoc, wzbogacające kult własnego ciała, antyzdrowotne - anoreksja, bulimia. ZMIENNA NIEZALEŻNA GŁÓWNA: oglądanie przez młodzież przekazy medialne, filmy sensacyjne, thrillery, horrory, strony WWW zawierające przemoc, agresję , sex, programy TV zawierające przemoc i agresję, kroniki kryminalne, programy relativ show, reklamy, filmy, anonimowe, seriale, rozrywkowe i inne. HIPOTEZA- przypuszczenie, domysł wysunięty prowizorycznie dla określenia lub wyjaśnienia czegoś, co wymaga sprawdzania, czyli weryfikacji poprzez odpowiednie badania stosowane w danej nauce. Ich cechy charakterystyczne: - jasno sformułowane, pojęciowo i operacyjnie - konkretnie (specyficznie), charakteryzujące związki między zmiennymi i warunki ich korelacji. - mają poddawać się weryfikacji empirycznej za pomocą dostępnych metod badawczych - mogą być pozbawione elementów wartościujących- obiektywność. SONDAŻ DIAGNOSTYCZNY Jest sposobem gromadzenia wiedzy o atrybutach strukturalnych i funkcjonalnych oraz dynamice zjawisk społecznych, opiniach i poglądach wybieranych zbiorowości nasileniu się i kierunkach rozwoju określonych zjawisk i wszelkich zjawisk instytucjonalnie nie zlokalizowanych w oparciu o próbę reprezentatywną. Sondaż wykorzystuje się najczęściej w badaniach: • socjologicznych • etnograficznych • etnologicznych Sondaże: ankietowe, jednorazowe na próbie nieważonej, sondaże powtarzalne, i wiele innych różniących się specyfiką doboru próby oraz narzędzi do zbierania informacji. WYWIAD: (technika dialogowa) To rozmowa z badanym przeprowadzona z jakimś ogólnym lub szczegółowym planem – technika kwestionariuszowa. • wywiad pisemny (ankiety) • wywiad ustny(osobisty) – sytuacja bezpośredniej relacji interpersonalnej. - wywiad nieskategoryzowany (swobodny, nieukierunkowany) - wywiad jawny (respondent jest o nim poinformowany) - wywiad ukryty (respondent nie wie, że udziela wywiadu) - Wywiad jawny nieformalny - wywiad indywidualny - wywiad zbiorowy ANKIETA: Niesamodzielna technika gromadzenia informacji, polega na wypełnianiu najczęściej samodzielnie przez badanego specjalnych kwestionariuszy, najczęściej o wysokim stopniu standaryzacji w obecności lub najczęściej bez obecności ankietera. OBSERWACJA: Obserwacja jest najbardziej wszechstronną metodą zbierania danych polegających na gromadzeniu danych drogą spostrzeżeń. Cechy obserwacji: premedytacja, planowość celowość, aktywność, systematyczność. Rodzaje obserwacji: - otwarta i swobodna - bezpośrednia i pośrednia - kontrolowana i niekontrolowana - jawna i ukryta EKSPERYMENT PEDAGOGICZNY: Jest najważniejszą metodą badawczą w celowo kontrolowanych warunkowych wywołują się ściśle określone zjawiska, po to aby poznać związki typu przyczynowego istniejące między tymi zjawiskami a zjawiskami, którymi świadomie manipulujemy. Eksperyment pedagogiczny: metoda badania określonego wycinkiem rzeczywistości (np. wychowawczej) polegającej na wywoływaniu lub tylko zmianie procesów przez wprowadzenie do nich jakiegoś nowego czynnika i obserwowanej zmiany powstałej pod jego wpływem. Istotą jest manipulacja zmiennej niezależnej i kontrola zmian zmiennej zależnej. METODA INDYWIDUALNYCH PRZYPADKÓW Metoda pojedynczych przypadków, zamiennie studium przypadku, analiza przypadków, metoda kliniczna, polega na wszechstronnym badaniu i opisie jednej lub kilku osób. Stosowana w : medycynie, psychologii, psychiatrii, neurologii, socjologii, pedagogice. Cel: odkrywanie słabych punktów, a następnie modyfikowanie istniejących teorii społecznych. Badacz chce nie tyle wyjaśnić, co zrozumieć zjawisko – stąd zastosowanie w badaniach trudnych i rzadkich zjawisk społecznych, pedagogicznych psychicznych bądź socjologicznych. Podmiot badań oraz obszary badań: Podmiot: dzieci, młodzież, nauczyciele, pacjenci, sportowcu lub trenerzy, osoby nieprzystosowane społecznie, wykluczone, nieporadne, wymagające socjalnej opieki i troski, osoby wykwalifikowane, nadużywające alkoholu, dzieci z ADHD.