Zagadnienia z Botaniki Farmaceutycznej i Zielarstwa Ogólnego-5

SAVE OFFLINE

F

Radu Gentianae: FP IV, WLP Tinctura Gentianae:

sagittatum - gryka zwyczajna; upr

Fagopyrum

Fagus silvalica

- buk zwyczajny

Fa/earia vulgaris - sierpnica

pospolita

Fiearia verna - ziarnopłon Filipendu/a

hexapeta/a

Filipendula

u/maria

F/os

wiosenny

- wiązówka

- wiązówka

bulwkowa

błotna

Ulmariae: WLP FP IV, WLP

Oleum Foenieu/i: Fragaria moschata

- poziomka

- bodziszek

błotny

pratense

- bodziszek

łąkowy

Geranium

robertianum

- bodziszek

cuchnący

Geranium

sangulneum

- bodziszek

czerwony

Geranium

silvaticum

pospolita

Fragaria viridis - poziomka

twarda

Frangula alnus - kruszyna

pospolita

Glaucium

- mieczyk dachówkowaty

corniculatum

- siwiec pomarszczony

- siwiec żółty; upr

Gratiola officinalis

Frangulae: USL

officinalis

leśny

Glechoma hederacea - bluszczyk kurdybanek Gnaphałium silvaticum - szarota leśna Gnaphalium uliginosum - szarota błotna

FP IV, WLP

Fraxinus exee/sior - jesion

imbricatus

Glaueium flavum

Gypsophila Fumaria

- bodziszek

Geum urbanum - kuklik pospolity G/adio/us

wysoka

Fragaria vesea - poziomka

Extractum

palustre

Geranium

Gladiolus palustris - mieczyk błotny

FP IV, USL

Cortex Frangulae:

Gentiana punctata - goryczka kropkowata Geranium

Geum rivale - kuklik zwisły

Foeniculum capillaceum - fen kuł włoski; upr Fructus Foeniculi:

USL

- konitrut

panieulata

błotny

- łyszczec wiechowaty

wyniosły

- dymnica

pospolita

G

II Hcdera helix - bluszcz pospolity

Galega officinalis

- rutwica

lekarska;

upr

Herba Ga/egae: WLP Geleopsis

angustifolia

Galeopsis

ladanum

Galeopsis

tetrahit - poziewnik

Galinsoga parviflora Galinsoga

- poziewnik - poziewnik

Genista tinctoria

pospolita właściwa

- janowiec - janowiec

Gensiana asclepiadea Gensiana

czepna

- przytulia

Galiurn veturn - przytulia Genista germanica

drobnokwiatowa

- żółtlica owłosiona

Galium aparine - przytułia Galium mol/ugo

szorstki

- żółtlica

quadriradiata

barwierski

- goryczka

cruciata - goryczka

Helichrysum arenarium Inflorescentla

FP IV, WLP

Helłeborus niger - ciemiernik Helłeborus

piaskowe

- kocanki

Helichrysi.

biały

viridis - ciemiernik zielony

Hepatica nobilis - przylaszczka Heracleurn sphondyiium

pospolita

- barszcz zwyczajny

Hcrniaria glabra - połonicznik nagi FP IV, \'ILP

Herba Herniariae:

ciernisty trojeściowa

krzyżowa

Gentiana lutea - goryczka żółta 118

wąskolistny

rolny

Helianthemum ovatum - poslonek pospolity Helianthus annuus - słonecznik zwyczajny; upr

Herniaria hirsuta - połonicznik Hieraeium

pilosel!a

- jastrzcbicc

Hieracium

umbcllatum

Hicrochloe

odorafa

kosmaty kosmaczek

- jastrzębiec

- turówka

wonna;

baldaszkuwaty upr

119

: I

Hippophae rhamnoides - rokitnik

zwyczajny Humułus lupułus - chmiel zwyczajny; upr Lupulinum: USL Strobi/us Lupuli: WLP

Hydrocharis

morsus-ranae

- żabiściek pływający

niger -lulek czarny; upr Oleum Hyoscyami: USL

Hyoscyamus

skrzydełkowy Hypericum hirsutum - dziurawiec kosmaty Hypericum humtfusum - dziurawiec rozesłany Hypericum maculatum - dziurawiec czteroboczny Hypericum montanurn - dziurawiec skąpolistny Hypericum perforatum - dziurawiec zwyczajny; upr Herba Hyperici: FP IV, WLP . Intractum, Tinctura, Succus Hyperici: USL Hypericumacutum

Hyssopus

officinalis

- dziurawiec

- hyzop lekarski; upr

I

K Knautia arvensis - świerzbnica

L Lactuca

sativa - sałata siewna

Lactuca

serriola - sałata kompasowa

virosa - sałata jadowita Lamium album - jasnota biała Lappula myosotis - lepnik zwyczajny Lapsana communis - łoczyga pospolita Larix decidua - modrzew europejski Larix polonica - modrzew polski Lactuca

Laserpitium latifolium - okrzyn szerokolistny Lathyrus pratensis - groszek żółty Lathraea squamaria - łuskiewnik różowy Lavatera thuringiaca - ślazówka turyngska Ledum palustre

lberis umbellata - ubiorek okółkowy lmpatens noli-tangere - niecierpek pospolity Inula britannica - oman łąkowy Inula helenium - oman wielki; upr Radix Inulae: FP IV, WLP Inula salicina

- oman wierzbolistny

Iris pseudoacorus - kosaciec żółty.

J - jasieniec piaskowy Iuglans regia - orzech wIoski; upr Iuncus effusus - sit rozpierzchły Juniperus communis - jalowiec pospolity Fructus Juniperi: WLP Oleum Juniperi: USL

Jasione mantana

Juniperus

sabina - jałowiec sawina

polna

Lemna minor Leonurus

- bagno zwyczajne - rzęsa drobna - serdecznik

cardiaca

. Herba Leonuri cardiacae:

pospolity; WLP

upr

Lepidium rudera/e - pieprzyca gruzowa Levisticum officinale - lubczyk ogrodowy; upr Radix Levistici: FP IV, WLP Ligustrum vulgare - ligustr pospolity Lilium bulbiferum - lilia bulwkowata Lilium martagon - lilia złotoglów Linaria vulgaris - lnica pospolita

Linum catharticum - len przeczyszczający Linum usitatissimum - len zwyczajny; upr Semen Lini: FP IV, WLP Oleum Lini: FP IV, USL Lithospermum arvense - nawrot polny Lithospermum officinale - nawrot lekarski Lychnis [los-cuculi - firletka poszarpana

...

-_._._ _._ .•.-_•••...._.,,-..

._---

clavatum - widłak gożdzisty Lycopodium: FP IV. USL

Lycopodium

selago - widłak wroniec Lycopus europaeus - karbieniec pospolity Lysimachia nummu/aria - tojeść rozesłana Lysimachia vulgaris - tojeść pospolita Lythrum salicaria - krwawnica pospolita Lycopodium

M Majanthemum

bifolium

Ma/us domestica

- konwalijka

dwulistna

- jabłoń domowa

Malus silvestris - jabłoń dzika Malva crispa - ślaz kędzierzawy Malva neglecta - ślaz zaniedbany

Malva pusilla - ślaz drobnokwiatowy Malva silvestris - ślaz dziki; upr

Marrubium

vulgare - szanta zwyczajna; upr Mturicaria chamomilla - rumianek pospolity; upr Anthodium Charnomillae: FP IV. WLP Matricaria discoidea - rumianek bezpromieniowy Melandrium album - bniec biały Melilotus altissimus - nostrzyk wyniosły Melilotus officinalis - nostrzyk żółty; upr Herba Meliloti: FP IV Emplastrum Meliloti: USL Metissa officinalis - melisa lekarska; upr Folium Melissae: WLP - miodownik melisowa ty - mięta nadwodna Mentha longifolia - mięta długolistna Mentha piperita - mięta pieprzowa; upr Folium Menthae piperitae: FP IV. WLP Oleum Menthae piperitae: FP IV. USL Tinctura Menthae piperitae: USL Melittis melisophyllum

Mentha aquatica

Mentha pulegium - mięta polna; upr Menyanthes 122

trifollata

- bobrek trójlistkowy

Fo/ium Menyanthidis:

FP IV, WLP

Mercurialis annua .-szczyr roczny Mercurialis perennis - szczyr trwały Meum athamanticum: wszewłoga górska Morus nigra - morwa czarna Myosotis palustris - niezapominajka

błotna

Myrica gale - woskownica europejska Myrrhis odorata - marchewnik anyżowy

N Nasturtium officinale - rukiew wodna Nepeta rataria - kocimiętka właściwa; upr Nepeta nuda - kocimiętka naga Nigel/a damascena - czarnuszka damasceńska Nigel/a sativa - czarnuszka siewna. upr Nuphar luteurn - grążel żółty Nymphaea a/ba - grzyoienle białe Numphaea candida - grzybienie północne

o Oenanthe aquatica - kropidło wodne Oenthera biennis - wiesiołek dwuletni Oenothera paradoxa - wiesiołek przedziwny; upr Onemis arvensis - wilżyna bezbronna Ononis spinosa - wilżyna ciernista Radu Ononidis: FP IV, IVLP

Onopordon acanthium - poploch pospolity Ophioglossum vulgatum - nasięźrzał pospolity Orchis coriophora - storczyk cuchnący Orchis incamata - storczyk krwisty Orchis latifolia - storczyk szerokolistny Orchis maculata - storczyk plamisty Orchis mascula - storczyk męski Orchis militaris - storczyk ku kawka Orchis 1II0rio - storczyk samiczy 123

~I

Origanum vulgare - lebiodka pospolita Oxalis acetosella - szczawik zajęczy Oxycoccus quadripeta/us - żurawina błotna

Piro/a chlorantha - gruszyczka zielonawa Pirola rotundifolia - gruszyczka okrągłolistna Pirola secunda - gruszyczka jednostronna Plant ago indica - babka piaskowa Plantago lanceolata - babka lancetowata; upr Plantago maior - babka zwyczajna Plantago mariiima - babka nadmorska Plantago media - babka średnia

p Paeonia officinalis - piwonia lekarska Padu s avium - czeremcha zwyczajna

Papaver argemone - mak

piaskowy

Papaver dubium - mak wątpliwy Papaver rhoeas - mak polny Papaver somniferum - mak lekarski; Opium: FP IV Tinctura Opii: USL

O/eum Terebinthinae: FP IV O/eum Pini silvestris: USL

upr

Parietaria officinalis - parietaria lekarska Paris quadrifołia - czworolist pospolity Parnassia palustris - dziewięciornik błotny Parthenocissus quinquefolia • winobluszcz pięcielistkowy Pastinaca sativa - pasternak zwyczajny Pedicularis palustris - gnidosz blotny Petasites officinalis - lepiężnik różowy Petroselinum sativum - pietruszka zwyczajna; upr Peucedanum cervaria - gorysz siny Peucedanum oreoselinum - gorysz pagórkowy Peucedanum palustre - gorysz błotny Phaseolus vulgaris - fasola zwykla; upr Phragmites communis - trzcina pospolita Physalis a/kekengi - miechunka rozdęta Picea excelsa - świerk pospolity Pimpinella anisum - biedrzeniec anyż; upr Fructus Anisi: FP IV, WLP Oleum Anisi: FP IV, USL Pimpinella maior - biedrzeniec wielki; upr Pimpinella saxifraga - biedrzeniec mniejszy Pinguicu/a vulgaris - tłustosz pospolity Pinus mughus - kosodrzewina Pinus sylvestris - sosna zwyczajna

Plantago pauciflora - babka wicIonasienna Platanthera bifolia - podkolan biały Plataruhera chlorantha - podkolan zielonawy Polemonium coeruleum - wielosił błękitny Polygala amarella - krzyżownica gorzkawa Polygala brachyptera - krzyżownica górska Polygala com osa - krzyżownica czubata Polygala vulgaris • krzyżownica zwyczajna Polygonatum mu/tiJlorum - kokoryczka wielokwiatowa Potygonatum odoraturn - kokoryczka wonna Polygonum amphibium - rdest ziemnowodny Polygonum aviculare - rdest ptasi Herba Połygoni avicularis: FP IV, WLP Polygonum bistarta - rdest wężownik Rhizoma Bistortae: FP IV, WLP Polygonum durnetorum - rdest zaroślowy Polygonum hydropiper - rdest ostrogorzki Herba Połygoni hydropiperis: FP IV Polygonum persicaria - rdest plamisty Polypodium vulgare - paprotka zwyczajna Populus a/ba - topola biala Populu s balsamifera - topola balsamiczna Populus nigra - topola czarna Populus tremu la • topola osika Portulaca oleracea - portulaka Potentilla anserina - pięciornik Pnto-till-:

~·,·ł;' r ~,r.

I· •..

pospolita gęsi

f'i~cif)rnik ~rcl-·,..!,··

Potentilla erecta - pięciornik kurze ziele Rhizoma Tormentillae: FP IV, WLP Tinctura Tormentillae: USL

Potentilla reptans - pięciornik Primu'? elatior - pierwiosnka Radix Primulae: FP IV

rozłogowy wyniosła

Primula offieina/u. - pierwiosnka Radix Primulae: FP IV

lekarska

Prunella grandiflora - głowienka wielokwiatowa Prunella vulgaris - głowienka pospolita Prunus domestica - śliwa domowa Prunus spinosa - śliwa tarnina Pteridium aquilinum - orlica pospolita Pulicaria dysenterica - plesznik czerwonkowy Pulicaria vulgaris - płesznik zwyczajny Pulmonaria obscura - miodunka ćma Pulmonaria officinalis - miodunka plamista Pulsatilla patens - sasanka otwarta Pulsatilla pratensis - sasanka łąkowa Pyrus communis - grusza pospolita

Q Quercus robur - dąb szypułkowy Cortex Quercus: FP IV, WLP Quercus sessilis - dąb bezszypułkowy Cortex Quercus: FP IV, WLP

R Ranunculus acer - jaskier ostry Raphanus sativus - rzodkiew zwyczajna Rhamnus cathartlca - szakłak pospolity Ribes nigrum - porzeczka czarna; upr Ribes schlecłuendalii - porzeczka czerwona Ribes vulgare: porzeczka zwyczajna Robinia pseudoacacia - robina akacjowa 126

Rosa canina - róża dzika Fructus Rosae: FP IV, WLP Rosa gallica - róża francuska Fructus Rosae: FP IV, WLP Rubus idaeus - malina właściwa Fructus Rubi idaei: WLP Rubus plicatus - jeżyna fałdowana Rubus saxatilis - malina kamionkowa Rumex acetosa - szczaw zwyczajny Rumex hydrolapathum - szczaw lancetowaty Ruta graveolens - ruta zwyczajna; upr Foliurn Rutae: WLP

s Salix alba - wierzba

biala Salix caprea - wierzba iwa Salix fragilis - wierzba krucha Salix nigricans - wierzba czarniawa Salix pentandra - wierzba pięciopręcikowa Sa lix purpurea - wierzba purpurowa Salix rosmarinifolia - wierzba rokita Salvia glu lin osa - szałwia lepka Sambucus ebulus - dziki bez hcbd Sambucus nigra - dziki bez czarny Flos, Fructus Sambuci: FP IV, WLP

Sambucus racemosa - dziki bez koralowy Sanguisorba minor - krwiściąg mniejszy Sanguisorba officinalis - krwiściąg lekarski Sanicula europaea - żankiel zwyczajny Saponoria officinalis - mydlnica lekarska; upr Radix Saponariae: FP IV, USL, WLP Sarothamnus scoparius - żarnowiec Herba Spartii scoparii: USL

miotlasty

Saxifraga gran ulata - skalnica

ziarenkowata

Scopolia camiolica - lulecznica

krainska

127

Scorzonera

hispanica

Scorzonera

humilis

- wężymord

czarny korzeń

- wężymord niski

alata - trędownik skrzydlaty Scrophu/aria nodosa - trędownik bulwiasty Scutel/aria ga/ericu/ata - tarczyca pospolita Sedum acre - rozchodnik ostry Sempervivum soboliferum - rojnik pospolity Sempervivum tectorum - rojnik murawowy Scrophu/aria

Senecio jacobaea - starzec Jakubek Senecio silvaticus - starzec leśny Senecio vulgaris - starzec zwyczajny Serratu/a tinctoria - sierpik barwierski Si/en e inflata - lepnica rozdęta Silene nutans - lepnica zwisla Sitybum marianum - ostropest plamisty Sinapis alba - gorczyca jasna; upr Sinapis arvensis - gorczyca polna Sisymbrium

officinale

Sium latifolium

I, !I I

- stulisz lekarski

- marek szerokolistny - psianka slodkogórz

Solanum

dulcamara

Solanum

nigrum - psianka czarna

. Solanum

tuberosum

Solani: FP IV, USL

Amylum Solidago

- ziemniak; upr

canadensis

- nawłoć kanadyjska

pospolita Sonchus oleraceus - mlecz zwyczajny Sorbus aucuparia - jarząb pospolity Spergularia rubra - muchodrzew polny Spinacia o/eracea - szpinak warzywny Stachys recta - czyściec prosty Stel/aria media - gwiazdnica pospolita Succisa pratensis - czarcikęs ląkowy Symphytum ofJicinale - żywokost lekarski; upr Radix Symphyti: FP IV Solidago

virga-aurea

- nawłoć

Radix Taraxaci: FP IV, WLP Succus

Taraxaci: USL

Taxus baccata - cis pospolity Teucrium botrys - ożanka pierzastosieczna Teucrium

chamaedrys

Teucrium

montanurn

- ożanka właściwa - ożanka górska

- ożanka czosnkowa

Teucrium scordium

Teucrium scorodonia

- ożanka nierównoząbkowa - rutewka orlikolistna

Thalictrum

aquilegiifolium

Thalictrum

minus - rutewka mniejsza

Thlaspi arvense - tobołki polne

Thymus serpyltum - macierzanka piaskowa Herba Serpylli: WLP - macierzanka zwyczajna

Thymus pulegioides

Tilia cordata - lipa drobnolistna Inflorescentia

Tiliae: FP IV, WLP

Tilia platyphyllos - lipa szerokolistna lnflorescentia

Tiliae: FP IV, WLP

Trapa natans - kotewka orzech wodny Tragopogon

pratensis

- kozibród łąkowy

Trifoliurn arvensc - koniczyna polna Trojoilum montanurn - koniczyna pag6,rkowa Trifolium pratense - koniczyna łąkowa; upr Trifoliurn repens - koniczyna biała; upr Triglochin palustre - świbka blotna Trigonella coeru/ea - kozieradka błękitna Triucum vulgare - ps~enica zwyczajna Amylum Tritici: FP IV, USL Tussilago farfam

- podbiał pospolity

Folium Farfarae: FP IV, WLP Succus Farjarae: USL

u

T Tanacetum

ofJicinale - mniszek pospolity

Taraxacum

vulgare

wrotycz

pospolity

U/mus campestris

- wi'IŹpospolily

Urtica urens - pokrzywa żegawka Utricularia vulgaris - pływacz zwyczajny

Viscaria vulgaris - smółka pospolita VlScum abietis - jemioła jodłowa VlScum album - jemioła pospolita Herba VlSci: WLP Intractum Visci albi: USL

v

Vitis vinifera - winorośl właściwa

Vaccinium myrtillus - borówka czarna Fructus Mynilli: FP IV, WLP Folium Myrtilli: WLP

x

Folium Urticae: WLP

Vaccinium uliginosum - borówka bagienna Vaccinium vitis-idaea - borówka brusznica Folium Vitis idaeae: FP IV, WLP Valeriana officinalis - kozłek lekarski; upr Radix Valerianae: FP IV, USL, WLP Intractum, Tinctura Valerianae: USL Valeriana sambucifolla - kozłek bzowy Veratrum album - ciemiężyca biała Veratrum lobelianum - ciemiężyca zielona Veratrum nigrum - ciemiężyca czarna Verbascum phlomoides - dziewanna kutnerowata Verbascum thapsiforme - dziewanna wielkokwiatowa; upr Verbascum thapsus - dziewanna drobnokwiatowa Verbena officinalis - werbena pospolita Veronica beccabunga - przetacznik bobowniczek Veronica chamaedrys - przetacznik ożankowy Veronica of[icinalis - przetacznik leśny Veronica spicata - przetacznik kłosowy Viburnum opulus - kalina koralowa Vicia cracca - wyka ptasia Vinca minor - barwinek pospolity Vincetoxicum officinale - ciemiężyk bialokwiatowy Viola arvensis - fiolek polny Viola canina - fiolek psi Viola odorata - fiolek wonny Vio/a tricolor - fiołek trójbarwny Herba Vio/ae tricoloris: WLP 130

Xanthium spinasum - rzepień kolczasty Xanthium strumarium - rzepień pospolity

z Zea mays - kukurydza zwyczajna; upr

4.4. Wykaz roślin leczniczych

uprawianych

w Polsce

Wykaz obejmuje 40 gatunków roślin leczniczych uprawianych w Polsce prócz tych, które zostały wymienione w rozdziale 4.3. (ze skrótem "upr"). 1.Atos arborescens - aloes drzewiasty.

2.Althaea rosea var. nigra - prawoślaz ogrodowy. 3.Ammi maius - aminek większy. 4.Ammi visnaga - aminek egipski. 5. Arnica chammissonis - arnika cham issa. 6. Arnica foliosa - arnika wielolistna.

7. Ariemisia dracunculus - bylica estragon. 8. Bergenia crassifolia - badan grubolistny. 9. Brassica juncea - gorczyca sarepska. 10. Capsicum annum - papryka ostra (pieprzowiec roczny). 11. Chenopodium ambrosioides var. anthelminticum - komosa piżmowa odm. przeclwrobaczycowa. 12. Claviceps purpurea - buławinka czerwona (grzyb). 13. Cnicus benedictus - drapacz lekarski. 131

il

I

14. Cynara scolymus

- karczoch

rejonie

zwyczajny.

pochodzenia

15. Datura innoxia - bieluń indiański.

1. Acacia 16. Digitalis lanata - naparstnica 17. Erysimum

perowskianum

welnista.

- pszonak

18. Glycyrrhiza glabra - lukrecja 19. Grindelia squarrosa 20.

Hydrastis

canadensis

Sahelu alkaniny.

FP II, III, IV oznaczają

Farmakopeę

Polską

tinctoria

Zachodnia

3.Aloe

- akacja

senegalska.

Gummi

arabieum.

FP IV. Strefa

- alkanna

i środkowa

barwierska.

W korze pędu i korzeni

do 6%

część rejonu śródziemnomorskiego.

arborescens - aloes

drzewiasty.

Liście są surowcem

leczniczym.

Afry-

FP III, IV. Afryka

Polu-

ka Południowa.

kanadyjski.

4. Aloe ferox - aloes niebezpieczny.

officinalis - lawenda lekarska.

21. Lavandula

Skróty

od Sahary.

2. Alkanna

kalifornijska.

- gorzknik

senegal

na południe

Perowskiego.

gladka.

- grindelia

rośliny.

II, III i IV.

Aloe (alona).

dniowa. inflata - stroiczka

22. Lobelia

rozdęta.

hortensis - majeranek

23. Majorana

5. Alpinia

ogrodowy.

6. Alpinia

24. Mentha crispa - mięta kędzierzawa. 25. Nicotiana

rustica - machorka.

26. Nicotiana

tabacum

27. Ocimum 28. Pyrethrum rolistny

Południowe,

(złocień

(Tanacetum

C.,

Chrysanthemum

c.) - bertram

sza-

dalmatyński).

- rzewień dloniasty.

31. Ricinus

- rącznik zwyczajny.

32. Rubia tinctorum - marzana 33. Saccharomyces

cerevisiae

34. Salvia officinalis

koszyczki.

- ostropest

38. Thymus vulgaris - tymianek 39. Tropaeolum

40. Trigonella [oenum graecum

(fistaszki)

Kaukaz,

I

,I

egzotycznych

Wykaz obejmuje

120 gatunków

czych wykorzystywanych każdego

gatunku

podano

informacje

Jawa, Płw.

Galangae

minoris.

Chiny

visnagae. FP III, IV. Kraje Oleum Amygdalarum,

Kirgizja,

OleumArachidis.

orzachy. Brazylia,

FP III, IV. "Orze-

Urugwaj,

Paragwaj.

Herba Abrotani.

Flos Cinae. "Cytwar"

Region

- niedojrzałe

Iran.

dracunculus

- bylica estragonowa.

Hcrba, Oleum Dracunculi.

strefy Azji.

gummifer

(guma

czyli

- traganek

tragankowa

gumodajny.

czyli tragant)

Tragacanthum

FP IV. Od Libanu

seu Gummi po Armenię

i

Kurdystan. 14. Bergenia pospolita.

nie zawierają "olibanum"),

roślin leczniczych najważniejszych

również w polskim

zwyczajny.

podziemna.

- nasiona

umiarkowane

crassifolia

lecznictwie

o pozyskiwanym

oficjalnym surowcu

Oleurn

16. Bums

egzotycznych

roślin lecznii ludowym.

leczniczym

Dla oraz

Europa

- badan

do 24% garbników.

15. Boswellia

4. 5. Zestawienie

majoris.

Persja, Syberia.

cina - bylica cytwarowa.

Turkiestan,

Tragacantha

ogrodowa.

- kozieradka

Rhizoma

abrotanum - bylica boże drzewko.

13. Astragalus

plamisty.

pospolity.

maius - nasturcja

lekarska.

- migdał

hypogea - orzacha

12. Artemisia Ukraina,

- cząber ogrodowy.

37. Siłybum marianum

Galangae

egipski. Fructus Ammi

communis

11. Ariemisia

piwne (grzyb).

- szałwia lekarska.

hortensis

- alpinia

FP III. Azja Środkowa,

10. Ariemisia śródziemnomorski.

35. Salvia sclarea - szałwia muszkatołowa. 36. Satureja

8. Amygdalus Metopion.

barwierska. - drożdże

Rhizoma

Maluki.

visnaga - aminek

szki arachidowe"

30. Rheum palmatum communis

officinarum

9. Arachis

officinale - rzewień lekarski.

29. Rheum

galant.

śródziemnomorskie.

- bazylia ogrodowa.

cinerariaefolium

- alpinia

Indie, Cejlon,

7. Ammi

- tytoń szlachetny.

basilicum

galanga

Malajski.

carteri - kadzidła Olibani.

sempervirens

Południowa

gruholistny Cartera.

Poludniowa L. - bukszpan

i Środkowa,

(Bergenia

Azja Środkowa,

grubollstna).

Korze-

Syberia, Altaj, Sajany, Bajkał.

Gummiresina

Arabia,

Jemen,

olibanurn

(kadzidło

Somalia.

zwyczajny. Folium, Cortex, Radix Buxi.

Afryka Północna,

Kaukaz, Azja Mniejsza,

Hima-

laje. 17. Cannabis

indica - konopie

Azja Środko wa i Poludniowa.

indyjskie.

Fructus, Resina Cannabis

indieac.

-

18. Cannabis sativa - konopie siewne. Semen, Fructus, Herba Cannabis . sativae. Ałtaj. Tiań-Szań. Zakaukazie, Afganistan. . . 19. Capsicum annuum - pieprzowiec roczny (papryka). Fructus Capsiei. FP III. IV. Tropikalna Ameryka. . . . 20. Carthamus tinctorius - krokosz barwierski. F/os Carthami. Bliski Wschód po Indie. 21. Cassia acutifolia - strączyniec (senes)ostrollstny. Wschodnia. Piw. Arabski. Indie.

Folium Sennae, Afryka

22. Castanea sativa - kasztan Jadalny. Folium Castaneae. Kraje śródziemnomorskie. Kaukaz. Azja Mniejsza. 23. Cephaelis ipecacuanha - wY!1llotn1caprawdziwa. Radix Ipecacuanhae. FP IV. Zachodnia Brazylia. 24. Cheiranthus cheiri - lak pospolity. Flos Leucoii lutei, Oleum Cheiri. Europa, Afryka Północna, Azja Zachodnia. 25. Chenopodium ambrosieides - komosa piżmowa (meksykańska), Herba Chenopodii ambrosloides. Ameryka tropikalna. . 26. Cinchona succirubra - chinowiec soczystoczerwony. Cortex Chinoe ruber. FP IV. Andy. i

,I II I

27. Cinnamomum aromaticum - cynamonowiec wonny. Cortex; F/os Cassiae, Chiny Poludniowe, Wietnam. Birma. 28. Cinnamomum camphora - cynamonowiec kamforowy. Oleum Campho-· rae. Chiny Poludniowe, Japonia. Tajwan. . 29. Cinnamomum zeylanicum - cynamonowiec cejloński. Cortex Cinnamomi. Przyprawa zwana cynamonem (jest to sproszkowana korowina). Cejl~~. . 30. Citrullus colocynthis - arbuz kolokwinta. Fructus Colocynthidis, Pustynie i półpustynie Afryki. Syrii i Palestyny. .. . 31. Citrus aurantium ssp. amara - pomarańcza gorzka. Folium, Pericarpium Auramii amari. FP III. IV. Himalaje. 32. Ci/rus limon - cytryna zwyczajna. Pericarpium Citri, Oleum Citri = Oleum Limonis. FP III, IV. Indie. 33. Cnicus benedictus - drapacz benedyktyński. Herba Cnici benedicti, FP III. Rejon Morza Śródziemnego, Azja Mniejsza po Kaukaz, Iran. Afganistan. Syria. 34. Cochlearia officinalis - warzucha lekarska. Folium, Herba, Oleum; Semen Cochleariae. Przyatlantyckie rejony Europy. 35. CoJJea arabica - kawa arabska. Semen Coffeae. FP III. IV. Abisynia, Mozambik. 36. Cola acuminata - kola zaostrzona. Embryo Colae. FP lasy Afryki Zachodniej.

134

m, IV. Tropikalne

37. Cola nitida - kola hlyszcząca, Afryki Zachodniej .

Embryo Colae, FP IV. Tropikalne lasy

38. Commiphora abyssinica - balsamowiec mirra. Myrrha seu Gummiresina myrrha = Gummi Myrrhae. Dostarcza masy żywicznej zwanej mirrą. Południowa Arabia. Etiopia. Erytrea. . 39. Curcuma longa - ostryż długi. Rhizoma Curcumae javanicae. FP III. Indie, Wietnam. 40. Curcuma zedoaria - ostryż plamisty. Rhizoma Zedoariae. Indie, Cejlon, Malazja. 41. Cyc/amen purpurascens - cyklamen purpurowy. Radix Cyclamines arthanitae,

Tuber Cyclaminis seu

42. Cydonia oblonga - pigwa pospolita. Semen Cydoniae. Zakaukazie, Iran, Turkiestan, płd.-wsch. część Arabii. 43. Datura innoxia - bieluń indiański. Cała roślina bogata w skopolaminę i inne alkaloidy. Ameryka Północna i Środkowa. 44. Digitalis lana/a - naparstnica welnista. Folium, Semen Digitalis lanatae. FP IIJ. IV. Poł!Jdniowo-wschodnia Europa. 45. Dracocephafum moldavicum - pszczelnik moldawskl. Herba Dracocephali. Poludniowa Syberia i Himalaje. 46. Dryobalanops aromatica - kamforowiec wonny. W spękaniach korowiny wydziela się olejek borneolo-kamforowy. Drzewo dżungli Borneo. Sumatry i Labuan.

47. Ecballium elaterium - tryskawlec strzykający (ośli ogórek). W soku owoców ("elaterium") elateryna, glikozydy goryczowe, kukurbitecyna. Wschodnia CZ«ŚĆ rejonu śródziemnomorskiego. Bliski Wschód. 48. Echinocactus williamssi - jazgrza peyotl. Łodygi zawierają szereg alkaloidów, z których najważniejszym jest meskalina. Ameryka Północna. 49. Elenaria cardamomurn - kardamon małaburski. Semen, Fructus, Oleurn Cardamorni. Indie.

50. Erythroxylon coca - czerwik kokainowy (koka). Fofium Coca. Peru, Boliwia. 51. Eucałyptus globułus - eukaliptus gaikowy. Folium, O/cum Eucalypti. FP III, IV. Płd.-wsch. Australia i Tasmania. 52. Eugenia caryophyllata - goździkowiec korzenny. F/os. Oleum Caryophy/li. FP III. "Goździki korzenne" - suszone pączki kwiatowe. Maluki. 53. Feru/a assa-foetida - zapaliczka cuchnąca. Gumożywica ,,Assa [oetida", Stepy i pólpustynie Turkiestanu, Beludżystanu, Iranu i Afganistanu. 54. Ficus carica - figowiec pospolity (figa jadalna). Owocostany. Indie. Afganistan, Mezopotamia, Krym, Azja Mniejsza. Europa Poludniowa. 135

55. Galego ofJicina/is - rutwica lekarska. Herba Ga/egae. Włochy, rejon Dunaju i Wolgi, Kaukaz, Bliski Wschód, Iran. 56. Gaultheria procumbens - glauteria (strzęśla) rozesłana. Folium Gaultheriae. Ameryka Północna. 57. Glycyrrhiza glabra - lukrecja gładka. Radu Głycyrrhizae. FP II, III, IV. Rejon mórz Śródziemnego i Czarnego oraz Azja Środkowa. 58. Gossypium herbaceum > bawełna zielona. Gossypium depuratum, FP II, III, IV. Turkiestan, wschodnie kraje śródziemnomorskie. 59. Guajacum officinale - gwajakowiec leczniczy. Lignum, Resina Guajaci. Wybrzeża morskie tropikalnej Ameryki. 60. Hamamelis virginiana - oczar wirginijski. Cortex, Fo/ium Hamamelidis,

, i

Ameryka Pólnocna. 61. Hyssopus ofJicina/is - hyzop lekarski. Herba Hyssopi. Region śródziemnomorski, kaspijski i czarnomorski, Syberia Zachodnia, Ałtaj. 62. llex aquifolium - ostrokrzew zwyczajny. Folium Aquifolii. Rejon śródziemnomorski. 63. llex paraguayensis - ostrokrzew paragwajski (Herb a mate, Ierba mate'[. Napar z przefermentowanych a następnie suszonych liki stanowi napój zwany mate. Brazylia, Paragwaj, Argentyna, Urugwaj. 64. Jatropha curcas - jatrola przeczyszczająca. Semen Jatrophae, O/eum infemale. FP II. Ameryka tropikalna. 65...Jatrorrhiza pałmata - jatroryza dłoniasta. Radu Colombo, Wschodnie wybrzeże Afryki. 66; Lavandula stoechas - lawenda czubata. Cala roślina zawiera olejek bogaty w.·kamfen. Rejon Morza Śródziemnego i Azja Mniejsza. 67. Lavandula angustifolia (= L. ofJicinalis) - lawenda wąskolistna. F/os, O/eum Lavandulae. FP III. Kraje śródziemnomorskie. 68. Lawsonia inermis -lawsonia bezbronna (henna). Folium, Radu Hennae. Źródio henny. Indie, Iran. 69. Laurus nobi/is - waw~yn szlachetny. Oleum Lauri. Suszone liście zwane "liśćmi bobkowymi". Piw. Bałkański, Azja Mniejsza .. 70. Liquidambar styraciflua - styrakowiec amerykański. Oleożywica ".styraks amerykański" sluży m.in. do wyrobu gumy do żucia. Atlantycka CZ«ŚĆ Ameryki, Meksyk, Gwatemala. 71. Lobe/ia inflata - lobelia rozdęta. Semen, Herba Lobe/iae inflatae. FP III, IV. Atlantycka CZ«ŚĆ Ameryki Pólnocnej. 72. Majorana hortensis (=Origanum maiorana) -lebiodka majeranek. Herba Majoranoe. Od Indii przez Arabię i Egipt po Libię.

73. Mandragora ofJicinarum - mandragora Kraje śródziemnomorskie.

lekarska. Radix Mandragorae.

74. Marsdenia condurango - tojowiec kondurango. Cortex Condurango, Tropikalne lasy na zboczach Andów Ekwadoru i Kolumbii. 75. Me/issa officinalis - melisa lekarska. Folium Melissae. FP II, III. Wschodnie kraje śródziemnomorskie. 76. Momordica balsamina - przepękla pospolita. Fructus, Oleum Momordicae. Indie, Palestyna. 77. Momordica charantia - przepękła ogórkowata. W owocach alkaloidy. Kraje tropikalne i subtropikalne. 78. Myristica [ragrans - muszkatowiec wonny. Oleum Myristicae, Nasiono po wysuszeniu znane jako "gałka muszkatołowa". Płd.-wsch. Azja. 79. Myroxylon batsarnum - woniawiec balsamowy. Balsamurn tolutanum (balsam tolntariski) = Balsarnum peruvianum. FP IV. Dżungle pln.-zach. krajów Ameryki Poludniowej. 80. Myrtus communis - mirt zwyczajny. Oleum Myrti. Kraje śródziemnomorskie, Azja Mniejsza. 81. Nerium oleander - oleander plochowiec. Folium, Cortex Oleandri, Kraje śródziemnomorskie. 82. Ocimum basiiicum - bazylia pospolita. Herba, Oleum Basi/id. Indie. 83. Olea europaea - oliwka europejska. Oleurn Olivarum, Rejon śródziemnomorski. 84. Panax ginseng - wszech lek żeń-szeri. Radix Ginseng. Piw. Koreański, płn. Chiny, Mandżuria, pln. Japonia, Kraj Usuryjski. 85. Passiflora incarnata - męczennica cielista. Herba Passiflora e incarnatae, Flos Passionis . Pnącze tropikalnej Ameryki. 86. Pausinytalin yohimbe - yohilnba lekarska. Cortex Yohimbe. Tropikalna Afryka Zachodnia. 87. Peumus boldus - orcza boldo. Foliurn Boldo. Tropikalne lasy Chile. 88. Phytolacca americana - szkarlatka amerykańska. Herba et Baccae Phytolaccae. Meksyk i pld. stany USA. 89. Pimenta officinalis - korzennik lekarski. Ftuctus Pimcntae. "Angielskie ziele" - owoce korzennika. Antyle, Wyspy Bahama, Meksyk, pln. część Ameryki Poludniowej. 90. Piper cubeb a - pieprz kubeba. Owoce zawierają olejek lotny i kubebtnę. Malazja, Indonezja, Chiny, Japonia. 91. Piper n igru III - pieprz czarny. Owoce zawierają aromatyczny olejek lotny i piporynę. Przyprawa. .Picprz czarny" otrzymuje się susząc dojrzewające owoce

I

(

II I

na słońcu lub w dymie. .Pieprz biały" - owoce dojrzałe poddaje się fermentacji, po czym usuwa się z nich miąższ i łupinę. Indie, Wybrzeże Malabarskie, Malazja. 92. Pistacia lentiscus - płstacja lentyszek. Mastyks - wonna oleo-ŻYWica. Rejon śródziemnomorski. 93. Pistacia terebinthus - pistacja terpentynowa. Z nacięć na pniu otrzymuje się "terpentynę z Chios" lub "terpentynę cypryjską". Owoce pistacji jadalne. Rejon śródziemnomorski. ' 94. Plantago psyllłum - babka płesznik. Semen Psyllii nigrum. FP III. Obszar śródziemnomorski. 95. Podophyllum peltatum - biedrzyga tarczowata. Rhizoma , Resina Podophylli. Lasy Ameryki Północnej. 96. Polygala senega - knyiownlca wirginij ska. Radix Senegae. Ameryka Północna. 97. Psidium guajava - gruszla właściwa. Folium Djambae. Owoc jest jednym z najsmaczniejszych owoców tropikalnych (guajawa). Ameryka tropikalna. 98. Punica granatum - granatowiec właściwy (granat). F/os, Cortex Fructus, Cortex Radicis Granati. Indie. 99. Pyrethrum [Chrysanthemum] cinerariaefolium - bertram szarolIstny (złocień dalmatyński). FlosPyr~thri. Dalmacja,Chorwacja, Czarnogóra. 100. Quassia amara - gorzknIa właściwa (kwasja). Lignum Quassiae verum. Brazylia, Gujana. 101. Rauwolfia serpentina - rauwolfia wężowa. Rhizoma et Radix Rauwolfiae. Indie. 102. Ricinus communis - rącznik pospolity. Semen, Oleum Ricini. FP II, III, IV. Afryka międzyzwrotnikowa. 103. Rosa damascena - róża damasceńska. F/os Rosae rubrae seu domesticae. Azja Mniejsza. 104. Rosmarinus officinalis - rozmaryn lekarskI. Flos, Folium, Herba, Radix Rosmarini. Kraje śródziemnomorskie. , 105. Rubla tinctorum - marzana barwIerska. Radix Rubiae. Kraje śródziemnomorskie. 106. Salvia sclarea - szałwia muszkatolowa. Herba Sclareae. Rejon Morza Śródziemnego po Kraje Zakaukaskie i Iran. 107. Salvia officinalis - szałwia lekarska. Folium, Herba, Oleum Salviae, FP II, III, IV. Region śródziemnomorski. 108. Santatum album - sandałowiec biały. Lignum. Cortex Santa/i albi. Aromatyczne drewno sandałowe. Indie, Półwysep Malajski, Indonezja, Filipiny. 109. Sassofras officinalis - sasarras lekarski. Oleum, Lignum Sassofras. Południowe, atlantyckie stany USA. 138

.110. Salure~a horlens~ - cząber ogrodowy. Herba Saturaioe. Kraje czarnomorskie, wschodnia część rejonu Morza Śródziemnego i Bliski Wschód. . 111. Schoenocaulon officinale - kichawiec lekarski (sabadyla). Semen Sabadillae. FP III. Gwatemala, Wenezuela. " 112. Silybum marianum ~ ostropest

plamisty. Fructus seu Semen Cardui

Mariae. Europa Południowa od Pirenejów po Kaukaz.

113. Strophantus gratus - strofant wdzięczny. Semen Strophanti. Dżungłe Afryki Zachodniej. ' , 114. Strychnos nux - vomica - kulczyba wronie oko. Semen Strychni, FP III ,IV. Tropikalne lasy od Indii po Australię Północną. .' 115. Styrax officinalis - styrakowiec lekarski. Wonna żywica zwana "styrax" lub "storax". Resina storax, Bliski Wschód. 116. Theobroma cacao - kakaowiec włdclwy. Semen, Oleum Cacao. FP III, IV. Kakao w proszku otrzymuje się z odtłuszczonego ziarna, zmielonego po wypra, żeniu. Obszary nad górną Amazonką. 117. Thymus vulgaris - macierzanka tymianek (tymianek pospolity). Herba, Oleum Thymi. FP II, III. IV. Region śródziemnomorski. , ,118. Urginea mariiima - oszloch morski (cebula morska). Bulbus Scillae. FP III. Wybrzeża Morza Śródziemnego. 1.19. Vanilla pianifolia - wanilia plasknllstna. Fructus Vanillae. Dżungle połudmowo-wschodniego Meksyku i Ameryki Środkowej. I.zO. Zingiber officinale - imbir lekarski. Rhizoma Zingiberis, Indie, Azja Południowo. Wschodnia.