Rola badania MR w diagnostyce raka stercza

SAVE OFFLINE

ROLA BADANIA MR W DIAGNOSTYCE RAKA STERCZA, PI-RADS MARCIN PELC, GR 6, NR INDEKSU 122816.

ANATOMIA STREFOWA Strefa przejściowa otacza cewkę prostaty. Strefa ta powiększa się u starzejących się mężczyzn, powodując łagodny przerost prostaty. (25% nowotworów prostaty)

Strefa środkowa leży w podstawie prostaty za strefą przejściową i otacza lewy i prawy przewód wytryskowy.

Przedni zrąb włóknisto-mięśniowy to niewielki obszar tkanki, który znajduje się na przedniej stronie prostaty.

Strefa obwodowa znajduje się po tylnej i bocznej stronie prostaty. (70–75% wszystkich nowotworów prostaty)

PODSTAWA ( 6 SEKTORÓW Z KAŻDEJ STRONY) • AS: przedni zrąb włóknisto-mięśniowy • TZ: strefa przejściowa przednia i tylna • PZ: strefa przednia i tylna • CZ: strefa centralna wokół kanałów wytrysku CZĘŚĆ ŚRODKOWA (6 SEKTORÓW Z KAŻDEJ STRONIE: • AS: przedni zrąb włóknisto-mięśniowy • TZ: strefa przejściowa przednia i tylna • PZ: przednia, tylno-przyśrodkowa i boczno-boczna strefa obwodowa WIERZCHOŁEK (6 SEKTORÓW PO KAŻDEJ STRONIE) • AS: przedni zrąb włóknisto-mięśniowy • TZ: strefa przejściowa przednia i tylna • PZ: przednia, tylno-przyśrodkowa i boczno-boczna strefa obwodowa

REZONANS MAGNETYCZNY W DIAGNOSTYCE RAKA STERCZA • MR prostaty staje się coraz bardziej popularne dzięki zastosowaniu wieloparametrycznego MR i klasyfikacji PI-RADS. • W multiparametrycznym rezonansie magnetycznym (mpMRI) łączy się sekwencje anatomiczne, przede wszystkim skany T2-zależne, z przynajmniej dwoma sekwencjami funkcjonalnymi: obrazowaniem rezonansu magnetycznego zależnym od dyfuzji (DWI), obrazowaniem dynamicznym ze wzmocnieniem kontrastowym (DCE) lub spektroskopią rezonansu magnetycznego (MRS) • mpMRI wykazuje wysoką czułość w wykrywaniu nowotworów o złośliwości w skali Gleasona większej niż lub równej 7 . Ocenia się, że czułość w wykrywaniu guzów wielkości poniżej 0,5 ml o złośliwości 7 i powyżej 7 wynoszą odpowiednio 63% i 80%, zmian 0,5–2 ml odpowiednio 82–88% i 93% oraz zmian powyżej 2 ml 97% i 100%

ANATOMIA PRAWIDŁOWA - MR • strefa obwodowej to cienka warstwa o jednorodnej wysokiej intensywności sygnału z hipointensywnością, dobrze zdefiniowaną i nieprzerwaną torebką. • strefa przejściowa zazwyczaj wykazuje niejednorodność intensywności sygnału pośredniego, zastąpioną ogniskowo, dobrze ograniczonymi hiperplastycznymi guzkami. • pęcherzyki nasienne mają jednolicie wysoką intensywność t2, bez widocznej limfadenopatii.

Ocena PI-RADS (prostate imaging–reporting and data system) • Ocena PI-RADS wykorzystuje 5-punktową skalę która umożliwia zróżnicowanie zmian o charakterze istotnego klinicznie raka prostaty( guz z wynikiem Gleasona wynoszącym 7 lub więcej) od zmian o niskim prawdopodobieństwie charakteru rozrostowego. • Przypisanie kategorii oceny PI-RADS dla każdej zmiany opiera się na ocenie sekwencji T2W, DWI / ADC i DCE, zgodnie z anatomią strefową. Skala Gleasona - opiera się na określeniu stopnia złośliwości histologicznej rozrostu nowotworowego, czyli rodzaju utkania (struktury tkankowej) guza. Zmiana wysoko zróżnicowana otrzymuje 1 punkt, a nisko zróżnicowana 5 punktów. W skali ocenia się dwa przeważające, zwykle pod względem objętości zajmowanej w narządzie, typy histoarchitektoniczne nowotworu, a otrzymane punkty sumuje się i podaje wynik końcowy, zawierający się w przedziale od 2 do 10

Strefa obwodowa

Strefa przejściowa

• Dla strefy obwodowej główną sekwencją determinującą (technika dominująca) do przypisania kategorii oceny PI-RADS jest DWI / ADC ( kluczowe jest określenie lokalizacji strefowej zmiany)

• W strefie przejściowej podstawową sekwencją determinującą jest T2W

DCE DCE +

= w strefie peryferyjnej • zmiany niejednoznaczne (kategoria PI-RADS 3,) przypisuje się do kategorii PI-RADS 4, jeśli DCE + • zmiana pozostaje przypisana do kategorii PI-RADS 3, jeśli DCE –

w strefie przejściowej • zmiana niejednoznaczna PI-RADS 3, jest przypisana do PI-RADS 4, jeśli DWI odpowiada kategorii 5 (intensywność większa niż 1,5 cm). • zmiana pozostaje przypisana do kategorii PI-RADS 3, jeśli DWI odpowiada kategorii 4 (wyraźnie intensywny, ale mniejszy niż 1,5 cm) lub niższej kategorii.

Strefa obwodowa: PI-RADS 5, na podstawie zmiany 16 mm, wyraźnie hipointensywnej w ADC i DWI (wynik 5 - sekwencja dominująca), skorelowana z hipointensywnym obrazem w T2W (wynik 5). W skali gleasona wynosi 3 + 4, co oznacza pośrednią szansę na agresywnego raka.

• Podejrzane zmiany w strefie obwodowej zazwyczaj mają następujące cechy na obrazach T2W: • Niewyraźne • hipointensywność

• Mniej podejrzane zmiany mają następujące cechy na obrazach T2W: • obustronne • symetryczne • rozproszone zmiany sygnałów • w kształcie klina • ostro rozgraniczone ogniska hipointensywności

Strefa przejściowa Obraz pokazuje zmianę w prawej przedniej części strefy przejściowej. Ma nieregularne marginesy na obrazach T2W (ocena 4) i jest wyraźnie ogniskowa na ADC (ocena 4), nieprzekraczająca 15 mm długości. Ta zmiana odpowiada kategorii PI-RADS 4. Skala gleasona 3 + 4. W prawej strefie peryferyjnej znajduje się hipointensywny obszar w kształcie klina (ocena 2) bez podejrzanych cech na DWI/ACD (ocena 2), PI-RADS 2. Podejrzane zmiany zwykle mają następujące cechy: •

nieograniczone

•

jednorodne

•

stosunkowo hipointensywne

•

rozmazany wygląd na obrazach t2w, czasami nazywany „erased charcoal”.

•

kształt soczewkowy lub kropelkowy

•

spikulowane marginesy.

DWI (diffusion-weighted imaging) • DWI to najlepsza sekwencja do wykrywania węzłów chłonnych. • Sekwencja T1W jest przydatna do interpretacji konturu granicy i charakterystyk sygnałowych węzłów chłonnych. • MR ma niską dokładność do rozróżniania dodatnich lub ujemnych węzłów chłonnych, jeśli charakterystyka opiera się wyłącznie na wielkości. Następujące cechy są uważane za podejrzane: • • • •

okrągły kształt i krótka oś ≥ 8 mm owalny kształt i krótka oś ≥10 mm niejednorodny wygląd nieregularne marginesy

T2W (T2-weighted) • Sekwencje FSE o wysokiej rozdzielczości T2W uzyskuje się w płaszczyźnie osiowej i strzałkowej. • Obrazy T2W pokazują informacje anatomiczne o prawidłowej i nienormalnej tkance prostaty. • Dodatkowe akwizycje 3D T2 można wykorzystać do rekonstrukcji we wszystkich trzech płaszczyznach anatomicznych i potencjalnych celach radioterapeutycznych.

T1W (T1-weighted) • Obrazy T1W określają obecność krwotoku po biopsji. • Zdjęcie z krwiakiem po biopsji wykonanej 3 tygodnie wcześniej. • Istnieje duża intensywność sygnału na obrazach t1w w prawej strefie peryferyjnej

DCE (dynamic contrast enhanced) • Serie dynamicznego zwiększania kontrastu są często niespecyficzne, a rola DCE w klasyfikacji PI-RADS jest ograniczona. • Rak prostaty może ujawnić wczesne i zwiększone wzmocnienie, ale także normalne wzmocnienie w porównaniu do normalnej tkanki prostaty. • Brak wzmocnienia nie wyklucza złośliwości, a zwiększone wzmocnienie może być wynikiem ostrego lub przewlekłego stanu zapalnego. • DCE ma dodatkową wartość w potwierdzaniu podejrzanej zmiany w sekwencjach T2W i DWI/ ADC i pomaga w dalszym rożóżnianiu w niejednoznacznych zmianach w sekwencjach T2W i DWI

CHECK LIST Przed interpretacją MR musimy zostać poinformowani o: • historii rodzinnej pacjenta • wyniku badania per rectum • Stężenia PSA • Wyniku biopsji (ilość, lokalizacja, wynik gleasona) • wcześniejszej terapii

PODSUMOWANIE • Każdą zmianę można ocenić od 1 do 5 w DWI i w T2W, a także przez brak lub obecność dynamicznego wzmocnienia kontrastu. • Udział tych wyników w ogólnej ocenie PI-RADS różni się w zależności od tego, czy zmiana znajduje się w strefie przejściowej, czy w strefie obwodowej prostaty. • W przypadku strefy przejściowej ocena PI-RADS zależy przede wszystkim od wyniku T2W, a czasem modyfikowana przez wynik DWI. • W przypadku strefy obwodowej ocena PI-RADS zależy przede wszystkim od wyniku DWI, a czasem modyfikowana przez obecność dynamicznego wzmocnienia kontrastu.

BIBLIOGRAFIA:

• N. Mottet, J bellmunt, E. Briers, M. Bolla i inni. EAU-ESTRO-ESUR-SIOG guidelines on prostate cancer. „European urology”. 71 (4), s. 618-629, 2017. Doi: 10.1016/j.Eururo.2016.08.003. Issn 0302-2838 • F. Bratan, E. Niaf, C. Melodelima, A. L. Chesnais i inni. Influence of imaging and histological factors on prostate cancer detection and localisation on multiparametric MRI: a prospective study. „Eur Radiol”. 23 (7), s. 2019-2029, 2013. DOI: 10.1007/s00330-013-2795-0. PMID: 23494494 • https://radiologyassistant.nl/abdomen/prostate-cancer-pi-rads-v2 • https://radiopaedia.org/articles/prostate-imaging-reporting-and-data-system-pi-rads-1

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ !!!