barok i rokoko we francji2, w niemczech, w anglii

SAVE OFFLINE

OKRES REGENCJI I ROKOKA - BAROK PÓŹNY Dojrzały barok to sztuka pompatyczna, uroczysta, monumentalna, kończy się jednak dla Francji niepomyślnie. Koniec XVII wieku to liczne wojny, kłopoty pieniężne, umiera jedyny syn i wnuczęta Ludwika XIV. To posępnie nastraja starzejącego się króla, który zaczyna stronić od ludzi, popada w dewocje, gorliwie uprawia praktyki religijne. Na dworze wersalskim zapanowała nuda i przymus. Młode, arystokratyczne towarzystwo spotyka się w Paryżu. Tuż po śmierci Ludwika XIV nadchodzi okres niczym niekrępowanych zabaw i używania życia. Sam książe regent ​Filip Orelański​, który sprawuje opiekuńcze rządy za małoletniego Ludwika XV daje najgorszy przykład. Jest lekkomyślny, rozpustny, w pałacu (Luwr) organizowane są co noc orgie, arystokracja dostarcza na dwór kochanek ze swojego środowiska​. Podobne zepsucie obyczajów wzorem Francji rozchodzi się na inne dworu Europejskie, co wyraźnie wpływa na sztukę. O ile w baroku na portretach oglądało się postacie pełne powagi, dystansu, dostojnie ubrane, o poważnych twarzach, w portretach rokokowych zanika wytworność, a pojawia się wdzięk, elegancja, postacie stają się powabne, eteryczne, pełne dowcipu i kokieterii, kobiety wyglądają zawsze młodo i delikatnie, zanika granica wieku, wydają się wyraźnie odmłodzone. Delikatne jedwabie i koronki spotyka się nawet w męskich strojach. Wcześniejszy sztywny ceremoniał zanika na rzecz swobody towarzyskiej, modne stają się maskarady, bale, spotkania na tle parków, popularna staje się włoska komedia, wszystko staje się pretekstem do flirtu, intryg miłosnych, które nie traktowane są zbyt poważnie. Wiąże się to z pewnymi zmianami w sztuce, jej przeobrażeniem - zanika monumentalna architektura pałacowa na rzecz niewielkich, malowniczo usytuowanych na tle parku pałacyków. Architektura bogato zdobiona będzie ornamentami, rzeźbami, przy czym we wnętrzach zamiast kolumn czy pilastrów pojawiają się delikatne podziały ramowe, dekorowane ornamentami czy scenkami pokazującymi motywy z życia arystokracji. Zmienia się kolorystyka, ulubione kolory rokoka to biele, jasne błękity, róże, kolory pastelowe. Miejsce złota zajmie srebro. Wszystko miało być lekkie, swobodne, dowcipne. Wnętrza mniejsze, bardziej intymne, często spotykano się w buduarach, sypialniach.

Pojawiają się dekoracyjne ornamenty, np. rocaille najbardziej znany. Ornament asymetryczny, inspirowany naturą, przypomina kogucie grzebienie. Często łączą się z amorkami, z tzw. ​kratką regencyjną​,

We wnętrzach pojawiają się chińskie mebelki - ​chinoiserie​. Moda na egzotykę sprawia, że różne techniki zdobnicze są zapożyczane z chin. Meble chińskie były niewielkie, na zakrzywionych nóżkach, często meble zdobiono malowanymi scenkami.

We wnętrzach monumentalną rzeźbę zastępuje rzeźba ceramiczna - ​porcelanowe figurki​, co wiąże się z wynalezieniem na początku XVII wieku techniki produkcji porcelany w Europie. Scenki pokazują flirty, damy w rokokowych strojach, w przebraniach, w jasnych perukach, mocno malowane twarze o jasnych karnacjach, które miały nadawać damom wyraz dziecięcej twarzyczki.

MALARSTWO Antoine Watteau Początkowo zajmuje się projektowaniem gobelinów, jest malarzem dekoracyjnym, widać pewne nawiązywanie przez niego do Rubensa. Potem zaczyna malować sceny z życia arystokracji, postacie na tle pejzaży, parków. Watteau stanie się malarzem najwyższych warstw społecznych, a sceny parkowe, które wprowadza zwane są ​fête champêtre / fête galante​. Najbardziej znanym obrazem tego rodzaju jest ODJAZD NA CYTERĘ Maluje dwie wersje tego obrazu. Cytera to mitologiczna wyspa miłości. Na tle rozległego pejzażu widzimy szereg par, które rozważają wyjazd na wyspę, inne podnoszą się z trawy czy schodzą już w kierunku wody. W efekcie przedstawia kolejne stadia podróży na Cyterę. Całość malowana lekko, świetliście, kolory jasne, chłodne, kompozycja wieloplanowa, Watteau jako pierwszy odkrywa urok świata miłości; brak tu silnej zmysłowości, postacie są bardzo młode, zwraca uwagę zwykła delikatność malowania. Tkanka od razu wydaje się puszysta, wręcz miękka. Watteau wprowadza szereg nowości, stroje które wprowadza staną się modne dopiero po śmierci malarza. Również swobodny pejzaż w jego obrazach to typ ogrodu angielskiego, który dopiero nadejdzie. W obrazach malarza odnajdujemy elementy muzyczne, muzyczny rytm poruszania się postaci, w niektórych obrazach tematyka muzyczna. MEZZETIN Zakochany sługa śpiewający serenadę dla ukochanej. Tutaj również bujna natura wokoło, można dostrzec tam postać kobiecą.

LA FINETTE Muzykująca dama na tle bujnego pejzażu, uwagę zwraca dokładnie podkreślony blask światła na sukni.

GILLES To z kolei postać clown’a przdstawionego w całej postaci, frontalnie, naturalnej wielkości. Pajac o smutnej twarzy wyeksponowanej bielą kostiumu z bezradnie opuszczonymi rękoma. Może przypominać postać Chrystusa w scenie ​ecce homo (oto człowiek). Niejasne jest przeznaczenie tej pracy, być może był to szyld dla zaprzyjaźnionych aktorów lub ilustracja do ​Snu nocy letniej​Shakespeare’a. SZYLD GERSAINTA

Szyld namalowany dla zaprzyjaźnionego antykwariusza, wielkości ok. 1,60 x 3 m, później podzielony na dwie częśći. Na pracy przedstawione zostało wnętrze sklepu antykwarycznego, ściany obwieszone są obrazami, w środku szereg postaci, które oglądają i kupują obrazy. Widać pakowanie prac do skrzyni. Może być to zatem scenka rodzajowa, która przedstawia pewną sytuację współczesną, ale niektórzy dostrzegają jeszcze głębszy podtekst przedstawienia, a mianowicie na ścianach widzą przede wszystkim akty kobiece. Do skrzyni pakowany jest ​portret Ludwika XIV​. A zatem być może praca przedstawia schyłek pewnej epoki i nadejście czasów nowych.

Francois Boucher Malarz kolejnego pokolenia, typowy przedstawiciel rokoka, najczęściej maluje postacie kobiece antyczne boginie Wenus, Diana lub po prostu ​Odaliski - postacie w aktach, półaktach. Boucher niestrudzenie poszukuje różnorodnych póz, kompozycji. Obrazami oddziaływuje na zmysły odbiorców, są to prace zmysłowe i erotyczne. Czasem przedstawia postacie na tle pejzażu, często widać zbyt mocne kontrasty między jasną karnacją a tłem. Postacie o drobnych twarzach, czerwonych ustach przypominają bardziej porcelanowe lalki niż żywe istoty. CIEMNOWŁOSA ODALISKA, JASNOWŁOSA ODALISKA

POWRÓT DIANY Z POLOWANIA,TOALETA WENUS, ODPOCZYNEK NIMF

Trudnił się również dekorowaniem porcelany, mebli, aranżował uroczystości dworskie.

Jean Honore Fragonard Uczeń Bouchera, również maluje popularne w rokoko tematy intryg, podstępów miłosnych, flirtów, pocałunków, huśtawki. Wszystkie malowane są niezwykle lekko, delikatnie, maluje w różnych technikach:: olejną, gwaszem, pastelami, stosuje techniki mieszane. Potrafi różnicować fakturę, niektóre fragmenty są bardzo precyzyjne, inne z kolei puszyste, zamglone. Jest autorem również portretów: przedstawia postacie kobiet czytających, z profilu, w pozie siedzącej, pełne wdzięku i naturalności. HUŚTAWKA - ​najbardziej znany obraz Przedstawiony moment, gdy na rozhuśtanej huśtawce panience ulatuje bucik. Po bokach widzimy podglądających ją młodzieńców, całość malowana niezwykle lekko, oświetlona słońcem, którego blask widoczny jest na liściach.

KĄPIĄCE SIĘ Postacie i pejzaż stanowią nierozerwalną całość, niezwykle swobodna technika malarska w tym obrazie stawia Fragonrada w rzędzie prekursorów malarstwa XIX-wiecznego.

MŁODA KOBIETA BAWIĄCA SIĘ Z PIESKIEM

Jean Baptiste Chardin Maluje przede wszystkim martwe natury i sceny z życia drobnomieszczaństwa, zatem zupełnie brak w jego pracach cech rokoka. Wszystkie obrazy Chardina wypełnione są prostotą, spokojem, charakterystyczny jest wyciszony koloryt, barwy spłowiałe, codzienne, tkaniny sprane, oświetlenie zawsze łagodne. Wnętrza skromne, wypełnione zwykłymi przedmiotami, wszystko porządne, schludne, malowane niezwykle starannie i długo. Podobnie jak w Holandii, wnętrza, które maluje wypełnione są pojedynczymi postaciami, najczęściej są to kobeity w codzinenny czynnościach, zajęte praniem, obieraniem warzyw, opieką nad dzieckiem. Duża część obrazów to przedstawienia dzieci również przy najprostszych czynnościach.

MODLITWA PRZED POSIŁKIEM Uchwycony został moment, gdy kobieta z dziewczyną czeka aż druga zakończy modlitwę. Głównym akcentem są tu barwy jasne, kremowe, one zdają się podkreślać spokój i godność postaci.

PRACOWITA MATKA Z córeczką przy kołowrotku.

DZIEWCZYNA OBIERAJĄCA RZEPĘ Często powracają służące, gospodynie domowe. Również te postacie oddane w sposób pełen powagi i godności.

GUWERNANTKA Charakterystyczne stroje, białe czepki na głowie.

Pojawiają się różne, codziennie czynności, prozaiczne motywy, bez rozbudowanej treści. Pojawiają się przedmioty, które potem zobaczymy w martwych naturach, widać dużą wrażliwość na przedmiot, kształt, kolory.

GOSPODYNI Z ZAKUPAMI

Grupa obrazów z dziećmi:

CHŁOPIEC BAWIĄCY SIĘ BĄCZKIEM Najczęściej maluje dzieci w półpostaci, o poważnych twarzach, skupionych twarzach. Chłopiec przerwał naukę by zabawić się bączkiem, zwraca uwagę skupiony wzrok chłopca.

CHŁOPCU UKŁADAJĄCYM KARTY x2 Bardzo podobna kompozycja, chętnie przedstawiana odsunięta szuflada biurka, która pogłębia przestrzeń.

Pojawia się samodzielna martwa natura złożona z dużej ilości różnych przedmiotów, niektórych bardziej eleganckich, innych zupełnie prostych, pozbawionych ozdób, np. ​STÓŁ KREDENSOWY Pojawiają się owoce, bezpośrednie ujęcia, które wyróżniają się jednak od martwej natury holenderskiej. Ta martwa natura jest prostsza, gdy te holenderskie są bogate, powtarzalne. Z drugiej strony widać wielką uwagę skupioną na kształcie, fakturze, kolorze każdego przedmiotu, niezwykle delikatne oświetlenie. Prostota ta odróżnia Chardina od pozostałych twórców martwej natury. Czasami pojawiają się przedmioty związane z jakimiś pracami artystycznymi, np. ​MARTWA NATURA Z PĘDZLAMI, PALETAMI Niektóre przedmioty maluje szczególnie często np. miedziane garnki. Z czasem ilość przedmiotów będzie coraz mniejsza, coraz dokładniej są przedstawiane, działają samą prostotą.

MARTWA NATURA Z ZAJĄCEM

Często powtarza się również miedziany kociołek, w martwej naturze i w scenie figuratywnej.

AUTOPORTRET

BAROK I ROKOKO W NIEMCZECH XVII i XVIII wiek to okres, gdy Niemcy składają się z szeregu państw tworzących Rzeszę Niemiecką zarządzanych przez książąt i biskupów. Na czele stoi cesarz wybierany przez elektorów. Paradoksalnie rozbicie i słabość Rzeszy sprzyja rozwojowi kultury i sztuki, gdyż każdy z książąt prowadzi rządy absolutne wzorując się na monarchii Ludwika XIV. Również sztuka naśladuje wzory francuskie. Każdy władca wznosi dla siebie rezydencję na wzór pałacu wersalskiego. Zatrudnia najwybitniejszych architektów. W dużym stopniu sztuka niemiecka zachowuje odrębny charakter nawiązując również do malarstwa flamadzkiego, holenderskiego czy włoskiego. Przewaga katolików wpływa na rozkwit sztuki sakralnej, powstają liczne kościoły o skomplikowanych planach. Także pałace biskupie wzorowane na książęcych. Pod koniec XVII wieku centrum sztuki staje się cesarski Wiedeń. Tutaj działa architekt ​Jan

Bernard Fischer von Erlach​.

Najważniejszym przykładem jego twórczości jest KOŚCIÓŁ ŚW. KAROLA BOROMEUSZA W WIEDNIU Część środkowa: nawa w kształcie owalu, do której otwierają się kaplice, nad nawą eliptyczna kopuła, wydłużone prezbiterium. Wejście na linii prostej. Pośrodku fasady kolumnowy portyk zakończony trójkątnym tympanonem. Nad portykiem wejściowym kopuła na wysokim bębnie. Ta część nawiązuje do rzymskiego ​Panteonu​. Po bokach kolumny pokryte spiralnym reliefem, to nawiązanie do ​kolumny Trajana​. Na kolumnach sceny z życia św. Karola Boromeusza, pełniące funkcję dzwonnic. Na skraju ryzality wieżowe z przejściami na tyły kościoła. Fasada ma charakter nieorganiczny. KOŚCIÓŁ ŚW. TRÓJCY W SALZBURGU Również na planie eliptycznym z nieograniczenie dodaną fasadą, dwuwieżową, wklęsłą pośrodku. Nawiązuje do ​kościoła św. Agnieszki Borrominiego​.

PAŁAC SCHONBRUNN W WIEDNIU Pałac nawiązywał do ​pałacu wersalskiego​ , również otoczony rozległym ogrodem, tutaj fasada ogrodowa. Ponownie od strony ogrodu bogata fasada. Również kształt podkowy, bardzo reprezentacyjne założenie.

Lucas von Hildebrandt

Dziełem tego architekta jest pałac zwany ​BELWEDEREM w Wiedniu. ​Całe założenie złożone z ​2 części​, belweder górny to główna rezydencja, natomiast belweder dolny ma charakter willi ogrodowej. W bryle pałacu dominuje wysunięty ryzalit zdobiony monumentalnymi arkadami.

Mateusz Daniel Poppelmann Jest autorem założenia pałacowo-ogrodowego tzw. ZWINGER W DREŹNIE. ​Jest to rozległy plac z głównym pałacem przy jednym z dłuższych boków i półkolistymi zakończeniami boków krótszych. Całe założenie otaczają arkadowe podcienia uzupełnione bogatą dekoracją rzeźbiarską. Przy bocznych bokach pawilony MATEMATYCZNY I WAŁOWY​. Architekura bardzo dekoracyjna o zupełnie rokokowym charakterze. Pałac miał służyć do spotkań, festynów organizowanych pod gołym niebem. Elementy obronne służą dekoracji.

Jerzy Wacław von Knobelsdorf PAŁAC SANSSOUCI W POCZDAMIE

Jest to rokokowy pałacyk parterowy o wydłużonym planie, wydłużonej bryle. Pośrodku eliptyczny ryzalit nakryty kopułą, dookoła pałacyku okna zakończone portfenetrami.

Całość dekorowana dekoracją rzeźbiarską o swobodnym charakterze, na budynku hermy i atlanty. Sanssouci oznacza ​beztroski​. Taki też był charakter rokoka - lekki, swawolny. Pałacyk otoczony jest tarasowym ogrodem.

Jakub Prandtauer

OPACTWO W MELK NAD DUNAJEM Typowy przykład architektury sakralnej, gdzie kościół o charakterystycznym planie podłużnym. Całość otaczają dwa skrzydła klasztoru połączone pośrodku ażurową loggią, całość usytuowana na skarpie nad Dunajem.

Baltazar Neumann PAŁAC BISKUPI W WURZBURGU Pałac złożony z głównego traktu i prostopadłych skrzydeł, co tworzy kształt podkowy. Nawiązuje do ​pałacu wersalskiego​, we wnętrzu bardzo bogata dwutraktowa klatka schodowa z iluzjonistycznymi malowidłami malowanymi przez ​Tiepola​.

KOŚCIÓŁ PIELGRZYMKOWY W VIERZEHNHEILIGEN Kościół jest na planie podłużnym krzyża łacińskiego, który w środku został przekształcony na przenikające się elipsy i koła. Jasne, wysokie wnętrze o dynamicznych, poruszonych ścianach, też ma charakter rokokowy.

BAROK W ANGLII Christopher Wren KATEDRA ŚW. PAWŁA W LONDYNIE Na planie podłużnym krzyża łacińskiego z transeptem po środku, nad transeptem kopuła na wysokim bębnie otoczonym kolumnami. Fasada dwuwieżowa z dwukondygnacyjnym kolumnowym portykiem, zwieńczonym trójkątnym przyczółkiem. We wnętrzu nad nawą główną ​wnętrze palladiańskie​- duże, jasne.