patologia ogólna cz. 4 stawy mięśnie
99 Pages • 5,462 Words • PDF • 1.6 MB
Uploaded at 2021-09-24 17:25
This document was submitted by our user and they confirm that they have the consent to share it. Assuming that you are writer or own the copyright of this document, report to us by using this DMCA report button.
PATOLOGIA OGÓLNA cz. 4
UKŁAD ENDOKRYNNY UKŁAD KOSTNO-MIĘŚNIOWY UKŁAD POKARMOWY
Mariola Szulik Katedra Kliniki Kardiologii, Wrodzonych Wad Serca i Elektroterapii ŚUM Pracownia Echokardiografii Dorosłych Śląskiego Centrum Chorób Serca, Zabrze Wyższa Szkoła Biznesu
PATOLOGIA OGÓLNA cz. 4
REUMATOIDALNE ZAPALENIE STAWÓW CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW
Mariola Szulik Katedra Kliniki Kardiologii, Wrodzonych Wad Serca i Elektroterapii ŚUM Pracownia Echokardiografii Dorosłych Śląskiego Centrum Chorób Serca, Zabrze Wyższa Szkoła Biznesu
RZS (reumatoidalne zapalenie stawów)
Dawna nazwa tej choroby to gościec przewlekle postępujący. Jest to przewlekły proces zapalny, który prowadzi do niszczenia tkanek stawowych oraz zniekształca i upośledza funkcję stawów. Przyczyny choroby nie są dokładnie poznane. Dociekając ich określono predyspozycję genetyczną. Choroba występuje dwukrotnie częściej u kobiet niż u mężczyzn. Może rozpocząć się w każdym wieku, jednak najczęściej w 5 dekadzie życia.
Początkowo zmiany występują jedynie w błonie maziowej stawów, w których dochodzi do powstawania nacieków zwanych ziarniną reumatoidalną. Ziarnina wnikając stopniowo do stawu niszczy chrząstkę i kość. Proces chorobowy uszkadza również aparat więzadłowy. Wywołane procesy naprawcze powodują powstawanie zrostów włóknistych, a następnie kostnych co prowadzi do usztywnienia stawów.
Objawy - obrzęki stawów - bóle stawów podczas wykonywania ruchu - ból i zanik mięśni (na ręce zwłaszcza zanik kłębu kciuka i mięśni międzykostnych) - parestezje w kończynach - charakterystyczne jest tzw. sztywność poranna - zmniejszenie masy ciała - rumień na dłoniach - wilgotna, cienka, chłodna skóra - ulnaryzacja dłoni - symetryczne zmiany - torbiele Bakera - zespół cieśni nadgarstka - stan podgorączkowy
Obraz Patologia i zmiany
Obraz Patologia i zmiany
Obraz Patologia i zmiany Przyczyny RZS nie zostały w pełni poznane. Najprawdopodobniej do rozwoju choroby konieczne jest współistnienie wielu czynników. Najważniejsze z nich to: •obciążenie dziedziczne – istnieje predyspozycja do występowania RZS u osób blisko spokrewnionych, ale sam czynnik genetyczny nie wywołuje choroby - tak więc obecność RZS u rodzica nie oznacza, że choroba wystąpi u dzieci, jednak ryzyko jej wystąpienia jest u nich 2–5 razy większe •defekt układu odpornościowego – prowadzi do błędnego rozpoznawania własnych tkanek jako „wroga” i produkowania autoprzeciwciał mających na celu ich niszczenie; zidentyfikowano kilka genów odpowiedzialnych za ten proces (m.in. geny zgodności tkankowej HLA DRB1) •płeć – kobiety chorują około 3 razy częściej niż mężczyźni •zakażenie – podejrzewa się rolę niektórych bakterii i wirusów w inicjowaniu odpowiedzi zapalnej •palenie papierosów – zwiększa ryzyko zachorowania i powoduje jego cięższy przebieg •stres – u niektórych pacjentów choroba rozpoczyna się po przeżyciu silnego stresu.
Obraz Patologia i zmiany Przyczyny RZS nie zostały w pełni poznane. Najprawdopodobniej do rozwoju choroby konieczne jest współistnienie wielu czynników. Najważniejsze z nich to: •obciążenie dziedziczne – istnieje predyspozycja do występowania RZS u osób blisko spokrewnionych, ale sam czynnik genetyczny nie wywołuje choroby - tak więc obecność RZS u rodzica nie oznacza, że choroba wystąpi u dzieci, jednak ryzyko jej wystąpienia jest u nich 2–5 razy większe •defekt układu odpornościowego – prowadzi do błędnego rozpoznawania własnych tkanek jako „wroga” i produkowania autoprzeciwciał mających na celu ich niszczenie; zidentyfikowano kilka genów odpowiedzialnych za ten proces (m.in. geny zgodności tkankowej HLA DRB1) •płeć – kobiety chorują około 3 razy częściej niż mężczyźni •zakażenie – podejrzewa się rolę niektórych bakterii i wirusów w inicjowaniu odpowiedzi zapalnej •palenie papierosów – zwiększa ryzyko zachorowania i powoduje jego cięższy przebieg •stres – u niektórych pacjentów choroba rozpoczyna się po przeżyciu silnego stresu.
Przebieg •Guzki reumatoidalne – bezbolesne guzki podskórne, najczęściej zlokalizowane w okolicy łokci, stawów rąk oraz w innych miejscach narażonych na ucisk; mogą też powstawać w narządach wewnętrznych. •Miażdżyca – jej przyspieszony rozwój jest wynikiem aktywacji procesów zapalnych; powikłania miażdżycy są główną przyczyną przedwczesnego zgonu u osób z RZS; u chorych tych ryzyko wystąpienia zawału i niewydolności serca, nagłego zgonu sercowego czy udaru mózgu jest 2–3-krotnie większe niż u osób zdrowych (zobacz także: Co to jest miażdżyca, Choroba wieńcowa, Zawał serca). •Serce – oprócz choroby niedokrwiennej serca i zawału wynikających z rozwoju miażdżycy może wystąpić: zapalenie osierdzia, kardiomiopatia, uszkodzenie zastawek serca – objawami tych chorób są: ból w klatce piersiowej, duszność i zmniejszona tolerancja wysiłku. •Naczynia – zapalenie naczyń jest rzadkim, ale poważnym powikłaniem RZS, prowadzącym do niedokrwienia różnych narządów wewnętrznych; może się również pojawić owrzodzenie opuszek palców i skóry..
Przebieg •Płuca – RZS sprzyja m.in. zapaleniu opłucnej i śródmiąższowemu zapaleniu płuc; choroby te powodują suchy kaszel, duszność i ból w klatce piersiowej. •Osteoporoza – zarówno RZS, jak i stosowane w jego leczeniu steroidy znacznie przyspieszają rozwój osteoporozy; ważne jest odpowiednio wczesne rozpoczęcie leczenia zmniejszającego ryzyko wystąpienia złamań kości. •Oczy – częstym objawem jest zespół suchości wywołany zapaleniem spojówek, dla którego charakterystyczne jest uczucie piasku lub ciała obcego pod powiekami; rzadziej dochodzi do zajęcia innych struktur oka i problemów z widzeniem. •Nerwy – często występuje tzw. zespół kanału nadgarstka; rzadkim, ale groźnym powikłaniem jest ucisk na rdzeń kręgowy spowodowany podwichnięciem kręgów w odcinku szyjnym kręgosłupa – jego objawy to ból głowy, zaburzenia czucia (drętwienie, mrowienie, osłabienie czucia bólu) i osłabienie lub niedowład kończyn. Jest to stan wymagający pilnego kontaktu z lekarzem. •Nerki – zarówno sama choroba, jak i stosowane leki mogą uszkadzać nerki; ważne są regularne badania kontrolne funkcji nerek. •Zaburzenia hematologiczne – w przebiegu długotrwałej choroby często występuje umiarkowana niedokrwistość (anemia), a także nieprawidłowa liczba białych krwinek. Dla zaostrzeń choroby charakterystyczne jest zwiększenie liczby płytek krwi. Częściej występuje powiększenie węzłów chłonnych i śledziony. RZS zwiększa podatność na zakażenia oraz ryzyko rozwoju chłoniaków.
DYGRESJA STERYDY
• • • •
Choroba wrzodowa Osteoporoza Zaburzenia psychiczne Wzrost masy ciała
DYGRESJA STERYDY
• • • •
Choroba wrzodowa Osteoporoza Zaburzenia psychiczne Wzrost masy ciała
Plus garb
Przebieg Choroba przebiega w 4 okresach: Okres I - w badaniu RTG widoczne obrzęki tkanek miękkich, niewielkie zwężenie szpar stawowych, osteoporoza przynasadowa Okres II - wyraźne zwężenie szpar stawowych, w częściach przynasadowych kości widoczne geody zapalne oraz pojedyncze nadżerki na powierzchniach stawowych Okres III -rozwój geod i nadżerek, podwichnięcia i zniekształcenia stawów, przeprosty, zapalenie ścięgien. Okres IV - całkowite zesztywnienie kostne stawu
Zmiany
Kończyna górna
Kończyna górna Łabędzia szyjka
Butonierka
Leczenie operacyjne
Zmiany Badania laboratoryjne Badania laboratoryjne służą do rozpoznawania RZS, prognozowania ciężkości choroby i kontroli jej przebiegu. •RF (czynnik reumatoidalny) stwierdza się u 70–80% chorych (tzw. seropozytywna postać RZS); RF wykrywa się jednak również u zdrowych osób oraz w innych chorobach reumatycznych. •Anty-CCP (przeciwciała przeciwko cyklicznemu cytrulinowanemu peptydowi) – ich zaletą jest to, że występują niemal wyłącznie w RZS; mogą pojawić się wcześniej niż objawy choroby oraz u osób z seronegatywną postacią RZS. Duże miano RF i anty-CCP wskazuje na ciężką postać choroby, z szybką destrukcją stawów i wystąpieniem zmian pozastawowych. Podwyższone wskaźniki zapalne, np. OB, CRP, oraz zmiany w morfologii krwi – służą m.in. do oceny aktywności choroby. Lekarz może wykonać również inne badania krwi, moczu lub płynu stawowego w celu wykluczenia innych chorób stawów oraz oceny funkcjonowania różnych narządów wewnętrznych (np. nerek, wątroby).
Leczenie OKRES I Proces postępowania z pacjentem w tym okresie jest bardzo istotny i rzutuje na szybkość powstawania deformacji oraz przykurczów. Bardzo ważne jest odpowiednie ułożenie pacjenta w łóżku. Stosowane zabiegi: a) Fizykoterapia Promieniowanie podczerwone, nadfioletowe, jontoforezę, prądy izodynamiczne, interferencyjne, ultradźwięki, krioterapię, magnetoterapię, laseroterapię, natrysk biczowy, masaż podwodny, masaż wirowy, saunę, psychoterapię.
cd b) Masaż Stosujemy masaż klasyczny z wykorzystaniem dwóch technik: głaskania i wibracji. Opracowaniu podlegają kkgg, kkdd oraz kręgosłup. Należy opracować również klatkę piersiową celem usprawnienia oddychania. Po 2-5 zabiegach jeżeli pacjent dobrze znosi masaż możemy dołączać kolejno techniki: rozcieranie, ugniatanie podłużne i uciski. W miarę wzrastania zabiegów podstawową techniką staje się rozcieranie. c) Kinezyterapia Podobnie jak przy masażu rozpoczynamy od bardzo wolnych ćwiczeń, aby nie spowodować pogorszenia stanu zdrowia pacjenta. W zależności od tolerancji gimnastyki przez organizm chorego zwiększa się intensywność, czas trwania i zakres.
cd ORES II i III Celem postępowania fizjoterapeutycznego w tych okresach jest: utrzymanie i polepszenie czynności narządu ruchu, zmniejszenie bólu w stawach i mięśniach, zmniejszenie lub zlikwidowanie wysięków stawowych, wzmocnienie osłabionych i zanikających mięśni, zmniejszenie istniejących przykurczów, zwiększenie zakresu ruchu i zapobieganie zesztywnieniom stawów. W zakresie fizykoterapii i kinezyterapii: postępowanie jak w I okresie. a) Masaż Zmiany w wykonywaniu masażu w stosunku do końcowej fazy I okresy są niewielkie. Coraz więcej uwagi poza rozcieraniem poświęcamy ugniataniom podłużnym. Mimo stosowania większej ilości technik zmniejszamy zarówno siłę jak i czas masażu. w celu zwiększenia efektu rehabilitacji leczniczej można wykonać po zabiegu kinezyterapii drugi masaż, tym razem segmentarny.
cd ORES IV Okres IV jest końcowym okresem choroby. Występują tu znaczne deformacji, zrosty, zaniki mięśniowe i podwichnięcia. Chory najczęściej jest unieruchomiony w łóżku lub wózku inwalidzkim. a) masaż Zasadnicze leczenie masażem nie odbiega od podanego dla okresów III i IV. W masażu klasycznym dodatkowo postępowaniem leczniczym należy objąć inne części ciała w zależności od potrzeb.
Zesztywniejące zapalenie stawów kręgosłupa
Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa
ZZSK
Zesztywniejące zapalenie stawów kręgosłupa
Zesztywniejące zapalenie stawów kręgosłupa
ZZSK jest to przewlekła choroba zapalna, seronegatywna. Przyczyna nie jest znana, pod uwagę brany jest czynnik genetyczny i zakaźny. Występuje częściej u mężczyzn niż u kobiet. Początek choroby przypada zazwyczaj między 15-30 rokiem życia.
Charakterystyka Choroba obejmuje: - stawy krzyżowo – biodrowe - drobne stawy kręgosłupa - pierścienie włókniste - więzadła kręgosłupa Początkowo dotyczy przyczepów ścięgnistych, gdzie powstaje ziarnina złożona z limfocytów i plazmocytów. W miejscach zmienionych chorobowo dochodzi do odkładania się soli wapnia, następuje kostnienie. Mostki kostne łączą sąsiednie kręgi, dlatego kręgosłup przyjmuje wygląd „kija bambusowego”.
Obraz
Objawy a) Wczesne - bóle w okolicy krzyżowej promieniujące do pachwiny, pośladków i stawów kolanowych - ból nasilony w czasie spoczynku b) Ogólne - uczucie osłabienia - stany podgorączkowe - utrata masy ciała c) Kliniczne - bóle kręgosłupa i klatki piersiowej - ból w klatce nasilający się podczas oddychania - chory zmienia tor oddychania z piersiowego na brzuszny - w odcinku szyjnym początkowo ograniczenie ruchu, później dochodzi do usztywnienia tego odcinka - zajęcie stawów obwodowych ma charakter ostrego zapalenia pojedynczego stawu
cd - pojawia się ból, obrzęk w okolicy stawów mostkowo-obojczykowych - ból pięt - zniesienie fizjologicznej lordozy lędźwiowej - bolesność w stawach krzyżowo-biodrowych - zmniejsza się pojemność oddechowa płuc - odcinek Th nadmiernie prostuje się - zanik mięśni przykręgosłupowych - usztywnienie stawów obwodowych - niedomykanie tętnicy głównej jako zejście zmian zapalnych - zapalenie osierdzia - zmiana przewodnictwa w m sercowym - skrobiawica jako ciężkie powikłanie – zajęcie nerek może doprowadzić do ich niewydolności - choroba współistniejąca- choroba wrzodowa żołądka lub dwunastnicy
Tkanki miękkie
Odcinek szyjny
Odcinek szyjny
Jako pierwszy pojawia się z reguły ból krzyża, promieniujący do pośladków (po jednej lub obu stronach, często na zmianę). Ból jest tępy, trudny do umiejscowienia i stopniowo narasta w ciągu kilku tygodni lub miesięcy. Ma charakter bólu zapalnego, który ma kilka charakterystycznych cech: •rozpoczyna się przed 40. rż. •nie ustępuje w spoczynku •nasila się w drugiej części nocy, wybudzając chorego ze snu (często zmusza do wstania i rozruszania się) •ustępuje stopniowo w ciągu dnia pod wpływem aktywności fizycznej i ćwiczeń. W niektórych przypadkach (zwłaszcza u kobiet) jako pierwszy może pojawić się ból szyjnego odcinka kręgosłupa.
Zajęcie innych narządów •Oczy. U co trzeciego pacjenta z ZZSK występuje jeden lub więcej epizodów zapalenia części oka (tzw. błony naczyniowej oka). Objawy występują z reguły po jednej stronie; są to: silny ból i zaczerwienienie oka, nadwrażliwość na światło i problemy z widzeniem. Wymagają pilnej konsultacji z okulistą, gdyż nieleczone mogą prowadzić do utraty wzroku. U niektórych pacjentów zapalenie naczyniówki oka może wystąpić, zanim pojawią się inne objawy choroby. •Układ krążenia. W przebiegu ZZSK szybciej dochodzi do rozwoju miażdżycy i jej powikłań, np. choroby niedokrwiennej serca (zobacz: Choroba wieńcowa). Jest to wynikiem aktywacji procesów zapalnych. Oprócz tego mogą wystąpić nieprawidłowości w funkcjonowaniu zastawek serca (np. niedomykalność zastawki aortalnej), zaburzenia przewodzenia bodźców lub zapalenie osierdzia i aorty. •Płuca. U wielu chorych z ZZSK stwierdza się zmniejszoną rozszerzalność klatki piersiowej w czasie wdechu z powodu usztywnienia połączeń między żebrami a kręgosłupem, ale rzadko powoduje to zaburzenia oddychania, ponieważ chorzy odruchowo oddychają torem przeponowym. Do problemów z oddychaniem i uszkodzenia płuc znacznie częściej dochodzi u pacjentów palących papierosy – może wystąpić zwłóknienie płuc oraz ciężki przebieg zakażeń dróg oddechowych.
Zajęcie innych narządów •Przewód pokarmowy. U wielu chorych występują owrzodzenia błony śluzowej jelit, które z reguły nie dają żadnych objawów. W przebiegu ZZSK częściej występuje również choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, do której przyczynia się stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) w celu opanowania bólu i sztywności. •Objawy neurologiczne. Rola kręgosłupa polega m.in. na ochronie rdzenia kręgowego i wychodzących z niego nerwów. Do uszkodzenia struktur nerwowych może dojść w przypadku podwichnięcia lub złamania kręgów, które u pacjentów z ZZSK mogą wystąpić nawet po niewielkim urazie lub upadku. Jakiekolwiek objawy neurologiczne – drętwienie, mrowienie, osłabienie czucia, osłabienie siły mięśniowej lub niedowład kończyn, problemy z kontrolowaniem oddawania moczu i stolca, znaczne nasilenie bólu szyi – należy niezwłocznie skonsultować z lekarzem. W niektórych przypadkach konieczna jest interwencja neurochirurgiczna. •Nerki. Do ich uszkodzenia może dojść zarówno z powodu samej choroby, jak i z powodu stosowania w jej leczeniu NLPZ.
Laboratorium Badania laboratoryjne. •Oznaczenie antygenu HLA B27, markera genetycznego tej choroby. Należy podkreślić, że występuje on u około 8% populacji, z której tylko część (ok. 2%) choruje na ZZSK.
Tak więc jego stwierdzenie nie świadczy jednoznacznie o występowaniu choroby, tak samo jak jego brak jej nie wyklucza. Związek tego antygenu z ZZSK znacznie się różni w zależności od rasy i grupy etnicznej. Znaczenie HLA B27 w naszej populacji: • dodatni wynik oznaczenia HLA B27 przy typowych objawach choroby bardzo silnie przemawia za występowaniem ZZSK • ujemny wynik oznaczenia HLA B27 bez cech ZZSK w badaniach obrazowych czyni rozpoznanie mało prawdopodobnym.
Leczenie
- farmakologiczne - kinezyterapia - fizykoterapia - masaż
Masaż We wczesnym okresie choroby wykonujemy masaż klasyczny: ud, stawów biodrowych, pośladków i odcinka lędźwiowokrzyżowego kręgosłupa. Techniki: głaskanie, rozcieranie, ugniatanie podłużne, wibracja, roztrząsanie i chwyt posuwu z masażu segmentarnego. Możemy również wykonać masaż segmentarny grzbietu, klatki piersiowej, miednicy bez wstrząsania. W przypadku zajęcia odcinka lędźwiowego wykonujemy masaż klasyczny stawu biodrowego i odcinka L-S. techniki: głaskanie, dużo rozcierań, ugniatania podłużne, wibracja poprzeczna.
Masaż
Dołączamy masaż grzbietu i klatki piersiowej wykonując duża ilość rozcierań i ugniatań podłużnych. Kiedy przechodzi na odcinek wyżej wykonujemy masaż całego grzbietu, klatki piersiowej, stawów ramiennych i karku. W ostatnim stadium choroby możemy wyk masaż kkdd.
Choroba Burgera
Definicja • Choroba Burgera (zakrzepowo zarostowe zapalenie naczyń) • To stan zapalny drobnych tętnic i żył obejmujący wszystkie warstwy ściany naczynia, prowadzący do powstawania zakrzepów i zarastania światła naczynia. • Przyczyna nie jest znana. Częściej występuje u mężczyzn, zaliczana jest do chorób autoimmunologicznych.
Objawy • • • • • • •
Niedokrwienie rąk, stóp Uczucie ziębnięcia Drętwienie, mrowienie w obrębie zajętej kończyny Bóle spoczynkowe Chromanie przestankowe Zmiany martwicze w obrębie palców (owrzodzenia) Zmiany mają charakter odcinkowy
Postępowanie masażem
Masaż możemy wykonać tylko w I i II⁰ choroby.
Celem stosowania masażu jest:
- Zmniejszenie dolegliwości podmiotowych - Zwiększenie przepływu kapilarnego krwi - Stworzenie korzystnych warunków dla powstania krążenia obocznego - Odprowadzenie produktów przemiany materii
Masaż Faza pierwsza Masaż klasyczny powłok brzusznych. Poprzez rozgrzanie okolic brzucha i okolicy lędźwiowej uzyskujemy odruchowe rozszerzenie naczyń w kończynach dolnych. Jeżeli przed masażem wykonywane były zabiegi rozgrzewające okolice brzucha i lędźwi możemy pominąć fazę pierwszą.
Masaż Faza druga Stosujemy postępowanie klasyczne wykorzystując: Delikatne głaskania dosercowe i odsercowe, Delikatne rozcierania, Lekkie ugniatania podłużne, Delikatne uciski, w miejscach poniżej i powyżej występowania zmian chorobowych.
• Może się okazać, że już w stopniu I choroby nie można wykonać rozcierań ze względu na zmiany troficzne skóry jak również ze względu na odczyn paradoksalny (obkurczenie się naczyń krwionośnych pod wpływem ich rozgrzania). • W trakcie masażu można – jeśli nie sprawia to pacjentowi bólu – unieść kończynę powyżej poziomu celem ułatwienia odpływu żylnego. • Masaż segmentarny – stosujemy tylko w przypadkach, w których naczynia mają zdolność reagowania na bodźce.
II⁰ Kontynuacja postępowania klasycznego ze stopnia I w dwóch fazach. Faza pierwsza Jak wyżej. Faza druga Jak wyżej. Może się okazać, że zastosowanie głaskań a nawet delikatnych ugniatań powoduje uszkodzenie skóry oraz odczyn paradoksalny. W takim przypadku masaż polega na wykonaniu tylko ucisków jednoczesnych. Masaż segmentarny – jak wyżej.
Uwaga Może się okazać, że techniki stosowane w masażu segmentarnym będą powodowały pogorszenie stanu zdrowia. W takim przypadku należy stosować wyłącznie postępowanie klasyczne.
Masaż w zmiażdżeniach, stłuczeniach.
Objawy • • • • • • •
Krwawy wylew Wynaczynienie krwi do tkanek Miejscowe podwyższenie temperatury Bolesność okolicy urazu Otarcie naskórka Przerwanie ciągłości skóry Ograniczenie ruchu w stawie
Cel masażu • Przyspieszenie: wchłaniania krwiaka, gojenia rany, usuwania obrzęku • Przeciwdziałanie przykurczom i zrostom łącznotkankowym
Postępowanie • Masaż konsensualny – okres ostry • Drenaż limfatyczny, masaż klasyczny z zastosowaniem: głaskania, rozcierania, ugniatania podłużnego, wibracji labilnej poprzecznej, poniżej i powyżej miejsca urazu. Opracowanie blizny.
Masaż w skręceniach
Objawy Skręcenie I⁰ • Rozciągnięcie i rozwłóknienie torebki stawowej • Nieznaczny obrzęk • Nieznaczna bolesność okołostawowa z upośledzeniem ruchomości
Skręcenia II⁰
Naderwanie więzadeł Naderwanie torebki stawowej i błony maziowej Obrzęk Bolesność Wylew krwawy Wysięk śródstawowe Ograniczenie ruchomości
Skręcenie III⁰
Bolesność Krwiak z dużym obrzękiem Rozerwanie torebki stawowej z uszkodzeniem więzadeł Całkowite ograniczenie ruchomości
Skręcenie IV⁰
Całkowite uszkodzenie więzadeł i torebki stawowej Oderwanie przyczepów więzadła i inne
Cel masażu
Przyspieszenie wchłaniania wylewów Zapobieganie, zmniejszanie i likwidacja obrzęków Zapobieganie zrostom łącznotkankowych Przywracanie pełnego zakresu ruchu w stawie i siły mięśni
Postępowanie • Masaż konsensualny (zdrowej kończyny) • Drenaż limfatyczny po 48 godzinach do wysokości skręconego stawu • Masaż klasyczny z zastosowaniem: głaskania, rozcierania, ugniatania podłużnego, w późniejszym okresie rozcierania poprzecznego uszkodzonych przyczepów mięśni i tkanek wokół stawu • Masaż segmentarny
Masaż w zwichnięciach i podwichnięciach
Definicja
Zwichnięcie/podwichnięcie jest to całkowite lub częściowe przemieszczenie powierzchni stawowych względem siebie.
Objawy • • • • • • •
Zniekształcenie obrysu stawu Napięcie skóry Ból Uszkodzenie tkanek miękkich, naczyń, nerwów Zniesienie ruchów biernych i czynnych w stawie Zaburzenie ukrwienia i czucia Wymuszone ustawienie kończyny
Cel masażu • • • • •
Zmniejszenie lub likwidacja bólu Zmniejszenie lub likwidacja obrzęku Ograniczenie wylewów krwawych Przyspieszenie wchłaniania Poprawa ukrwienia i odżywienia w obrębie stawu i tkanek miękkich • Utrzymanie siły mięśni • Likwidowanie przykurczów • Zachowanie lub powrót prawidłowej ruchomości stawów
Postępowanie • W okresie unieruchomienia – masaż konsensualny i manualny drenaż limfatyczny, masaż klasyczny części nie objętych unieruchomieniem (rozcieranie, ugniatanie podłużne) • Po zdjęciu unieruchomienia – manualny drenaż limfatyczny bądź masaż klasyczny poprawiający trofikę tkanek. Masaż klasyczny rozluźniający (głaskanie, rozcieranie, ugniatanie poprzeczne, delikatne oklepywanie, wibracja labilna podłużna, roztrząsanie)
Patologia ogólna
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW
Patologia ogólna
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW Co to jest choroba zwyrodnieniowa stawów i jakie są jej przyczyny? Choroba zwyrodnieniowa stawów jest najczęstszą chorobą układu ruchu. Rozwija się w wyniku zaburzenia jakości i ilości chrząstki stawowej, której zadaniem jest amortyzowanie ruchów stawu i umożliwienie przesuwania się powierzchni stawowych
Patologia ogólna
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW Co to jest choroba zwyrodnieniowa stawów i jakie są jej przyczyny?
Z czasem uszkodzeniu ulegają również inne struktury – kość pod chrząstką stawową, torebka stawowa, otaczające staw więzadła, ścięgna i mięśnie. Skutkiem tego są ból i sztywność stawu, a następnie zniekształcenie jego obrysów oraz ograniczenie ruchomości. Choroba zwyrodnieniowa prowadzi to do pogorszenia jakości życia i niesprawności. Najczęściej atakuje kolana, biodra, kręgosłup, stawy palców rąk i stóp, ale może dotyczyć każdego stawu.
Patologia ogólna
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW Wyróżniamy chorobę zwyrodnieniową:
pierwotną, o nieznanej przyczynie; częstość jej występowania zwiększa się z wiekiem
wtórną, wywołaną konkretną przyczyną, np. urazem, zakażeniem, innymi chorobami stawów (np. RZS, nagromadzeniem złogów wapnia w chrząstce stawowej), wrodzonymi zaburzeniami budowy oraz innymi chorobami (np. cukrzycą, nadczynnością przytarczyc).
Patologia ogólna
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW czynniki wywołujące chorobę zwyrodnieniową stawów Czynniki, na które można wpłynąć Otyłość – im większa masa ciała, tym większe ryzyko rozwoju choroby zwyrodnieniowej (zwłaszcza kolan). Redukcja nadwagi zmniejsza zagrożenie rozwojem choroby. Osłabienie mięśni otaczających staw – stabilizują one staw i zapewniają płynność ruchu, dlatego tak ważne jest dbanie o dobrą kondycję fizyczną. Czynniki zawodowe – choroba zwyrodnieniowa kolana może być spowodowana m.in. częstym klęczeniem lub zginaniem kolana, stawów biodrowych – podnoszeniem ciężkich przedmiotów lub długotrwałym staniem, stawów rąk – narażeniem na wibracje.
Patologia ogólna
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW czynniki wywołujące chorobę zwyrodnieniową stawów Czynniki, na które można wpłynąć Uprawianie sportu – niektóre formy aktywności fizycznej związane są z nadmiernym przeciążeniem stawów i urazami, np. podnoszenie ciężarów, piłka nożna, zapasy, spadochroniarstwo, taniec – zwłaszcza uprawiane wyczynowo. Zaburzenia budowy stawu, np. wrodzona dysplazja biodra, koślawość i szpotawość kolan, niestabilność stawu po urazie; można je korygować poprzez rehabilitację, używanie odpowiednich przyrządów ortopedycznych lub leczenie operacyjne.
Patologia ogólna
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW Jakie czynniki wywołują chorobę zwyrodnieniową stawów? Czynniki, na które nie można wpłynąć Wiek – ryzyko wystąpienia choroby zwyrodnieniowej zwiększa się z wiekiem, choć są osoby starsze, które nie mają żadnych jej oznak. Należy pamiętać, że choroba zwyrodnieniowa stawów nie jest tylko „naturalnym objawem starzenia”, ale wynika z wielu innych czynników (na wiele z nich mamy wpływ). Płeć żeńska – kobiety chorują częściej niż mężczyźni, choroba nasila się po menopauzie. Czynniki genetyczne, zwłaszcza w przypadku choroby zwyrodnieniowej stawów rąk i kolan.
Patologia ogólna
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW Jak często występuje choroba zwyrodnieniowa stawów?
Choroba zwyrodnieniowa jest bardzo powszechna. Można ją rozpoznać u ponad połowy osób po 40. roku życia, a niemal u co piątej osoby stwierdza się istotne ograniczenie sprawności z jej powodu. Występuje z podobną częstością u kobiet i mężczyzn, aczkolwiek cięższe postaci dotyczą na ogół kobiet. Zmiany zwyrodnieniowe można stwierdzić na zdjęciach radiologicznych u ponad 80% osób po 55. roku życia, mogą one jednak nie dawać żadnych objawów klinicznych.
Patologia ogólna
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW objawy choroby zwyrodnieniowej stawów Pierwsze objawy pojawiają się z reguły pomiędzy 40. a 60. rokiem życia. Mogą dotyczyć jednego, kilku lub (rzadziej) wielu stawów. Na początku objawy występują wyłącznie podczas ruchu, później mogą się pojawiać również w spoczynku i w nocy. Ból – typowy jest ból mechaniczny, występujący przy ruchach stawu i ustępujący w spoczynku; nasila się pod koniec dnia. Największy problem występuje na początku ruchu (tzw. ból startowy), np. przy wstawaniu z krzesła, rozpoczynaniu chodu. Typowo ból jest odczuwalny w zajętym stawie, rzadziej w innej lokalizacji (np. w przypadku zwyrodnienia stawu biodrowego może wystąpić ból w pachwinie lub ból kolana).
Patologia ogólna
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW objawy choroby zwyrodnieniowej stawów
Ból –Trzeba go umieć odróżnić od tzw. bólu zapalnego, który wskazuje na zaostrzenie choroby. Ból zapalny występuje również w spoczynku, nasila się w nocy i w godzinach porannych, często wiąże się z wysiękiem w stawie. Wymaga diagnozowania (różnicowanie z innymi chorobami stawów) i oszczędzania zajętego stawu.
Patologia ogólna
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW objawy choroby zwyrodnieniowej stawów Sztywność – często występuje tzw. sztywność poranna (po obudzeniu się), ustępująca z reguły w ciągu 5-10 minut. Może się powtarzać w ciągu dnia po okresie bezruchu (sztywność „startowa”). Ograniczenie ruchomości – zajęte stawy stopniowo tracą pełny zakres ruchu, np. pojawia się problem z wyprostowaniem lub zgięciem kolana czy odwiedzeniem nogi w stawie biodrowym. Może również dojść do nagłego zablokowania ruchu w stawie przez fragmenty oderwanej chrząstki lub wyrośla kostne. Pogorszenie funkcjonowania chorego stawu prowadzi do zaniku okolicznych mięśni i niesprawności.
Trzeszczenia – mogą być odczuwalne przy ruchach stawu z powodu tarcia o siebie nierównych powierzchni stawowych.
Patologia ogólna
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW objawy choroby zwyrodnieniowej stawów Zniekształcenie i poszerzenie obrysów – wynika ze zmiany osi ustawienia stawu, powstawania wyrośli kostnych (osteofitów), wysięku (zob. zdjęcia
Szpotawość lewego stawu kolanowego
Patologia ogólna
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW
Patologia ogólna
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW
Charakterystyczne zmiany rąk w chorobie zwyrodnieniowej: guzki Heberdena większości palców obu rąk, guzek Boucharda palca III lewej ręki
Patologia ogólna
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW Co robić w przypadku wystąpienia objawów choroby zwyrodnieniowej? Odpowiednio wczesne rozpoznanie i leczenie odgrywa kluczową rolę w uniknięciu niesprawności. Choroba zwyrodnieniowa stawów rzadko wymaga pilnej interwencji lekarskiej, ale jest ona konieczna, jeśli: wystąpi zaostrzenie objawów, z którym nie możesz sobie poradzić – konieczne jest wtedy zastosowanie silniejszych leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych, a nawet punkcja stawu i podanie leków do jego wnętrza; czasem objawy wynikają z innej nakładającej się przyczyny
Patologia ogólna
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW Choroba zwyrodnieniowa stawów rzadko wymaga pilnej interwencji lekarskiej, ale jest ona konieczna, jeśli: miałeś/aś niedawno punkcję stawu, po której wystąpiło znaczne nasilenie bólu, obrzęk i wzmożone ocieplenie stawu lub gorączka – mogą to być oznaki zakażenia stawu wymagające pilnej interwencji lekarskiej; ból stawu, który mija w ciągu doby po wykonaniu punkcji, jest normalny (w tym czasie nie należy obciążać stawu) objawy choroby nasilają się pomimo stosowanego leczenia (rehabilitacji, eliminacji czynników ryzyka, leczenia wspomagającego) – może to być wskazanie do leczenia operacyjnego (np. wszczepienia protezy kolana lub biodra) pojawią się inne niepokojące objawy, np. ból wielu stawów, osłabienie, gorączka, nieuzasadnione zmniejszenie masy ciała – mogą wskazywać na inną chorobę stawów (np. RZS)
Patologia ogólna
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW Choroba zwyrodnieniowa stawów rzadko wymaga pilnej interwencji lekarskiej, ale jest ona konieczna, jeśli: wystąpił ból okolicy podkolanowej lub łydki – może być wynikiem pęknięcia torbieli dołu podkolanowego, czyli wypełnionej płynem struktury położonej z tyłu kolana, towarzyszącej chorobie zwyrodnieniowej (TORBIEL BAKERA) ból łydki może być również objawem zakrzepowego zapalenia żył głębokich, które jest poważną chorobą wymagającą szybkiego leczenia!
Patologia ogólna
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW Rozpoznanie
na podstawie objawów i charakterystycznych zmian widocznych na zdjęciach radiologicznych – typowe nieprawidłowości to zwężenie szpary stawowej, torbiele zwyrodnieniowe, zagęszczenie kości położonej bezpośrednio pod chrząstką i wyrośla kostne (osteofity)
Zwężenie szpary stawowej w części przyśrodkowej
Patologia ogólna
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW Rozpoznanie
Czasem przydatne są inne badania takie jak USG stawów, tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny.
Badania laboratoryjne wykonuje się w przypadku podejrzenia innej choroby reumatologicznej oraz w celu określenia bezpieczeństwa stosowanych leków. W razie wystąpienia płynu w stawie lekarz może wykonać punkcję stawu i badanie płynu stawowego.
Patologia ogólna
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW LECZENIE
Celem leczenia jest złagodzenie lub usunięcie dolegliwości i utrzymanie aktywnego trybu życia. Odpowiednie postępowanie często pozwala zapobiec niesprawności – kluczowa jest tu odpowiednia rehabilitacja i dbanie o dobrą kondycję fizyczną. Dotychczas nie udowodniono jednoznacznie skuteczności żadnego leku w hamowaniu niszczenia chrząstki stawowej. Postępowanie niefarmakologiczne Utrzymanie prawidłowej masy ciała. Nadwaga, zwłaszcza gdy pojawiła się już w okresie dojrzewania, znacznie zwiększa ryzyko zachorowania i cięższego przebiegu choroby zwyrodnieniowej. Schudnięcie (nawet niewielkie) zmniejsza to ryzyko, zwalnia postęp choroby, a także zmniejsza ból stawów i zapotrzebowanie na leki przeciwbólowe.
Patologia ogólna
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW LECZENIE Postępowanie niefarmakologiczne Ćwiczenia fizyczne. Odpowiednio dobrane ćwiczenia zwiększają zakres ruchu w stawie i wzmacniają otaczające go mięśnie. Program ćwiczeń powinien być wdrażany pod okiem rehabilitanta i kontynuowany w domu. Osoby, które ćwiczą regularnie, mają mniej dolegliwości bólowych i funkcjonują lepiej niż nieaktywni
Odciążanie stawu. Ma na celu zmniejszenie niekorzystnych sił mechanicznych działających na staw. Służy do tego odpowiednie zaopatrzenie ortopedyczne: laski, kule i chodziki pomagające w poruszaniu się, urządzenia stabilizujące stawy i poprawiające oś kończyny (tzw. ortezy), wkładki korekcyjne do butów i odpowiednie obuwie zmniejszające obciążenie kręgosłupa oraz stawów kończyn dolnych.
Patologia ogólna
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW LECZENIE Postępowanie niefarmakologiczne Unieruchomienie. Wskazane jest jedynie w przypadku znacznego zaostrzenia choroby z objawami zapalenia stawu. Zupełny brak aktywności fizycznej prowadzi do zaniku mięśni i pogorszenia funkcji stawów. Krioterapia (okłady z lodu). Krioterapia stosowana na okolicę chorego stawu skutecznie zmniejsza ból i objawy zapalenia; okład z lodu przykłada się na 15–20 minut, początkowo 3–4 razy dziennie, a potem w razie potrzeby (użyj ręcznika lub cienkiej ścierki, aby oddzielić go od skóry i zmniejszyć ryzyko odmrożenia). Można również użyć spraju chłodzącego. Krioterapii nie należy stosować w przypadku współistnienia niektórych chorób, np. zespołu Raynauda. .
Patologia ogólna
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW LECZENIE Postępowanie niefarmakologiczne Powierzchowne stosowanie ciepła. Przykładane miejscowo ciepło zmniejsza ból i rozluźnia mięśnie, ale działa tylko na głębokość 1–2 cm. Przy jego stosowaniu należy uważać, żeby nie poparzyć skóry – ciepłe okłady (np. termofor, okłady Hydrocollator) trzeba stosować na skórę np. z użyciem ręcznika; okład nie powinien trwać dłużej niż 20 minut (z przerwami 20-minutowymi). Urządzenia pomagające w codziennych czynnościach, np. uchwyty pomagające przy wstawaniu z wanny i wchodzeniu po schodach, odpowiednio wysokie łóżka.
Patologia ogólna
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW LECZENIE Leczenie farmakologiczne Do najczęściej stosowanych należą: paracetamol, niesteroidowe leki przeciwzapalne (podawane doustnie, domięśniowo lub miejscowo-zewnętrznie na skórę) i opioidy. W niektórych przypadkach skuteczne mogą się okazać powszechnie reklamowane leki „poprawiające jakość chrząstki”, takie jak siarczan glukozaminy i siarczan chondroityny. Dotychczas nie udowodniono jednak, że hamują one postęp choroby zwyrodnieniowej (u niektórych pacjentów mogą natomiast zmniejszyć dolegliwości związane z chorobą zwyrodnieniową). W przypadku znacznego nasilenia objawów lekarz może zaproponować punkcję stawu oraz podanie leku bezpośrednio do jego wnętrza (zależnie od sytuacji steroidu lub kwasu hialuronowego) – takie podanie leku może znacznie zmniejszyć objawy choroby zwyrodnieniowej na dłuższy czas. .
Patologia ogólna
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW LECZENIE Leczenie farmakologiczne
Paracetamol jest skuteczny w przypadku bólu łagodnego i umiarkowanego. W odpowiednich dawkach jest również bezpieczny. Nie należy przyjmować więcej niż 4 g/d (czyli 8 tabletek po 500 mg), z reguły wystarczy 1–2 g/d. Do rzadko występujących, ale poważnych, powikłań przedawkowania paracetamolu należy uszkodzenie wątroby (dlatego w trakcie stosowania nie należy nadużywać alkoholu). Niesteroidowe leki przeciwzapalne zmniejszają ból i zapalenie. Należy je stosować jedynie w okresach zaostrzeń choroby lub jeśli nie ma poprawy po zastosowaniu paracetamolu. Niektóre dostępne są bez recepty. Wykazują działania niepożądane, takie jak choroba wrzodowa, uszkodzenie nerek i wątroby, reakcje uczuleniowe, dlatego należy przestrzegać zalecanych dawek i nigdy nie stosować więcej niż jednego leku z tej grupy! Diklofenak, Ibuprofen, Ketoprofen, Naproksen, Nimesulid
Patologia ogólna
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW LECZENIE Leczenie farmakologiczne
Paracetamol jest skuteczny w przypadku bólu łagodnego i umiarkowanego. W odpowiednich dawkach jest również bezpieczny. Nie należy przyjmować więcej niż 4 g/d (czyli 8 tabletek po 500 mg), z reguły wystarczy 1–2 g/d. Do rzadko występujących, ale poważnych, powikłań przedawkowania paracetamolu należy uszkodzenie wątroby (dlatego w trakcie stosowania nie należy nadużywać alkoholu). Niesteroidowe leki przeciwzapalne zmniejszają ból i zapalenie. Należy je stosować jedynie w okresach zaostrzeń choroby lub jeśli nie ma poprawy po zastosowaniu paracetamolu. Niektóre dostępne są bez recepty. Wykazują działania niepożądane, takie jak choroba wrzodowa, uszkodzenie nerek i wątroby, reakcje uczuleniowe, dlatego należy przestrzegać zalecanych dawek i nigdy nie stosować więcej niż jednego leku z tej grupy! Diklofenak, Ibuprofen, Ketoprofen, Naproksen, Nimesulid
Patologia ogólna
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW LECZENIE Leczenie farmakologiczne Leki stosowane zewnętrznie na okolicę stawu, zawierające niesteroidowe leki przeciwzapalne lub kapsaicynę są często skuteczne i nie wykazują istotnych działań niepożądanych. Opioidy. Zastosowanie opioidów może być konieczne w przypadku nagłego silnego zaostrzenia choroby. Nie wolno ich stosować bez porozumienia z lekarzem. Mogą uzależniać, dlatego można je przyjmować tylko przez krótki czas. Siarczan glukozaminy i siarczan chondroityny. Przed ich zastosowaniem należy się skonsultować z lekarzem. Mogą złagodzić ból i poprawić funkcjonowanie stawu (dotychczas nie udowodniono ich wpływu na postęp choroby zwyrodnieniowej). Glukozaminy nie mogą stosować osoby uczulone na owoce morza. Preparaty te zażywa się w cyklach sześciotygodniowych.
Patologia ogólna
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW LECZENIE Leczenie farmakologiczne Leki podawane do wnętrza stawu. W przypadku znacznego nasilenia objawów lekarz może zaproponować punkcję stawu oraz podanie leku bezpośrednio do jego wnętrza. Może to znacznie złagodzić objawy choroby zwyrodnieniowej. Po zabiegu czasami występuje przejściowe nasilenie objawów, które mija w ciągu jednej doby (w tym czasie nie wolno obciążać stawu). Zależnie od sytuacji do wnętrza stawu podaje się: glikokortykosteroidy – ich działanie polega na zahamowaniu procesu zapalnego; ze względu na działania uboczne (ryzyko uszkodzenia stawu, sporadycznie zakażenie) nie można ich podawać więcej niż 3–4 razy rocznie do jednego stawu, kwas hialuronowy – składowa normalnego płynu stawowego; po jego podaniu zmniejszenie bólu może się utrzymywać przez kilka miesięcy; podaje się go do stawu kolanowego, ale bada się również skuteczność jego podania do innych stawów.
Patologia ogólna
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW LECZENIE Leczenie chirurgiczne Zastosowanie leczenia chirurgicznego rozważa się w przypadku zaawansowanej choroby zwyrodnieniowej, która znacznie ogranicza aktywność życiową, powoduje trudność w opanowaniu bólu i nie odpowiada na inne rodzaje leczenia (najlepiej zanim wystąpią jej późne powikłania, takie jak zanik mięśni lub zniekształcenie stawu). W przypadku choroby zwyrodnieniowej kolana lub biodra najczęściej zastępuje się chory staw sztuczną protezą (tzw. endoprotezoplastyka, aloplastyka stawu). Przed zabiegiem trzeba zadbać o jak największą sprawność fizyczną, tak aby po operacji przeprowadzić skuteczną rehabilitację. W większości przypadków wszczepienie endoprotezy prowadzi do ustąpienia bólu oraz poprawy ruchomości stawu i poprawy jakości życia.
Patologia ogólna
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW LECZENIE Leczenie chirurgiczne Rzadziej wykonuje się inne zabiegi mające na celu poprawę budowy stawu, takie jak usunięcie rzepki lub części kości. W przypadku bardzo nasilonych zmian i silnego bólu konieczna może być tzw. artrodeza, czyli usztywnienie stawu, która eliminuje ból, ale też znosi całkowicie ruchomość stawu (dotyczy to głównie nadgarstka, stawu skokowego i stawów palców). W mniej zaawansowanej chorobie zwyrodnieniowej (głównie stawu kolanowego) wykonuje się różne zabiegi artroskopowe, które pozwalają na wczesne wykrycie uszkodzenia chrząstki stawowej, usunięcie wolnych fragmentów chrząstki lub wyrośli kostnych, naprawę uszkodzonych łąkotek lub więzadeł albo usunięcie przerośniętej błony maziowej i płukanie stawu; często powoduje to krótko- lub niekiedy długotrwałą poprawę. Trwają badania nad zabiegami wszczepiania nowej chrząstki w obszary uszkodzone.
Patologia ogólna
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW Czy możliwe jest całkowite wyleczenie?
Całkowite wyleczenie choroby zwyrodnieniowej, czyli naprawienie uszkodzonej chrząstki, nie jest obecnie możliwe (chociaż prowadzone są różne badania w tym kierunku). Choroba z reguły postępuje, z czasem doprowadzając do niesprawności, przewlekłego bólu i pogorszenia jakości życia. Natomiast odpowiednie leczenie pozwala złagodzić dolegliwości, zachować aktywny tryb życia i spowolnić tempo rozwoju zmian zwyrodnieniowych.
NIE
Patologia ogólna
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW Aby spowolnić proces zwyrodnienia stawów: • zrzuć zbędne kilogramy • dbaj o dobrą kondycję fizyczną, uprawiając sporty, które nie powodują dużych przeciążeń stawów, takie jak pływanie, bieganie (po miękkim podłożu i w odpowiednim obuwiu!), jazda na rowerze • nie wykonuj czynności wywołujących ból stawów oszczędzaj swoje stawy: unikaj noszenia ciężkich przedmiotów, chodzenia po nieregularnym podłożu, długotrwałego stania lub klęczenia • przystosuj otoczenie do swoich potrzeb (np. montując uchwyty ułatwiające wstawanie) • stosuj się do zaleceń lekarza dotyczących poprawy funkcjonowania stawu (np. noś wkładki do butów, używaj stabilizatorów, kul lub innego zaopatrzenie zaopatrzenia ortopedycznego)
Patologia ogólna
Dziękuję [email protected]
UKŁAD ENDOKRYNNY UKŁAD KOSTNO-MIĘŚNIOWY UKŁAD POKARMOWY
Mariola Szulik Katedra Kliniki Kardiologii, Wrodzonych Wad Serca i Elektroterapii ŚUM Pracownia Echokardiografii Dorosłych Śląskiego Centrum Chorób Serca, Zabrze Wyższa Szkoła Biznesu
PATOLOGIA OGÓLNA cz. 4
REUMATOIDALNE ZAPALENIE STAWÓW CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW
Mariola Szulik Katedra Kliniki Kardiologii, Wrodzonych Wad Serca i Elektroterapii ŚUM Pracownia Echokardiografii Dorosłych Śląskiego Centrum Chorób Serca, Zabrze Wyższa Szkoła Biznesu
RZS (reumatoidalne zapalenie stawów)
Dawna nazwa tej choroby to gościec przewlekle postępujący. Jest to przewlekły proces zapalny, który prowadzi do niszczenia tkanek stawowych oraz zniekształca i upośledza funkcję stawów. Przyczyny choroby nie są dokładnie poznane. Dociekając ich określono predyspozycję genetyczną. Choroba występuje dwukrotnie częściej u kobiet niż u mężczyzn. Może rozpocząć się w każdym wieku, jednak najczęściej w 5 dekadzie życia.
Początkowo zmiany występują jedynie w błonie maziowej stawów, w których dochodzi do powstawania nacieków zwanych ziarniną reumatoidalną. Ziarnina wnikając stopniowo do stawu niszczy chrząstkę i kość. Proces chorobowy uszkadza również aparat więzadłowy. Wywołane procesy naprawcze powodują powstawanie zrostów włóknistych, a następnie kostnych co prowadzi do usztywnienia stawów.
Objawy - obrzęki stawów - bóle stawów podczas wykonywania ruchu - ból i zanik mięśni (na ręce zwłaszcza zanik kłębu kciuka i mięśni międzykostnych) - parestezje w kończynach - charakterystyczne jest tzw. sztywność poranna - zmniejszenie masy ciała - rumień na dłoniach - wilgotna, cienka, chłodna skóra - ulnaryzacja dłoni - symetryczne zmiany - torbiele Bakera - zespół cieśni nadgarstka - stan podgorączkowy
Obraz Patologia i zmiany
Obraz Patologia i zmiany
Obraz Patologia i zmiany Przyczyny RZS nie zostały w pełni poznane. Najprawdopodobniej do rozwoju choroby konieczne jest współistnienie wielu czynników. Najważniejsze z nich to: •obciążenie dziedziczne – istnieje predyspozycja do występowania RZS u osób blisko spokrewnionych, ale sam czynnik genetyczny nie wywołuje choroby - tak więc obecność RZS u rodzica nie oznacza, że choroba wystąpi u dzieci, jednak ryzyko jej wystąpienia jest u nich 2–5 razy większe •defekt układu odpornościowego – prowadzi do błędnego rozpoznawania własnych tkanek jako „wroga” i produkowania autoprzeciwciał mających na celu ich niszczenie; zidentyfikowano kilka genów odpowiedzialnych za ten proces (m.in. geny zgodności tkankowej HLA DRB1) •płeć – kobiety chorują około 3 razy częściej niż mężczyźni •zakażenie – podejrzewa się rolę niektórych bakterii i wirusów w inicjowaniu odpowiedzi zapalnej •palenie papierosów – zwiększa ryzyko zachorowania i powoduje jego cięższy przebieg •stres – u niektórych pacjentów choroba rozpoczyna się po przeżyciu silnego stresu.
Obraz Patologia i zmiany Przyczyny RZS nie zostały w pełni poznane. Najprawdopodobniej do rozwoju choroby konieczne jest współistnienie wielu czynników. Najważniejsze z nich to: •obciążenie dziedziczne – istnieje predyspozycja do występowania RZS u osób blisko spokrewnionych, ale sam czynnik genetyczny nie wywołuje choroby - tak więc obecność RZS u rodzica nie oznacza, że choroba wystąpi u dzieci, jednak ryzyko jej wystąpienia jest u nich 2–5 razy większe •defekt układu odpornościowego – prowadzi do błędnego rozpoznawania własnych tkanek jako „wroga” i produkowania autoprzeciwciał mających na celu ich niszczenie; zidentyfikowano kilka genów odpowiedzialnych za ten proces (m.in. geny zgodności tkankowej HLA DRB1) •płeć – kobiety chorują około 3 razy częściej niż mężczyźni •zakażenie – podejrzewa się rolę niektórych bakterii i wirusów w inicjowaniu odpowiedzi zapalnej •palenie papierosów – zwiększa ryzyko zachorowania i powoduje jego cięższy przebieg •stres – u niektórych pacjentów choroba rozpoczyna się po przeżyciu silnego stresu.
Przebieg •Guzki reumatoidalne – bezbolesne guzki podskórne, najczęściej zlokalizowane w okolicy łokci, stawów rąk oraz w innych miejscach narażonych na ucisk; mogą też powstawać w narządach wewnętrznych. •Miażdżyca – jej przyspieszony rozwój jest wynikiem aktywacji procesów zapalnych; powikłania miażdżycy są główną przyczyną przedwczesnego zgonu u osób z RZS; u chorych tych ryzyko wystąpienia zawału i niewydolności serca, nagłego zgonu sercowego czy udaru mózgu jest 2–3-krotnie większe niż u osób zdrowych (zobacz także: Co to jest miażdżyca, Choroba wieńcowa, Zawał serca). •Serce – oprócz choroby niedokrwiennej serca i zawału wynikających z rozwoju miażdżycy może wystąpić: zapalenie osierdzia, kardiomiopatia, uszkodzenie zastawek serca – objawami tych chorób są: ból w klatce piersiowej, duszność i zmniejszona tolerancja wysiłku. •Naczynia – zapalenie naczyń jest rzadkim, ale poważnym powikłaniem RZS, prowadzącym do niedokrwienia różnych narządów wewnętrznych; może się również pojawić owrzodzenie opuszek palców i skóry..
Przebieg •Płuca – RZS sprzyja m.in. zapaleniu opłucnej i śródmiąższowemu zapaleniu płuc; choroby te powodują suchy kaszel, duszność i ból w klatce piersiowej. •Osteoporoza – zarówno RZS, jak i stosowane w jego leczeniu steroidy znacznie przyspieszają rozwój osteoporozy; ważne jest odpowiednio wczesne rozpoczęcie leczenia zmniejszającego ryzyko wystąpienia złamań kości. •Oczy – częstym objawem jest zespół suchości wywołany zapaleniem spojówek, dla którego charakterystyczne jest uczucie piasku lub ciała obcego pod powiekami; rzadziej dochodzi do zajęcia innych struktur oka i problemów z widzeniem. •Nerwy – często występuje tzw. zespół kanału nadgarstka; rzadkim, ale groźnym powikłaniem jest ucisk na rdzeń kręgowy spowodowany podwichnięciem kręgów w odcinku szyjnym kręgosłupa – jego objawy to ból głowy, zaburzenia czucia (drętwienie, mrowienie, osłabienie czucia bólu) i osłabienie lub niedowład kończyn. Jest to stan wymagający pilnego kontaktu z lekarzem. •Nerki – zarówno sama choroba, jak i stosowane leki mogą uszkadzać nerki; ważne są regularne badania kontrolne funkcji nerek. •Zaburzenia hematologiczne – w przebiegu długotrwałej choroby często występuje umiarkowana niedokrwistość (anemia), a także nieprawidłowa liczba białych krwinek. Dla zaostrzeń choroby charakterystyczne jest zwiększenie liczby płytek krwi. Częściej występuje powiększenie węzłów chłonnych i śledziony. RZS zwiększa podatność na zakażenia oraz ryzyko rozwoju chłoniaków.
DYGRESJA STERYDY
• • • •
Choroba wrzodowa Osteoporoza Zaburzenia psychiczne Wzrost masy ciała
DYGRESJA STERYDY
• • • •
Choroba wrzodowa Osteoporoza Zaburzenia psychiczne Wzrost masy ciała
Plus garb
Przebieg Choroba przebiega w 4 okresach: Okres I - w badaniu RTG widoczne obrzęki tkanek miękkich, niewielkie zwężenie szpar stawowych, osteoporoza przynasadowa Okres II - wyraźne zwężenie szpar stawowych, w częściach przynasadowych kości widoczne geody zapalne oraz pojedyncze nadżerki na powierzchniach stawowych Okres III -rozwój geod i nadżerek, podwichnięcia i zniekształcenia stawów, przeprosty, zapalenie ścięgien. Okres IV - całkowite zesztywnienie kostne stawu
Zmiany
Kończyna górna
Kończyna górna Łabędzia szyjka
Butonierka
Leczenie operacyjne
Zmiany Badania laboratoryjne Badania laboratoryjne służą do rozpoznawania RZS, prognozowania ciężkości choroby i kontroli jej przebiegu. •RF (czynnik reumatoidalny) stwierdza się u 70–80% chorych (tzw. seropozytywna postać RZS); RF wykrywa się jednak również u zdrowych osób oraz w innych chorobach reumatycznych. •Anty-CCP (przeciwciała przeciwko cyklicznemu cytrulinowanemu peptydowi) – ich zaletą jest to, że występują niemal wyłącznie w RZS; mogą pojawić się wcześniej niż objawy choroby oraz u osób z seronegatywną postacią RZS. Duże miano RF i anty-CCP wskazuje na ciężką postać choroby, z szybką destrukcją stawów i wystąpieniem zmian pozastawowych. Podwyższone wskaźniki zapalne, np. OB, CRP, oraz zmiany w morfologii krwi – służą m.in. do oceny aktywności choroby. Lekarz może wykonać również inne badania krwi, moczu lub płynu stawowego w celu wykluczenia innych chorób stawów oraz oceny funkcjonowania różnych narządów wewnętrznych (np. nerek, wątroby).
Leczenie OKRES I Proces postępowania z pacjentem w tym okresie jest bardzo istotny i rzutuje na szybkość powstawania deformacji oraz przykurczów. Bardzo ważne jest odpowiednie ułożenie pacjenta w łóżku. Stosowane zabiegi: a) Fizykoterapia Promieniowanie podczerwone, nadfioletowe, jontoforezę, prądy izodynamiczne, interferencyjne, ultradźwięki, krioterapię, magnetoterapię, laseroterapię, natrysk biczowy, masaż podwodny, masaż wirowy, saunę, psychoterapię.
cd b) Masaż Stosujemy masaż klasyczny z wykorzystaniem dwóch technik: głaskania i wibracji. Opracowaniu podlegają kkgg, kkdd oraz kręgosłup. Należy opracować również klatkę piersiową celem usprawnienia oddychania. Po 2-5 zabiegach jeżeli pacjent dobrze znosi masaż możemy dołączać kolejno techniki: rozcieranie, ugniatanie podłużne i uciski. W miarę wzrastania zabiegów podstawową techniką staje się rozcieranie. c) Kinezyterapia Podobnie jak przy masażu rozpoczynamy od bardzo wolnych ćwiczeń, aby nie spowodować pogorszenia stanu zdrowia pacjenta. W zależności od tolerancji gimnastyki przez organizm chorego zwiększa się intensywność, czas trwania i zakres.
cd ORES II i III Celem postępowania fizjoterapeutycznego w tych okresach jest: utrzymanie i polepszenie czynności narządu ruchu, zmniejszenie bólu w stawach i mięśniach, zmniejszenie lub zlikwidowanie wysięków stawowych, wzmocnienie osłabionych i zanikających mięśni, zmniejszenie istniejących przykurczów, zwiększenie zakresu ruchu i zapobieganie zesztywnieniom stawów. W zakresie fizykoterapii i kinezyterapii: postępowanie jak w I okresie. a) Masaż Zmiany w wykonywaniu masażu w stosunku do końcowej fazy I okresy są niewielkie. Coraz więcej uwagi poza rozcieraniem poświęcamy ugniataniom podłużnym. Mimo stosowania większej ilości technik zmniejszamy zarówno siłę jak i czas masażu. w celu zwiększenia efektu rehabilitacji leczniczej można wykonać po zabiegu kinezyterapii drugi masaż, tym razem segmentarny.
cd ORES IV Okres IV jest końcowym okresem choroby. Występują tu znaczne deformacji, zrosty, zaniki mięśniowe i podwichnięcia. Chory najczęściej jest unieruchomiony w łóżku lub wózku inwalidzkim. a) masaż Zasadnicze leczenie masażem nie odbiega od podanego dla okresów III i IV. W masażu klasycznym dodatkowo postępowaniem leczniczym należy objąć inne części ciała w zależności od potrzeb.
Zesztywniejące zapalenie stawów kręgosłupa
Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa
ZZSK
Zesztywniejące zapalenie stawów kręgosłupa
Zesztywniejące zapalenie stawów kręgosłupa
ZZSK jest to przewlekła choroba zapalna, seronegatywna. Przyczyna nie jest znana, pod uwagę brany jest czynnik genetyczny i zakaźny. Występuje częściej u mężczyzn niż u kobiet. Początek choroby przypada zazwyczaj między 15-30 rokiem życia.
Charakterystyka Choroba obejmuje: - stawy krzyżowo – biodrowe - drobne stawy kręgosłupa - pierścienie włókniste - więzadła kręgosłupa Początkowo dotyczy przyczepów ścięgnistych, gdzie powstaje ziarnina złożona z limfocytów i plazmocytów. W miejscach zmienionych chorobowo dochodzi do odkładania się soli wapnia, następuje kostnienie. Mostki kostne łączą sąsiednie kręgi, dlatego kręgosłup przyjmuje wygląd „kija bambusowego”.
Obraz
Objawy a) Wczesne - bóle w okolicy krzyżowej promieniujące do pachwiny, pośladków i stawów kolanowych - ból nasilony w czasie spoczynku b) Ogólne - uczucie osłabienia - stany podgorączkowe - utrata masy ciała c) Kliniczne - bóle kręgosłupa i klatki piersiowej - ból w klatce nasilający się podczas oddychania - chory zmienia tor oddychania z piersiowego na brzuszny - w odcinku szyjnym początkowo ograniczenie ruchu, później dochodzi do usztywnienia tego odcinka - zajęcie stawów obwodowych ma charakter ostrego zapalenia pojedynczego stawu
cd - pojawia się ból, obrzęk w okolicy stawów mostkowo-obojczykowych - ból pięt - zniesienie fizjologicznej lordozy lędźwiowej - bolesność w stawach krzyżowo-biodrowych - zmniejsza się pojemność oddechowa płuc - odcinek Th nadmiernie prostuje się - zanik mięśni przykręgosłupowych - usztywnienie stawów obwodowych - niedomykanie tętnicy głównej jako zejście zmian zapalnych - zapalenie osierdzia - zmiana przewodnictwa w m sercowym - skrobiawica jako ciężkie powikłanie – zajęcie nerek może doprowadzić do ich niewydolności - choroba współistniejąca- choroba wrzodowa żołądka lub dwunastnicy
Tkanki miękkie
Odcinek szyjny
Odcinek szyjny
Jako pierwszy pojawia się z reguły ból krzyża, promieniujący do pośladków (po jednej lub obu stronach, często na zmianę). Ból jest tępy, trudny do umiejscowienia i stopniowo narasta w ciągu kilku tygodni lub miesięcy. Ma charakter bólu zapalnego, który ma kilka charakterystycznych cech: •rozpoczyna się przed 40. rż. •nie ustępuje w spoczynku •nasila się w drugiej części nocy, wybudzając chorego ze snu (często zmusza do wstania i rozruszania się) •ustępuje stopniowo w ciągu dnia pod wpływem aktywności fizycznej i ćwiczeń. W niektórych przypadkach (zwłaszcza u kobiet) jako pierwszy może pojawić się ból szyjnego odcinka kręgosłupa.
Zajęcie innych narządów •Oczy. U co trzeciego pacjenta z ZZSK występuje jeden lub więcej epizodów zapalenia części oka (tzw. błony naczyniowej oka). Objawy występują z reguły po jednej stronie; są to: silny ból i zaczerwienienie oka, nadwrażliwość na światło i problemy z widzeniem. Wymagają pilnej konsultacji z okulistą, gdyż nieleczone mogą prowadzić do utraty wzroku. U niektórych pacjentów zapalenie naczyniówki oka może wystąpić, zanim pojawią się inne objawy choroby. •Układ krążenia. W przebiegu ZZSK szybciej dochodzi do rozwoju miażdżycy i jej powikłań, np. choroby niedokrwiennej serca (zobacz: Choroba wieńcowa). Jest to wynikiem aktywacji procesów zapalnych. Oprócz tego mogą wystąpić nieprawidłowości w funkcjonowaniu zastawek serca (np. niedomykalność zastawki aortalnej), zaburzenia przewodzenia bodźców lub zapalenie osierdzia i aorty. •Płuca. U wielu chorych z ZZSK stwierdza się zmniejszoną rozszerzalność klatki piersiowej w czasie wdechu z powodu usztywnienia połączeń między żebrami a kręgosłupem, ale rzadko powoduje to zaburzenia oddychania, ponieważ chorzy odruchowo oddychają torem przeponowym. Do problemów z oddychaniem i uszkodzenia płuc znacznie częściej dochodzi u pacjentów palących papierosy – może wystąpić zwłóknienie płuc oraz ciężki przebieg zakażeń dróg oddechowych.
Zajęcie innych narządów •Przewód pokarmowy. U wielu chorych występują owrzodzenia błony śluzowej jelit, które z reguły nie dają żadnych objawów. W przebiegu ZZSK częściej występuje również choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, do której przyczynia się stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) w celu opanowania bólu i sztywności. •Objawy neurologiczne. Rola kręgosłupa polega m.in. na ochronie rdzenia kręgowego i wychodzących z niego nerwów. Do uszkodzenia struktur nerwowych może dojść w przypadku podwichnięcia lub złamania kręgów, które u pacjentów z ZZSK mogą wystąpić nawet po niewielkim urazie lub upadku. Jakiekolwiek objawy neurologiczne – drętwienie, mrowienie, osłabienie czucia, osłabienie siły mięśniowej lub niedowład kończyn, problemy z kontrolowaniem oddawania moczu i stolca, znaczne nasilenie bólu szyi – należy niezwłocznie skonsultować z lekarzem. W niektórych przypadkach konieczna jest interwencja neurochirurgiczna. •Nerki. Do ich uszkodzenia może dojść zarówno z powodu samej choroby, jak i z powodu stosowania w jej leczeniu NLPZ.
Laboratorium Badania laboratoryjne. •Oznaczenie antygenu HLA B27, markera genetycznego tej choroby. Należy podkreślić, że występuje on u około 8% populacji, z której tylko część (ok. 2%) choruje na ZZSK.
Tak więc jego stwierdzenie nie świadczy jednoznacznie o występowaniu choroby, tak samo jak jego brak jej nie wyklucza. Związek tego antygenu z ZZSK znacznie się różni w zależności od rasy i grupy etnicznej. Znaczenie HLA B27 w naszej populacji: • dodatni wynik oznaczenia HLA B27 przy typowych objawach choroby bardzo silnie przemawia za występowaniem ZZSK • ujemny wynik oznaczenia HLA B27 bez cech ZZSK w badaniach obrazowych czyni rozpoznanie mało prawdopodobnym.
Leczenie
- farmakologiczne - kinezyterapia - fizykoterapia - masaż
Masaż We wczesnym okresie choroby wykonujemy masaż klasyczny: ud, stawów biodrowych, pośladków i odcinka lędźwiowokrzyżowego kręgosłupa. Techniki: głaskanie, rozcieranie, ugniatanie podłużne, wibracja, roztrząsanie i chwyt posuwu z masażu segmentarnego. Możemy również wykonać masaż segmentarny grzbietu, klatki piersiowej, miednicy bez wstrząsania. W przypadku zajęcia odcinka lędźwiowego wykonujemy masaż klasyczny stawu biodrowego i odcinka L-S. techniki: głaskanie, dużo rozcierań, ugniatania podłużne, wibracja poprzeczna.
Masaż
Dołączamy masaż grzbietu i klatki piersiowej wykonując duża ilość rozcierań i ugniatań podłużnych. Kiedy przechodzi na odcinek wyżej wykonujemy masaż całego grzbietu, klatki piersiowej, stawów ramiennych i karku. W ostatnim stadium choroby możemy wyk masaż kkdd.
Choroba Burgera
Definicja • Choroba Burgera (zakrzepowo zarostowe zapalenie naczyń) • To stan zapalny drobnych tętnic i żył obejmujący wszystkie warstwy ściany naczynia, prowadzący do powstawania zakrzepów i zarastania światła naczynia. • Przyczyna nie jest znana. Częściej występuje u mężczyzn, zaliczana jest do chorób autoimmunologicznych.
Objawy • • • • • • •
Niedokrwienie rąk, stóp Uczucie ziębnięcia Drętwienie, mrowienie w obrębie zajętej kończyny Bóle spoczynkowe Chromanie przestankowe Zmiany martwicze w obrębie palców (owrzodzenia) Zmiany mają charakter odcinkowy
Postępowanie masażem
Masaż możemy wykonać tylko w I i II⁰ choroby.
Celem stosowania masażu jest:
- Zmniejszenie dolegliwości podmiotowych - Zwiększenie przepływu kapilarnego krwi - Stworzenie korzystnych warunków dla powstania krążenia obocznego - Odprowadzenie produktów przemiany materii
Masaż Faza pierwsza Masaż klasyczny powłok brzusznych. Poprzez rozgrzanie okolic brzucha i okolicy lędźwiowej uzyskujemy odruchowe rozszerzenie naczyń w kończynach dolnych. Jeżeli przed masażem wykonywane były zabiegi rozgrzewające okolice brzucha i lędźwi możemy pominąć fazę pierwszą.
Masaż Faza druga Stosujemy postępowanie klasyczne wykorzystując: Delikatne głaskania dosercowe i odsercowe, Delikatne rozcierania, Lekkie ugniatania podłużne, Delikatne uciski, w miejscach poniżej i powyżej występowania zmian chorobowych.
• Może się okazać, że już w stopniu I choroby nie można wykonać rozcierań ze względu na zmiany troficzne skóry jak również ze względu na odczyn paradoksalny (obkurczenie się naczyń krwionośnych pod wpływem ich rozgrzania). • W trakcie masażu można – jeśli nie sprawia to pacjentowi bólu – unieść kończynę powyżej poziomu celem ułatwienia odpływu żylnego. • Masaż segmentarny – stosujemy tylko w przypadkach, w których naczynia mają zdolność reagowania na bodźce.
II⁰ Kontynuacja postępowania klasycznego ze stopnia I w dwóch fazach. Faza pierwsza Jak wyżej. Faza druga Jak wyżej. Może się okazać, że zastosowanie głaskań a nawet delikatnych ugniatań powoduje uszkodzenie skóry oraz odczyn paradoksalny. W takim przypadku masaż polega na wykonaniu tylko ucisków jednoczesnych. Masaż segmentarny – jak wyżej.
Uwaga Może się okazać, że techniki stosowane w masażu segmentarnym będą powodowały pogorszenie stanu zdrowia. W takim przypadku należy stosować wyłącznie postępowanie klasyczne.
Masaż w zmiażdżeniach, stłuczeniach.
Objawy • • • • • • •
Krwawy wylew Wynaczynienie krwi do tkanek Miejscowe podwyższenie temperatury Bolesność okolicy urazu Otarcie naskórka Przerwanie ciągłości skóry Ograniczenie ruchu w stawie
Cel masażu • Przyspieszenie: wchłaniania krwiaka, gojenia rany, usuwania obrzęku • Przeciwdziałanie przykurczom i zrostom łącznotkankowym
Postępowanie • Masaż konsensualny – okres ostry • Drenaż limfatyczny, masaż klasyczny z zastosowaniem: głaskania, rozcierania, ugniatania podłużnego, wibracji labilnej poprzecznej, poniżej i powyżej miejsca urazu. Opracowanie blizny.
Masaż w skręceniach
Objawy Skręcenie I⁰ • Rozciągnięcie i rozwłóknienie torebki stawowej • Nieznaczny obrzęk • Nieznaczna bolesność okołostawowa z upośledzeniem ruchomości
Skręcenia II⁰
Naderwanie więzadeł Naderwanie torebki stawowej i błony maziowej Obrzęk Bolesność Wylew krwawy Wysięk śródstawowe Ograniczenie ruchomości
Skręcenie III⁰
Bolesność Krwiak z dużym obrzękiem Rozerwanie torebki stawowej z uszkodzeniem więzadeł Całkowite ograniczenie ruchomości
Skręcenie IV⁰
Całkowite uszkodzenie więzadeł i torebki stawowej Oderwanie przyczepów więzadła i inne
Cel masażu
Przyspieszenie wchłaniania wylewów Zapobieganie, zmniejszanie i likwidacja obrzęków Zapobieganie zrostom łącznotkankowych Przywracanie pełnego zakresu ruchu w stawie i siły mięśni
Postępowanie • Masaż konsensualny (zdrowej kończyny) • Drenaż limfatyczny po 48 godzinach do wysokości skręconego stawu • Masaż klasyczny z zastosowaniem: głaskania, rozcierania, ugniatania podłużnego, w późniejszym okresie rozcierania poprzecznego uszkodzonych przyczepów mięśni i tkanek wokół stawu • Masaż segmentarny
Masaż w zwichnięciach i podwichnięciach
Definicja
Zwichnięcie/podwichnięcie jest to całkowite lub częściowe przemieszczenie powierzchni stawowych względem siebie.
Objawy • • • • • • •
Zniekształcenie obrysu stawu Napięcie skóry Ból Uszkodzenie tkanek miękkich, naczyń, nerwów Zniesienie ruchów biernych i czynnych w stawie Zaburzenie ukrwienia i czucia Wymuszone ustawienie kończyny
Cel masażu • • • • •
Zmniejszenie lub likwidacja bólu Zmniejszenie lub likwidacja obrzęku Ograniczenie wylewów krwawych Przyspieszenie wchłaniania Poprawa ukrwienia i odżywienia w obrębie stawu i tkanek miękkich • Utrzymanie siły mięśni • Likwidowanie przykurczów • Zachowanie lub powrót prawidłowej ruchomości stawów
Postępowanie • W okresie unieruchomienia – masaż konsensualny i manualny drenaż limfatyczny, masaż klasyczny części nie objętych unieruchomieniem (rozcieranie, ugniatanie podłużne) • Po zdjęciu unieruchomienia – manualny drenaż limfatyczny bądź masaż klasyczny poprawiający trofikę tkanek. Masaż klasyczny rozluźniający (głaskanie, rozcieranie, ugniatanie poprzeczne, delikatne oklepywanie, wibracja labilna podłużna, roztrząsanie)
Patologia ogólna
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW
Patologia ogólna
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW Co to jest choroba zwyrodnieniowa stawów i jakie są jej przyczyny? Choroba zwyrodnieniowa stawów jest najczęstszą chorobą układu ruchu. Rozwija się w wyniku zaburzenia jakości i ilości chrząstki stawowej, której zadaniem jest amortyzowanie ruchów stawu i umożliwienie przesuwania się powierzchni stawowych
Patologia ogólna
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW Co to jest choroba zwyrodnieniowa stawów i jakie są jej przyczyny?
Z czasem uszkodzeniu ulegają również inne struktury – kość pod chrząstką stawową, torebka stawowa, otaczające staw więzadła, ścięgna i mięśnie. Skutkiem tego są ból i sztywność stawu, a następnie zniekształcenie jego obrysów oraz ograniczenie ruchomości. Choroba zwyrodnieniowa prowadzi to do pogorszenia jakości życia i niesprawności. Najczęściej atakuje kolana, biodra, kręgosłup, stawy palców rąk i stóp, ale może dotyczyć każdego stawu.
Patologia ogólna
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW Wyróżniamy chorobę zwyrodnieniową:
pierwotną, o nieznanej przyczynie; częstość jej występowania zwiększa się z wiekiem
wtórną, wywołaną konkretną przyczyną, np. urazem, zakażeniem, innymi chorobami stawów (np. RZS, nagromadzeniem złogów wapnia w chrząstce stawowej), wrodzonymi zaburzeniami budowy oraz innymi chorobami (np. cukrzycą, nadczynnością przytarczyc).
Patologia ogólna
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW czynniki wywołujące chorobę zwyrodnieniową stawów Czynniki, na które można wpłynąć Otyłość – im większa masa ciała, tym większe ryzyko rozwoju choroby zwyrodnieniowej (zwłaszcza kolan). Redukcja nadwagi zmniejsza zagrożenie rozwojem choroby. Osłabienie mięśni otaczających staw – stabilizują one staw i zapewniają płynność ruchu, dlatego tak ważne jest dbanie o dobrą kondycję fizyczną. Czynniki zawodowe – choroba zwyrodnieniowa kolana może być spowodowana m.in. częstym klęczeniem lub zginaniem kolana, stawów biodrowych – podnoszeniem ciężkich przedmiotów lub długotrwałym staniem, stawów rąk – narażeniem na wibracje.
Patologia ogólna
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW czynniki wywołujące chorobę zwyrodnieniową stawów Czynniki, na które można wpłynąć Uprawianie sportu – niektóre formy aktywności fizycznej związane są z nadmiernym przeciążeniem stawów i urazami, np. podnoszenie ciężarów, piłka nożna, zapasy, spadochroniarstwo, taniec – zwłaszcza uprawiane wyczynowo. Zaburzenia budowy stawu, np. wrodzona dysplazja biodra, koślawość i szpotawość kolan, niestabilność stawu po urazie; można je korygować poprzez rehabilitację, używanie odpowiednich przyrządów ortopedycznych lub leczenie operacyjne.
Patologia ogólna
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW Jakie czynniki wywołują chorobę zwyrodnieniową stawów? Czynniki, na które nie można wpłynąć Wiek – ryzyko wystąpienia choroby zwyrodnieniowej zwiększa się z wiekiem, choć są osoby starsze, które nie mają żadnych jej oznak. Należy pamiętać, że choroba zwyrodnieniowa stawów nie jest tylko „naturalnym objawem starzenia”, ale wynika z wielu innych czynników (na wiele z nich mamy wpływ). Płeć żeńska – kobiety chorują częściej niż mężczyźni, choroba nasila się po menopauzie. Czynniki genetyczne, zwłaszcza w przypadku choroby zwyrodnieniowej stawów rąk i kolan.
Patologia ogólna
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW Jak często występuje choroba zwyrodnieniowa stawów?
Choroba zwyrodnieniowa jest bardzo powszechna. Można ją rozpoznać u ponad połowy osób po 40. roku życia, a niemal u co piątej osoby stwierdza się istotne ograniczenie sprawności z jej powodu. Występuje z podobną częstością u kobiet i mężczyzn, aczkolwiek cięższe postaci dotyczą na ogół kobiet. Zmiany zwyrodnieniowe można stwierdzić na zdjęciach radiologicznych u ponad 80% osób po 55. roku życia, mogą one jednak nie dawać żadnych objawów klinicznych.
Patologia ogólna
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW objawy choroby zwyrodnieniowej stawów Pierwsze objawy pojawiają się z reguły pomiędzy 40. a 60. rokiem życia. Mogą dotyczyć jednego, kilku lub (rzadziej) wielu stawów. Na początku objawy występują wyłącznie podczas ruchu, później mogą się pojawiać również w spoczynku i w nocy. Ból – typowy jest ból mechaniczny, występujący przy ruchach stawu i ustępujący w spoczynku; nasila się pod koniec dnia. Największy problem występuje na początku ruchu (tzw. ból startowy), np. przy wstawaniu z krzesła, rozpoczynaniu chodu. Typowo ból jest odczuwalny w zajętym stawie, rzadziej w innej lokalizacji (np. w przypadku zwyrodnienia stawu biodrowego może wystąpić ból w pachwinie lub ból kolana).
Patologia ogólna
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW objawy choroby zwyrodnieniowej stawów
Ból –Trzeba go umieć odróżnić od tzw. bólu zapalnego, który wskazuje na zaostrzenie choroby. Ból zapalny występuje również w spoczynku, nasila się w nocy i w godzinach porannych, często wiąże się z wysiękiem w stawie. Wymaga diagnozowania (różnicowanie z innymi chorobami stawów) i oszczędzania zajętego stawu.
Patologia ogólna
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW objawy choroby zwyrodnieniowej stawów Sztywność – często występuje tzw. sztywność poranna (po obudzeniu się), ustępująca z reguły w ciągu 5-10 minut. Może się powtarzać w ciągu dnia po okresie bezruchu (sztywność „startowa”). Ograniczenie ruchomości – zajęte stawy stopniowo tracą pełny zakres ruchu, np. pojawia się problem z wyprostowaniem lub zgięciem kolana czy odwiedzeniem nogi w stawie biodrowym. Może również dojść do nagłego zablokowania ruchu w stawie przez fragmenty oderwanej chrząstki lub wyrośla kostne. Pogorszenie funkcjonowania chorego stawu prowadzi do zaniku okolicznych mięśni i niesprawności.
Trzeszczenia – mogą być odczuwalne przy ruchach stawu z powodu tarcia o siebie nierównych powierzchni stawowych.
Patologia ogólna
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW objawy choroby zwyrodnieniowej stawów Zniekształcenie i poszerzenie obrysów – wynika ze zmiany osi ustawienia stawu, powstawania wyrośli kostnych (osteofitów), wysięku (zob. zdjęcia
Szpotawość lewego stawu kolanowego
Patologia ogólna
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW
Patologia ogólna
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW
Charakterystyczne zmiany rąk w chorobie zwyrodnieniowej: guzki Heberdena większości palców obu rąk, guzek Boucharda palca III lewej ręki
Patologia ogólna
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW Co robić w przypadku wystąpienia objawów choroby zwyrodnieniowej? Odpowiednio wczesne rozpoznanie i leczenie odgrywa kluczową rolę w uniknięciu niesprawności. Choroba zwyrodnieniowa stawów rzadko wymaga pilnej interwencji lekarskiej, ale jest ona konieczna, jeśli: wystąpi zaostrzenie objawów, z którym nie możesz sobie poradzić – konieczne jest wtedy zastosowanie silniejszych leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych, a nawet punkcja stawu i podanie leków do jego wnętrza; czasem objawy wynikają z innej nakładającej się przyczyny
Patologia ogólna
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW Choroba zwyrodnieniowa stawów rzadko wymaga pilnej interwencji lekarskiej, ale jest ona konieczna, jeśli: miałeś/aś niedawno punkcję stawu, po której wystąpiło znaczne nasilenie bólu, obrzęk i wzmożone ocieplenie stawu lub gorączka – mogą to być oznaki zakażenia stawu wymagające pilnej interwencji lekarskiej; ból stawu, który mija w ciągu doby po wykonaniu punkcji, jest normalny (w tym czasie nie należy obciążać stawu) objawy choroby nasilają się pomimo stosowanego leczenia (rehabilitacji, eliminacji czynników ryzyka, leczenia wspomagającego) – może to być wskazanie do leczenia operacyjnego (np. wszczepienia protezy kolana lub biodra) pojawią się inne niepokojące objawy, np. ból wielu stawów, osłabienie, gorączka, nieuzasadnione zmniejszenie masy ciała – mogą wskazywać na inną chorobę stawów (np. RZS)
Patologia ogólna
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW Choroba zwyrodnieniowa stawów rzadko wymaga pilnej interwencji lekarskiej, ale jest ona konieczna, jeśli: wystąpił ból okolicy podkolanowej lub łydki – może być wynikiem pęknięcia torbieli dołu podkolanowego, czyli wypełnionej płynem struktury położonej z tyłu kolana, towarzyszącej chorobie zwyrodnieniowej (TORBIEL BAKERA) ból łydki może być również objawem zakrzepowego zapalenia żył głębokich, które jest poważną chorobą wymagającą szybkiego leczenia!
Patologia ogólna
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW Rozpoznanie
na podstawie objawów i charakterystycznych zmian widocznych na zdjęciach radiologicznych – typowe nieprawidłowości to zwężenie szpary stawowej, torbiele zwyrodnieniowe, zagęszczenie kości położonej bezpośrednio pod chrząstką i wyrośla kostne (osteofity)
Zwężenie szpary stawowej w części przyśrodkowej
Patologia ogólna
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW Rozpoznanie
Czasem przydatne są inne badania takie jak USG stawów, tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny.
Badania laboratoryjne wykonuje się w przypadku podejrzenia innej choroby reumatologicznej oraz w celu określenia bezpieczeństwa stosowanych leków. W razie wystąpienia płynu w stawie lekarz może wykonać punkcję stawu i badanie płynu stawowego.
Patologia ogólna
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW LECZENIE
Celem leczenia jest złagodzenie lub usunięcie dolegliwości i utrzymanie aktywnego trybu życia. Odpowiednie postępowanie często pozwala zapobiec niesprawności – kluczowa jest tu odpowiednia rehabilitacja i dbanie o dobrą kondycję fizyczną. Dotychczas nie udowodniono jednoznacznie skuteczności żadnego leku w hamowaniu niszczenia chrząstki stawowej. Postępowanie niefarmakologiczne Utrzymanie prawidłowej masy ciała. Nadwaga, zwłaszcza gdy pojawiła się już w okresie dojrzewania, znacznie zwiększa ryzyko zachorowania i cięższego przebiegu choroby zwyrodnieniowej. Schudnięcie (nawet niewielkie) zmniejsza to ryzyko, zwalnia postęp choroby, a także zmniejsza ból stawów i zapotrzebowanie na leki przeciwbólowe.
Patologia ogólna
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW LECZENIE Postępowanie niefarmakologiczne Ćwiczenia fizyczne. Odpowiednio dobrane ćwiczenia zwiększają zakres ruchu w stawie i wzmacniają otaczające go mięśnie. Program ćwiczeń powinien być wdrażany pod okiem rehabilitanta i kontynuowany w domu. Osoby, które ćwiczą regularnie, mają mniej dolegliwości bólowych i funkcjonują lepiej niż nieaktywni
Odciążanie stawu. Ma na celu zmniejszenie niekorzystnych sił mechanicznych działających na staw. Służy do tego odpowiednie zaopatrzenie ortopedyczne: laski, kule i chodziki pomagające w poruszaniu się, urządzenia stabilizujące stawy i poprawiające oś kończyny (tzw. ortezy), wkładki korekcyjne do butów i odpowiednie obuwie zmniejszające obciążenie kręgosłupa oraz stawów kończyn dolnych.
Patologia ogólna
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW LECZENIE Postępowanie niefarmakologiczne Unieruchomienie. Wskazane jest jedynie w przypadku znacznego zaostrzenia choroby z objawami zapalenia stawu. Zupełny brak aktywności fizycznej prowadzi do zaniku mięśni i pogorszenia funkcji stawów. Krioterapia (okłady z lodu). Krioterapia stosowana na okolicę chorego stawu skutecznie zmniejsza ból i objawy zapalenia; okład z lodu przykłada się na 15–20 minut, początkowo 3–4 razy dziennie, a potem w razie potrzeby (użyj ręcznika lub cienkiej ścierki, aby oddzielić go od skóry i zmniejszyć ryzyko odmrożenia). Można również użyć spraju chłodzącego. Krioterapii nie należy stosować w przypadku współistnienia niektórych chorób, np. zespołu Raynauda. .
Patologia ogólna
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW LECZENIE Postępowanie niefarmakologiczne Powierzchowne stosowanie ciepła. Przykładane miejscowo ciepło zmniejsza ból i rozluźnia mięśnie, ale działa tylko na głębokość 1–2 cm. Przy jego stosowaniu należy uważać, żeby nie poparzyć skóry – ciepłe okłady (np. termofor, okłady Hydrocollator) trzeba stosować na skórę np. z użyciem ręcznika; okład nie powinien trwać dłużej niż 20 minut (z przerwami 20-minutowymi). Urządzenia pomagające w codziennych czynnościach, np. uchwyty pomagające przy wstawaniu z wanny i wchodzeniu po schodach, odpowiednio wysokie łóżka.
Patologia ogólna
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW LECZENIE Leczenie farmakologiczne Do najczęściej stosowanych należą: paracetamol, niesteroidowe leki przeciwzapalne (podawane doustnie, domięśniowo lub miejscowo-zewnętrznie na skórę) i opioidy. W niektórych przypadkach skuteczne mogą się okazać powszechnie reklamowane leki „poprawiające jakość chrząstki”, takie jak siarczan glukozaminy i siarczan chondroityny. Dotychczas nie udowodniono jednak, że hamują one postęp choroby zwyrodnieniowej (u niektórych pacjentów mogą natomiast zmniejszyć dolegliwości związane z chorobą zwyrodnieniową). W przypadku znacznego nasilenia objawów lekarz może zaproponować punkcję stawu oraz podanie leku bezpośrednio do jego wnętrza (zależnie od sytuacji steroidu lub kwasu hialuronowego) – takie podanie leku może znacznie zmniejszyć objawy choroby zwyrodnieniowej na dłuższy czas. .
Patologia ogólna
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW LECZENIE Leczenie farmakologiczne
Paracetamol jest skuteczny w przypadku bólu łagodnego i umiarkowanego. W odpowiednich dawkach jest również bezpieczny. Nie należy przyjmować więcej niż 4 g/d (czyli 8 tabletek po 500 mg), z reguły wystarczy 1–2 g/d. Do rzadko występujących, ale poważnych, powikłań przedawkowania paracetamolu należy uszkodzenie wątroby (dlatego w trakcie stosowania nie należy nadużywać alkoholu). Niesteroidowe leki przeciwzapalne zmniejszają ból i zapalenie. Należy je stosować jedynie w okresach zaostrzeń choroby lub jeśli nie ma poprawy po zastosowaniu paracetamolu. Niektóre dostępne są bez recepty. Wykazują działania niepożądane, takie jak choroba wrzodowa, uszkodzenie nerek i wątroby, reakcje uczuleniowe, dlatego należy przestrzegać zalecanych dawek i nigdy nie stosować więcej niż jednego leku z tej grupy! Diklofenak, Ibuprofen, Ketoprofen, Naproksen, Nimesulid
Patologia ogólna
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW LECZENIE Leczenie farmakologiczne
Paracetamol jest skuteczny w przypadku bólu łagodnego i umiarkowanego. W odpowiednich dawkach jest również bezpieczny. Nie należy przyjmować więcej niż 4 g/d (czyli 8 tabletek po 500 mg), z reguły wystarczy 1–2 g/d. Do rzadko występujących, ale poważnych, powikłań przedawkowania paracetamolu należy uszkodzenie wątroby (dlatego w trakcie stosowania nie należy nadużywać alkoholu). Niesteroidowe leki przeciwzapalne zmniejszają ból i zapalenie. Należy je stosować jedynie w okresach zaostrzeń choroby lub jeśli nie ma poprawy po zastosowaniu paracetamolu. Niektóre dostępne są bez recepty. Wykazują działania niepożądane, takie jak choroba wrzodowa, uszkodzenie nerek i wątroby, reakcje uczuleniowe, dlatego należy przestrzegać zalecanych dawek i nigdy nie stosować więcej niż jednego leku z tej grupy! Diklofenak, Ibuprofen, Ketoprofen, Naproksen, Nimesulid
Patologia ogólna
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW LECZENIE Leczenie farmakologiczne Leki stosowane zewnętrznie na okolicę stawu, zawierające niesteroidowe leki przeciwzapalne lub kapsaicynę są często skuteczne i nie wykazują istotnych działań niepożądanych. Opioidy. Zastosowanie opioidów może być konieczne w przypadku nagłego silnego zaostrzenia choroby. Nie wolno ich stosować bez porozumienia z lekarzem. Mogą uzależniać, dlatego można je przyjmować tylko przez krótki czas. Siarczan glukozaminy i siarczan chondroityny. Przed ich zastosowaniem należy się skonsultować z lekarzem. Mogą złagodzić ból i poprawić funkcjonowanie stawu (dotychczas nie udowodniono ich wpływu na postęp choroby zwyrodnieniowej). Glukozaminy nie mogą stosować osoby uczulone na owoce morza. Preparaty te zażywa się w cyklach sześciotygodniowych.
Patologia ogólna
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW LECZENIE Leczenie farmakologiczne Leki podawane do wnętrza stawu. W przypadku znacznego nasilenia objawów lekarz może zaproponować punkcję stawu oraz podanie leku bezpośrednio do jego wnętrza. Może to znacznie złagodzić objawy choroby zwyrodnieniowej. Po zabiegu czasami występuje przejściowe nasilenie objawów, które mija w ciągu jednej doby (w tym czasie nie wolno obciążać stawu). Zależnie od sytuacji do wnętrza stawu podaje się: glikokortykosteroidy – ich działanie polega na zahamowaniu procesu zapalnego; ze względu na działania uboczne (ryzyko uszkodzenia stawu, sporadycznie zakażenie) nie można ich podawać więcej niż 3–4 razy rocznie do jednego stawu, kwas hialuronowy – składowa normalnego płynu stawowego; po jego podaniu zmniejszenie bólu może się utrzymywać przez kilka miesięcy; podaje się go do stawu kolanowego, ale bada się również skuteczność jego podania do innych stawów.
Patologia ogólna
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW LECZENIE Leczenie chirurgiczne Zastosowanie leczenia chirurgicznego rozważa się w przypadku zaawansowanej choroby zwyrodnieniowej, która znacznie ogranicza aktywność życiową, powoduje trudność w opanowaniu bólu i nie odpowiada na inne rodzaje leczenia (najlepiej zanim wystąpią jej późne powikłania, takie jak zanik mięśni lub zniekształcenie stawu). W przypadku choroby zwyrodnieniowej kolana lub biodra najczęściej zastępuje się chory staw sztuczną protezą (tzw. endoprotezoplastyka, aloplastyka stawu). Przed zabiegiem trzeba zadbać o jak największą sprawność fizyczną, tak aby po operacji przeprowadzić skuteczną rehabilitację. W większości przypadków wszczepienie endoprotezy prowadzi do ustąpienia bólu oraz poprawy ruchomości stawu i poprawy jakości życia.
Patologia ogólna
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW LECZENIE Leczenie chirurgiczne Rzadziej wykonuje się inne zabiegi mające na celu poprawę budowy stawu, takie jak usunięcie rzepki lub części kości. W przypadku bardzo nasilonych zmian i silnego bólu konieczna może być tzw. artrodeza, czyli usztywnienie stawu, która eliminuje ból, ale też znosi całkowicie ruchomość stawu (dotyczy to głównie nadgarstka, stawu skokowego i stawów palców). W mniej zaawansowanej chorobie zwyrodnieniowej (głównie stawu kolanowego) wykonuje się różne zabiegi artroskopowe, które pozwalają na wczesne wykrycie uszkodzenia chrząstki stawowej, usunięcie wolnych fragmentów chrząstki lub wyrośli kostnych, naprawę uszkodzonych łąkotek lub więzadeł albo usunięcie przerośniętej błony maziowej i płukanie stawu; często powoduje to krótko- lub niekiedy długotrwałą poprawę. Trwają badania nad zabiegami wszczepiania nowej chrząstki w obszary uszkodzone.
Patologia ogólna
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW Czy możliwe jest całkowite wyleczenie?
Całkowite wyleczenie choroby zwyrodnieniowej, czyli naprawienie uszkodzonej chrząstki, nie jest obecnie możliwe (chociaż prowadzone są różne badania w tym kierunku). Choroba z reguły postępuje, z czasem doprowadzając do niesprawności, przewlekłego bólu i pogorszenia jakości życia. Natomiast odpowiednie leczenie pozwala złagodzić dolegliwości, zachować aktywny tryb życia i spowolnić tempo rozwoju zmian zwyrodnieniowych.
NIE
Patologia ogólna
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW Aby spowolnić proces zwyrodnienia stawów: • zrzuć zbędne kilogramy • dbaj o dobrą kondycję fizyczną, uprawiając sporty, które nie powodują dużych przeciążeń stawów, takie jak pływanie, bieganie (po miękkim podłożu i w odpowiednim obuwiu!), jazda na rowerze • nie wykonuj czynności wywołujących ból stawów oszczędzaj swoje stawy: unikaj noszenia ciężkich przedmiotów, chodzenia po nieregularnym podłożu, długotrwałego stania lub klęczenia • przystosuj otoczenie do swoich potrzeb (np. montując uchwyty ułatwiające wstawanie) • stosuj się do zaleceń lekarza dotyczących poprawy funkcjonowania stawu (np. noś wkładki do butów, używaj stabilizatorów, kul lub innego zaopatrzenie zaopatrzenia ortopedycznego)
Patologia ogólna
Dziękuję [email protected]
Related documents
patologia ogólna cz. 4 stawy mięśnie
99 Pages • 5,462 Words • PDF • 1.6 MB
Ashley cz.4
8 Pages • 1,423 Words • PDF • 59.2 KB
Caso clínico 4 - Patologia Médica - Rafaella Garcia
7 Pages • 1,385 Words • PDF • 874.2 KB
Kardiologia praktyczna 4 - Zaburzenia rytmu serca cz.2
228 Pages • 51,376 Words • PDF • 2.3 MB
oddechowy-ćwiczenia-Dominiki Cz.
0 Pages • 971 Words • PDF • 97.6 KB
K-PSC-04-A_ŚCIANY PIWNICY CZ.4-Rew.A
1 Pages • 3,536 Words • PDF • 311.6 KB
pig 2011_2012, cz. 2
12 Pages • 4,559 Words • PDF • 129.9 KB
Asy Luftwaffe cz.1
42 Pages • PDF • 9.1 MB
PATOLOGIA GERAL - DISTÚRBIOS CELULARES - Natália Ribeiro
18 Pages • 5,631 Words • PDF • 438 KB
LOUIS LOGEAIS - Patologia De Las Cimentaciones
142 Pages • PDF • 95.7 MB
stawy krzyżowo-biodrowe - ortopedia i rehabilitacja
14 Pages • 200 Words • PDF • 5.5 MB
Smith Wilbur - Prawo miecza cz.2
247 Pages • 120,345 Words • PDF • 1.3 MB